Szkolenie dla uczestników zintegrowanych inwestycji terytorialnych z zakresu realizacji ZIT. 29-30.09.2014 r.

Szkolenie dla uczestników zintegrowanych inwestycji terytorialnych z zakresu realizacji ZIT 29-30.09.2014 r.

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia szkolenia 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Informacje organizacyjne 1 dzień szkolenia Tematy sesji szkoleniowych 1 dzień szkolenia 10.00-18.30 10.00 10.15 Powitanie i otwarcie szkolenia 10.15 12.15 Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 Podstawy prawne ZIT ZIT BTOF podstawowe dokumenty (wprowadzenie) 12.15 12.45 Przerwa kawowa 12.45 13.15 Dodatkowe informacje istotne w kontekście pozyskiwania środków z różnych źródeł finansowania, komplementarnie do ZIT (granty, CUW, VAT, itp.) 13.15 14.15 Przerwa obiadowa 14.15 16.45 Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 16.45 17.15 Przerwa kawowa 17.15 18.30 Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii Rozwoju Podsumowanie dnia szkoleniowego 19.30 22.30 Uroczysta kolacja

Informacje organizacyjne 2 dzień szkolenia Tematy sesji szkoleniowych 2 dzień szkolenia 09.00-17.15 7.00 9.00 Śniadanie 9.00 10.30 Otwarcie drugiego dnia szkolenia (elementy formuły warsztatowej) Elementy operacyjne Strategii ZIT Kryteria i procedura wyboru projektów 10.30 11.00 Przerwa kawowa 11.00 13.30 Zintegrowane inwestycje terytorialne jako narzędzie sterowania rozwojem BTOF Przykładowe rozwiązania procedura wyboru dla kluczowych PI w ZIT cz. 1/2 13.30 14.30 Przerwa obiadowa 14.30 15.30 Przykładowe rozwiązania procedura wyboru dla kluczowych PI w ZIT cz. 2/2 15.00 15.30 Przerwa kawowa 15.30 17.00 Sposób koordynacji, realizacji i monitoringu w formule ZIT - przykłady 17.00 17.15 Podsumowanie, kawa, wymeldowanie

Główne założenia projektu Zakres zleconych prac Zadania Delimitacja obszarów funkcjonalnych Bydgoszczy i Torunia Cel/Zakres Wyznaczenie obszarów funkcjonalnych Bydgoszczy i Torunia w oparciu o analizę powiązań funkcjonalnych. Opracowanie Strategii Rozwoju Obszaru Funkcjonalnego Wskazanie kluczowych potrzeb oraz kierunków rozwoju obszaru funkcjonalnego Bydgoszczy i Torunia. Opracowanie strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Opracowanie Studium Uwarunkowań Rozwoju Przestrzennego Obszaru Funkcjonalnego Przygotowanie dokumentów strategicznych Opracowanie programu inwestycji finansowanych ze środków ZIT oraz z innych źródeł. Stworzenie kompleksowego dokumentu diagnozującego uwarunkowania rozwoju przestrzennego obszaru funkcjonalnego Opracowanie dokumentów strategicznych dedykowanych obszarom gospodarki i rynku pracy, szkolnictwa wyższego, opieki zdrowotnej oraz rewitalizacji. Opracowanie wniosków do RDOŚ oraz PWIS Opracowanie wniosków dotyczących konieczności zakresu realizacji Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko Szkolenie Przygotowanie przedstawicieli wybranych jednostek do realizacji instrumentu ZIT na terenie woj. Kujawsko-Pomorskiego.

Główne założenia projektu Ramowy harmonogram prac Miesiąc Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Zadanie 1 Określenie / Weryfikacja obszarów funkcjonalnych (OF) 30.04.2014 Zadanie 2 Opracowanie strategii rozwoju obszarów funkcjonalnych Opracowanie dokumentu pod nazwą Strategia ZIT Opracowanie wniosków do RDOŚ i PWIS Opracowanie Studium Uwarunkowań Rozwoju Przestrzennego OF Przygotowanie Programów Strategicznych Zadanie 3 Organizacja Szkolenia 30.04.2014 30.04.2014 30.04.2014 30.06.2014 01.09.2014 Spotkania z JST warsztaty tematyczne

Program działań dla miejskich obszarów funkcjonalnych Realizacja projektu w liczbach 267 WSPÓLNIE SPĘDZONYCH DNI* 9 OPRACOWANYCH DOKUMENTÓW PONAD 1760 STRON 600 FISZEK PROJEKTOWYCH PONAD 200 PRZEDSTAWICIELI JST NA SPOTKANIACH WYWIADY W PONAD INSTYTUCJACH 80 BADANIA ANKIETOWE Z UDZIAŁEM: MIESZKAŃCÓW BTOF STUDENTÓW SZKÓŁ NGO PRZEDSTAWICIELI JST UWAG ZGŁOSZONYCH DO DOKUMENTÓW w tym: 1016 458 UWAG DO STRATEGII ZIT 138 UWAG DO STRATEGII BTOF, BOF i TOF Od 02.01.2014 do 29.09.2014

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia projektu 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Fundusze strukturalne pierwsza pełna perspektywa finansowa Mapa kwalifikowalności regionów diagnoza dla przedsięwzięcia interwencja 2007 2013 Źródło: www.ec.europa.eu/regional_policy

Fundusze strukturalne druga pełna perspektywa finansowa Mapa kwalifikowalności regionów diagnoza dla przedsięwzięcia interwencja 2014 2020 Źródło: www.ec.europa.eu/regional_policy

Fundusze strukturalne dla Polski mapa pomocy regionalnej Mapa dla przedsięwzięcia interwencja 2014 2020 Mapa określa regiony, które kwalifikują się do krajowej regionalnej pomocy inwestycyjnej na mocy unijnych zasad pomocy państwa, oraz maksymalne poziomy pomocy dla przedsiębiorstw w kwalifikujących się regionach. Mapa obowiązuje w okresie od 1 lipca 2014 r. do 31 grudnia 2020 r. Zgodnie z nową mapą obszary, których PKB na mieszkańca jest niższe niż 75 proc. średniej unijnej zamieszkałe przez 86,3 proc. ludności Polski nadal będą kwalifikować się do regionalnej pomocy inwestycyjnej o maksymalnej intensywności pomocy w granicach od 25 proc. do 50 proc. kwalifikowalnych kosztów. Źródło: www.mir.gov.pl

Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie finansowej Mapa kwalifikowalności regionów cele i środki dla projektu interwencja 2014 2020 Cel nadrzędny: Osiąganie spójności terytorialnej Cele projektu fundusze 2014 2020 EFRR W opinii Rządu RP terytorium należy traktować nie jako wyodrębnioną jednostkę administracyjną, ale jako obszar funkcjonalny, któremu należy stworzyć warunki do harmonijnego rozwoju pozwalającego na wykorzystywanie specyficznych endogenicznych zasobów (stanowisko Rządu RP z 2008 r.) Nowym i najważniejszym elementem związanym ze spójnością terytorialną jest ujęcie funkcjonalne powiązań i relacji pomiędzy elementami tworzącymi terytorium (zintegrowane podejście) oraz odejście od sektorowego wdrażania polityki rozwoju Inwestycje realizowane w ramach EFRR będą dotyczyć czterech głównych celów: innowacji i badań, agendy cyfrowej, wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz gospodarki niskoemisyjnej. Na wspomniane sektory przeznaczona zostanie kwota blisko 100 mld EUR, z czego co najmniej 23 mld EUR na wsparcie procesu przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną. Około 66 mld euro zostanie zainwestowanych w priorytetowe transeuropejskie połączenia kolejowe i w realizację głównych projektów w zakresie infrastruktury ochrony środowiska w ramach Funduszu Spójności. Cele projektu fundusze 2014 2020 EFS Za pośrednictwem EFS polityka spójności wniesie wkład w osiąganie priorytetowych celów UE w dziedzinie zatrudnienia, np. poprzez szkolenia i uczenie się przez całe życie, edukację i włączenie społeczne (co najmniej 20 % środków z EFS). Przydział środków w ramach EFS zgodnie z potrzebami każdego państwa członkowskiego, całkowita kwota w wysokości co najmniej 70 mld EUR. Nowa inicjatywa na rzecz zatrudnienia młodzieży, powiązana z EFS i warta co najmniej 6 mld EUR, będzie służyć wdrażaniu gwarancji dla młodzieży. Budżet projektu fundusze 2014 2020 Budżet UE na lata 2014-2020 przewiduje zainwestowanie w ramach polityki spójności kwoty 325 mld EUR w państwach członkowskich, ich regionach i miastach, by osiągnąć ogólnounijne cele w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy, a także przeciwdziałania zmianie klimatu, zależności energetycznej i wykluczeniu społecznemu. Biorąc pod uwagę wkład krajowy państw członkowskich oraz efekt dźwigni instrumentów finansowych, ogólny wpływ może przekraczać 500 mld EUR.

Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie finansowej Ukierunkowanie polityki spójności - 10 zasad na nową perspektywę Reforma polityki spójności w 10 punktach Ukierunkowanie polityki spójności UE na osiąganie maksymalnego wpływu na wzrost gospodarczy i zatrudnienie: European Commission - MEMO/13/1011 19/11/2013 1 Inwestowanie we wszystkich regionach UE, a także dostosowanie poziomu wsparcia oraz wkładu krajowego (poziom współfinansowania) do poziomu rozwoju tych regionów 2 Kierowanie środków do kluczowych sektorów wzrostu EFS i EFRR 3 Ustalenie jasnych, przejrzystych, wymiernych celów oraz założeń w zakresie rozliczalności i wyników (rezerwa) 4 Określenie warunków przed uruchomieniem środków w celu zapewnienia bardziej skutecznych inwestycji. 5 Ustanowienie wspólnej strategii na rzecz większej koordynacji i mniejszego dublowania działań 6 Ograniczenie biurokracji i uproszczenie zasad korzystania z inwestycji UE 7 Wzmocnienie miejskiego wymiaru polityki poprzez przeznaczenie minimalnej kwoty zasobów z EFRR na zintegrowane projekty w miastach oprócz innych wydatków w obszarach miejskich. 8 Wzmocnienie współpracy granicznej i ułatwienie tworzenia większej liczby projektów transgranicznych. 9 Zapewnienie, by polityka spójności była lepiej powiązana z szerzej pojętym zarządzaniem gospodarczym w UE 10 Zachęcanie do szerszego stosowania instrumentów finansowych w celu zapewnienia MŚP większego wsparcia i dostępu do kredytów

Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie finansowej po siódme wzmocnienie miejskiego wymiaru polityki spójności nowa definicja polityki spójności wzmocnienie wymiaru miejskiego ośrodki i sektory wzrostu powiązanie interwencji środkami EFRR i EFS współpraca i koordynacja w ramach OF ZIT rewitalizacja ZIT to narzędzie do wdrażania strategii terytorialnych w sposób zintegrowany Podstawowe elementy - Wyznaczone terytorium oraz zintegrowaną strategię rozwoju terytorialnego wyróżniające ZIT - Pakiet działań podlegających implementacji - Ustalenia dotyczące zarządzania ZIT ZIT są instrumentem promującym zintegrowane wykorzystanie funduszy i jako takie mają potencjał osiągnięcia lepszych połączonych wyników przy takich samych kwotach inwestycji Potencjalne powierzenie podmiotom ze szczebla poniżej regionalnego (zainteresowanym stronom lokalnym/miejskim) zarządzania ZIT wzmacnia ich pozycję, ponieważ wciąga je w proces przygotowania i wdrożenia programu oraz czyni za niego odpowiedzialnymi Zapewnienie od początku zróżnicowanych strumieni środków (programy krajowe i regionalne, EFRR i EFS) dają większą pewność finansowania zintegrowanych działań Instrument stworzony dla podejścia terytorialnego do rozwoju wspomagający odblokowanie niewykorzystanego potencjału na poziomie lokalnym, miejskim i regionalnym

Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie finansowej Umowa Partnerstwa i tzw. Ustawa Wdrożeniowa - ZIT na mapie Programów Operacyjnych 01 POIŚ 02 POIR Program Infrastruktura i Środowisko 27,41 mld Euro Program Inteligentny Rozwój 8,61 mld Euro KT - Środki dedykowane ZIT preferencje ZIT mechanizm koordynacji 03 POPC Program Polska Cyfrowa 2,17 mld Euro Budżet ZIT BTOF 04 POWER Program Wiedza Edukacja Rozwój 4,69 mld Euro. 05 RPO WKP Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko Pomorskiego na lata 2014 2020 Budżet dedykowany 166,8 mln Euro Dodatkowe przewagi ZIT BTOF są związane z: włączeniem do ZIT konkretnych PI np. This przyporządkowanego is dummy text it is not here do EFRR to PI 9.2 czyli priorytetu bazowego dla kompleksowych be read. The is just text to show 05 projektów rewitalizacyjnych zgodnie z wytycznymi MIR w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych wskazano konieczność where you could insert text. This is wydzielenia w każdym programie dodatkowych dummy text. alokacji dedykowanych tylko tematom rewitalizacyjnym (np. PI 3.1; 4.3; 4.5; 6.3 itp.) Forma docelową Związku ZIT dobre praktyki Stowarzyszenie Metropolia Poznań

Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie finansowej Obszar ZIT BTOF na podstawie porozumienia Mapa obszaru ZIT BTOF Uczestnicy porozumienia w sprawie realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych dla Bydgosko Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego Miasto Bydgoszcz Gmina Miasta Toruń Gmina Białe Błota Gmina Chełmża Gmina Czernikowo G. Dąbrowa Chełmińska Gmina Dobrcz Gmina Koronowo G. Kowalewo Pomorskie Gmina Lubicz Gmina Łabiszyn Gmina Łubianka Gmina Łysomice Gmina Miasta Chełmża Gmina Nakło nad Notecią Gmina Nowa Wieś Wielka Gmina Obrowo Gmina Osielsko Gmina Sicienko M. i G. Solec Kujawski Gmina Szubin Gmina Wielka Nieszawka Gmina Zławieś Wielka Powiat Bydgoski Powiat Toruński Dane liczbowe Liczba JST 25 23 gminy 2 powiaty Powierzchnia Liczba mieszkańców Ok. 3 744 km2 Ok. 853 tys. Liczba mieszkańców miast Liczba mieszkańców wsi Ok. 644 tys. Ok. 209 tys.

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia projektu 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Podstawy prawne ZIT Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1301/2013 z 17.12.2013 r. w sprawie EFRR i przepisów szczególnych dotyczących celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Przez ZIT należy rozumieć zintegrowane działania służące rozwiązywaniu problemów gospodarczych, środowiskowych, klimatycznych, społecznych, które mają wpływ na funkcjonalne obszary miejskie. (art. 36) Umowa Partnerstwa przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 8 stycznia 2014 r. Umowa Partnerstwa stanowi, iż podstawowym dokumentem wykonawczym dla zawiązanego Związku ZIT jest tzw. Strategia ZIT, która pełni rolę strategii określającej zintegrowane działania służące rozwiązywaniu problemów gospodarczych środowiskowych, klimatycznych, demograficznych i społecznych, które mają wpływ na obszary miejskie, przywoływanej w art. 7 rozporządzenia ogólnego ws. EFRR. Ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tzw. ustawa wdrożeniowa) Podstawowym celem ustawy wdrożeniowej jest stworzenie ram prawnych, które stanowić będą podstawę dla realizacji umowy partnerstwa, w tym zasad realizacji programów operacyjnych polityki spójności w perspektywie finansowej 2014-2020. Zgodnie z zapisami art. 30 ust. 9 ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 do Strategii ZIT nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

Podstawy prawne ZIT Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce z lipca 2013r Jest to dokument wykonawczy przygotowany przez ministerstwo właściwe ds. rozwoju regionalnego określający podstawowe wymagania prawne i organizacyjne dla Związku ZIT i Strategii ZIT. Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. i ustawa o samorządzie powiatowym z 5 czerwca 1998 r. Zapisy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 1990 nr 16 poz. 95) oraz ustawy z dnia 5 czerwca 1998 o samorządzie powiatowym (Dz. U. 1998 nr 91 poz. 578) pozwalają na zawieranie porozumień pomiędzy gminami i powiatami w celu realizacji wspólnych przedsięwzięć. UCHWAŁA NR 15 /463 /14 ZARZĄDU WKP z dnia 8 kwietnia 2014 r. w sprawie wyznaczenia obszaru realizacji ZIT dla Bydgoszczy, Torunia i obszaru powiązanego z nimi funkcjonalnie 2. 1. Obszar realizacji ZIT wojewódzkiego obejmuje następujące gminy w ich granicach administracyjnych: Miasto Bydgoszcz, Gmina Miasta Toruń, Gmina Białe Błota, Gmina Chełmża, Gmina Czernikowo, Gmina Dąbrowa Chełmińska, Gmina Dobrcz, Gmina Koronowo, Gmina Kowalewo Pomorskie, Gmina Lubicz, Gmina Łabiszyn, Gmina Łubianka, Gmina Łysomice, Miasto Chełmża, Gmina Nakło nad Notecią, Gmina Nowa Wieś Wielka, Gmina Obrowo, Gmina Osielsko, Gmina Sicienko, Gmina Solec Kujawski, Gmina Szubin, Gmina Wielka Nieszawka, Gmina Zławieś Wielka.

