JAKI PRACOWNIK, JAKI ZAWÓD?

JAKI PRACOWNIK, JAKI ZAWÓD? Analiza internetowych ofert pracy ANALIZY I BADANIA nr 35 Łódź, 2016

Autor: ANNA GĘBAROWSKA-MATUSIAK Współpraca: JAROSŁAW TOKARSKI ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO 2016 WYDAWNICTWO I PRACOWNIA POLIGRAFICZNA ŁÓDZKIEGO CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO 90-142 ŁÓDŹ, UL. KOPCIŃSKIEGO 29 tel. 678 33 78, fax. 678 07 98 e-mail:wcdnikp@wckp.lodz.pl www.wckp.lodz.pl 2

SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 7 2. UWAGI METODOLOGICZNE DOTYCZĄCE BADANIA JAKI PRACOWNIK, JAKI ZAWÓD? ANALIZA INTERNETOWYCH OFERT PRACY... 10 2.1 Źródła danych... 11 2.1.1 Charakterystyka portalu pracuj.pl... 12 2.1.2 Charakterystyka portalu gratka.pl... 13 2.2 Sposób gromadzenia danych... 13 2.3 Organizacja procesu badawczego i jego efekty... 14 2.4 Ilościowa analiza ofert pracy... 15 2.5 Analiza oczekiwań pracodawców... 16 3. ANALIZA WIELKOŚCI ZAPOTRZEBOWANIA NA PRACOWNIKÓW... 17 3.1 Oferty pracy zamieszczane w portalu pracuj.pl... 18 3.2 Oferty pracy zamieszczane w portalu gratka.pl... 26 4. ANALIZA OCZEKIWAŃ PRACODAWCÓW W POSZCZEGÓLNYCH BRANŻACH... 33 4.1 Oczekiwania pracodawców w branży sprzedaż... 36 4.2 Oczekiwania pracodawców w branży obsługa klienta 41 4.3 Oczekiwania pracodawców w branży inżynieria... 45 4.4 Oczekiwania pracodawców w branży finanse, ekonomia... 48 4.5 Oczekiwania pracodawców w branży IT rozwój oprogramowania... 53 4.6 Oczekiwania pracodawców w branży produkcja... 57 4.7 Oczekiwania pracodawców w branży IT administracja... 60 3

4.8 Oczekiwania pracodawców w branży łańcuch dostaw 63 4.9 Oczekiwania pracodawców w branży praca fizyczna 65 4.10 Oczekiwania pracodawców w branży administracja biurowa... 67 4.11 Oczekiwania pracodawców w branży bankowość... 70 4.12 Oczekiwania pracodawców w branży human resources, zasoby ludzkie... 74 4.13 Oczekiwania pracodawców w branży call center... 76 4.14 Oczekiwania pracodawców w branży marketing... 80 4.15 Oczekiwania pracodawców w branży zakupy... 82 4.16 Oczekiwania pracodawców w branży transport, spedycja... 85 4.17 Oczekiwania pracodawców w branży kontrola jakości 87 4.18 Oczekiwania pracodawców w branży budownictwo 89 4.19 Oczekiwania pracodawców w branży doradztwo, konsulting... 91 4.20 Oczekiwania pracodawców w branży praktyki, staże 94 4.21 Oczekiwania pracodawców w branży Internet, e- commerce, nowe media... 96 4.22 Oczekiwania pracodawców w branży badania i rozwój... 98 4.23 Oczekiwania pracodawców w branży zdrowie, uroda, rekreacja... 100 4.24 Oczekiwania pracodawców w branży ubezpieczenia 102 4.25 Oczekiwania pracodawców w branży hotelarstwo, gastronomia, turystyka... 104 4

4.26 Oczekiwania pracodawców w branży nieruchomości 107 4.27 Oczekiwania pracodawców w branży edukacja, szkolenia... 109 4.28 Oczekiwania pracodawców w branży reklama, grafika, kreacja, fotografia... 111 4.29 Oczekiwania pracodawców w branży prawo... 114 4.30 Oczekiwania pracodawców w branży energetyka. 116 4.31 Oczekiwania pracodawców w branży BHP, ochrona środowiska... 118 5. POSZUKIWANE ZAWODY... 120 6. WNIOSKI I REKOMENDACJE... 153 7. ANEKS: CHARAKTERYSTYKA BRANŻ, PRZYKŁADY OFERT PRACY... 158 7.1 Charakterystyka branż występujących w portalu pracuj.pl... 158 7.2 Przykłady ofert pracy... 164 7.2.1 Sekcja sprzedaż... 164 7.2.2 Sekcja obsługa klienta... 167 7.2.3 Sekcja finanse, ekonomia... 171 7.2.4 Sekcja inżynieria... 175 7.2.5 Sekcja produkcja... 178 7.2.6 Sekcja IT - administracja... 182 7.2.7 Sekcja bankowość... 186 7.2.8 Sekcja łańcuch dostaw... 190 7.2.9 Sekcja human resources, zasoby ludzkie... 193 7.2.10 Sekcja praca fizyczna... 197 7.2.11 Sekcja administracja biurowa... 200 7.2.12 Sekcja doradztwo, konsulting... 204 7.2.13 Sekcja budownictwo... 208 7.2.14 Sekcja call center... 213 7.2.15 Sekcja transport, spedycja... 217 5