Podstawy prawne ZIT Porozumienie w sprawie ZIT Porozumienie w sprawie realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych zawarte w dniu 8 kwietnia 2014 r. Na mocy porozumienia powołano Związek ZIT oraz ustalono zasady współpracy Stron Porozumienia (określono organy i zakres ich odpowiedzialności). W następnej kolejności Komitet Sterujący ZIT powinien podjąć uchwałę o przyjęciu Strategii ZIT. Porozumienie umożliwia realizację wspólnych projektów także z innymi gminami, nieobjętymi Porozumieniem. System instytucjonalny dla Związku ZIT Komitet Sterujący Skład: prezydenci, burmistrzowie, wójtowie, starostowie reprezentujących wszystkich członków ZIT. Obserwatorzy: IZ RPO Decyzje: konsensus, kwalifikowana większość ¾ głosów wszystkich Stron porozumienia przy czym głos Bydgoszczy i Torunia musi być za Rada Metropolitalna Zarząd Związku Skład: Prezydent Bydgoszczy, Prezydent Torunia, 4 innych członków wybranych przez KS ZIT w głosowaniu Decyzje: konsensus, kwalifikowana większość ¾ głosów wszystkich Stron porozumienia przy czym głos Bydgoszczy i Torunia musi być za Biuro Związku Koordynacja i obsługa zadań KS ZIT, Zarządu Związku ZIT Funkcjonuje w ramach struktury organizacyjnej UM Bydgoszczy

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia projektu 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty, wprowadzenie 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Układ dokumentów i współzależności Opracowanie eksperckie prezentujące wnioski z delimitacji 1 2 Strategia Rozwoju Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego Strategia Rozwoju Bydgoskiego Obszaru Funkcjonalnego Strategia Rozwoju Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego Wnioski z diagnozy Strategia ZIT 3 Operacyjne uszczegółowienie strategii Studium Uwarunkowań Rozwoju Przestrzennego Obszarów Funkcjonalnych Program strategiczny gospodarka i rynek pracy Program Rewitalizacji Miast (Bydgoszcz, Toruń) 4 Zgodność interwencji / kierunkowych projektów w obszarach wskazanych do ZIT Program rozwoju szkolnictwa wyższego Program zabezpieczenia opieki zdrowotnej dla mieszkańców Wnioski do RDOŚ i PWIS Strategia ZIT jest dokumentem o charakterze operacyjnym w stosunku do Strategii Rozwoju Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego. W związku z tym zachodzi bezpośrednia zależność pomiędzy celami strategicznymi Strategii BTOF a celami strategicznymi sformułowanymi w Strategii ZIT Opcjonalnie Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Opracowanie eksperckie prezentujące wnioski z delimitacji 1 Cel analizy Określenie obszaru funkcjonalnego, który będzie przedmiotem dalszych analiz w ramach projektu. Etapy analizy Etap I - Aktualizacja delimitacji przeprowadzonej przez MRR / MIR Etap II - Utworzenie rankingu stopnia zintegrowania kolejnych obszarów Etap III - Wskazanie grupy obszarów, które mogą zostać dodane do BTOF Działania w ramach etapu Aktualizacja wskaźników delimitacyjnych wykorzystanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR / MIR) do wyznaczenia Obszaru Funkcjonalnego Bydgoszczy i Torunia w ramach dokumentu pn. Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce. Aktualizacja na bazie danych z lat 2011 2012. Uwzględnienie w obliczeniach Bydgoszczy i Torunia jako wspólnego rdzenia. Działania w ramach etapu Wprowadzenie wskaźników dodatkowych umożliwiających pogłębioną względem zaproponowanej przez MRR / MIR metodologię analizy. Wskazanie rankingu pozostałych, nieuwzględnionych w oparciu o wskaźniki MRR / MIR, obszarów najlepiej funkcjonalnie zintegrowanych z Bydgoszczą i Toruniem. Działania w ramach etapu Wskazanie obszarów o stopniu funkcjonalnego zintegrowania z Bydgoszczą i Toruniem pozwalającym na dodanie ich do Bydgoskotoruńskiego Obszaru Funkcjonalnego, przy zachowaniu jego spójnego i jednolitego charakteru. Punkt odcięcia ustalony został na poziomie 75% wskaźnika zintegrowania funkcjonalnego najwyżej ocenionego obszaru. Rezultaty Wskazanie gmin, które w pierwszej kolejności wchodzić powinny do Bydgosko-toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego (BTOF) Rezultaty Wypracowanie analizy stopnia funkcjonalnej przynależności pozostałych gmin do BTOF. Rezultaty Lista gmin, które mogą zostać dołączone do BTOF przy zachowaniu zasad wyznaczonych przez MRR/MIR.

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Opracowanie eksperckie prezentujące wnioski z delimitacji 1 Etap I - Aktualizacja delimitacji przeprowadzonej przez MRR / MIR Bydgoszcz BOF 11 gmin bez gminy dodatkowej Toruń TOF 8 gmin - gmina Kowalewo Pom. + Ciechocinek Gminy BOF wg MRR / MIR (02/2013) Gminy TOF wg MRR / MIR (02/2013) Gminy dodane w wyniku aktualizacji wskaźników podstawowych Prawie niezmieniony OF określony przez MRR / MIR. Większość gmin dodatkowych, wskazanych przez Bydgoszcz i Toruń nie spełnia wskaźników podstawowych, przy wartościach granicznych określonych przez MRR / MIR. BOF Gmina Nakło nie spełniła kryteriów. TOF Gmina Ciechocinek spełniła kryteria. TOF Gmina Wąbrzeźno spełniła kryteria, jednak przy braku spełnienia kryteriów przez Kowalewo Pomorskie obszar traci spójność geograficzną.

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Opracowanie eksperckie prezentujące wnioski z delimitacji 1 Etap II - Utworzenie rankingu stopnia zintegrowania kolejnych obszarów Gmina % najwyższej oceny Gmina % najwyższej oceny Gmina % najwyższej oceny Nakło nad Notecią 100,00% Świekatowo 70,92% Gostycyn 50,08% Golub-Dobrzyń 92,17% Złotniki Kujawskie 70,42% Papowo Biskupie 45,42% Aleksandrów Kujawski 88,00% Nieszawa 69,17% Zbójno 44,58% Barcin 87,58% Lubiewo 64,83% Płużnica 41,83% Unisław 84,08% Gniewkowo 64,50% Dębowa Łąka 40,42% Chełmża 82,25% Lisewo 64,25% Dąbrowa Biskupia 37,17% Ciechocin 82,00% Sadki 62,50% Rojewo 36,75% Żnin 79,33% Mrocza 60,50% Sośno 36,17% Czernikowo 78,92% Kijewo Królewskie 59,75% Koneck 35,67% Kowalewo Pomorskie 77,08% Raciążek 57,83% Pruszcz 77,00% Kikół 56,50% Wąbrzeźno 76,33% Kcynia 55,75% Lipno 75,50% Bobrowniki 52,25% Gminy o najwyższym stopniu powiązania

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Opracowanie eksperckie prezentujące wnioski z delimitacji 1 Etap III - Wskazanie grupy obszarów, które mogą zostać dodane do BTOF Bydgoszcz BOF 11 gmin Toruń TOF Obszary potencjalnie najsilniej funkcjonalnie zintegrowane z BT OF 8 gmin + ewentualnie Wąbrzeźno (2 gminy) 17 gmin Gminy BOF wg MRR / MIR (02/2013) Gminy TOF wg MRR / MIR (02/2013) Gminy dodane w wyniku aktualizacji wskaźników podstawowych MRR Gminy dodatkowe, najsilniej powiązane funkcjonalnie

Cel Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Strategia Rozwoju Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego 2 Cel dokumentu Strategia sporządzona została w ramach opracowywania kompleksowego pakietu dokumentów mających za cel przygotowanie planu rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zaplanowanie działań inwestycyjnych finansowanych ze środków publicznych na terenie Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego w perspektywie lat 2014-2020. Wizja i misja BTOF Zakres dokumentu Jakie działania powinny być podjęte, aby osiągnąć cel? Cele strategiczne i operacyjne Gdzie obecnie jesteśmy jako obszar? Diagnoza strategiczna BTOF Czas Diagnoza strategiczna objęła następujące obszary; Otoczenie społeczno-gospodarcze (demografia, warunki prowadzenia działalności gospodarczej, rynek pracy, innowacyjność, pomoc społeczna, rolnictwo) Transport i infrastruktura (transportowa, teleinformatyczna, kubaturowa wraz z rewitalizacją (w tym społeczną) Edukacja (przedszkolna, podstawowa, średnia, zawodowa, wyższa) Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Opieka zdrowotna Ochrona środowiska i przyrody SWOT Wskazanie celów strategicznych oraz operacyjnych w ramach kluczowych obszarów przedstawionych w diagnozie strategicznej. Prezentacja systemu wdrażania Strategii Wykaz potencjalnych źródeł finansowania

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych dla BTOF Strategia ZIT 3 Celem ZIT jest realizacja pakietów różnych tematycznie, ale wzajemnie powiązanych i komplementarnych projektów Logika funkcjonowania ZIT musi być opisana w formie strategii określającej cele, zadania i środki realizacji. W przypadku tego instrumentu zawartość jak i kształt Strategii ZIT warunkują wytyczne Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju oparte bezpośrednio na zapisach Umowy Partnerstwa. Zgodnie z tymi dokumentami w dokumencie Strategii ZIT, muszą być zawarte analizy strategiczne oraz operacyjne, pełniące rolę planu działania, którego wdrożenie przyczynia się do lepszego wykorzystania potencjału rozwojowego OF. Wymagane elementy Strategii ZIT Podstawa prawna ZIT Zgodność Strategii ZIT z krajowymi i unijnymi dokumentami strategicznymi oraz planistycznymi Wskazanie obszaru terytorialnego wsparcia (wyniki przeprowadzonej delimitacji obszaru funkcjonalnego) Diagnoza kluczowych aspektów społecznoekonomicznych i gospodarczych wskazujących potencjał rozwojowy OF Określenie wymiaru terytorialnego Strategii ZIT Cele rozwojowe do realizacji w ramach ZIT Wskazanie Priorytetów Inwestycyjnych wraz z preferowanymi typami projektów (obszar, rodzaje uprawnionych beneficjentów, dodatkowe preferencje wynikające z wybranych celów) Zasady i tryb wyboru projektów oraz lista przedsięwzięć (pakiety projektów) Lista projektów strategicznych o charakterze komplementarnym możliwych do realizacji w formule poza ZIT Wskazanie źródeł finansowania Informacja nt. SOOŚ Plan finansowy ze wskazaniem źródeł finansowania Opis systemu wdrażania Opis sposobu zaangażowania aktorów lokalnych w realizację Strategii ZIT Raport z przygotowania Strategii ZIT

Strategia ZIT Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Strategia ZIT 3 Elementy operacyjne Cz. I Wprowadzenie - Opis metodologii tworzenia Ramy funkcjonalne Strategii ZIT Podstawa prawna Określenie obszaru wsparcia Zgodność z dokumentami strategicznymi Wymiar terytorialny wsparcia Elementy strategiczne Elementy operacyjne Cz. II Diagnoza obszaru wsparcia (tożsama z diagnozą dla Strategii Rozwoju BTOF Analiza SWOT (dwa etapy) Cele strategiczne (rozwojowe) ZIT Opis działań dla poszczególnych celów strategicznych T e Zasady i tryby wyboru projektów przewidzianych do realizacji w formule ZIT x Ramy finansowe i plan finansowy Strategii ZIT System wdrażania t i monitoringu Strategii ZIT Kluczowe załączniki (listy projektów kluczowych, komplementarnych i raport z konsultacji społecznych Przy projektowaniu interwencji w ramach ZIT warto wziąć pod uwagę nie tylko Strategię Rozwoju BTOF ale i cztery programy strategiczne dotyczące gospodarki, rewitalizacji, szkolnictwa wyższego oraz opieki zdrowotnej.

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Strategia ZIT - elementy operacyjne 3 Strategia ZIT Elementy operacyjne Elementy strategiczne Elementy operacyjne Wynikające z relacji pomiędzy Strategią ZIT a RPO WKP oraz decyzji/wytycznych przygotowanych przez IZ RPO WKP Priorytety Inwestycyjne (PI) w ZIT i ich wymiar terytorialny Matryca Interwencji (przyporządkowanie PI do Działań) Podstawowe wskaźniki produktu i rezultatu Mechanizmy finansowania zwrotne, bezzwrotne Maksymalny poziom dofinansowania Grupy beneficjentów i grupy docelowe dla działań Przykładowe typy projektów Tryb wyboru projektów (pozakonkursowy i konkursowy) Alokacja na ZIT w RPO WKP oraz ostateczna alokacja na PI podlegające uzgodnieniom/negocjacjom pomiędzy Związkiem ZIT a IZ RPO WKP Wynikające z zaproponowanych procesów zarządzania operacyjnego dla Związku ZIT w oparciu o dokumenty kierunkowe UE Struktura organów ZIT i ich wzajemne relacje Zasady wyboru projektów w formule pozakonkursowej (hierarchia ważności projekty systemowe/ kluczowe ) Zasady wyboru projektów w procedurze preselekcyjnej Kryteria wyboru i priorytetyzacji projektów w procedurze preselekcyjnej Ogólne zasady łączenia środków EFS i EFRR Wskazanie listy projektów komplementarnych osiągających dodatkowe preferencje w programach krajowych Uzgodnienia wewnętrzne związane z zajęciem stanowiska Związku ZIT co do podziału budżetu ZIT na poszczególne PI podlegające uzgodnieniom wewnątrz Związku ZIT i akceptacji przez IZ/MIR

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Strategia ZIT- elementy strategiczne 3 Strategia ZIT Elementy operacyjne Elementy strategiczne Elementy operacyjne Wynikające z charakteru Obszaru Funkcjonalnego (wyniki diagnozy i analiz) oraz celów rozwojowych opisanych w Strategii Rozwoju Text Bydgosko Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego. Diagnoza obszaru wsparcia (tożsama z diagnozą zawartą w SR BTOF) SWOT mapa problemów, szans i zagrożeń SWOT sposoby zarządzania potencjałem obszaru funkcjonalnego w kontekście wartości dodanej współpracy JST Opis kluczowych elementów konstytuujących obszar Opis zasobów o najwyższym potencjale katalizującym dla funkcji metropolitalnych Opis działań tworzących BTOF, kluczowych w długim horyzoncie czasowym Cele strategiczne Strategii ZIT z uzasadnieniem i odniesieniem do PI Cel 1 Efektywność transportowa i energetyczna oraz zintegrowane strategie niskoemisyjne dla BTOF Cel 2 Efektywne gospodarowanie zasobami środowiska naturalnego i kultury BTOF Cel 3 - Zrównoważony rozwój społeczno gospodarczy i wsparcie procesów inkluzji Cel 4 Nowoczesny i zintegrowany system kształcenia dzieci i młodzieży Działania dla każdego z celów strategicznych wraz ze szczegółowym opisem

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Studium Uwarunkowań Rozwoju Przestrzennego Obszarów Funkcjonalnych 4 Zadaniem Związku ZIT jest m.in. właściwe przygotowanie się do realizacji ZIT na poziomie regionalnym. W tym celu jednostki tworzące OF opracowują szereg dokumentów o różnym charakterze, randze ważności i stopniu sformalizowania. Przygotowywane dokumenty mają za zadanie wytyczyć wspólne kierunki działań, które sprzyjać będą rozwojowi współpracy i integracji, promowaniu partnerskiego modelu współpracy, realizacji zintegrowanych projektów oraz zwiększeniu wpływu miast i powiązanych z nimi obszarów funkcjonalnych na kształt i sposób realizacji działań wspieranych na ich obszarze w ramach polityki spójności. SURP jest to dokument diagnostyczny, mający na celu głównie: Rozpoznanie struktury przestrzennej BTOF Określenie potencjałów gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, kulturowych i ludzkich regionu Analizę polityk przestrzennych poszczególnych gmin tworzących BTOF; Wspomaganie BTOF w opracowaniu wspólnej polityki zrównoważonego rozwoju Dodatkowo: Studium stanowi kompendium wiedzy o obszarze, przez co spełnia także cel edukacyjny.

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Studium Uwarunkowań Rozwoju Przestrzennego Obszarów Funkcjonalnych zawartość 4 Rozdział I. Uwarunkowania środowiskowe i przestrzenne Podział terytorialny Sieć osadnicza Uwarunkowania środowiskowe i przestrzenne Krajobraz rolniczy Rozdział II. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze i instytucjonalne Demografia Bezrobocie Podmioty gospodarcze Turystyka Sport i rekreacja Kultura Edukacja Bezpieczeństwo publiczne Ochrona zdrowia Pomoc społeczna Rynek nieruchomości Infrastruktura transportowa Komunikacja publiczna Infrastruktura techniczna Główne funkcje metropolitalne Rozdział III. Polityki w zakresie rozwoju przestrzennego prowadzone przez władze lokalnych Analiza Studiów Uwarunkowań i Kierunków Przestrzennego zagospodarowania gmin tworzących BTOF

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Studium Uwarunkowań Rozwoju Przestrzennego Obszarów Funkcjonalnych 4 GŁÓWNE FUNKCJE METROPOLITALNE 1 2 3 4 FUNKCJA OŚRODKA BIZNESU Obecność instytucji reprezentujących centrale międzynarodowych korporacji, firm i filii przedsiębiorstw transnarodowych, koncentracja instytucji otoczenia biznesu FUNKCJA OŚRODKA NAUKI I WIEDZY Obecność znanych i renomowanych placówek naukowo-badawczych, ośrodków szkolenia specjalistycznych kadr, parków technologicznych, międzynarodowych centrów kongresowych FUNKCJA WĘZŁA KOMUNIKACYJNEGO Obecność ścisłych powiązań z innymi ośrodkami kraju, kontynentu i świata poprzez rozbudowany system autostrad, kolei i lotnisk FUNKCJA USŁUGOWA Obecność istotnych /wielkoskalowych usług publicznych analizowana w aspekcie ochrony zdrowia i kultury SURP diagnoza przestrzenna RPO Diagnoza dla PROJEKTU 5 JST - ZIT PROJEKT Strategia Rozwoju BTOF diagnoza funkcjonalna i kier. rozwoju PO IE/pg

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Programy strategiczne Opracowanie eksperckie prezentujące wnioski z delimitacji Strategia Rozwoju Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego Strategia Rozwoju Bydgoskiego Obszaru Funkcjonalnego Strategia Rozwoju Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego Wnioski z diagnozy Strategia ZIT Operacyjne uszczegółowienie strategii Studium Uwarunkowań Rozwoju Przestrzennego Obszarów Funkcjonalnych Program strategiczny gospodarka i rynek pracy Program Rewitalizacji Miast (Bydgoszcz, Toruń) Zgodność interwencji / kierunkowych projektów w obszarach wskazanych do ZIT Program rozwoju szkolnictwa wyższego Program zabezpieczenia opieki zdrowotnej dla mieszkańców Wnioski do RDOŚ i PWIS Strategia ZIT jest dokumentem o charakterze operacyjnym w stosunku do Strategii Rozwoju Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego. W związku z tym zachodzi bezpośrednia zależność pomiędzy celami strategicznymi Strategii BTOF a celami strategicznymi sformułowanymi w Strategii ZIT Opcjonalnie Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Programy strategiczne - Program strategiczny gospodarka i rynek pracy Cel dokumentu Program stanowi uszczegółowienie Strategii Rozwoju BTOF. Celem dokumentu jest przedstawienie kluczowych wniosków wynikających z diagnozy gospodarki i rynku pracy BTOF oraz zaprezentowanie celów strategicznych, operacyjnych i działań zmierzających do zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej oraz zapewnienia rozwoju obszaru funkcjonalnego. Zakres dokumentu Diagnoza w obszarze gospodarki i rynku pracy: o Aktywność gospodarcza w miejskich obszarach funkcjonalnych Bydgoszczy i Torunia o Warunki prowadzenia działalności gospodarczej, w tym ocena: Infrastruktury Środowiska operacyjnego Kosztów prowadzenia działalności Pozyskiwania inwestycji o Analiza rynku pracy Wnioski z diagnozy i analiza SWOT Cele strategiczne, cele operacyjne, działania System wdrażania, monitoringu i ewaluacji Programu Źródła finansowania Harmonogram wdrożenia Realizacja Programu wymaga zintensyfikowania współpracy przedsiębiorców, instytucji otoczenia biznesu, uczelni oraz jednostek samorządu terytorialnego. Dzięki wspólnym działaniom możliwe będzie podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego oraz jego rozwój.