7.2.16 Sekcja marketing... 220 7.2.17 Sekcja praktyki, staże... 224 7.2.18 Sekcja zakupy... 228 7.2.19 Sekcja Internet, e-commerce, nowe media... 231 7.2.20 Sekcja badania i rozwój... 237 7.2.21 Sekcja kontrola jakości... 241 7.2.22 Sekcja edukacja, szkolenia... 246 7.2.23 Sekcja reklama, grafika, kreacja, fotografia... 250 7.2.24 Sekcja nieruchomości... 254 7.2.25 Sekcja zdrowie, uroda, rekreacja... 258 7.2.26 Sekcja ubezpieczenia... 261 7.2.27 Sekcja prawo... 265 7.2.28 Sekcja hotelarstwo, gastronomia, turystyka... 269 7.2.29 Sekcja energetyka... 273 7.2.30 Sekcja BHP, ochrona środowiska... 277 6

1. WSTĘP Opracowanie JAKI PRACOWNIK, JAKI ZAWÓD? Analiza internetowych ofert pracy jest kolejną publikacją z cyklu raportów poświęconych zapotrzebowaniu rynku pracy regionu łódzkiego na zawody i kwalifikacje. Przygotowane zostało w ramach działalności Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji w Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego. Raport wpisuje się w jedno z podstawowych zadań ORPdE, którym jest monitorowanie zmian zachodzących na rynku pracy oraz w gospodarce zarówno w Łodzi jak i w województwie łódzkim, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji osób młodych (absolwentów szkół zawodowych). Opracowanie przedstawia dane dotyczące struktury zapotrzebowania na zawody i kwalifikacje poszukiwane przez pracodawców regionu łódzkiego. Informacje te mają szczególne znaczenie zarówno dla młodzieży planującej ścieżkę kariery zawodowej, jak i dla systemu edukacji, w kontekście tworzenia nowych kierunków kształcenia. Badanie Jaki pracownik, jaki zawód? jest cyklicznym projektem, który prowadzony jest od 2010 roku. Raport, jaki Państwo otrzymujecie, jest zatem już siódmym opracowaniem, które powstało w Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji. Celem projektu jest określenie, jak kształtuje się rynek pracy regionu łódzkiego, ile ofert dostępnych jest w poszczególnych branżach i zawodach oraz jakie wymagania stawiają pracodawcy poszukiwanym przez siebie kandydatom. W opracowaniu znajdziecie Państwo dane dotyczące zarówno liczby wolnych miejsc pracy przypadających na poszczególne branże, jak i informacje dotyczące zamieszczanych w ofertach oczekiwań pracodawców wobec kandydatów na określone stanowiska. 7

W celu umożliwienia porównania zmian zachodzących na rynku pracy regionu łódzkiego w ciągu ostatnich siedmiu lat, zachowano założenia metodologiczne wypracowane dla pierwszej edycji projektu z cyklu Jaki pracownik, jaki zawód? Modyfikowane były natomiast niektóre szczegółowe rozwiązania, będące wynikiem doświadczeń Obserwatorium w prowadzeniu badań i analiz oraz zmian dotyczących sposobu prezentacji ofert w portalu. Między innymi w edycji z 2015 roku rozszerzony został zakres zbierania danych. Monitorowane były dwa portale internetowe: pracuj.pl oraz, po raz drugi, gratka.pl. Takie podejście do prowadzenia analizy pozwoliło na zaprezentowanie pełniejszego obrazu rynku pracy regionu łódzkiego, z uwzględnieniem jego różnych segmentów. Raport składa się z pięciu rozdziałów oraz aneksu. Pierwszy rozdział został poświęcony założeniom metodologicznym oraz celom projektu. Scharakteryzowano oba portale internetowe wybrane jako źródła danych. Opisano także kryteria doboru danych podlegających dalszej analizie ilościowej i jakościowej, a także sposób organizacji całego procesu badawczego. W rozdziale drugim przedstawiona została ilościowa analiza ofert pracy zamieszczonych w portalach pracuj.pl oraz gratka.pl w okresie od stycznia do czerwca 2016 roku. Zaprezentowane dane dotyczą wszystkich branż, zgodnie z podziałem oraz nazewnictwem wprowadzonym przez obydwa wyżej wymienione portale. Rozdział trzeci został poświęcony oczekiwaniom pracodawców wobec kandydatów do pracy. Tak jak w poprzedniej edycji badania, szczegółowa analiza przeprowadzona została dla wszystkich branż portalu pracuj.pl, w których łączna liczba ofert w pierwszym półroczu 2016 roku przekroczyła dwadzieścia. W celu pokazania specyfiki poszczególnych obszarów działalności dla każdej sekcji wyodrębniono kluczowe oczekiwania pracodawców. W rozdziale czwartym przedstawiono nazwy zawodów oraz stanowisk pracy, stosowane przez pracodawców w ofertach. Dla 8

poszczególnych sekcji wymienione zostały przykładowe stanowiska, na które poszukiwani byli pracownicy. Piąty rozdział raportu poświęcono wnioskom oraz rekomendacjom. Mają one szczególne znaczenie dla systemu edukacji regionu łódzkiego. Mogą stanowić cenną wskazówkę dla szkół oraz instytucji kierujących oświatą w kontekście podejmowania decyzji dotyczących kształcenia zawodowego, głównie nowych jego kierunków. Mogą być także znaczącą pomocą dla uczących się w gimnazjach, planujących dopiero karierę zawodową oraz ich rodziców. Ostatnią część raportu stanowi aneks, w którym przedstawiona została charakterystyka poszczególnych sekcji. Zamieszczono także przykłady ofert pracy dotyczące konkretnych stanowisk z różnych branż. Ogłoszenia pochodzą z portalu pracuj.pl. Znajomość oczekiwań pracodawców w zakresie poszukiwanych kwalifikacji kandydatów do pracy może być pomocna w planowaniu przez młodzież kariery zawodowej. Powinna być także wskazówką w procesie kreowania nowych kierunków kształcenia zawodowego. Publikacja adresowana jest zatem do szerokiego grona odbiorców, zarówno przedstawicieli samorządów regionu łódzkiego oraz instytucji związanych z edukacją, jak i dyrektorów, nauczycieli szkół, doradców zawodowych, rodziców i uczących się. Do zapoznania się z raportem zapraszamy również wszystkie osoby oraz instytucje zainteresowane sytuacją na rynku pracy w Łodzi oraz w województwie łódzkim. Kierownik Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji Elżbieta Ciepucha Dyrektor Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego Janusz Moos 9

2. UWAGI METODOLOGICZNE DOTYCZĄCE BADANIA JAKI PRACOWNIK, JAKI ZAWÓD? ANALIZA INTERNETOWYCH OFERT PRACY Raport JAKI PRACOWNIK, JAKI ZAWÓD? Analiza internetowych ofert pracy jest kolejnym, siódmym już opracowaniem poświęconych analizie ofert pracy zamieszczanych w Internecie, kierowanych do mieszkańców regionu łódzkiego. Realizowany jest on przez Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji w Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego. Dotychczas ukazały się następujące opracowania: 2010: Analiza internetowych i prasowych ofert pracy, styczeń luty 2010; Analiza internetowych i prasowych ofert pracy, marzec kwiecień 2010; Jaki pracownik - jaki zawód? Analiza internetowych i prasowych ofert pracy; 2011: Jaki pracownik jaki zawód? Analiza internetowych i prasowych ofert pracy w branżach: informatyka, produkcja oraz instalacja/ utrzymanie/ serwis oczekiwania pracodawców odnośnie kwalifikacji przyszłych pracowników; 2012: Jaki pracownik jaki zawód? Analiza internetowych i prasowych ofert pracy w branżach: finanse/ ekonomia, księgowość/ audyt/ podatki, logistyka/ spedycja/ dystrybucja w okresie styczeńczerwiec 2012 roku; 2013: Jaki pracownik, jaki zawód? Analiza internetowych ofert pracy w sekcjach: sprzedaż, obsługa klienta/ call center, informatyka, finanse/ ekonomia, kadra zarządzająca, inżynieria oczekiwania pracodawców odnośnie kwalifikacji przyszłych pracowników; 2014: Jaki pracownik, jaki zawód? Analiza internetowych ofert pracy na podstawie portalu pracuj.pl oczekiwania pracodawców odnośnie kwalifikacji przyszłych pracowników; 10

2015: Jaki pracownik, jaki zawód? Analiza internetowych ofert pracy z punktu widzenia wybranych portali oczekiwania pracodawców odnośnie kwalifikacji przyszłych pracowników. Ogólne założenia dotyczące realizacji projektu, wypracowane w poprzednich latach, pozostały takie same. Jest to celowy zabieg pozwalający na porównanie zmian i uchwycenie tendencji zachodzących na rynku pracy regionu łódzkiego na przestrzeni ostatnich siedmiu lat. Specyfika prowadzenia kolejnych analiz narzuca jedynie pewną modyfikację szczegółowych rozwiązań przyjętych w kolejnych edycjach badania. Głównym celem cyklu JAKI PRACOWNIK, JAKI ZAWÓD? jest określenie poziomu zapotrzebowania na pracowników w poszczególnych obszarach gospodarki regionu łódzkiego oraz zawodów i kwalifikacji poszukiwanych przez pracodawców. Dodatkowo wyodrębniona została kategoria praktyki, staże, której analiza pozwoli odpowiedzieć na pytanie, na jakich stanowiskach i w jakich firmach zatrudniani są praktykanci oraz stażyści. W obecnym opracowaniu, tak jak w ubiegłym roku, analizowane były dwa portale internetowe: pracuj.pl oraz gratka.pl. Rozszerzenie zakresu zbierania danych pozwala na uzyskanie pełniejszego obrazu zmian zachodzących na rynku pracy województwa łódzkiego. 2.1 Źródła danych W trakcie realizacji projektu badawczego Jaki pracownik, jaki zawód? zbierane były dane dotyczące wolnych miejsc pracy dostępnych w regionie łódzkim w pierwszym półroczu 2016 roku. Jako źródło informacji przyjęto dwa portale internetowe. Jednym z nich, tak jak od pierwszej edycji badania, jest pracuj.pl. Drugim, który dołączył w 2015 r. jest portal gratka.pl. Wybór ten był podyktowany kilkoma czynnikami. Przede wszystkim wykorzystanie 11