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Programy strategiczne - Program zabezpieczenia opieki zdrowotnej dla mieszkańców. Cel dokumentu Program stanowi uszczegółowienie Strategii Rozwoju BTOF. Celem Programu jest przedstawienie planu działań mających na celu podniesienie jakości i dostępności świadczeń zdrowotnych dla mieszkańców BTOF w perspektywie 2014-2020 Zakres dokumentu Diagnoza stanu usług ochrony zdrowia na terenie BTOF: o Rola jednostek samorządu terytorialnego w systemie opieki zdrowotnej o Rola niepublicznych podmiotów realizujących świadczenia zdrowotne o Sytuacja demograficzna o Sytuacja zdrowotna: o Stan zdrowia dzieci i młodzieży do lat 18, stan zdrowia ludności 19+ o Zgony według przyczyn o Działalność podmiotów leczniczych o Zasoby infrastrukturalne o Opieka stacjonarna, opieka ambulatoryjna, opieka długoterminowa o System ratownictwa medycznego o Zobowiązania finansowe podmiotów leczniczych o Zasoby kadrowe o Promocja zdrowia oraz profilaktyka i edukacja zdrowotna o Inwestycje w obszarze zdrowia Wnioski z diagnozy analiza SWOT Cele strategiczne, cele operacyjne, działania Źródła finansowania Harmonogram wdrażania System ewaluacji i monitoringu Realizacja Programu wymaga współdziałania wielu podmiotów uczestniczących w systemie opieki zdrowotnej. Dlatego najważniejszy do realizacji jest projekt parasolowy zat. Nowoczesny model zarządzania zasobami opieki zdrowotnej na Obszarze Funkcjonalnym.

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Programy strategiczne - Program rozwoju szkolnictwa wyższego. Cel dokumentu Celem Programu jest przedstawienie planu działań mających na celu pełne wykorzystanie potencjału uczelni na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego oraz prowadzenia badań naukowych znajdujących zastosowanie w praktyce gospodarczej BTOF (wspierających rozwój inteligentnych specjalizacji regionalnych) Zakres dokumentu Diagnoza stanu usług ochrony zdrowia na terenie BTOF: o Trendy w szkolnictwie wyższym o Podstawa prawna działania szkół wyższych w Polsce o Szkolnictwo wyższe w Polsce o Szkolnictwo wyższe w BTOF o Charakterystyka szkół wyższych o Studenci i absolwenci o Współpraca szkół wyższych z partnerami zewnętrznymi Wnioski z diagnozy analiza SWOT Cele strategiczne, cele operacyjne, działania Ramy finansowe Harmonogram wdrażania System wdrażania i monitorowania Programu Realizacja Programu wymaga współdziałania uczelni pomiędzy sobą oraz z partnerami zewnętrznymi. Program zawiera propozycje łączenia potencjału uczelni BTOF poprzez tworzenie konsorcjów naukowych, czy np. łączenie wybranych wydziałów.

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Programy strategiczne - Program Rewitalizacji Miast (PRM) Cel dokumentu Celem Programu jest przedstawienie sytuacji społeczno-gospodarczej oraz urbanistycznej 9 miast obszaru funkcjonalnego, wskazanie obszarów problemowych oraz kluczowych działań rekomendowanych do podjęcia w ramach przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Wstęp (wprowadzenie o rewitalizacji, sposób prac nad dokumentem) Analiza dotychczasowych doświadczeń rewitalizacyjnych miast LPR-y (kryteria wyboru, obszary problemowe, stan realizacji, obserwacje i wnioski) Diagnoza miast BTOF w zakresie potrzeb rewitalizacyjnych (podsystem społecznogospodarczy, urbanistyczny) Zakres dokumentu Charakterystyka obszarów do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi (główne problemy, cele oraz kierunki podejmowanych działań) Propozycja kryteriów oceny projektów dotyczących rewitalizacji Przykłady łączenia aspektów miękkich z infrastrukturalnymi (w tym kierunki partycypacji społecznej) Przegląd źródeł finansowania

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Programy strategiczne - Program Rewitalizacji Miast (PRM) PRM jako źródło przewagi regionu u progu perspektywy finansowej 2014-2020 Kluczowe przewagi związane z ujęciem rewitalizacji na poziomie ZIT: LPR gmina 1 LPR gmina i Poziom niespotykany w skali kraju (25 JST), atut unikalności i kooperacji Ringfencingi we wszystkich programach na PI wspierających ZIT jako potencjalny duży beneficjent nie będący czystą metropolią Bardzo duże oddziaływanie potencjalnej interwencji w ramach priorytetowego OSI (obszary funkcjonalne miast wojewódzkich) Większa swoboda kształtowania brak wymogów formalnych Wspólna płaszczyzna merytoryczna dla gmin (przeprowadzone analizy horyzontalne) do przygotowania programów gminnych - LPR co obniża koszty tych opracowań i gwarantuje wysoki poziom spójności dokumentów gmin Baza do przygotowania wspólnych projektów sieciowych Możliwość uzyskania dużego współfinansowania z budżetu państwa jako wkładu własnego do projektów rewitalizacyjnych (np. mieszkalnictwo) PRM usytuowanie prawne Dokument poza systemem wytycznych elastyczność interpretacji i potencjał uzgodnień Unijna premia za współpracę nowy beneficjent w programach krajowych Wzmocnienie oddziaływania LPR na RPO i pogramy krajowe Program przyjęty uchwałą Cechy LPR Zgodnie z wytycznymi MIiR Zgodny z wytycznymi IZ RPO Zawierający szczegółowo opisane projekty rewitalizacyjne (EFRR+EFS) Odzwierciedlony w dokumentach finansowych gminy (wspófinansowanie) Program przyjęty uchwalą Cechy LPR PRM jako platforma koordynacji procesów rewitalizacyjnych w ZIT Wspólne odniesienie analiz obszar ZIT jako tło oddziaływania Uspójnione podejście diagnostyczne, operacyjne i techniczne ułatwiające agregowanie przedsięwzięć Uzgodnione mechanizmy łączenia interwencji twardych i miękkich Uzgodnione główne typy projektów (sieciowanie) Zgodnie z wytycznymi MIiR Zgodny z wytycznymi IZ RPO Zawierający szczegółowo opisane projekty rewitalizacyjne (EFRR+EFS) Odzwierciedlony w dokumentach finansowych gminy (wspófinansowanie)

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Programy strategiczne - Program Rewitalizacji Miast (PRM) Właściwe zrozumienie roli Programu Rewitalizacji Miast pozwoli na jego skuteczne wykorzystanie przez gminy obszaru funkcjonalnego ZIT BTOF). Z tego względu warto poznać wzajemne relacje formalne i merytoryczne pomiędzy Programami Rewitalizacji uchwalonymi na poziomie gmin a Programem Rewitalizacji Miast (PRM). W chwili obecnej, zwłaszcza w kontekście projektu wytycznych MIR dotyczących rewitalizacji można określić, iż: 1 Władze województwa (IZ RPO) mogą/powinny ( przydatna jest ) przygotować analizę zjawisk kryzysowych w gminach na obszarze województwa (sytuacja: społeczna, gospodarcza, przestrzenna; zjawiska i trendy demograficzne), która powinna być wykorzystana w przygotowaniu programu rewitalizacji tego obszaru (być może: program rewitalizacji dla województwa) 2 3 4 Władze województwa (IZ RPO) obligatoryjnie wydzielają cześć alokacji na niektóre PI (lista w wytycznych MIR) na rzecz rewitalizacji oraz tworzą system wdrażania RPO zachęcający i tworzący warunki umożliwiające realizacje projektów rewitalizacyjnych (wskazane w wytycznych MIR 7 sposobów zachęcania w programach regionalnych) Władze województwa (IZ RPO) mogą (opis zalecający ze strony MIR) przygotować wytyczne do programów rewitalizacji (przygotowywanych przez gminy), które będą wykorzystywane do prowadzenia procesu oceny wniosków (zakres programu i jego oceny określają wytyczne) Gminy obowiązkowo będą przygotowywać i uchwalać Programy Rewitalizacji, które bezwzględnie będą opiniowane przez IZ RPO (wg. wyznaczonych przez wytyczne MIR reguł i ewentualnie za zgodność z wytycznymi IZ RPO)

Kluczowe dokumenty na poziomie ZIT Programy strategiczne - Program Rewitalizacji Miast (PRM) PRM, z racji swojej zawartości może być dokumentem wyjściowym do przygotowania 9 programów rewitalizacji - przez objęte PRM miasta (zwłaszcza w części diagnostycznej oraz zaproponowanych przykładowych rozwiązań organizacyjno-technicznych), może także stanowić bazę do tworzenia wspólnych projektów inwestycyjnych w ramach PI wspierających rewitalizację (obligatoryjne tzw. rinfencingi) (3.1; 3.3; 3.4; 4.2; 4.3; 4.5; 6.3; 6.5; 7.2; 7.4; 8.2; 8.5; 8.7; 8.8; 9.1; 9.2; 9.4; 9.7; 9.8; 10.1; 10.3; 10.3 bis). Dzięki takiemu rozwiązaniu miasta zyskują następujące przewagi: 1 2 3 4 Możliwość wypełnienia wymogów co do gminnych Programów Rewitalizacji dzięki stosunkowo niewielkim nakładom (konieczność uzupełnienia np. o konkretne projekty rewitalizacyjne dla danych lokalizacji) Uzyskanie wysokiego poziomu spójności pomiędzy kilkoma programami rewitalizacji ułatwiające wspólne aplikowanie do programów krajowych (w tym np. podobne mechanizmy łączenia środków twardych i miękkich, podobne rozwiązania organizacyjne, podobne kryteria priorytetyzacji i wyboru projektów do rewitalizacji) Możliwość wygenerowania z poziomu ZIT wspólnego, dużego projektu rewitalizacyjnego do sfinansowania w ramach wydzielonych dla rewitalizacji środków w rożnych PI w programach operacyjnych tak na poziomie regionalnym jak i krajowym (wyraźne cztery rodzaje preferencji opisane w wytycznych MIR, w tym tryby pozakonkursowe zwłaszcza dla PI 4.3; 4.5; 6.3 i innych, które są także w ZIT BTOF) Możliwość pozyskania dodatkowych środków z budżetu państwa na uzupełnienie wkładu krajowego w projektach rewitalizacyjnych np. wspólny projekt rewitalizacyjny dla pewnego typu zabudowy mieszkaniowej która występuje na obszarach wskazanych do rewitalizacji w każdym z miast opisanych w ramach PRM (również wspomniana w wytycznych MIR).

Przerwa kawowa

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia projektu 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Prezentacja

Przerwa obiadowa

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia projektu 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Diagnoza obszaru BTOF Podejście metodologiczne do opracowania diagnozy i wypracowania celów strategicznych (1/2) Komentarz Diagnozę, a w jej następstwie cele strategiczne wypracowano w oparciu o analizę danych zastanych, przegląd dokumentów strategicznych wyższego i niższego rzędu, wywiady pogłębione, diagnozę potrzeb JST fiszki projektowe, sesje strategiczne z gminami, analizy eksperckie. Elementy strategiczne S W Cel nadrzędny/misja/ wizja Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Diagnoza Cel strategiczny 3 O T Cel strategiczny 4 Elementy operacyjne Strategii Etap I Analiza uwarunkowań Etap II Analizy pogłębione Etap III Opracowanie dokumentu strategicznego

Diagnoza obszaru BTOF Podejście metodologiczne do opracowania diagnozy i wypracowania celów strategicznych (2/2) Etap I Analiza uwarunkowań Etap II Analizy pogłębione Etap III Opracowanie dokumentu strategicznego Analiza dokumentów strategicznych i sektorowych JST wchodzących do BTOF Wywiady z kluczowymi interesariuszami Analiza dokumentów strategicznych i sektorowych na poziomie wojewódzkim, kraju oraz UE Analiza danych statystycznych Opracowanie wstępnych wniosków z diagnozy oraz rekomendowanych kierunków działań Analiza informacji nt. projektów przygotowanych do realizacji w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 z funduszy UE, krajowych oraz środków własnych gmin i powiatów (tzw. fiszki projektowe) Wywiady pogłębione i konsultacje wstępnych wniosków z diagnozy z kluczowymi interesariuszami Opracowanie końcowych wniosków z diagnozy oraz rekomendowanych kierunków działań Rezultaty poszczególnych etapów Wiedza nt. aktualnej sytuacji na terenie BTOF Wiedza nt. rozwiązań i trendów na poziomie województwa i kraju Znajomość wytycznych UE Szczegółowa diagnoza zagadnień na obszarze BTOF Znajomość poglądów i oczekiwań interesariuszy Znajomość najpilniejszych potrzeb i planów inwestycyjnych JST Rekomendowane oraz skonsultowane z JST kierunki działań strategicznych ujęte w Programie 49

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia projektu 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Podstawowe dane o BTOF Podstawowe dane Bydgosko-Toruński Obszar Funkcjonalny, w którego skład wchodzą 23 gminy zamieszkuje 853 tys. osób, co stanowi prawie 41% mieszkańców ponad dwumilionowego województwa kujawsko-pomorskiego. Obszar ten zajmujący powierzchnię 3744 km 2, stanowi jeden z największych zespołów miejskich w Polsce. Łączna roczna wartość produkcji Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego stanowi niecałe 48% całkowitego PKB województwa kujawsko-pomorskiego. Wartość PKB per capita wyniosła w 2011 r. 41,9 tys. PLN, co jest wartością nieco wyższą niż PKB per capita w kraju (39,7 tys. PLN) i znacząco wyższą niż PKB per capita w województwie (32,6 tys. PLN) Wysokość stopy bezrobocia w podregionie bydgosko-toruńskim wyniosła w lipcu 2014 r. 9,9 % - była to wartość niższa zarówno od wysokości stopy bezrobocia w kraju (11,9%), jak i w województwie (16%). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w podregionie bydgosko-toruńskim wyniosło w 2013 r. 3 554 PLN była to wartość wyższa niż dla województwa (3 322 PLN), natomiast niższa niż dla kraju (3 877 PLN). W I. kwartale 2014 r. liczba mieszkańców podregionu bydgosko-toruńskiego nieznacznie obniżyła się. Prognozowany jest dalszy spadek liczby ludności do ok. 819 tys. w 2035 r.

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Warunki prowadzenia działalności gospodarczej Wnioski z diagnozy Infrastruktura Umiarkowanie atrakcyjna drogowa dostępność transportowa regionu na tle innych miast. Ograniczona dostępność lotnicza regionu. Znacząca oferta terenów inwestycyjnych przy jednoczesnej niewystarczającej liczbie dużych, nowoczesnych powierzchni biurowych i powierzchni magazynowych oraz średnim na tle innych ośrodków miejskich nasyceniu rynku powierzchniami handlowymi. Niewielkie pokrycie obszaru miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego poza miastami Chełmżą, Bydgoszczą i Toruniem. Kluczowe potrzeby i wyzwania Dostępność terenów inwestycyjnych Powierzchnia dostępnych terenów inwestycyjnych (ha) 450 Udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w powierzchni ogółem gmin BTOF w 2012 roku 80% 70% Bydgoszcz Dostępna powierzchnia (tys. m 2 ) 66,3** Bydgoszcz 69% 100 * Toruń 62,6 Toruń * Dane szacunkowe ** Bez terenów dawnego Zachem Oferty greenfield Liczba dostępnych terenów inwestycyjnych 88 21 Bydgoszcz Oferty brownfield Liczba dostępnych terenów nieruchomości 7 Bydgoszcz Toruń 22 Toruń Przeciętna powierzchnia terenu inwestycyjnego (ha) 21,4 Bydgoszcz 1,1 Toruń Przeciętna powierzchnia nieruchomości (m 2 ) 9471 Bydgoszcz * 2 847 Toruń Podjęcie działań monitoringowych oraz lobbingowych na rzecz realizacji kluczowych inwestycji infrastrukturalnych w regionie. Zapewnienie dostępności lotniczej regionu. Zwiększenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych. Zapewnienie warunków do rozwoju oferty regionu w zakresie nieruchomości dedykowanych biznesowi. Zwiększenie dostępności terenów objętych zachętami inwestycyjnymi. 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 44% 31% 27% Średnia wartość dla 9% 8% 6% 6% 6% 5% 5% 5% 4% 4% 4% 3% 3% 2% 2% 2% 2% 1% 0%

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Warunki prowadzenia działalności gospodarczej Środowisko operacyjne i koszty prowadzenia działalności Wnioski z diagnozy W zakresie środowiska operacyjnego region stwarza najlepsze warunki rozwoju dla branż przemysłowych oraz sektora BPO/SSC. Pod względem oceny jakości oferowanego życia Toruń znajduje się w czołówce krajowych ośrodków miejskich. Bydgoszcz uzyskuje istotnie niższe oceny w tym zakresie. Pod tym względem miasto wypada w rankingach gorzej niż wskazują wnioski z lokalnych badań postrzegania tej kwestii przez mieszkańców. Konkurencyjny z punktu widzenia inwestorów poziom wynagrodzeń na tle kraju, zarówno w odniesieniu do całości rynku pracy, jak też najważniejszych dla regionu branż. Kluczowe potrzeby i wyzwania Najsilniejsze branże w regionie Przemysł spożywczy BPO/SSC Chemia i farmacja Maszyny, elektronika i elektrotechnika Wsparcie rozwoju branż o znaczącym wpływie na gospodarkę obszaru. Usprawnianie procesów związanych z obsługą procesów gospodarczych oraz inwestycyjnych. Podjęcie działań na rzecz wzmocnienia konkurencyjności kosztowej regionu. Skierowanie oferty inwestycyjnej do branż, które poszukując przewag kosztowych nie niosą istotnego ryzyka dalszej relokacji w niedalekiej przyszłości. Przeciętne wynagrodzenie w miastach wojewódzkich Miejsce w Rankingu Toruń (3 608 zł) 10/17 Bydgoszcz (3 326 zł) 15/17

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Warunki prowadzenia działalności gospodarczej Wnioski z diagnozy Pozyskiwanie inwestycji Niewystarczający poziom koordynacji działań na poziomie metropolitalnym w zakresie pozyskiwania i obsługi inwestorów oraz promocji obszaru. Rozproszenie kompetencji w zakresie obsługi inwestora. Niewystarczająco silna marka relatywnie słaba rozpoznawalność regionu wśród inwestorów. Ograniczona obecność na mapie inwestycyjnej kraju i świata. Niewystarczająca skuteczność pozyskiwania dużych inwestycji zagranicznych koordynowanych przez instytucje centralne. Niewystarczająca dostępność terenów objętych zachętami inwestycyjnymi. Kluczowe potrzeby i wyzwania Efektywna promocja regionu w środowiskach inwestorskich (w tym stworzenie strategii kreacji i promocji regionu wśród inwestorów). Wypracowanie rozwiązań pozwalających na zwrócenie się z ofertą do inwestora, który znajduje się we wczesnej fazie procesu inwestycyjnego (dostęp do serwisu informacyjnego dostarczającego informacje nt. planów przedsiębiorstw w zakresie inwestycji bezpośrednich oraz zaangażowanie władz JST w proces pozyskiwania inwestorów). 10 8 6 4 2 0 Liczba bezpośrednich inwestycji zagranicznych obsługiwanych przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych w rozbiciu na województwa w 2013 r 10 8 8 6 6 5 4 4 2 1 1 1 1 0 0 0