podczas realizacji kolejnych edycji projektu tego samego źródła informacji daje możliwość porównania wyników na przestrzeni kilku ostatnich lat. Dzięki temu możliwe jest zaobserwowanie zmian oraz tendencji występujących na rynku pracy regionu łódzkiego. Dotyczą one przede wszystkim wielkości zapotrzebowania na pracowników w poszczególnych branżach gospodarki oraz pojawiających się nowych zawodów (stanowisk). Pozyskane na potrzeby projektu dane wykorzystywane są również w opracowaniach przygotowywanych na zlecenie różnych instytucji. Prezentowane są także w ukazującej się co kwartał Aktualnej informacji o rynku pracy. Układ portalu pracuj.pl oraz sposób prezentacji ofert czyni go atrakcyjnym źródłem informacji o wolnych miejscach pracy w regionie. W obecnej edycji projektu kolejny raz rozszerzono zakres zbierania danych o oferty pochodzące z portalu gratka.pl. W ten sposób możliwa jest jeszcze bardziej szczegółowa analiza liczby wolnych miejsc pracy w regionie łódzkim, które dostępne są za pośrednictwem Internetu. Oba wykorzystywane w badaniu źródła adresowane są do różnych grup odbiorców. Oferty pracy analizowane były zarówno pod kątem ich liczby w poszczególnych branżach, jak i oczekiwań pracodawców wobec kandydatów na oferowane stanowiska. Raport zawiera także katalog przykładowych nazw zawodów (stanowisk), na które w pierwszym półroczu 2016 roku prowadzony był nabór. 2.1.1 Charakterystyka portalu pracuj.pl Portal pracuj.pl jest obecnie jednym z największych portali, za pośrednictwem którego pracodawcy poszukują kandydatów na wolne stanowiska pracy. W każdym tygodniu pojawia się kilkaset ofert. Są one przypisane określonej branży. Dużą zaletą jest sposób redagowania ogłoszeń. Pracodawcy w zdecydowanej większości 12

szczegółowo przedstawiają zakres zadań na stanowisku pracy oraz wymagania stawiane kandydatom. Portal pracuj.pl ma zakres ogólnopolski. Istnieje jednak możliwość wygenerowania ofert dotyczących poszczególnych województw. W zdecydowanej większości zamieszczane są ogłoszenia przeznaczone dla specjalistów (osób z wykształceniem średnim i wyższym). Dużo mniej ofert w tym portalu adresowanych jest do kandydatów o niższym poziomie kwalifikacji. 2.1.2 Charakterystyka portalu gratka.pl Portal gratka.pl także jest serwisem o zasięgu ogólnopolskim. Jedną z jego części stanowi serwis praca.gratka.pl, który jest źródłem ofert nie tylko z kraju, ale i z zagranicy. W łatwy sposób można wygenerować ogłoszenia dotyczące poszczególnych województw, w tym łódzkiego. Podzielne są one na branże, co w znacznym stopniu ułatwia wyszukiwanie. W każdym tygodniu dostępnych jest kilkaset ofert z różnych branż. Za pośrednictwem tego portalu pracodawcy często poszukują kandydatów na stanowiska nie wymagające średniego ani, tym bardziej, wyższego wykształcenia. Oferty często redagowane są w sposób prosty. Podana jest tylko nazwa zawodu/stanowiska pracy oraz numer telefonu lub adres firmy. 2.2 Sposób gromadzenia danych Utworzona została baza danych zawierająca informacje o liczbie ofert pracy dostępnych w poszczególnych sekcjach portali pracuj.pl oraz gratka.pl, a także stanowiskach, na które poszukiwano kandydatów w pierwszym półroczu 2016 roku. Nazwy branż pozostały zgodne z proponowanymi przez oba portale. Nazewnictwo 13

stosowane w ofertach przez pracodawców także pozostało bez zmian. W celu przeprowadzenia szczegółowej analizy oczekiwań pracodawców dodatkowo utworzona została baza danych zawierająca wybranych losowo kilkaset ogłoszeń. W każdym miesiącu pierwszego półrocza 2016 roku tylko z portalu pracuj.pl zebranych zostało łącznie ponad dwa tysiące ofert pracy. Nie było więc możliwe opracowanie całości pozyskanego materiału. Zdecydowano zatem o wylosowaniu do analizy po 100 ofert z każdej branży, w której ich liczba przekraczała przyjętą wartość. Z sekcji, w których dostępnych było mniej niż sto ogłoszeń wybrano losowo 50 ofert. Przyjęta metoda postępowania zapewnia reprezentatywność wyników w odniesieniu do wszystkich zebranych ofert. 2.3 Organizacja procesu badawczego i jego efekty Realizacja projektu rozpoczęła się w styczniu, zakończyła natomiast w czerwcu 2016 r. Monitorowane były więc oferty pracy dostępne w pierwszym półroczu bieżącego roku. Oprócz analizy zebranego materiału osiągnięto także cele pośrednie. Najważniejsze z nich to: Utworzenie elektronicznej bazy ofert pracy zawierającej ponad tysiąc ogłoszeń. Pozwala ona na prowadzenie szczegółowych analiz oczekiwań pracodawców w stosunku do pracowników reprezentujących wybrane grupy zawodów; Utworzenie elektronicznej bazy danych statystycznych umożliwiającej określenie wielkości zapotrzebowania na pracowników o określonych kwalifikacjach i umiejętnościach; Utworzenie elektronicznej bazy danych statystycznych ukazującej oczekiwania pracodawców w stosunku do kandydatów do pracy we wszystkich branżach portalu pracuj.pl; 14

Utworzenie elektronicznej bazy danych statystycznych umożliwiającej określenie rodzaju stanowisk, na których zatrudniani są praktykanci i stażyści; Opracowanie informacji dotyczących zapotrzebowania na zawody i kwalifikacje w poszczególnych obszarach gospodarki. 2.4 Ilościowa analiza ofert pracy W raporcie przedstawione zostały informacje dotyczące liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w portalach pracuj.pl oraz gratka.pl w poszczególnych miesiącach pierwszego półrocza 2016 roku. Ilościowa analiza ofert prowadzona była w okresach trzydziestodniowych. Takie rozwiązanie podyktowane zostało specyfiką zamieszczania ogłoszeń w analizowanych portalach. Oferty zwykle dostępne są przez okres dłuższy niż tydzień. Zbieranie informacji o wolnych miejscach pracy raz w miesiącu w większości wykluczało sytuacje, w których ta sama oferta trafiała do bazy danych więcej niż raz. Podobnie jak w poprzednich edycjach niemożliwe było natomiast wyeliminowanie innego rodzaju problemu. Związany jest on ze specyfiką prezentowania ofert w portalach. Zdarza się, że pracodawca zamieszcza to samo ogłoszenie w kilku branżach jednocześnie. Przykładem może być oferta dla doradcy klienta. Często bywa umieszczana zarówno w branży obsługa klienta, jak i sprzedaż. Gdy stanowisko to dotyczy pracy w banku można znaleźć ją także w sekcjach finanse, ekonomia lub bankowość. Taki sposób prezentacji ofert sprawia, że ich łączna liczba jest większa niż rzeczywiście dostępna liczba wolnych miejsc pracy. 15

2.5 Analiza oczekiwań pracodawców Podstawowe założenia dotyczące sposobu prowadzenia badań oraz źródła pozyskiwania danych są wspólne dla wszystkich dotychczasowych edycji projektu. Zmianom podlegały jedynie pewne szczegółowe rozwiązania. Tak jak w dwóch poprzednich opracowaniach, przeprowadzona została szczegółowa analiza oczekiwań pracodawców dla każdej branży portalu pracuj.pl. Umożliwiło to określenie poszukiwanych na rynku pracy kwalifikacji we wszystkich obszarach, także w tych, w których zapotrzebowanie na pracowników było mniejsze. Raport daje także możliwość porównania, czy w ciągu trzech lat zmieniły się oczekiwania pracodawców i jak znaczące są to różnice. W opracowaniu uwzględniono więc takie same, jak w poprzednich edycjach projektu kwalifikacje oraz umiejętności: poziom wykształcenia, doświadczenie zawodowe, wiedza kierunkowa, znajomość języków obcych, umiejętność obsługi komputera w zakresie pakietu MS Office, posiadanie prawa jazdy, posiadanie specjalistycznych uprawnień i umiejętności, umiejętności interpersonalne, łatwość nawiązywania kontaktów, umiejętność pracy w zespole, umiejętności organizacyjne, umiejętności analityczne, umiejętność zarządzania, 16

odporność na stres, umiejętność pracy pod presją czasu, kultura osobista, dyspozycyjność, samodzielność, odpowiedzialność, zaangażowanie, kreatywność, gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, dokładność, obowiązkowość. 3. ANALIZA WIELKOŚCI ZAPOTRZEBOWANIA NA PRACOWNIKÓW W poprzednim rozdziale opisana została metodologia zbierania oraz analizy danych. Kolejna część opracowania przedstawia liczbę ofert pracy dostępną w portalach pracuj.pl oraz gratka.pl w okresie od stycznia do czerwca 2016 roku. Zostały one zaprezentowane w podziale na poszczególne branże. Nie można zapomnieć o tym, że specyfika obu wybranych do analizy portali pozwala na aktualizowanie ofert pracy przez zamieszczających je pracodawców. Jeśli więc nie znajdzie się odpowiedni kandydat prowadzony jest ponowny nabór i ogłoszenie pojawia się kolejny raz w tej samej wersji lub nieco zmienione. Jak już wspomniano w poprzednim rozdziale, zdarza się także, że jedna oferta przypisana jest kilku sekcjom. Rzeczywista liczba wolnych miejsc pracy jest zatem trochę mniejsza niż otrzymana w wyniku sumowania liczby ogłoszeń zamieszczonych w obu portalach. 17