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Warunki prowadzenia działalności gospodarczej Wnioski z diagnozy Rynek pracy Bezrobocie w BTOF Kapitał ludzki i społeczny wymaga znaczących inwestycji w rozwój (wysoka liczba osób długotrwale bezrobotnych, wśród których liczne grupy stanowią osoby nieposiadające kwalifikacji zawodowych oraz wysoki odsetek osób korzystających z pomocy społecznej). Niski poziom dostosowania rodzaju i poziomu kwalifikacji do wymogów rynku pracy. Stosunkowo niski poziom upowszechnienia idei odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw wśród pracodawców. Kluczowe potrzeby i wyzwania Zmiana mentalności oraz wykształcenie pożądanych postaw w lokalnych społecznościach, przede wszystkim wśród osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Upowszechnienie dobrych praktyk z zakresu odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw (CSR) wśród pracodawców. Zmniejszenie dysproporcji pomiędzy zawodami nadwyżkowymi a zawodami deficytowymi. Zwiększenie poziomu integracji działań poszczególnych interesariuszy na rynku pracy. Stopa bezrobocia w Bydgosko Toruńskim Obszarze Funkcjonalnym Bydgoszcz Toruń Powiat Bydgoski Powiat Toruński 8,8% Bydgoszcz 10,2% Bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych 13,9% 21,2% Toruń Powiat Bydgoski Powiat Toruński 4356 osób 2141 osób 2000 osób 2276 osób Struktura absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Typ szkoły BOF TOF BTOF Polska Liceum ogólnokształcące Liceum profilowane 36,7% 50,9% 42,3% 42,4% 1,1% 0,4% 0,8% 1,0% Technikum 46,5% 37,7% 43,1% 43,0% Zasadnicza szkoła zawodowa 15,7% 11,0% 13,9% 13,6%

871 985 1 075 279 587 036 539 438 1 836 421 Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Innowacyjność Wnioski z diagnozy Innowacyjność Mapa regionów innowacyjnych (RIS 2014) z wartościami dofinansowań z NCN i NCBiR W zestawieniu innowacyjności regionów województwo kujawsko-pomorskie zostało ocenione zaledwie jako skromny innowator. Zaledwie 1,8% przedsiębiorstw działających w województwie można zaliczyć do sektora wysokiej techniki. Ponad 85% stanowią przedsiębiorstwa średnio-niskiej i niskiej techniki. Istotnym problemem jest niewielki poziom współpracy pomiędzy sferą nauki i biznesu oraz stosunkowo mała aktywność regionu na polu badań naukowych. Kluczowe potrzeby i wyzwania Budowa regionalnego systemu innowacyjności w celu przełamywania barier we współpracy pomiędzy sferą nauki i biznesu. Budowa systemu finansowania innowacji poprzez stworzenie mechanizmów wspierających działania na każdym poziomie (badań podstawowe wdrożenie). Wzmocnienie podmiotów odpowiedzialnych za pośrednictwo w zakresie transferu technologii i przepływ informacji, tj. instytucje otoczenia biznesu. Budowa potencjału naukowo-badawczego i wzmocnienie współpracy uczelni i jednostek badawczych z przemysłem. Nakłady przedsiębiorstw na działalność innowacyjną w województwie kujawsko-pomorskim 2 000 000 1 800 000 1 600 000 1 400 000 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 200 000 0 2008 2009 2010 2011 2012 przedsiębiorstwa z sektora usług przedsiębiorstwa przemysłowe

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura transportowa Kluczowe potrzeby i wyzwania Najbardziej istotnym problemem jest stan i wiek taboru tramwajowego i autobusowego. Tabor jest często niedostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, brakuje klimatyzacji a także wymaga coraz większych nakładów na naprawy i utrzymanie. Istotnym problemem transportu publicznego w obszarze funkcjonalnym jest również jego słaba koordynacja i priorytetyzacja w ruchu drogowym. Średni wiek taboru komunikacji publicznej Średnia prędkość pojazdów komunikacji publicznej Konieczna jest lepsza koordynacja linii autobusowych i tramwajowych, rozbudowa pasów autobusowych i tramwajowych i rozbudowa systemu parkingów typu Park&Ride, które zachęciłyby kierowców do korzystania z komunikacji publicznej. Infrastruktura drogowa jest dobrze rozwinięta, jednak może okazać się niewystarczająca, by zaspokoić potrzeby dynamicznie rozwijającego się ruchu lokalnego i tranzytowego. Problemem jest przeciętna jakość dróg. Największy problem z przepustowością występuje w centrach Bydgoszczy i Torunia, natomiast największe natężenie ruchu zanotowano na drodze krajowej nr 5 na odcinku Osielsko -Bydgoszcz, na drodze krajowej nr 80 w Bydgoszczy i na odcinku Toruń-Lubicz. Brak szybkiego połączenia drogowego między Bydgoszczą a Toruniem obecnie czas przejazdu wynosi 40-60 minut. Niedostatecznie rozwinięte są ciągi obwodowe obu miast. Problemem jest także brak węzła autostradowego Toruń Południe, co ogranicza dostępność autostrady A1 dla mieszkańców regionu. Natężenie ruchu w BTOF Śląskie 18262 Małopolskie 12953 BTOF 11520 Łódzkie 11471 Wielkopolskie 10918 Dolnośląskie 10913 Mazowieckie 10906 Pomorskie 10436 Kujawsko-Pomorskie 9725 Podkarpackie 9611 Opolskie 8684 Świętokrzyskie 8357 Lubuskie 8283 Lubelskie 7459 Zachodnio-Pomorskie 6892 Podlaskie 6702 Warmińsko-Mazurskie 5684 Polska 9888

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura transportowa Kluczowe potrzeby i wyzwania Sieć dróg rowerowych jest fragmentaryczna i ma niski udział w strukturze przejazdów. Wynika to głównie z braku połączeń pomiędzy poszczególnymi odcinkami dróg rowerowych. Część dróg rowerowych wykonana jest ze złej nawierzchni kostki betonowej. Dobrze rozwinięta jest sieć kolejowa. Gęstość sieci kolejowej jest wyższa niż średnia dla kraju zarówno w przeliczeniu na liczbę mieszkańców jak i powierzchnię. Ponad połowa istniejących linii kolejowych umożliwia jazdę z prędkością 120 km/h lub wyższą, w tym najważniejsza w regionie linia nr 18, łącząca Bydgoszcz i Toruń. Do najważniejszych planowanych inwestycji kolejowych należą modernizacje linii 201 (Bydgoszcz-Nowa Wieś-Maksymilianowo-Stronno) oraz kompleksowa modernizacja i przywrócenie ruchu na linii 356 (Bydgoszcz-Szubin) Istniejący, ale jeszcze niewykorzystany potencjał szlaków wodnych. Szczególnie w Bydgoszczy występują korzystne warunki dla rozwoju transportu wodnego śródlądowego, z uwagi na skrzyżowanie dróg wodnych E-40 i E-70. W chwili obecnej znaczenie transportu wodnego zarówno w przewozach pasażerskich i towarowych jest marginalne.

Liczba zgłoszeń Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura teleinformatyczna Kluczowe potrzeby i wyzwania Pokrycie terytorium BTOF zasięgiem Internetu w 2013 r. Brak dostępu do Internetu w 55 miejscowościach na terenie obszaru oraz niewystarczające pokrycie (poniżej 50% budynków) w kolejnych 9 miejscowościach. Dla wielu mieszkańców Internet mobilny jest jedyną możliwą opcją dostępu do sieci. Świadczy o tym duża różnica pomiędzy dostępem do Internetu liczonym z i bez uwzględnienia operatorów komórkowych. Relatywnie mała dostępność Internetu światłowodowego poza miastami rdzenia. Zgłoszone zapotrzebowanie na Internet stacjonarny w 2013 r. 25 Mimo istnienia rozbudowanej sieci światłowodów, koniecznie jest zwiększenie jego zasięgu na całym obszarze funkcjonalnym ze względu na to, że obecnie Internet światłowodowy dociera jedynie do 20% miejscowości na terenie BTOF. Zidentyfikowano dużą dysproporcję między miastami rdzenia a resztą obszaru pod kątem liczby operatorów oferujących dostęp do Internetu światłowodowego. 20 15 10 5 0 Zgłoszenia na 10 000 mieszkańców Zgłoszenia

Nakło nad Notecią - miasto Szubin - miasto Bydgoszcz Chełmża Łabiszyn - miasto Kowalewo Pomorskie - Sicienko Toruń Koronowo - miasto Dobrcz Nakło nad Notecią - Łubianka Białe Błota Osielsko Łysomice Kowalewo Pomorskie - Czernikowo Solec Kujawski - miasto Chełmża Lubicz Obrowo Wielka Nieszawka Dąbrowa Chełmińska Koronowo - obszar wiejski Zławieś Wielka Łabiszyn - obszar wiejski Szubin - obszar wiejski Nowa Wieś Wielka Solec Kujawski - obszar Toruń Bydgoszcz Nakło nad Notecią - Solec Kujawski - Koronowo - miasto Kowalewo Chełmża Szubin - miasto Wielka Nieszawka Łabiszyn - miasto Osielsko Nowa Wieś Wielka Łysomice Zławieś Wielka Łubianka Białe Błota Nakło nad Notecią - Lubicz Czernikowo Sicienko Obrowo Koronowo - obszar Dobrcz Chełmża Łabiszyn - obszar Dąbrowa Chełmińska Kowalewo Solec Kujawski - Szubin - obszar wiejski Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Ochrona środowiska Kluczowe potrzeby i wyzwania Dostępność sieci kanalizacyjnej na terenie BTOF w 2013 r. Największym problemem związanym z ochroną środowiska jest niedostateczna dostępność sieci kanalizacji sanitarnej, szczególnie na obszarach wiejskich. 100% 80% 60% 40% 20% 0% W Bydgosko-Toruńskim Obszarze Funkcjonalnym istnieją obszary, na których występuje zagrożenie powodziowe ze względu na brak lub nieodpowiedni stan urządzeń przeciwpowodziowych. Kluczową inwestycją z punktu widzenia gospodarki odpadami na terenie BTOF jest projekt budowy Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych. 100% 80% Sieć kanalizacyjna Polska Dostępność sieci wodociągowej na terenie BTOF w 2013 r. Jednym z największych problemów na analizowanym obszarze jest zagrożenie wynikające z zalegania odpadów na niezrekultywowanych terenach poprzemysłowych. Największym tego typu niezrekultywowanym terenem pozostają dawne Zakłady Chemiczne Zachem S.A.. 60% Sieć wodociągowa Polska

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Ochrona środowiska Kluczowe potrzeby i wyzwania Działania samorządów nie powinny ograniczać się do ochrony terenów zieleni i wód, ale były połączone z ich kształtowaniem i zagospodarowaniem. Obszary o nadmiernym zanieczyszeniu powietrza w Toruniu w 2013 r. Zagrożenie nadmiernym hałasem jest w obydwu miastach istotnym problemem jedynie w sąsiedztwie głównych tras komunikacyjnych. Zarówno w Bydgoszczy jak i w Toruniu występują obszary nadmiernie zanieczyszczonego powietrza, generowanego głównie ze źródeł energetycznych i komunikacyjnych. Obszary o nadmiernym zanieczyszeniu powietrza w Bydgoszczy w 2013 r. Działaniami, które w największym stopniu przyczynią się do ograniczenia zanieczyszczenia powietrza są: stosowanie nowoczesnych źródeł ciepła, włączanie obiektów do zintegrowanych sieci ciepłowniczych oraz wspieranie niskoemisyjnego transportu publicznego.

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Pomoc społeczna Kluczowe potrzeby i wyzwania Długotrwałe bezrobocie jest kluczowym zjawiskiem wpływającym na niedostatek materialny powodujący konieczność ubiegania się mieszkańców o wsparcie z Ośrodków Pomocy Społecznej. Liczba osób w rodzinach korzystających z pomocy społecznej Na skutek zmian demograficznych znacząco wzrastają potrzeby związane z opieką nad osobami starszymi. Obecnie pomiar skuteczności i efektywności działania pomocy społecznej nie jest powszechnie praktykowany. 30 25 Liczba osób w wieku 85+ - prognoza na lata 2015-2035 (tys.) 26,1 20 15 10 5 13,1 14,3 8,1 8,9 4,9 5,3 16,3 17,4 17,7 10,2 10,8 11,0 6,1 6,6 6,7 16,0 10,1 Część bydgoska Część toruńska Legenda: Do 50 mieszkańców Od 51 do 100 mieszkańców Od 101 do 150 mieszkańców 0 2012 2015P 2020P 2025P 2030P 2035P BOF TOF BTOF Od 151 do 200 mieszkańców

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Opieka zdrowotna BTOF zamieszkują 127 153 osoby w wieku 0-18. Badany obszar charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem w zakresie zdrowotności dzieci (wytyczne dla tworzenia programów profilaktyki i leczenia): o o Wnioski z diagnozy Opieka zdrowotna (0 18 lat) Szczególnie niekorzystna sytuacja zdrowotna w zakresie zapadalności na nowotwory, niedokrwistości, cukrzycę i dychawicę oskrzelową występuje w powiecie żnińskim (gm. Łabiszyn), jednak ten obszar cechuje się najniższymi wskaźnikami otyłości. Powiat nakielski (gm. Nakło nad Notecią i gm. Szubin) cechuje się z kolei niskimi wskaźnikami zapadalności na cukrzycę i choroby tarczycy oraz poprawą wskaźników otyłości. Powiat golubsko- dobrzyński (gm. Kowalewo Pomorskie) charakteryzuje się wysokimi odsetkami otyłości oraz zaburzeń refrakcji i akomodacji oka, zapadalności na alergie pokarmowe. Toruń i powiat toruński cechuje się z kolei wysoką zapadalnością na alergie skórne, a Bydgoszcz i powiat bydgoski na choroby kręgosłupa. Zapadalność na poszczególne jednostki chorobowe u dzieci i młodzieży do lat 18 na obszarze BTOF w roku 2008 i 2012 (wskaźnik na 10 tys. ludności) 700 600 500 400 300 200 100 0 13,7 74,5 53,5 82 52,1 13,1 Nowotwory Niedokrwist ości Choroby tarczycy 17,4 20,2 Cukrzyca 219,1 213,1 Otyłość 441,6 428,6 Zaburzenia refrakcji i akomodacji oka 109,2 89,6 Alergie skórne 126,6 107,3 Alergie pokarmowe Dychawica oskrzelowa 2008 10,5 52,3 29,3 13,9 221,6 605,5 114,6 111,5 202,8 480 Zniekształce nie kręgosłupa 2012 13,7 74,5 53,5 17,4 219,1 441,6 109,2 89,6 306,4 398,4 Województwo 2012 13,1 82 52,1 20,2 213,1 428,6 126,6 107,3 266,3 471 306,4 266,3 398,4 471

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Opieka zdrowotna Wnioski z diagnozy Opieka zdrowotna (19+) Diagnoza zdrowotna ludności 19+ objęła schorzenia o największym znaczeniu społecznym. Główną przyczyną zapadalności na obszarze BTOF wśród osób dorosłych są choroby cywilizacyjne, z wysokimi i wciąż rosnącymi wskaźnikami zapadalności. Wskaźnik zapadalności dominującej grupy schorzeń chorób układu krążenia - wzrósł od 2008 roku o 29% i utrzymuje się na wysokim poziomie. Także w zakresie chorób układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej odnotowano wzrost rzędu 53%. Na przestrzeni lat obserwuję się także wzrost zapadalności na przewlekłe choroby układu trawiennego ( 40%), choroby tarczycy ( 37%) oraz cukrzycę ( 26%) i niedokrwistości ( 24%). Zapadalność na nowotwory na obszarze BTOF ma tendencje rosnące, co odzwierciedla tendencje krajowe, jednak współczynniki zapadalności są znacznie niższe niż średnia krajowa (220,8). Minimalny spadek odnotowano w zakresie zapadalności na gruźlicę, jednak współczynniki dla obszaru BTOF znacznie przewyższają średnią krajową Zapadalność na poszczególne jednostki chorobowe u dorosłych na obszarze BTOF w roku 2008 i 2012 ( wskaźnik na 10 tys. ludności) 2500 2000 1500 1000 500 0 3,7 132,5 205,6 155,2 226,0 4,0 Gruźlica Nowotwory Choroby tarczycy 470,8 544,0 Cukrzyca Niedokrwistoś ci Choroby obowodoweg o układu nerwowego Chorby układu krążenia Przewlekły nieżyt oskrzeli, dychawica oskrzelowa Przewlekła choroba układu trawiennego Choroby układu mięśniowokostnego i tkanki łącznej 2008 4,1 93,2 143,1 402,7 72 255,6 1628,7 270,9 296,3 335,8 2012 4,0 155,2 226,0 544,0 94,2 495,3 2283,4 278,7 492,0 714,7 Województwo 2012 3,7 132,5 205,6 470,8 88,7 420,1 1914,3 259,9 428,3 713,4 88,7 94,2 420,1 495,3 2283,4 1914,3 259,9 278,7 428,3 492,0 713,4 714,7

Jednostka terytorialna Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Opieka zdrowotna Opieka zdrowotna (sytuacja epidemiologiczna) Wnioski z diagnozy Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych chorób zakaźnych na obszarze BTOF jest zróżnicowana. Wzrosty zachorowań w większości przypadków związane są z sezonowością ich występowania lub zgodnie z ich wieloletnimi trendami. Jednak w przypadku salmonelloz, płonicy, świnki, krztuśca oraz WZW typu C wskaźniki zapadalności przekraczają średnią krajową. Chorob a wywoła na przez HIV; B20- B22 Salmone llozy - zatrucia pokarmo we: A02.0 Krztusi ec Borelio za z Lyme Płonica (szkarla tyna) Różycz ka Ospa wietrzna Świnka WZW B ostre WZW B przewl ekłe WZW C 2008 2012 2008 2012 2008 2012 2008 2012 2008 2012 2008 2012 2008 2012 2008 2012 2008 2012 2008 2012 2008 2012 Wojewód ztwo 0,3 1, 1 36 26 12, 4 1 2 12, 8 1 7 35 7 7 18, 6 1 5 466, 6 7 57 10, 6 1 0 0,4 0,1 5,8 5 8,8 9 Miasto Toruń 0,5 0 48, 5 40 66, 9 1 9 21, 3 1 9 18, 9 9 5 25, 7 1 0 308, 7 4 32 13, 1 7 0,5 0 12,1 3 8,7 1 powiat toruński 0 1 34, 5 49 33, 4 2 0 9,7 1 4 20, 5 9 5 20, 5 9 399, 1 7 07 7,5 6 0 0 8,6 1 2,2 9 Miasto Bydgoszc z 0,6 16, 7 12 8,9 1 4 25 2 3 80, 2 8 7 11, 7 8 519 7 88 9,2 7 0,8 0 4,4 7 18,3 17 powiat bydgoski 0 0 19, 9 14 3 2 6 13 1 7 67, 8 8 0 14 1 3 535, 5 5 38 23, 9 1 0 0 7 10 16 16 powiat żniński 0 0 40, 1 58 4,3 2 1 5,7 3 47, 3 2 52 54 4 9 362, 7 6 84 15, 8 1 8 2,9 1 4,3 6 12,9 4 powiat nakielski pow. golub.- dobrz. 0 0 9,4 10 2,3 3 0 0 BTOF 0,2 0,2 33, 3 28, 9 51 6,7 33, 4 17, 9 1 1 1 6,3 11, 7 15, 5 14, 6 2 4 1 3 1 6,1 36, 4 20 41, 6 7 4 3 1 1 02 9,4 8 11 0,8 35, 2 1 3 1 6,2 396, 9 596, 4 445, 5 1 64 1 8 41 8 04, 4 11, 7 11, 1 13, 2 1 4 0 1 3,5 8 7 13 9 0 0 4,4 0 6,7 2 8, 9 0,6 0,3 6,3 5 10,3 8,9

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Opieka zdrowotna Opieka zdrowotna Wnioski z diagnozy Szpitale i zakłady opieki długoterminowej na terenie BTOF (stan na 2012 r.) Opieka stacjonarna Na obszarze funkcjonują 34 podmioty świadczące stacjonarne i całodobowe usługi szpitalne, z czego 25 w Bydgoszczy i powiecie bydgoskim, 8 w Toruniu i powiecie toruńskim, 1 w Nakle nad Notecią Jeśli chodzi o leczenie psychiatryczne i leczenie uzależnień, na obszarze BTOF jest łącznie 5 takich placówek, w tym 3 w Bydgoszczy i 2 w Toruniu Zakłady/oddziały opieki długoterminowej: o W Bydgoszczy jedna placówka opiekuńczolecznicza o charakterze ogólnym, 2 placówki pielęgnacyjno-opiekuńcze, 2 hospicja stacjonarne o W Toruniu - trzy placówki opiekuńczo-lecznicze o charakterze ogólnym, jedna placówka opiekuńczo-lecznicza psychiatryczna, 2 placówki pielęgnacyjno-opiekuńcze, 1 hospicjum stacjon. o W Koronowie - jedna placówka opiekuńczolecznicza o charakterze ogólnym o W Chełmży - jedna placówka opiekuńczolecznicza o charakterze ogólnym

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Opieka zdrowotna Opieka zdrowotna Wnioski z diagnozy Liczba porad w opiece ambulatoryjnej* przypadająca na 1 mieszkańca w 2012 r Opieka ambulatoryjna W całym BTOF wzrosła liczba placówek ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Największy przyrost odnotowano w powiecie nakielskim (65%) oraz mieście Bydgoszcz (42%). Najniższy przyrost odnotowano w powiecie żnińskim (7%), w powiecie tym spadła również liczba porad POZ na 1 mieszkańca, otrzymując wartość 4,5 porady na 1 mieszkańca. Biorąc pod uwagę strukturę własnościową placówek widać wyraźne przekształcenia i dominację podmiotów niepublicznych. Najwyższy udział podmiotów publicznych rejestruje się w powiecie bydgoskim (42%) i toruńskim (28%), najniższy zaś z w powiecie nakielskim (3,8%). Opieka długoterminowa W latach 2002-2012 liczba ZPO w Polsce spadła ogółem o 42%, w województwie kujawsko-pomorskim odnotowano wzrost o 22% z 9 do 11 placówek. Najlepszym dostępem do stacjonarnej opieki długoterminowej odznaczają się miasta Bydgoszcz i Toruń. Najgorsza sytuacja jest w powiecie żnińskim i golubsko-dobrzyńskim.