3.1 Oferty pracy zamieszczane w portalu pracuj.pl Tak jak w poprzednich edycjach raportu pozostawiono proponowany przez portal pracuj.pl podział na branże 1, w tym rozbicie obszaru informatycznego na dwie grupy: IT rozwój oprogramowania oraz IT administrację. W obu wymienionych sekcjach poszukiwani są kandydaci z wykształceniem informatycznym, jednak specyfika każdego z tych obszarów różni się. Podział pozwala zobrazować wielkość zapotrzebowania zarówno na programistów jak i pracowników poszukiwanych na stanowiska związane z obsługą i zapewnieniem prawidłowego działania aplikacji biznesowych i systemów. Poniżej przedstawiono szczegółowe dane dotyczące liczby wolnych miejsc pracy w regionie łódzkim, oferowanych kandydatom za pośrednictwem portalu pracuj.pl na przestrzeni pierwszego półrocza 2016 roku. NAZWA BRANŻY Tabela 3.1.1 LICZBA OFERT PRACY W BRANŻACH w portalu pracuj.pl (I półr. 2016 r., woj. łódzkie) ANZLIZOWANY OKRES / miesiąc I. II. III. IV. V. VI. Liczba ofert pracy w I półr. 2016 r. Średnia miesięczna liczba ofert pracy Sprzedaż 807 876 793 763 759 828 4826 804,3 Obsługa klienta 413 460 404 445 474 466 2662 443,7 Inżynieria 217 272 275 273 231 267 1535 255,8 Finanse, ekonomia 276 268 291 252 236 209 1532 255,3 1 Charakterystyka poszczególnych branż znajduje się w aneksie. 18

IT rozwój oprogramowania 222 294 241 210 238 224 1429 238,2 Produkcja 156 169 167 200 181 161 1034 172,3 IT administracja 150 184 144 136 159 171 944 157,3 Łańcuch dostaw 122 111 106 123 117 127 706 117,7 Praca fizyczna 102 91 93 120 127 146 679 113,2 Administracja biurowa 96 106 80 83 94 111 570 95,0 Bankowość 88 100 102 99 94 82 565 94,2 Human resources, 91 104 89 97 89 76 549 91,0 zasoby ludzkie Call center 52 69 53 60 58 62 354 59,0 Marketing 54 50 68 55 50 76 353 58,8 Zakupy 40 52 60 68 63 59 342 57,0 Transport, spedycja 63 56 50 60 58 53 340 56,7 Kontrola jakości 60 52 51 64 60 52 339 56,5 Budownictwo 65 54 40 41 45 58 303 50,5 Doradztwo, konsulting 42 63 55 54 41 42 297 49,5 Praktyki, staże 40 33 62 53 57 50 295 49,2 Internet, e-commerce, 29 48 54 34 52 62 279 46,5 nowe media Badania i rozwój 43 40 41 34 42 34 234 39,0 Zdrowie, uroda, 35 40 31 16 15 34 171 28,5 rekreacja Ubezpieczenia 27 24 21 28 20 22 142 23,7 19

Hotelarstwo, gastronomia, 19 26 15 22 22 22 126 21,0 turystyka Nieruchomości 18 18 25 17 22 19 119 19,8 Edukacja, szkolenia 18 18 19 18 22 24 119 19,8 Reklama, grafika, kreacja, 25 17 18 18 13 19 110 18,3 fotografia Prawo 18 15 15 14 14 18 94 15,7 Energetyka 22 20 17 11 13 7 90 15,0 BHP, ochrona środowiska 15 15 6 13 20 15 84 14,0 Inne 4 9 9 10 3 6 41 6,8 Media, sztuka, rozrywka 5 3 4 5 4 4 25 4,2 Sektor publiczny 4 2 2 2 6 4 20 3,3 Public relations 2 5 3 2 0 5 17 2,8 Suma ofert pracy (uwzględniono wielokrotną ekspozycję tej samej oferty w portalu) 3440 3764 3504 3500 3499 3615 21322 Jeśli porówna się dane dotyczące liczby ofert pracy zamieszczonych w portalu pracuj.pl w I półroczu 2016 r., można zaobserwować, że w lutym oraz w czerwcu liczba wolnych miejsc pracy wyraźnie wzrosła i przekroczyła trzy tysiące pięćset. Największy wzrost miał miejsce w branży public relations. Liczba 20

wolnych miejsc racy była większa o ponad sto procent. W wymienionych miesiącach zauważalnie więcej miejsc pracy oferowano także w sekcjach: sprzedaż, IT administracja, administracja biurowa, call center, zdrowie, uroda, rekreacja. W pozostałych obszarach liczba ofert w każdym miesiącu I półrocza 2016 r. pozostawała na porównywalnym poziomie. Zdecydowana większość stanowisk pracy w wymienionych sekcjach nie ma charakteru sezonowego. Większa liczba ofert świadczyć więc może o poprawie sytuacji gospodarczej regionu łódzkiego. Struktura zamieszczanych w portalu pracuj.pl ofert, odkąd prowadzone są badania, w zasadzie pozostaje stabilna. Na pierwszym miejscu pod względem liczby wolnych miejsc pracy znajduje się branża sprzedaż. Ścisłą czołówkę tworzą ponadto sekcje: obsługa klienta, inżynieria finanse, ekonomia, IT rozwój oprogramowania, produkcja IT administracja. We wszystkich edycjach badania, w każdym z tych obszarów dostępnych było ponad sto ofert w miesiącu. Tak samo jak w poprzednich edycjach badania analizowane były wszystkie branże portalu pracuj.pl, zarówno pod względem ilościowym, jak i oczekiwań pracodawców. Możliwe było więc porównanie zmian zapotrzebowania na pracowników i kwalifikacje (w zakresie reprezentowanym przez wymieniony portal). Poniższy wykres przedstawia średnią miesięczną liczbę ofert pracy w pierwszym półroczu 2016 roku. Nazwy branż odpowiadają terminologii przyjętej w portalu. 21