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Opieka zdrowotna Wnioski z diagnozy Opieka zdrowotna Liczba mieszkańców (wg faktycznego miejsca zamieszkania) przypadających na 1 lekarza POZ w 2012 r. Zasoby kadrowe Liczba personelu medycznego zatrudnionego na badanym obszarze przypadająca na 10 tys. mieszkańców jest niższa niż średnia krajowa Analiza zmiany zatrudnienia lekarzy i lekarzy dentystów w latach 2008-2012 wskazuje na wzrost zatrudnienia w województwie kujawsko-pomorskim: lekarzy o 17% a lekarzy dentystów o 9%. Wzrost jest bardzo zróżnicowany przestrzennie: najwyższy odnotowano w Bydgoszczy (w obu grupach wzrost o 32%). W czterech powiatach: golubsko-dobrzyńskim, bydgoskim i żnińskim odnotowano spadek liczby lekarzy. Podobnie w przypadku lekarzy dentystów odnotowano spadek w powiecie: nakielskim, toruńskim, bydgoskim i żnińskim. Promocja zdrowia oraz profilaktyka i edukacja zdrowotna Na obszarze funkcjonalnym realizowanych było wiele programów w zakresie profilaktyki i edukacji zdrowotnej. Liczba mieszkańców (wg faktycznego miejsca zamieszkania) przypadających na 1 pielęgniarkę POZ w 2008 i 2012 r.

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Opieka zdrowotna Opieka zdrowotna Wydatki budżetów gmin na zdrowie na 1 mieszkańca (w PLN) w 2012 r. Wydatki na zdrowie na 1 mieszkańca 61-100 PLN 11-20 Nakło nad Notecią Szubin 11-20 21-30 Sicienko 21-30 Koronowo 21-30 Białe Błota Łabiszyn 11-20 21-30 Osielsko 31-60 Bydgoszcz 31-60 Nowa Wieś Wielka Dobrcz Dąbrowa Chełmińska Zławieś Wielka 11-20 Solec Kujawski 11-20 11-20 11-20 31-60 Łubianka Chełmża Łysomice 11-20 Toruń Wielka Nieszawka 0-10 61-100 Lubicz Kowalewo Pomorskie 11-20 0-10 Obrowo 31-60 PLN 21-30 PLN 11-20 PLN 0-10 PLN 11-20 11-20 0-10 Czernikowo

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Opieka zdrowotna Opieka zdrowotna Kluczowe potrzeby i wyzwania Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych Poprawa dostępności do świadczeń zdrowotnych Zwiększenie świadomości zdrowotnej mieszkańców Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób cywilizacyjnych Pakiety projektów dotyczące szeroko rozumianej dostępności do wysokiej jakości usług opieki zdrowotnej 1. Inwentaryzacja zasobów infrastruktury opieki zdrowotnej na obszarze BTOF wraz z analizą obciążenia technicznego dostępnych zasobów. 2. Modernizacja i rozbudowa infrastruktury ochrony zdrowia 3. Uzupełnienie zasobów sprzętu specjalistycznego jednostek funkcjonujących w systemie opieki zdrowotnej BTOF 4. Rozwiązania systemowe w zakresie zarządzania funkcjonowaniem jednostek w systemie opieki zdrowotnej w tym w zakresie przepływu informacji, koordynacji usług 5. Podnoszenie jakości kadr w systemie opieki zdrowotnej BTOF Pakiety projektów dotyczące szeroko rozumianej profilaktyki i rehabilitacji 1. Zwiększenie liczby automatycznych defibrylatorów zewnętrznych (AED) 2. Edukacja dla zdrowia pakiet działań skierowanych do dzieci i młodzieży na terenie BTOF 3. Wielowymiarowe badania przesiewowe połączone z akcjami bezpłatnych/dofinansowanych szczepień dla określonych grup 4. Srebrna 100 program profilaktyki osób starszych 5. Kompleksowy program profilaktyki otyłości na terenie BTOF 6. Nowoczesny model zarządzania zasobami opieki zdrowotnej na Obszarze Funkcjonalnym (projekt parasolowy)

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja Szanse Nowa perspektywa finansowa 2014-2020 sprzyja podejmowaniu działań rewitalizacyjnych, m.in. poprzez wydzielenie puli środków na rewitalizację. Nowa perspektywa finansowa koncentruje się na działaniach miękkich (społecznych), dla których uzupełniająco podejmuje się działania infrastrukturalne (to diagnoza w zakresie problemów społeczno-gospodarczych powinna być powodem podejmowania działań rewitalizacyjnych). Działania z zakresu projektów infrastrukturalnych powinny uwzględniać nowe wymagania w zakresie technologii, redukcji emisji substancji szkodliwych i energooszczędności. Uzupełnienie rewitalizacji. Wykonane dotychczas ewaluacje w zakresie rewitalizacji wskazują na potrzebę skoncentrowania interwencji na najbardziej problemowych (zdegradowanych) obszarach miast. W okresie 2007-2013 niejednokrotnie realizowano przedsięwzięcia dot. budynków, przestrzeni miejskich (ulice, rynki, skwery, parki) bez wzmacniania rewitalizowania tych przestrzeni działaniami miękkimi na rzecz społeczności lokalnej. Na wzrost zatrudnienia natomiast największy wpływ miały działania rewitalizacyjne, polegające na wprowadzaniu nowych funkcji. Wnioski i wyzwania Wykorzystanie wiedzy płynącej z doświadczeń w realizacji działań rewitalizacyjnych w poprzedniej perspektywie: 1 2 3 4 5 6 Kluczowy nacisk rozwiązanie problemów społecznych Koncentracja środków skierowana na wyprowadzenie obszaru problemowego z kryzysu przynosi skutek Relatywnie niewielki udział społeczności lokalnej w procesach rewitalizacyjnych Większa kompleksowość działań Większy udział organizacji pozarządowych (poszukiwanie liderów) Rewitalizacja obszarów zdegradowanych elementem całościowej wizji rozwoju miasta

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja Rewitalizacja analiza zagadnienia Potrzeby w zakresie rewitalizacji opisano w następujących dokumentach: Strategia ZIT, Strategia BTOF, BOF i TOF, która obejmuje 1 Uproszczoną diagnozę potrzeb rewitalizacyjnych, zarówno w sferze społecznej, jak i infrastrukturalnej Kierunkowe działania rewitalizacyjne na obszarze Program Rewitalizacji Miast, który obejmuje 2 Diagnozę 9 miast obszaru funkcjonalnego w zakresie potrzeb rewitalizacyjnych Listę obszarów kryzysowych w ramach 9 miast objętych analizą, wraz ze wskazaniem kluczowych problemów występujących na danym obszarze Wskazanie kluczowych celów działań rewitalizacyjnych rekomendowanych do podjęcia na obszarach kryzysowych wraz z zestawem działań dla tych obszarów mających na celu istotne ograniczenie problemów występujących na danym obszarze kryzysowym Przegląd doświadczeń miast z realizacji działań rewitalizacyjnych Kierunkowe wytyczne dotyczące łączenia aspektów miękkich i twardych

Diagnoza obszaru BTOF proces dojścia do wyznaczenia obszarów problemowych Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja 1 Podsystem społeczno-gospodarczy Obszary problemowe Obszary rekomendowane do działań rewitalizacyjnych Stopień natężenia zjawisk kryzysowych 2 Podsystem urbanistyczny Obszary problemowe Charakterystyka obszarów wskazanych do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi 1 Opis obszaru 2 Identyfikacja kluczowych problemów obszaru, jego celów 3 oraz kierunków działań rewitalizacyjnych Przykładowe pakiety działań wraz z wytycznymi w zakresie rozwiązań organizacyjnych dla interwencji rewitalizacyjnych / procesu rewitalizacji

Diagnoza obszaru BTOF Analiza wewnątrzmiejska Podsystem społeczno-gospodarczy Analiza miast rdzenia Przeprowadzenie analizy wskaźnikowej w oparciu o dane statystyczne (2012) / Wykorzystanie 10 wskaźników z 6 kryteriów Źródła danych wykorzystanych do analizy: GUS, MPOS, PUP, Komendy Policji, Urzędy Miast Wskazanie obszarów kryzysowych (jednostki urbanistyczne i planistyczne) wraz z największymi problemami natury społeczno-gospodarczej tam występującymi Przeprowadzenie wywiadów bezpośrednich oraz telefonicznych z kluczowymi interesariuszami (w tym przede wszystkim z przedstawicielami władz miejskich) Opracowanie wzoru fiszki projektowej, przesłanie oraz zebranie fiszek projektowych Analiza fiszek oraz kategoryzacja proponowanych działań Przeprowadzenie ankiety internetowej oraz papierowej wśród mieszkańców dotyczącej kluczowych potrzeb rewitalizacyjnych (problemów oraz propozycji rozwiązań / projektów) Przeprowadzenie warsztatów z mieszkańcami w celu identyfikacji kluczowych problemów oraz wskazania koniecznych w ich opinii działań rewitalizacyjnych (propozycji projektów) Analiza wskaźnikowa Wywiady z interesariuszami Fiszki projektowe Ankieta wśród mieszkańców Warsztaty z mieszkańcami Analiza miast mniejszych Przeprowadzenie analizy wskaźnikowej w oparciu o dane statystyczne (2012) / Wykorzystanie 10 wskaźników z 6 kryteriów Źródła danych wykorzystanych do analizy: GUS, MOPS, PUP, Komendy Policji, Urzędy Miast Wskazanie natężenia czynników kryzysowych w miastach mniejszych wraz ze wskazaniem kluczowych problemów społeczno-gospodarczych w skali miasta Przeprowadzenie wywiadów bezpośrednich oraz telefonicznych z kluczowymi interesariuszami (w tym przede wszystkim z przedstawicielami władz miejskich) Opracowanie wzoru fiszki projektowej, przesłane oraz zebranie fiszek projektowych Analiza fiszek oraz kategoryzacja proponowanych działań Przeprowadzenie ankiety internetowej wśród mieszkańców dotyczącej kluczowych potrzeb rewitalizacyjnych (problemów oraz propozycji rozwiązań / projektów) -

Diagnoza obszaru BTOF Analiza wewnątrzmiejska Podsystem urbanistyczny Analiza miast rdzenia Analiza miast mniejszych Analiza zdegradowanej struktury miejskiej oraz analiza zasobów mieszkalnictwa Przeprowadzenie analizy jakościowej w oparciu o ankietę oraz wywiady na bazie ankiety na temat struktury miejskiej oraz zasobów mieszkalnictwa (ankieta objęła ocenę stopnia natężenia danego problemu oraz jego istotności) Ankietę / wywiady przeprowadzono wśród przedstawicieli władz oraz jednostek miejskich, a także kluczowych spółdzielni mieszkaniowych Ankieta obejmowała 8 kryteriów oceny Wskazanie obszarów kryzysowych w zakresie zdegradowanej struktury miejskiej oraz zasobów mieszkalnictwa w podziale na jednostki urbanistyczne Przeprowadzenie dodatkowej analizy jakościowej w oparciu o ankietę dotyczącą zasobów mieszkalnictwa (Ankietę przeprowadzono wśród mieszkańców w podziale na jednostki urbanistyczne) Ocena zasobów mieszkalnictwa Przeprowadzenie analizy jakościowej w oparciu o ankietę oraz wywiady na bazie ankiety na temat struktury miejskiej oraz zasobów mieszkalnictwa (ankieta objęła ocenę stopnia natężenia danego problemu oraz jego istotności) Ankietę / wywiady przeprowadzono wśród przedstawicieli władz oraz jednostek miejskich Ankieta obejmowała 8 kryteriów oceny Wskazanie kluczowych problemów oraz stopnia nasilenia czynników kryzysowych wynikających z analizy struktury miejskiej oraz zasobów mieszkalnictwa Przeprowadzenie dodatkowych wywiadów pogłębionych z przedstawicielami władz miejskich w celu doprecyzowania obszarów problemowych miast w zakresie zdegradowanej struktury miejskiej oraz zasobów mieszkalnictwa Fiszki projektowe Opracowanie wzoru fiszki projektowej, przesłanie, zebranie fiszek projektowych oraz ich analiza i kategoryzacja Opracowanie wzoru fiszki projektowej, przesłanie, zebranie fiszek projektowych oraz ich analiza i kategoryzacja Ankieta wśród mieszkańców Przeprowadzenie ankiety internetowej i papierowej wśród mieszkańców dotyczącej kluczowych potrzeb rewitalizacyjnych (problemów oraz propozycji rozwiązań / projektów) Przeprowadzenie ankiety internetowej wśród mieszkańców dotyczącej kluczowych potrzeb rewitalizacyjnych (problemów oraz propozycji rozwiązań / projektów) Warsztaty z mieszkańcami Przeprowadzenie warsztatów z mieszkańcami w celu identyfikacji problemów oraz wskazania koniecznych działań rewitalizacyjnych Obserwacja Metoda uzupełniająca realizowana poprzez wizyty terenowe oraz Google Street View Metoda uzupełniająca realizowana poprzez wizyty terenowe oraz Google Street View

Diagnoza obszaru BTOF analiza wewnątrzmiejska Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja Rewitalizacja wskaźniki / kryteria wykorzystane w diagnozie Podsystem społeczno-gospodarczy 1. Udział osób w wieku przedprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców obszaru (w ramach kryterium demografia) 2. Udział osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców obszaru (w ramach kryterium demografia) 3. Udział osób bezrobotnych w liczbie osób w wieku produkcyjnym (w ramach kryterium bezrobocie) 4. Udział osób długotrwale bezrobotnych w liczbie osób bezrobotnych ogółem (w ramach kryterium bezrobocie) 5. Liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenia pomocy społecznej w przeliczeniu na 1000 mieszkańców obszaru (w ramach kryterium wykluczenie społeczne) 6. Liczba wyroków eksmisyjnych z lokali mieszkalnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców obszaru ( w ramach kryterium wykluczenie społeczne) 7. Liczba przestępstw i wykroczeń stwierdzonych, poza zdarzeniami drogowymi i przestępstwami gospodarczymi w przeliczeniu na 1000 mieszkańców obszaru (w ramach kryterium przestępczość) 8. Liczba osób w wieku 7-18 lat niewypełniających obowiązku szkolnego w przeliczeniu na 1000 mieszkańców obszaru (w ramach kryterium edukacja) 9. Udział liczby osób bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej w liczbie osób bezrobotnych ogółem (w ramach kryterium edukacja) 10. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców obszaru Podsystem urbanistyczny 1. Zdegradowane obszary poprzemysłowe, poeksploatacyjne, powojskowe, pokolejowe, obszary wyłączone z użytkowania (działki nieużytkowe, odłogi miejskie) 2. Parki, skwery, tereny zieleni, tereny rekreacyjno-wypoczynkowe, place zabaw, tereny sportowe, zbiorniki wodne (w ramach oceny zdegradowanych przestrzeni publicznych) 3. Zniszczone place, obiekty pełniące m. in. funkcję administracyjne, kulturalne, społeczne, edukacyjne, sakralne, turystyczne (w ramach zdegradowanych przestrzeni publicznych) 4. Zaniedbane obiekty ujęte w rejestrze/ewidencji zabytków i obiekty objęte ochroną konserwatorską 5. Zniszczone budynki zamieszkania zbiorowego (zniszczona substancja budynków, brak należytej konserwacji i remontów) 6. Tereny wokół budynków wymagające zagospodarowania (tereny zieleni, rekreacji i wypoczynku) 7. Osiedlowa infrastruktura drogowa (w ramach infrastruktury technicznej wymagającej modernizacji) 8. Niedostateczna jakość sieci wodno-kanalizacyjnej, energetycznej, gazowej (w ramach infrastruktury technicznej wymagającej modernizacji)