Wykres 3.1.1 ŚREDNIA MIESIĘCZNA LICZBA OFERT PRACY branże portalu pracuj.pl (I półr. 2016 r., woj. łódzkie) sprzedaż obsługa klienta inżynieria finanse, ekonomia IT-rozwój oprogramowania produkcja IT-administracja łańcuch dostaw praca fizyczna administracja biurowa bankowość human resources, zasoby ludzkie call center marketing zakupy transport, spedycja kontrola jakości budownictwo doradztwo, konsulting praktyki, staże internet, e-commerce, nowe media badania i rozwój zdrowie, uroda, rekreacja ubezpieczenia hotelarstwo, gastronomia, turystyka nieruchomości edukacja, szkolenia reklama, grafika, kreacja, fotografia prawo energetyka BHP. Ochrona środowiska inne media, sztuka, rozrywka 91 59 58,8 57 56,7 56,5 50,5 49,5 49,2 46,5 39 28,5 23,7 21 19,8 19,8 18,3 15,7 15 14 6,8 4,2 255,8 255,3 238,2 172,3 157,3 117,7 113,2 95 94,2 443,7 804,3 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Źródło: Opracowanie własne ORPdE. 22

W I półroczu 2016 roku w siedmiu branżach portalu pracuj.pl średnia miesięczna liczba ofert pracy przekracza 150. Są to: sprzedaż, obsługa klienta, inżynieria finanse, ekonomia, IT rozwój oprogramowania, produkcja, IT administracja. Liczba wolnych miejsc pracy oferowanych w obszarze sprzedaży średnio w miesiącu wyniosła 804,3. Jest ich więc prawie dwa razy więcej niż w sekcji zajmującej miejsce drugie (obsługa klienta 443,7 ofert). Obie branże reprezentują dział sprzedaży towarów i usług oraz szeroko rozumianą obsługę klienta. Trzecie miejsce zajmuje obszar związany z wykształceniem technicznym. Jest to inżynieria (255,8 oferty), która w ubiegłorocznej edycji badania była na miejscu piątym. Czwarte miejsce przypadło branży finanse, ekonomia. W tej sekcji średnio w miesiącu pracodawcy oferowali 255,3 miejsc pracy. Piątą pozycję (238,2 ogłoszeń) zajmuje sekcja IT rozwój oprogramowania. Na szóstym miejscu znajduje się produkcja, w której dostępnych było 172,3 wolnych miejsc pracy. Siódme miejsce przypadło w udziale sekcji IT administracja, która oferowała co miesiąc 157,3 ofert. Kolejną grupę stanowią branże, w których w I półroczu 2016 r. średnio w miesiącu pracodawcy poszukiwali od 90 do 118 pracowników. Były to następujące sekcje: łańcuch dostaw (średnio 117,7 miejsc pracy w miesiącu), praca fizyczna (113,2 ofert), administracja biurowa (95 miejsc pracy), bankowość (94,2 miejsca pracy) human resources, zasoby ludzkie (91 ofert). Sekcje, w których pracodawcy zamieszczali średnio od 21 do 60 ofert w miesiącu to: call center, marketing, zakupy, transport, spedycja, kontrola jakości, budownictwo, doradztwo, konsulting, Internet, e-commerce, nowe media, badania i rozwój, zdrowie, uroda, rekreacja, ubezpieczenia, hotelarstwo, gastronomia, turystyka. Obszar praktyki, staże, wyodrębniony został na potrzeby badania. Jest on istotny z punktu widzenia edukacji. W każdym miesiącu pierwszego półrocza 2016 23

roku w portalu pracuj.pl dostępnych było średnio 49,2 ofert adresowanych do uczniów, studentów oraz absolwentów. Najczęściej były to ogłoszenia, w których firmy proponowały praktyki niepłatne, odbywające się na zasadzie wolontariatu. Główny atut stanowiła możliwość poznania specyfiki przedsiębiorstwa oraz zdobycie doświadczenia zawodowego, którego najczęściej brakuje osobom na początku kariery zawodowej. Często w ogłoszeniach pracodawcy deklarowali możliwość zatrudnienia najlepszych stażystów. Część firm oprócz możliwości zdobycia doświadczenia zawodowego oferowała także wynagrodzenie. Kolejny obszar stanowiły te branże, w których średnio w miesiącu pracodawcy oferowali mniej niż 21 ofert. Najmniej miejsc pracy dostępnych było w następujących branżach: nieruchomości: (19,8), edukacja, szkolenia (19,8), reklama, grafika, kreacja, fotografia (18,3), prawo (15,7), energetyka (15), BHP, ochrona środowiska (14), inne (6,8), media, sztuka, rozrywka (4,2). Występujące w wymienionych obszarach oferty dotyczą najczęściej specjalistycznych stanowisk, stąd ich zdecydowanie mniejsza liczba. Przykładowo w obszarze sprzedaż różnorodność stanowisk, na które poszukiwani są kandydaci jest bardzo duża od sprzedawcy po przedstawiciela handlowego lub doradcę klienta. Rangi średniej liczby ofert pracy w pierwszym półroczu danego roku dla poszczególnych edycji badania Jaki pracownik, jaki zawód? przedstawione zostały w tabeli. Uwzględnione zostały sekcje, w których w 2016 roku w portalu pracuj.pl dostępnych było najwięcej ofert. 24