Diagnoza obszaru BTOF wyniki analizy (synteza) Obszary do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi Bydgoszcz Obszarami do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi w Bydgoszczy, są: w pierwszej kolejności: Śródmieście w drugiej kolejności: Stary Fordon i Bocianowo w trzeciej kolejności: Okole i Wilczak Toruń Obszarami do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi w Toruniu, są w pierwszej kolejności: Bydgoskie Przedmieście w drugiej kolejności: Podgórz i Stare Miasto w trzeciej kolejności: Jakubskie Przedmieście, Mokre Przedmieście Mniejsze Miasta Mniejsze miasta BTOF w jednakowym stopniu kwalifikują się do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi, gdyż każde z nich posiada obszary kryzysowe. Obszarem o dużym natężeniu czynników kryzysowych jest Nakło nad Notecią Obszarami o średnim natężeniu czynników kryzysowych są Solec Kujawski, Koronowo i Chełmża Obszarami o relatywnie niewielkim natężeniu czynników kryzysowych są Szubin, Łabiszyn i Kowalewo Pomorskie Na poziomie analizy w ramach Strategii ZIT zidentyfikowano potrzeby rewitalizacyjne zarówno dla terenów miejskich, jak i terenów wiejskich. Problemy te dotyczą przede wszystkim aspektów społeczno-gospodarczych oraz związanych z degradacją przestrzeni. Na terenie obszaru funkcjonalnego znajdują się takie gminy, w których zidentyfikowano tego typu potrzeby, m.in: Gmina Nowa Wieś Wielka, Wielka Nieszawka, Łysomice, Chełmża, Czernikowo, czy Obrowo

Diagnoza obszaru BTOF wyniki analizy (synteza) Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja Koronowo Obszar I - Stare Miasto - ulice: Farna, Garncarska, Paderewskiego, Jana Sobieskiego, Kasprzaka, Klasztorna, Kościuszki, Krasickiego, Krzyżowa, Władysława Łokietka, Okrzei, Plac Zwycięstwa, Podgórna, Podwórzowa, Poprzeczna, Promenady, Sawickiej, Sienkiewicza, Spichlerzowa, Staromiejska, Szkolna, Ślusarska, Wąska, Wodna, Zdrojowa Obszar II - Park Grabina ul. Bydgoska, Nakielska, Nowodworska, Tucholska Obszar III - Osiedla zabudowy mieszkaniowej ul. 26 Stycznia, Boczna, Brzozowa, Bukowa, Chopina, Dworcowa, Klonowa, Kwiatowa, Powstańców Wielkopolskich, Łąkowa, Konopnickiej, Mickiewicza, Modrzewiowa, Moniuszki, Norwida, Nowotki, Ogrodowa, Okrężna, Pomianowskiego, Słowackiego, Sosnowa, Świerkowa, Topolowa, Wąskotorowa, Witosa, Wyczółkowskiego, Zawadzkiego Obszar IV - Teren poprzemysłowy ul. Aleje Wolności, Jęczmienna, Kolejowa, Łubinowa, Makowa, Przemysłowa, Różana, Sportowa, Szosa Kotomierska, Targowa, Zbożowa, Obszar V - Nabrzeża Zalewu Koronowskiego Obszar VI - Teren zamkniętego wysypiska śmieci - Koronowo-Srebrnica Nakło nad Notecią Obszar I - Ul. Hallera, ul. Podgórna, ul. Notecka, teren Łazienek, brzeg Noteci Obszar II - Oś. Łokietka, ul. Amii Krajowej, ul. Staszica, ul. Mickiewicza, ul. Działkowa Obszar III - Ul. Ks. Skargi, ul. Wąska, ul. Potulicka, ul. Przecznica, ul. Bydgoska, ul. Nowa, ul. Mrotecka, ul. Pocztowa, ul. Chrobrego Obszar IV - Centrum Miasta - ul. Rynek oraz przyległa do niej ul. Długa Obszar V - Obszar Dworca PKP - ul. Dworcowa Obszar VI - Tereny pomiędzy ul. Sądową i torami kolejowymi Chełmża Obszar I - ul. Mickiewicza, ul. Błogosławionej Juty. ul. Browarna, ul. Chełmińska, ul. Hallera, ul. Sikorskiego, ul. Paderewskiego, ul. Kopernika, ul. Rybaki, ul. Rynek, ul. Rynek Bednarski, ul. Rynek Garncarski, ul. Sądowa, ul. Strzelecka, ul. Szewska, ul. Tumska, ul. Wodna (rozszerzony do ul. Polnej, ul. Dworcowej i ul. Hallera) Obszar II - Obszar wzdłuż ulic Chełmińskiej (od skrzyżowania z ul. 3-go Maja), Chełmińskie Przedmieście oraz Polnej (na odcinku do ul. Hallera) / (zawężony obszar V w istniejącym LPR)

Diagnoza obszaru BTOF wyniki analizy (synteza) Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja Solec Kujawski Obszar I - Osiedle Staromiejskie ul.: 22 Lipca, 23 Stycznia, 29 Listopada, Bohaterów Września, Bojowników o Wolność i Demokrację, Bydgoska, Do Wisły, Dworcowa, Hanki Sawickiej, Henryka Sienkiewicza, Juliusza Słowackiego, Krótka, Tadeusza Kościuszki, Cz. ul. Kujawskiej, Ogrodowa, Objazdowa, Piastów, Ks. Piotra Skargi, Plac Jana II, Sportowa, Św. Stanisława, Targowa, Cz. ul. Toruńskiej Ułańska, Wolności, Żwirki i Wigury, Żeglarska Obszar II - Osiedle Toruńskie, Osiedle Leśne, Osiedle Robotnicza, Sołectwo Kujawska Kowalewo Pomorskie Obszar I - Całe miasto, a w szczególności osiedla mieszkaniowe wokół ulic Fosa Jagiellońska i Marii Konopnickiej Szubin Łabiszyn Obszar I - Centrum miasta ul.: Zaułek, Sienkiewicza, 11 Stycznia, Krótka, Wąska, Rynkowa, Parkowa, Mickiewicza, Bankowa, Farna, Jana Pawła II, Plac Tysiąclecia Obszar I - Rynek - ul. Młyńska, ul. Kościuszki, ul. Paderewskiego, ul. Dworcowa, ul. Wyzwolenia, ul. Pl. Kościelny, ul. Zamkowa oraz ruiny zamku Obszar II - Centrum Miasta - ul. Winnica, ul. Kcyńska, ul. 3-ego Maja Obszar III - Osiedle Bydgoskie - ul. Browarna, ul. Wiejska, ul. Kasprowicza, ul. Konopnickiej, ul. Sienkiewicza, ul. Sędziwoja Pałuki, ul. Nakielska Obszar IV - Osiedle Leśne - ul. Leśna, ul. Lipowa, ul. Tysiąclecia, ul. Wiewiórowskiego, ul. Poziomkowa, ul. Pałucka Obszar V - Lasek Wesółka wraz z obszarem sąsiadującym z rzekami Gąsawką i Białą Strugą - Teren pomiędzy ul. Jana Pawła II, rzekami Gąsawka i Biała Struga

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja Termomodernizacja Względnie obszerna diagnoza w zakresie termomodernizacji wynikała z potrzeb gmin i spółdzielni mieszkaniowych, zgłoszonych w początkowej fazie realizacji projektu, które poddane zostały dodatkowej analizie, oraz z powiązania tego problemu z zaplanowanymi działaniami prorozwojowymi w ramach celu strategicznego 1 (tj. Działania 1.1. Efektywność energetyczna i strategie niskoemisyjne (wspierane w ramach PI 4.3.). W jaki sposób przeprowadzono ocenę stanu zabudowy oraz potrzeb termomodernizacyjnych gmin BTOF? Pozyskanie danych Analiza danych Opracowanie tabeli potrzeb termomodernizacyjnych oraz przesłanie jej do gmin i spółdzielni mieszkaniowych Kontakt telefoniczny i mailowy z gminami w celu uzupełnienia brakujących danych / wywiad telefoniczny Analiza danych zastanych (w tym analiza statystyczna) Analiza zakresu projektów opisanych w fiszkach oraz ich grupowanie (rodzaj proponowanych działań oraz cele projektu) Źródła danych 1 2 3 Analiza dokumentów zastanych Dane GUS Obserwacje i wywiady 4 Fiszki projektowe 5 Dokumenty dodatkowe określające rodzaje i wiek zabudowy uzyskane od gmin* 6 Google Maps oraz Google Street View *Analizowano budynki użyteczności publicznej oraz budynki zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej wybudowane przed 1989 r

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja Schemat obrazujący skalę potrzeb w zakresie termomodernizacji Termomodernizacja mapa zbiorcza (analiza danych zastanych tabeli potrzeb termomodernizacyjnych oraz fiszek projektowych)

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja Termomodernizacja kluczowe obserwacje i wnioski z diagnozy Kryteria oceny Wiek zabudowy Miasta rdzenia Normy Obiekty Technologia budowy, jakość i rodzaje materiałów, charakter i wiek zabudowy (ochrona konserwatorska szczególnie na terenie Torunia (UNESCO)). Rzetelna ocena stanu i potrzeb budynku wymaga przeprowadzenia audytu energetycznego. Relatywnie duży udział budynków obszaru BTOF wybudowano przed 1989 r. (w tym szczególnie pomiędzy 1945 1970). W Bydgoszczy przeważającą liczbę budynków wybudowano w okresie 1945-1970 oraz przed rokiem 1945; w Toruniu w okresie 1945-1970, a także 1979-1988 oraz 1989 2007. Normy izolacyjności termicznej ścian w okresie PRL były około czterokrotnie mniejsze niż dzisiaj (współczynnik przenikania ciepła U dla ściany zewnętrznej do 1982 roku był 4,64 razy większy niż obowiązujący obecnie), a okien dwukrotnie (2,6 W/m2K, obecnie 1,3 W/m2K). Budynki oświaty i kultury Budynki urzędów gmin oraz jednostek komunalnych Publiczne placówki zdrowia oraz pomocy społecznej Obiekty mieszkalne komunalne, socjalne i prywatne.

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja budynki użyteczności publicznej Obszary o największym zagęszczeniu zabudowy, tj. Śródmieście, Bocianowo, Bielawy, Skrzetusko, Babia Wieś, Okole, Zawisza, Osiedle Leśne, Bartodzieje, Wzgórze Wolności, Szwederowo, Kapuściska Bydgoskie Przedmieście, Stare Miasto, Chełmińskie Przedmieście, Mokre Przedmieście, Rubinkowo, Na Skarpie, Jakubskie Przedmieście, Podgórz Źródło: Opracowanie własne na podstawie zgłoszonego zapotrzebowania na działania termomodernizacyjne przez gminy BTOF

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna Śródmieście, Bocianowo, Bielawy, Skrzetusko, Babia Wieś, Okole, Zawisza, Osiedle Leśne, Bartodzieje, Wzgórze Wolności, Szwederowo, Kapuściska Bydgoskie Przedmieście, Stare Miasto, Chełmińskie Przedmieście, Mokre Przedmieście, Rubinkowo, oraz Na Skarpie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych przesłanych przez spółdzielnie mieszkaniowe

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Infrastruktura kubaturowa i rewitalizacja - Kluczowe potrzeby w zakresie termomodernizacji, aspekt ochrony środowiska Na terenie BTOF-B Na terenie BTOF-T Termomodernizacja w akcepcie ochrony środowiska 8% 9% 17% 18% 8% 28% 12% 7% 26% 6% 16% 2% 24% 19% Prawidłowo przeprowadzona termomodernizacja pozwala zmniejszyć straty ciepła i koszty eksploatacji budynków, zwiększyć efektywność energetyczną oraz obniżyć emisję CO 2 do atmosfery. Gospodarka niskoemisyjna jako jeden z kluczowych programów unijnych nakłada obowiązki wynikające z dyrektyw unijnych w sprawie jakości energetycznej budynków i powinna być priorytetem na najbliższe lata. Termomodernizacja niesie ze sobą korzyści ekologiczne, takie jak zmniejszenie eksploatacji nieodnawialnych źródeł energii. Termomodernizacja powinna być poprzedzona ekspertyzą ornitologiczną i chiropterologiczną. Zaleca się stosowanie materiałów termoizolacyjnych ekologicznych, przyjaznych środowisku, w jak największym stopniu biodegradowalnych.

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby System edukacji BTOF Edukacja przedszkolna, podstawowa, gimnazjalna i ponadgimnazjalna Prognoza ludności BTOF wg funkcjonalnych grup wieku dzieci i młodzieży w latach 2011-2035 Wnioski z diagnozy W perspektywie do 2035 r. liczba dzieci i młodzieży będzie sukcesywnie spadać Migracje ludności z miast (Bydgoszcz, Toruń) do gmin ościennych znacznie spadła liczba ludności w miastach rdzenia (Bydgoszcz-31%, Toruń- 22%) Występują znaczne dysproporcje w dostępie do opieki przedszkolnej pomiędzy miastami a gminami ościennymi, zwłaszcza na wsi Kluczowe potrzeby i wyzwania Budowa/rozbudowa placówek wychowania przedszkolnego (zwłaszcza na obszarze gmin ościennych) Doposażenie placówek zakup pomocy dydaktycznych, zakup innego wyposażenia Wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej (innowacyjne programu nauczania, szkolenia dla nauczycieli, zajęcia dodatkowe dla dzieci) Gmina Odsetek dzieci objętych edukacją przedszkolną (3-6 lat) % Łysomice 29,7 Łubianka 38,2 Chełmża 39,8 Czernikowo 41,6 Zławieś Wielka 46,6 Łabiszyn 50,1 Białe Błota 51,6 Sicienko 54,7 Chełmża 54,8 Dobrcz 55,3 Wielka Nieszawka 55,6 Koronowo 56,5 Obrowo 59,8 Solec Kujawski 59,9 Dąbrowa Chełmińska 64,4 Osielsko 65,3 Lubicz 69,0 Nowa Wieś Wielka 70,5 Nakło nad Notecią 70,5 Szubin 74,3 Toruń 78,1 Bydgoszcz 78,8

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby System edukacji BTOF Edukacja przedszkolna, podstawowa, gimnazjalna i ponadgimnazjalna Wnioski z diagnozy Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół podstawowych i gimnazjów dla BTOF przewyższa średnią krajową Średnie wyniki np. z egzaminów gimnazjalnych (2012/2013) z języka polskiego, matematyki i nauk przyrodniczych były niższe niż średnie w kraju Wyniki sprawdzianu szóstoklasistów i egzaminu gimnazjalnego (2012/2013) charakteryzują się zróżnicowaniem ze względu na miejsce zamieszkania ucznia (miasto powiat) Kluczowe potrzeby i wyzwania Wyniki sprawdzianu dla szóstoklasistów i wyniki z egzaminu gimnazjalnego w roku szkolnym 2012/2013 m. Bydgoszcz m. Toruń Sprawdzi an szóstokla sisty j. polski Egzamin gimnazjalny wos/hist oria matemat yka przyrodni cze j. angiels ki 25,49 65,30 59,88 50,79 60,03 67,45 26,55 64,32 59,89 52,30 60,07 68,24 powiat bydgoski 24,85 63,69 56,96 46,68 58,02 60,90 powiat toruński 26,55 62,93 55,32 44,60 56,81 54,96 KRAJ 24,03 62,00 58,00 48,00 59,00 45,00 Liczba uczniów przypadająca na 1 komputer w szkołach podstawowych i gimnazjalnych w 2012 r. Budowa (tylko wybrane gminy)/rozbudowa placówek szkolnych (unowocześnienie, obiekty sportowe, udogodnienia dla niepełnosprawnych ) Doposażenie placówek zakup pomocy dydaktycznych, zakup innego wyposażenia Wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej (innowacyjne programy nauczania, szkolenia dla nauczycieli (wsparcie metodyczne i rozwojowe), zajęcia dodatkowe dla uczniów rozwijające umiejętności kluczowe 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby System edukacji BTOF Edukacja przedszkolna, podstawowa, gimnazjalna i ponadgimnazjalna Wnioski z diagnozy Najbardziej popularną formą kształcenia ponadgimnazjalnego było szkolnictwo zawodowe, które wybrało 56% uczniów Przeważały specjalizacje przemysłowe, co jest spójne z profilem województwa, jednak w technikach i szkołach zawodowych brakowało kierunków ściśle związanych z wiodącym na obszarze funkcjonalnym przemysłem (chemiczny, spożywczy).* Zdawalność matur na poziomie 80,2% plasowała B- TOF poniżej średniej krajowej wynoszącej 81%. Kluczowe potrzeby i wyzwania Modernizacja bazy dydaktycznej i naukowej (w tym doposażenie warsztatów do praktycznej nauki zawodów) Wzmocnienie współpracy z otoczeniem zewnętrznym Podniesienie atrakcyjności i jakości oferty edukacyjnej (innowacyjne programy nauczania, szkolenia dla nauczycieli, wsparcie metodyczne i rozwojowe), zajęcia dodatkowe dla uczniów rozwijające umiejętności kluczowe Modernizacja infrastruktury Struktura edukacyjna BTOF-B, BTOF-T i BTOF w porównaniu do struktury krajowej w 2012 r. 37% 43% 42,5% 51% 1% 0,3% Zdawalność matur w poszczególnych typach szkół w 2013 r. 1% 1% 47% 42% 43% 37% 15% 12% 14% 13,5% Liceum Ogólnokształcące Liceum profilowane Technikum Szkoła zawodowa Do najpopularniejszych specjalizacji kształcenia zawodowego w BTOF należały specjalizacje inżynieryjno-techniczne, usługowe, informatyczne oraz związane z ekonomią i administracją. Liceum Technikum Łącznie BTOF-B 88,2% 75,6% 79,0% BTOF-T 88,8% 70,4% 81,8% Razem 88,5% 73,7% 80,2% Kraj 90,0% 71,0% 81,0% Różnica -1,5% +2,7% -0,8% Instytut Badań Strukturalnych, Analiza potrzeb rozwojowych województwa kujawsko-pomorskiego, Warszawa, s. 56

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby System edukacji BTOF Edukacja przedszkolna, podstawowa, gimnazjalna i ponadgimnazjalna Najlepsze licea i technika B-TOF na tle kraju Liceum Akademickie UMK w Toruniu 1 miejsce w rankingu Perspektywy 2014 VI LO im. Braci Śniadeckich w Bydgoszczy 20 miejsce w rankingu Perspektywy 2014 Technikum Elektroniczne w Bydgoszczy 4 miejsce w rankingu Perspektywy 2014 Dla B-TOF charakterystyczny jest odpływ najzdolniejszych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych na studia do ośrodków akademickich w innych miastach (studia na UMK wybiera tylko 10 do 20% absolwentów Liceum Akademickiego) Modernizacja wyposażenia zasadniczych szkół zawodowych W B-TOF w roku 2012/2013 działało ponad 35 zasadniczych szkół zawodowych Szkoły zawodowe dzięki środkom UE z poprzedniej perspektywy podlegały procesom modernizacyjnym (SZkOlna kuźnia Profesjonalistów, Szkoła innowacyjna i konkurencyjna dostosowanie oferty szkolnictwa zawodowego do wymagań lokalnego rynku pracy, Rozbudowa i unowocześnienie bazy kształcenia zawodowego w powiecie bydgoskim) Komentarz najlepsze praktyki Najlepsze licea w OF kształcą licznych olimpijczyków Uczniowie Liceum Akademickiego, a także najlepsi gimnazjaliści mają możliwość uczestniczenia w zajęciach na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, pracownicy uczelni prowadzą seminaria organizowane specjalnie dla uczniów Gimnazjum i Liceum Uniwersytet Techniczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy ściśle współpracuje z VILO w Bydgoszczy przy realizacji rozszerzonych programów z przedmiotów ścisłych. Najzdolniejsi uczniowie mogą liczyć na cykliczne zajęcia laboratoryjne i wykłady na terenie uniwersytetu, a także udział w pracach studenckich kół naukowych Rozwój systemu edukacji wspiera wiele projektów / inicjatyw realizowanych w BTOF na obszarze poszczególnych gmin, które mogłyby być rozszerzone na cały BTOF (np. Bydgoskie Granty Oświatowe) Instytut Badań Strukturalnych, Analiza potrzeb rozwojowych województwa kujawsko-pomorskiego, Warszawa, s. 56

liczba absolwentów Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby System edukacji BTOF Wnioski z diagnozy Szkolnictwo wyższe Demografia największym wyzwaniem w woj. kujawsko-pomorskim liczba osób w wieku 19-24 lata do 2020 r. spadnie o 26%, a do 2025 r. o 32% względem 2012 r BTOF zajmuje stosunkowo słabą pozycję jako ośrodek akademicki Problem stanowi odpływ zdolnej młodzieży do większych ośrodków metropolitalnych Uczelnie zajmują niskie pozycje w rankingach ośr. badawczych krajowych i międzynarodowych Kluczowe potrzeby i wyzwania W 2013 r. województwo kujawsko-pomorskie było na trzecim miejscu od końca w rankingu województw pod względem odsetka osób posiadających wyższe wykształcenie. Województwo kujawsko-pomorskie plasowało się również na 10 miejscu pod względem liczby studentów w Polsce. W regionie w niedostatecznym stopniu kształci się osoby z kwalifikacjami niezbędnymi dla rozwijania inteligentnych specjalizacji regionalnych Aktywność uczelni na polu badań naukowych nie jest wystarczająca Liczba absolwentów szkół wyższych w województwie kujawskopomorskim ze względu na rodzaj kończonych studiów 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2008 2009 2010 2011 2012 pedagogiczne humanistyczne społeczne medyczne usługi dla ludności ekonomia i administracja inżynieryjno-techniczne informatyczne architektura i budownictwo biologiczne Zgłoszone wynalazki w podziale na regiony w 2012 r. 1200 975 1000 800 600 458 291 330 420 400 170 205 63 133 125 206 200 474 0 Zgłoszone wynalazki ogółem 548 241 8550 103 14 80 17 71 578 229 7025 8341 Zgłoszone wynalazki przez jednostki PAN, instytuty badawcze, szkoły wyższe 428 212 137 73 Instytut Badań Strukturalnych, Analiza potrzeb rozwojowych województwa kujawsko-pomorskiego, Warszawa, s. 56

2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 2009 2011 2012 2009 2010 2011 2012 Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Dostępność instytucji kultury na obszarze B-TOF Wnioski z diagnozy W BTOF funkcjonuje 236 różnych instytucji i podmiotów działających w sferze kultury i prowadzonych przez różnych organizatorów Kluczowe instytucje kultury BTOF znajdują się w miastach rdzenia Dysproporcja w dostępie - W Toruniu występuje znacznie większa dostępność instytucji kultury niż w Bydgoszczy (w Bydgoszczy na jedną instytucję kultury przypada średnio trzy razy więcej mieszkańców niż w innych miastach) W gminach poza miastami, centrami aktywności kulturalnej są domy kultury i biblioteki Do najchętniej odwiedzanych instytucji należały muzea, domy kultury i teatry Liczba odwiedzających i widzów w instytucjach kultury w BTOF w latach 2009-2012 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 Miasta rdzenia biorą udział w międzynarodowych sieciach kulturalnych (m.in. Agenda 21 na Rzecz Kultury, Obywatelskie Partnerstwo dla Kultury 2016) 0 Biblioteki Teatry dramatyczne, lalkowe i operowe Muzea Domy kultury Filharmonie BTOF-T BTOF-B

Kowalewo Pomorskie Lubicz Obrowo Wielka Nieszawka Czernikowo Dobrcz Nowa Wieś Wielka m. Chełmża Białe Błota Zławieś Wielka Koronowo Łabiszyn m. Nakło nad Notecią Bydgoszcz Chełmża Dąbrowa Chełmińska Łubianka Szubin Osielsko Łysomice Sicienko m. Toruń Solec Kujawski Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Wnioski z diagnozy Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Instytucje przyczyniające się do kształtowania krajobrazu kulturalnego BTOF W obszarze BTOF wydatki na kulturę w 2012 wyniosły prawie 103 mln złotych Okres programowania 2014-2020 będzie się wiązał z realizacją nowych inwestycji w obszarze kultury stąd należy spodziewać się wzrostu inwestycyjnych wydatków budżetowych gmin w kolejnych latach Wzajemne dopełnianie się obu części obszaru funkcjonalnego pod względem tworzenia oferty kulturalnej ponadto w BTOF występują instytucje kultury rozpoznawalne także w skali kraju Nakłady na kulturę w przeliczeniu na 1 mieszkańca w miastach i gminach BTOF w 2012 r. (PLN) 250 200 150 100 50 0

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Kluczowe potrzeby i wyzwania Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Znaczne potrzeby modernizacyjne domów kultury i bibliotek w tym potrzeby finansowe w zakresie konserwacji obiektów zabytkowych Oddolna aktywność instytucji kultury na rzecz promocji wydarzeń kulturalnych BTOF Zróżnicowana oferta organizacji pozarządowych w obszarze BTOF i oferowanie uczestnictwa w niestandardowych wydarzeniach kulturalnych możliwość rozszerzenia działalności NGO poza miasta Potencjał w zakresie wspólnej promocji kultury miast rdzenia BTOF atrakcyjna oferta dla turystów i inwestorów Wsparcie finansowe i merytoryczne dla dzielnic zaniedbanych pod względem dostępu do kultury pozwoli na wyrównanie dysproporcji w tym zakresie. Przykładem może być program Lokalne Przestrzenie Kultury w Bydgoszczy oraz program tzw. wsparcia lokalizacyjnego w Wiedniu Zintensyfikowanie starań miast i organizatorów imprez kulturalnych w zakresie organizacji wysokiej jakości imprez w połączniu z edukacją kulturalną obywateli zwiększy dostęp do kultury oraz wpływy z tego tytułu Łączenie potencjału instytucji kultury KULTURA w BTOF potrzebuje promocji Zintegrowany system informacji kulturalnej

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Wnioski z diagnozy Wśród typów cennych zabytkowych obiektów BTOF znajdują się: Budowle sakralne: kościoły, synagogi, kaplice, cmentarze Kamienice i budynki użyteczności publicznej Zespoły dworsko-parkowe Zamki i fragmenty murów miejskich Zabudowa staromiejska dawnych rynków miast oraz historyczne układy urbanistyczne i ulice Zabytkowe obiekty poprzemysłowe Zabytki hydrotechniczne Fortyfikacje, zespoły architektury militarnej Założenia parkowe. Przez obszar funkcjonalny przebiegają liczne szlaki turystyczne (m.in. Europejski Szlak Kulturowy św. Jakuba, międzynarodowe szlaki E - 11 i R - 3). Są wśród nich szlaki historyczne, m.in. szlaki walk i męczeństwa z okresu II wojny światowej i stalinizmu. Pod względem wskaźników dot. liczby obiektów noclegowych, liczbę udzielonych noclegów, liczbę korzystających z noclegów turystów krajowych i zagranicznych woj. kuj.-pom. plasuje się pomiędzy 9 a 11 pozycją wśród wszystkich województw. Toruń posiada największą, po Krakowie, liczbę autentycznych zabytków sztuki i architektury gotyckiej w Polsce. Do rejestru zabytków wpisanych jest w Toruniu ponad 350 zabytków architektury O wartości toruńskich zabytków świadczy wpisanie toruńskiej starówki na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO Bydgoszcz posiada kilkaset obiektów wpisanych w rejestrze zabytków, w tym m.in. rozległe secesyjne śródmieście najlepiej zachowane w kraju po Łodzi, czy zabytek sztuki inżynierskiej, jakim jest kanał bydgoski ze śluzami. Chlubą Bydgoszczy jest także zrewitalizowana Wyspa Młyńska i Stare Miasto. W gminach okalających miasta rdzenia znajdują się przede wszystkim zabytki o charakterze sakralnym, ale także zabytkowe zespoły dworskopałacowe, spichlerze czy ruiny zamków. Na terenie obszaru funkcjonalnego leży zamek krzyżacki - Zamek Bierzgłowski (gm. Łubianka), zespoły dworsko-pałacowe w Lubostroniu (gm. Łabiszyn) i Ostromecku (gm. Dąbrowa Chełmińska), http://www.turystyka.torun.pl/art/695/zabytki-i-atrakcje-bydgoszczy.html, http://torunska-starowka.pl/

Diagnoza obszaru BTOF kluczowe potrzeby Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Kluczowe potrzeby i wyzwania Na obszarze funkcjonalnym istnieją duże potrzeby w zakresie remontów, renowacji i konserwacji obiektów zabytkowych (obszary zidentyfikowane jako najważniejsze ze względu na zasoby kulturowe są wpisane do kujawsko-pomorskiego rejestru zabytków, m.in. Zespół Staromiejski i Bydgoskie Przedmieście). Zespół Staromiejski jest ponadto uznany za Pomnik Historii oraz wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO Zabytki poddane renowacji, restauracji i konserwacji mogą stanowić istotny walor turystyczny obszaru funkcjonalnego (tworzenie ścieżek edukacyjnych, turystycznych) Wsparcie działań informacyjnych i promocyjnych walorów środowiskowych i kulturowych regionu pod kątem ich komercyjnego wykorzystania Ciekawe zabytki występujące samodzielnie powinny być łączone szlakami/ścieżkami turystycznymi Ze względu na walory przyrodnicze oraz bogactwo obiektów zabytkowych, a także znaczny potencjał szlaków wodnych i turystyki rowerowej jednym z kierunków rozwoju dla obszaru BTOF jest turystyka Zgłoszone potrzeby gmin w obszarze konserwacji zabytków (pod względem wartości planowanych inwestycji) Zgłoszone potrzeby gmin w obszarze zagospodarowania miejsc historycznych (lokalizacja planowanych inwestycji)

Przerwa kawowa

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia projektu 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii rozwoju BTOF Zestawienie misji i wizji dokumentu strategicznego z celem nadrzędnym dokumentu operacyjnego Diagnoza S O W T Elementy strategiczne Misja Wizja Cel Nadrzędny Cel strategiczny 1 Cel strategiczny 2 Cel strategiczny 3 Cel strategiczny n Strategia Rozwoju BTOF Strategia ZIT BTOF MISJĄ Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego jest zapewnienie jego mieszkańcom unikalnych warunków do życia, łączących komfort funkcjonowania w nowoczesnej, czystej, zielonej i pełnej walorów przyrodniczych aglomeracji z dostępem do atrakcyjnego i dynamicznie rozwijającego się rynku pracy. WIZJA: Bydgosko-Toruński Obszar Funkcjonalny jest dynamicznie rozwijającym się gospodarczo, atrakcyjnym dla przedsiębiorców i inwestorów obszarem metropolitalnym o wysokiej jakości infrastrukturze, efektywnych i przyjaznych dla biznesu instytucjach oraz bogatych i dostępnych dla mieszkańców walorach środowiska naturalnego. Cel nadrzędny. Konsolidacja potencjału partnerów ZIT na rzecz rozwoju nowoczesnych funkcji metropolitalnych BTOF Cele strategiczne Cel 1 Efektywność transportowa i energetyczna oraz zintegrowane strategie niskoemisyjne dla BTOF Cel 2 Efektywne gospodarowanie zasobami środowiska naturalnego i kultury BTOF Cel 3 - Zrównoważony rozwój społeczno gospodarczy i wsparcie procesów inkluzji Cel 4 Nowoczesny i zintegrowany system kształcenia dzieci i młodzieży

Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii rozwoju BTOF Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych obu dokumentów Strategia Rozwoju BTOF SR BTOF Cele strategiczne oraz cele operacyjne uzupełnione o opis przykładowych projektów OBSZAR: Gospodarka i rynek pracy GOSPODARKA INNOWACYJNOŚĆ Poprawa atrakcyjności infrastrukturalnej oferty regionu dla prowadzenia działalności gospodarczej (4 cele operacyjne - CO) Kształtowanie środowiska operacyjnego przyjaznego dla prowadzenia działalności gospodarczej (3 CO) Wzmocnienie oraz efektywne wykorzystanie konkurencyjności kosztowej regionu (2 CO) Zwiększenie efektywności w zakresie pozyskiwania nowych inwestycji (4 CO) Ukształtowanie innowacyjnych i kreatywnych postaw społeczności regionu (2 CO) Ukształtowanie sektora nauki jako zaplecza innowacyjnej gospodarki (2 CO) Ukształtowanie regionalnej gospodarki opartej na wiedzy (2 CO) RYNEK PRACY Podniesienie poziomu kapitału ludzkiego i społecznego (2 CO) Zmniejszenie dysproporcji pomiędzy zawodami nadwyżkowymi a deficytowymi (2 CO) POMOC SPOŁECZNA Przystosowanie systemu pomocy społecznej do zachodzących zmian demogr. (2 CO) Skuteczne i efektywne wykorzystywanie środków przeznaczonych na pomoc społ. (2 CO) ROLNICTWO Wspieranie regionu w optymalnym wykorzystaniu potencjału rolniczego (3 CO) Modernizacja obszarów wiejskich na obszarze funkcjonalnym (2 CO)

Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii rozwoju BTOF Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych obu dokumentów Strategia Rozwoju BTOF SR BTOF Cele strategiczne oraz cele operacyjne uzupełnione o opis przykładowych projektów OBSZAR: Transport i infrastruktura INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA Wieloobszarowy rozwój transportu publicznego, w tym integracja gmin ościennych w systemy transportu publicznego Bydgoszczy i Torunia (7 CO) Rozbudowa infrastruktury rowerowej i pieszo-rowerowej (2 CO) Rewitalizacja kolei (2 CO) Rewitalizacja szlaków wodnych i zwiększenie roli żeglugi turystycznej i towarowej (2 CO) INFRASTRUKTURA TELEINFORMAT. Zapewnienie dostępu do internetu miejscowościom wykluczonym cyfrowo (1 CO) Zwiększenie zasięgu internetu przesyłanego przez światłowody (2 CO) INFRASTRUKTURA KUBATUROWA w tym REWITALIZACJA Poprawa efektywności energetycznej oraz realizacja planów gosp. niskoemisyjnej (4 CO) Zachowanie i odbudowa obiektów oraz przestrzeni publicznych o istotnym znaczeniu historycznym, urbanistycznym oraz architektonicznym dla obszaru przy jednoczesnym ożywieniu społeczno-gospodarczym obszarów kryzysowych (3 CO) Niwelowanie deficytów społeczno-gospodarczych, infrastrukturalnych oraz funkcjonalnych mających wpływ na jakość życia mieszkańców oraz wizerunek obszaru (2 CO) Poprawa warunków życia mieszkańców poprzez podniesienie jakości otoczenia mieszkaniowego (1 CO) Wspieranie działań mających na celu aktywizację lokalnej społeczności, włączenia społecznego oraz wzmocnienie poczucia tożsamości mieszkańców miast (1 CO)

Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii rozwoju BTOF Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych obu dokumentów Strategia Rozwoju BTOF SR BTOF Cele strategiczne oraz cele operacyjne uzupełnione o opis przykładowych projektów OBSZAR: Edukacja EDUKACJA PRZEDSZKOLNA SZKOLNICTWO PODSTAWOWE, ŚREDNIE I ZAWODOWE Podniesienie dostępności do wysokiej jakości usług edukacyjnych (3 CO) Zmodernizowanie i doposażenie placówek oświatowych (3 CO) udowa systemowych rozwiązań w zakresie współpracy szkół z otoczeniem zewn. (3 CO) SZKOLNICTWO WYŻSZE Dostosowanie systemu kształcenia do potrzeb lokalnej gospodarki (1 CO) Podniesienie jakości systemu kształcenia (3 CO) Sieciowanie uczelni wyższych z partnerami zewnętrznymi (3 CO) OBSZAR: Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego KULTURA I OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Zwiększanie dostępności do kultury wysokiej dla wszystkich mieszkańców BTOF (3 CO) Koordynacja działań informacyjnych i promocyjnych walorów środowiskowych i kulturowych obszaru funkcjonalnego (4 CO) Ochrona zabytków i ich udostępnianie dla mieszkańców i turystów (2 CO)

Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii rozwoju BTOF Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych obu dokumentów Strategia Rozwoju BTOF SR BTOF Cele strategiczne oraz cele operacyjne uzupełnione o opis przykładowych projektów OBSZAR: Ochrona zdrowia OCHRONA ZDROWIA Poprawa jakości i dostępności do świadczeń medycznych oraz modernizacja infrastruktury medycznej (5 CO) Opracowanie oraz wdrożenie nowoczesnego modelu zarządzania zasobami systemu ochrony zdrowia (1 CO) OBSZAR: Ochrona środowiska OCHRONA ŚRODOWISKA Poprawa dostępności sieci kanalizacyjnych i wodociągowych (7 CO) Doskonalenie systemów gospodarowania odpadami oraz rekultywacja terenów poprzemysłowych (4 CO) Ochrona terenów zieleni i poprawa ich dostępności (7 CO) Ograniczenie emisji hałasu (2 CO) Ograniczenie emisji do powietrza (4 CO)

Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii rozwoju BTOF Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych obu dokumentów Strategia Rozwoju BTOF Co konstytuuje dany OF Obszary interwencji inicjujące procesy uwspólniania cech metropolii B-T Rozwiązania z zakresu komunikacji publicznej zacierające granice administracyjne Jednolite rozwiązania promocyjne i wizerunkowe komunikacja metropolii w systemie transportowym Uzupełnienie i ujednolicenie systemu transportu alternatywnego Kluczowe pytania determinujące wyznaczanie kierunków rozwoju OF Jakie są zasoby własne OF i jak je udostępniać Obszary interwencji mające na celu udostępnienie istniejących zasobów/wykorzystanie rezerw, uruchomienie zasobów uśpionych, wykorzystanie potencjału synergii i korzyści skali. Rozwiązania w zakresie kompleksowego udostępniania zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej z ochrona przed nadmierną antropopresją Rozwiązania w zakresie udostępniania zasobów kultury z naciskiem na zwiększenie udziału w kulturze w tym wyrównanie poziomu infrastruktury Rozwiązania w zakresie przywrócenia zasobów ludzkich pozostających poza obszarem aktywności gospodarczej Jakie działania będą impulsem rozwojowym dla przyszłości OF Obszary interwencji horyzontalnych mające na celu wywołanie fali rozwojowej na przyszłość Wyrównanie jakości infrastruktury edukacyjnej i podniesienie jakości kształcenia, w tym wykorzystanie TIK pobudzania aktywności Ujednolicenie systemu doradztwa zawodowego na kluczowych etapach kształcenia Budowanie sieci współpracy pomiędzy różnymi sektorami gospodarki

Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii rozwoju BTOF Schemat przejścia od celów strategicznych i operacyjnych SR BTOF do celów strategicznych ZIT Strategia Rozwoju Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego Obszary diagnozy - Obszary strategiczne Gospodarka Innowacyjność Edukacja Infrastruktura Cele strategiczne Cele strategiczne Cele strategiczne Cele strategiczne Cele operacyjne Cele operacyjne Cele operacyjne Cele operacyjne Ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Ochrona zdrowia Rynek pracy Cele strategiczne Cele strategiczne Cele strategiczne Cele strategiczne Cele operacyjne Cele operacyjne Cele operacyjne Cele operacyjne Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Cele strategiczne Strategii ZIT Cel strategiczny 1 Efektywność transportowa i energetyczna oraz zintegrowane strategie niskoemisyjne dla BTOF Cel strategiczny 2 Efektywne gospodarowanie zasobami środowiska naturalnego i kultury BTOF Cel strategiczny 3 Zrównoważony rozwój społeczno gospodarczy i wsparcie procesów inkluzji w BTOF Cel strategiczny 4 Nowoczesny i zintegrowany system kształcenia dzieci i młodzieży dla BTOF Cel nadrzędny Konsolidacja potencjału partnerów ZIT na rzecz rozwoju nowoczesnych funkcji metropolitalnych BTOF Przykładowe powiązania pomiędzy celami strategicznymi Strategii Rozwoju Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego a celami strategicznymi Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych

Cele ZIT BTOF w kontekście Strategii rozwoju BTOF Zestawienie celów strategicznych i operacyjnych obu dokumentów Cel nadrzędny Konsolidacja potencjału partnerów ZIT na rzecz rozwoju nowoczesnych funkcji metropolitalnych BTOF Cel Strategiczny 1 Cel Strategiczny 2 Cel Strategiczny 3 Cel Strategiczny 4 Efektywność transportowa i energetyczna oraz zintegrowane strategie niskoemisyjne dla BTOF Działanie 1.1 Efektywność energetyczna i strategie niskoemisyjne (PI 4.3) Działanie 1.2 Efektywność transportu publicznego ( PI 4.5) Efektywne gospodarowanie zasobami środowiska naturalnego i kultury BTOF Działanie 2.1 Zmniejszenie presji na środowisko gosp. wodna (PI 6.2) Działanie 2.2 Udostępnianie zasobów (PI 6.3) Działanie 2.3 Zielona infrastruktura (PI 6.4) Zrównoważony rozwój społeczno gospodarczy i wsparcie procesów inkluzji w BTOF Działanie 3.1 Równość kobiet i mężczyzn (PI 8.8) Działanie 3.2 Inkluzja społeczna (PI 9.4, 9.7) Działanie 3.3 Zrównoważona rewitalizacja (PI 9.2) Nowoczesny i zintegrowany system kształcenia dzieci i młodzieży dla BTOF Działanie 4.1 Infrastruktura kształcenia (PI 10.4) Działanie 4.2 Kształcenie systemowe (A i B) (PI 10.1, 10.3 BIS)

Agenda (Dzień 1) 1. Główne założenia projektu 2. Podstawy funkcjonowania ZIT w nowej perspektywie 3. Podstawy prawne ZIT 4. ZIT BTOF podstawowe dokumenty 5. Źródła finansowania dodatkowe informacje 6. Diagnoza obszaru podejście metodologiczne 7. Diagnoza obszaru kluczowe potrzeby 8. Cele ZIT BTOF w kontekście rozwoju BTOF 9. Podsumowanie pierwszego dnia szkolenia

Podsumowanie - Wnioski i pytania

Agenda (Dzień 2) 1. Wprowadzenie elementy formuły warsztatowej 2. Elementy operacyjne Strategii ZIT - kryteria i procedura wyboru projektów 3. Zintegrowane inwestycje terytorialne jako narzędzie sterowania rozwojem BTOF 4. Przykładowe rozwiązania procedura wyboru, sposób koordynacji, realizacji i monitoringu w formule ZIT 5. Projekty komplementarne miast rdzenia 6. Podsumowanie drugiego dnia szkolenia

Informacje organizacyjne 2 dzień szkolenia Tematy sesji szkoleniowych 2 dzień szkolenia 09.00-17.15 7.00 9.00 Śniadanie 9.00 10.30 Otwarcie drugiego dnia szkolenia (elementy formuły warsztatowej) Elementy operacyjne Strategii ZIT Kryteria i procedura wyboru projektów 10.30 11.00 Przerwa kawowa 11.00 13.30 Zintegrowane inwestycje terytorialne jako narzędzie sterowania rozwojem BTOF Przykładowe rozwiązania procedura wyboru dla kluczowych PI w ZIT cz. 1/2 13.30 14.30 Przerwa obiadowa 14.30 15.30 Przykładowe rozwiązania procedura wyboru dla kluczowych PI w ZIT cz. 2/2 15.00 15.30 Przerwa kawowa 15.30 17.00 Sposób koordynacji, realizacji i monitoringu w formule ZIT - przykłady 17.00 17.15 Podsumowanie, kawa, wymeldowanie 109

Agenda (Dzień 2) 1. Wprowadzenie elementy formuły warsztatowej 2. Elementy operacyjne Strategii ZIT - kryteria i procedura wyboru projektów 3. Zintegrowane inwestycje terytorialne jako narzędzie sterowania rozwojem BTOF 4. Przykładowe rozwiązania procedura wyboru, sposób koordynacji, realizacji i monitoringu w formule ZIT 5. Projekty komplementarne miast rdzenia 6. Podsumowanie drugiego dnia szkolenia

Strategia ZIT BTOF elementy operacyjne Elementy operacyjne strategii ZIT dla BTOF obejmują działania dedykowane członkom Związku ZIT, tj. 1. Określenie hierarchii podejmowanych interwencji 2. Wdrożenie systemu wyboru projektów wraz z kryteriami 3. Uwzględnienie mechanizmu łączenia EFRR i EFS 4. Opracowanie wzoru wniosku Ad 1 Określenie hierarchii podejmowanych interwencji 1 FORMUŁA POZAKONKURSOWA Lista projektów systemowych o charakterze strategicznym i integrującym w odniesieniu do danego PI Projekty te mają charakter kluczowych z punktu widzenia ZIT (Załącznik 11.1 do Strategii ZIT) 2 FORMUŁA KONKURSOWA Dodatkowe działania rekomendowane ze względu na wysoki walor integrujący dla BTOF Przedsięwzięcia horyzontalne obejmujące cały obszar funkcjonalny (podlegające ocenie preselekcyjnej) 3 FORMUŁA KONKURSOWA Pakiety projektów o charakterze zintegrowanym Projekty możliwe do realizacji w ramach ZIT (podlegające ocenie prezelekcyjnej)

Procedura wyboru projektów Ad 2 Wdrożenie systemu wyboru projektów wraz z kryteriami (1/6) Organ Związku ZIT Start Zaproszenie potencjalnych beneficjentów do złożenia aplikacji preselekcyjnych Wybór komisji oceny projektów preselekcyjnych Zatwierdzenie listy projektów do uruchomienia w procedurze pozakonkursowej Nie Aplikacja 2-etapowa? Tak Potencjalni beneficjenci Wypełnienie formularza preselekcyjnego zawierającego odniesienie do każdego z kryteriów kluczowych Wypełnienie formularza preselekcyjnego oraz przygotowanie dodatkowo 20 minutowej prezentacji Prezentacja koncepcji projektu przed Komisją projektów preselekcyjnych Komisja oceny projektów preselekcyjnych Nie Koniec Akceptacja aplikacji Tak Nie Koniec Akceptacja aplikacji Tak Nie Koniec Akceptacja aplikacji Tak Opracowanie krótkiej listy projektów do uruchomienia w procedurze pozakonkursowej IZ RPO Przeprowadzenie naboru i oceny wniosków zgodnie z zatwierdzonymi procedurami wewnętrznymi 112

Procedura wyboru projektów Ad 2 Wdrożenie systemu wyboru projektów wraz z kryteriami (2/6) Aktywna rola Związku ZIT Decyzja Związku ZIT 1. Ocena kryteriami ogólnymi ZIT 2. Uszeregowanie (MoSCoW) 3. Zatwierdzenie listy projektów przez KS ZIT, przekazanie listy do IZ RPO WKP Związek ZIT jest odpowiedzialny za realizację procesu preselekcji i priorytetyzacji przedsięwzięć przeznaczonych do dofinansowania z PI przewidzianych dla ZIT. Efektem wyboru na etapie preselekcji powinny być nie pojedyncze projekty, ale pakiety projektów wzajemnie zintegrowanych i komplementarnych.

Kryteria wyboru projektów Ad 2 Wdrożenie systemu wyboru projektów wraz z kryteriami (3/6) Aplikacje preselekcyjne podlegają ocenie komisyjnej na formularzu oceny, za pomocą następujących zestawów kryteriów: Kryteria ogólne wynikające z opisanych w Umowie Partnerstwa zasad realizacji ZIT. Ocena na podstawie tych kryteriów będzie polegała na przyporządkowaniu w formularzu oceny określenia SPEŁNIA/NIE SPEŁNIA, przy czym jedynie projekty, które spełniają wszystkie kryteria ogólne będą podlegały dalszej ocenie. Kryteria specyficzne zasady kategoryzacji projektów, które umożliwią uszeregowanie wybranych projektów, spełniających kryteria ogólne, pod kątem ich efektywności w osiąganiu celu. Ocena następuje poprzez przyporządkowanie ocenianego projektu do jednej z czterech kategorii. Ogólne kryteria oceny Wyłączenia Sposób oceny Kryterium rangi ponadlokalnej przedsięwzięć Projekt zintegrowany łączy minimum 5 JST z terenu BTOF (w tym np. wspólny zakup usług na rzecz planowanych inwestycji), niemożliwe są do realizacji (poza opisanymi wyjątkami) projekty lustrzane konserwujące podział na BOF i TOF. 4.3 6.3 9.2 10.3 x Kryterium typu interwencji dla danego Priorytetu Projekt zintegrowany opisuje odrębny typ przedsięwzięcia planowanego do wsparcia w ramach danego priorytetu. Nie występują (poza opisanymi wyjątkami) projekty konkurencyjne w znaczeniu typu interwencji a wyłącznie projekty synergicznie uzupełniające się. Kryterium partnerstwa ponadlokalnego Projekt zintegrowany ma jasno wskazanego lidera przedsięwzięcia, który odpowiada za jego realizację oraz posiada ustanowione zasady współpracy i podział zadań na potrzeby realizacji przedsięwzięcia będącego jego przedmiotem. 4.3 6.3 - x x

Kryteria i procedura wyboru projektów Ad 2 Wdrożenie systemu wyboru projektów wraz z kryteriami (4/6) Ogólne kryteria oceny Wyłączenia Sposób oceny Kryterium dotyczące zintegrowanego charakteru przedsięwzięcia Projekt zintegrowany zawiera część miękką i twardą, połączoną według akceptowalnego dla ZIT wariantu. W przypadku równoległych projektów systemowych jako projekt rozumiane są oba przedsięwzięcia łącznie. - x Kryterium rozwiązań systemowych Projekt zintegrowany oferuje kompletne rozwiązanie systemowe w sposób istotny niwelujące zdiagnozowane problemy i znacząco oddziałujący na zaplanowane wskaźniki produktu. Jedną z cech projektów systemowych jest bazowanie na szczegółowej i kompletnej analizie problemu oraz rozwiązaniach indywidualnie dopasowanych do zdiagnozowanej sytuacji, w związku z tym jako pierwszy etap przedsięwzięcia należy uznać: przeprowadzenie pełnej diagnozy i opracowanie scenariuszy postępowania. Kryterium dotyczące komplementarności przedsięwzięcia Projekt zintegrowany jest ściśle powiązany działaniami zrealizowanymi/planowanymi do realizacji z Programów Krajowych i innych źródeł finansowania. Kryterium powiązań strategicznych Projekt zintegrowany bezpośrednio wynika z potrzeb i działań wskazanych w opracowanych na poziomie BTOF lub szerszym dokumentach strategicznych, opartych na rzetelnych diagnozach istniejących potrzeb. Kryterium spójności wspólnotowej Projekt zintegrowany jest spójny z założeniami polityk krajowych i wspólnotowych dla perspektywy finansowej 2014 2020 w zakresie swojej tematyki. - - - - x x x x

System wyboru projektów wraz z kryteriami specyficznymi - MoSCoW Ad 2 Wdrożenie systemu wyboru projektów wraz z kryteriami (5/6) Po przeprowadzeniu oceny kryteriami ogólnymi, w stosunku do pakietów projektów, które przejdą pozytywnie ocenę na tym etapie stosuje się kryteria specyficzne w oparciu o opisane poniżej zasady kategoryzacji. Do kategoryzacji zastosowano technikę MoSCoW. Technika MoScoW jest wykorzystywana w analizie biznesowej w celu osiągnięcia wspólnego zrozumienia pomiędzy interesariuszami, co do znaczenia, jakie ma dla nich każda grupa projektów. W przypadku projektów przeznaczonych do realizacji w formule ZIT metoda ta umożliwia dokonanie priorytetyzacji projektów z uwzględnieniem ich wagi dla rozwoju BTOF. MoSCoW M MUST (musi być zrealizowany w ramach ZIT) S SHOULD (powinien być zrealizowany w ramach ZIT) C COULD (może, przy dostępności zasobów) W WON T (nie będzie realizowany w ramach ZIT Ogólne kryteria oceny Komplementarnie do kluczowych projektów miast wojewódzkich finansowanych z programów krajowych (np.poiś 2014-2020) uzupełniają i synergicznie wspierają interwencję na rzecz rozwiązania podstawowych problemów BTOF Kompleksowo i w modelu partnerskim dla całego BTOF w sposób znaczący wpływają na min. jeden z kluczowych, wykazanych w analizie problemów Grupa projektów, które są kompleksowe, zintegrowane i realizowane w partnerstwach na rzecz rozwiązania problemów dotyczących minimum 50% ludności BTOF, przy założeniu następującej hierarchii preferencji 1. Projekty partnerstw, w których uczestniczą Bydgoszcz i Toruń oraz gminy BTOF 2. Projekty partnerstw, w których uczestniczą Bydgoszcz lub Toruń oraz gminy BTOF 3. Projekty partnerstw minimum 5 JST z obszaru BTOF Grupa projektów zintegrowanych, które mają na celu rozwiązanie problemów dotyczących mniej niż 50% ludności BTOF przy utrzymaniu warunków brzegowych w postaci partnerstwa minimum 5 gmin oraz wypełnieniu kryteriów ogólnych ZIT. Projekt ma swoje potencjalne źródło finansowania w innych programach lub nie kwalifikuje się do typów działań w danym priorytecie inwestycyjnym)

Kryteria i procedura wyboru - powiązanie interwencji EFRR i EFS Ad 2 Wdrożenie systemu wyboru projektów wraz z kryteriami (6/6) Kluczowym zagadnieniem dla osiągniecia zaplanowanego efektu tego narzędzia jest ścisłe powiązanie interwencji infrastrukturalnych i społecznych. Możliwe rozwiązania gwarantujące z jednej strony spójność interwencji, a z drugiej odmienny, dopasowany do potrzeb poziom zintegrowania i realizacji zasad partnerstwa to m.in. trzy warianty zaprezentowane poniżej. Zaprezentowany katalog nie jest katalogiem zamkniętym, możliwe są też modyfikacje każdego z poniższych modeli. Wariant I CROSSFINANCING Wariant II ZWIĄZANE PROJEKTY SYSTEMOWE Wariant III PROJEKTY MIESZANE 4.3 4.5 6.2 9.2 8.8 9.4 9.7 10.4 9.2 6.3 Wykorzystanie dopuszczalnego dla danego PI poziomu crossfinancingu - tam gdzie jest to niezbędne Możliwe do zastosowania zwłaszcza w działaniach finansowanych z EFRR (rekomendowana część miękka wspierająca cele interwencji infrastrukturalnej) Realizowane w ścisłej współpracy minimum dwóch jednostek / organizacji: Obie jednostki reprezentują sektor publiczny (porozumienie) Jednostka z sektora publicznego w partnerstwie z jednostką spoza sektora (wybór partnera w odpowiednim trybie) Opracowanie dwóch, w pełni komplementarnych wniosków aplikacyjnych finansowane z EFS i EFRR które podlegają ocenie preselekcyjnej są realizowane w procedurze pozakonkursowej z odpowiednich osi priorytetowych. Wariant bazujący na rozwiązaniu związane projekty systemowe zawierający dodatkowe elementy sprzyjające aktywizacji społeczności lokalnych. Projekt systemowy (najczęściej infrastrukturalny) jest prowadzony przez jednostkę sektora finansów publicznych, która jednocześnie przygotowuje projekt miękki systemowy do uruchomienia, jako konkurs dla szerokiej grupy beneficjentów.

SAMOOCENA PROJEKTU OPIS PROJEKTU Kryteria i procedura wyboru projektów Podstawowe elementy wniosku preselekcyjnego Charakterystyka uzupełniająca: Tytuł projektu PI/ działanie ze Strategii ZIT/ działanie RPO WKP (jeśli projekt związany/mieszany inf. Powtórzona) pakiet 1/n Partnerstwo Diagnoza probl. Rozwiązanie probl. Twarde+miękkie Lider projektu/kontakt Zdefiniowany problem Opis działań i skutków Opis sposobu łączenia Partnerzy: JST członkowie ZIT Instytucje SFP Instytucje spoza SFP Z odniesieniem do dokumentów strategicznych Podstawowe elementy: Zaplanowane zadania Harmonogram realizacji Przyjęte wskaźniki Wybrany wariant łącz. Partnerzy odpowiedzialni operacyjnie Projekt/Pakiet w kontekście przyjętych kryteriów Aplikujący dokonuje samodzielnej oceny w odniesieniu do każdego z kryteriów ogólnych i uzasadnia wybraną dla projektu kategorię MoSCoW Kryterium og. 1 Kryterium rangi ponadlokalnej Kryterium og. 8 Kryterium spójności wspólnotowej Ocena (wyłączenia) MoSCoW Kategoryzacja projektu Projekt zintegrowany łączy minimum 5 JST z terenu BTOF (w tym np. wspólny zakup usług na rzecz planowanych inwestycji), niemożliwe są do realizacji projekty lustrzane konserwujące podział na BOF i TOF. Projekt zintegrowany jest spójny z założeniami polityk krajowych i wspólnotowych dla perspektywy finansowej 2014 2020 w zakresie swojej tematyki. Tylko projekt spełniający wszystkie kryteria ogólne może podlegać dalszej ocenie Aplikujący umiejscawia przedsięwzięcie w jednej z czterech kategorii odnosząc się do opisanych w systemie typów projektów dla niej właściwych i podając argumenty szczegółowe dla danego przypadku (np. kryterium gotowości przy kategorii SHOULD/COULD)

Wdrażanie Strategii ZIT BTOF dalsze kroki RPO WKP Strategia ZIT Uzgodniony kształt projektów pozakonkursowych (liderzy) Uzgodniony kształt wzoru wniosku preselekcyjnego Uzgodnione alokacje na poszczególne PI (IZ) Uzgodniona wąska lista wskaźników (IZ) Strategia ZIT Uzgodnione zasady współpracy (IZ) Uzgodniona lista projektów komplementarnych (IZ-MIR) 1 Związek ZIT przedkłada Strategię ZIT do IZ RPO (ocena trwa 60 dni, przebiega zgodnie z wytycznymi do oceny Strategii ZIT wydanymi przez IZ) Naniesienie korekt/aktualizacja Strategii ZIT. 2 3 Przyjęcie aktualnej wersji Strategii ZIT jako dokumentu podstawowego dla Związku ZIT