Tabela 3.1.2 ŚREDNIA LICZBA OFERT PRACY w poszczególnych edycjach badania Jaki pracownik, jaki zawód? (I półrocze danego roku, woj. łódzkie RANGI BRANŻA RANGA 2016 RANGA 2015 RANGA 2014 RANGA 2013 RANGA 2012 RANGA 2011 RANGA 2010 Sprzedaż 1 1 1 1 1 1 1 Obsługa klienta, Call Center 2 2 2 2 4 4 2 Informatyka 3 3 3 3 2 2 4 Inżynieria 4 5 5 6 5 6 6 Finanse, ekonomia 5 4 4 4 3 3 3 Łańcuch dostaw, transport, 6 6 6 9 9 7 7 spedycja Produkcja 7 7 7 8 11 12 9 W 2013 roku portal wprowadził nowy podział na kategorie dla ofert pracy, zmieniły się nazwy branż. Aktualna struktura pozwoliła pracodawcom dokładniej przedstawić swoją ofertę, poszukującym pracy natomiast szybciej wyszukiwać odpowiadające im ogłoszenia. Z punktu widzenia opracowania Jaki pracownik, jaki zawód? zmiana utrudniła porównanie liczby ofert pracy dostępnych w portalu w kolejnych edycjach badania. Aby zestawienie było miarodajne zsumowano średnią liczbę ofert w branżach obsługa klienta oraz call center, łańcuch dostaw oraz transport, spedycja a także całościowo przedstawiono sekcję informatyczną ( IT rozwój oprogramowania, IT administracja ) i na tej podstawie obliczono RANGI. Zostały one opracowane dla pierwszych siedmiu branż (po uwzględnieniu wyżej wymienionych zmian), w których w I półroczu 2016 r. pracodawcy poszukiwali największej liczby pracowników. W bieżącym roku przybyło ofert w 25

branży inżynieria. Znalazła się ona na czwartym miejscu, wyprzedzając nieznacznie sekcję finanse, ekonomia. Jeśli porówna się dwie ostatnie edycje badania, widać wyraźnie, że została zachowana ubiegłoroczna kolejność pozostałych branż. Od siedmiu lat największe zapotrzebowanie na pracowników przypada na sekcję sprzedaż. Pozostałe wymienione w tabeli branże także charakteryzują się w miarę stabilną pozycją na rynku. Jedynie w przypadku stanowisk związanych z produkcją od roku 2013 odnotowano wyraźny wzrost liczby ofert pracy. Z jedenastego miejsca w rankingu zajmowanego w 2012 r. sekcja ta awansowała na pozycję ósmą w 2013 roku, w trzech ostatnich edycjach badania jest już na pozycji siódmej. W porównaniu z 2013 r. zwiększyło się także zapotrzebowanie na pracowników w obszarze łańcuch dostaw, transport, spedycja. Branża ta od trzech lat zajmuje szóste miejsce w rankingu (w 2013 roku była to dziewiąta pozycja). Na przestrzeni ostatnich lat widać wyraźnie, że najbardziej rozwijające się w regionie łódzkim branże to: szeroko pojęta obsługa klienta, finanse, informatyka, obszar związany z wykształceniem technicznym oraz logistyka. Wymienione sekcje generują najwięcej miejsc pracy. 3.2 Oferty pracy zamieszczane w portalu gratka.pl W ubiegłorocznej edycji badania po raz pierwszy rozszerzony został zakres zbierania danych o ogłoszenia dostępne w portalu gratka.pl. Tak jak w przypadku ofert analizowanych w poprzednim rozdziale, pozostawiono proponowany podział na branże. W poniższej tabeli przedstawione zostały szczegółowe dane dotyczące liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w okresie od stycznia do czerwca 2016 roku. Zachowane zostały nazwy branż proponowane przez portal gratka.pl. Liczbę ofert pokazano zarówno w podziale na poszczególne miesiące, jak i łącznie w ciągu 26

pierwszego półrocza bieżącego roku, a także średnią liczbę wolnych miejsc pracy w każdym miesiącu analizowanego okresu czasu. NAZWA BRANŻY Tabela 3.2.1 LICZBA OFERT PRACY W BRANŻACH w portalu gratka.pl (I półr. 2016 r., woj. łódzkie) ANZLIZOWANY OKRES I. II. III. IV. V. VI. Liczba ofert pracy w I półr. 2015 r. Średnia miesięczna liczba ofert pracy Administracja biurowa 97 102 89 107 93 87 575 95,8 Budownictwo, geodezja 102 190 235 342 373 444 1686 281,0 Doradztwo, konsulting 6 6 11 22 10 16 71 11,8 Farmacja, biotechnologia 4 9 2 2 2 5 24 4,0 Finanse i bankowość, 9 23 19 28 31 24 134 22,3 ekonomia Grafika, kreacja artystyczna, 8 5 3 7 16 4 43 7,2 fotografia HR, kadry 23 31 17 38 34 22 165 27,5 Informatyka - administracja 7 7 3 12 25 22 76 12,7 Informatyka programowanie 1 12 4 6 12 9 44 7,3 Inne 1632 2232 1990 2425 2218 2008 12505 2084,2 Instalacja, 79 82 67 65 67 96 456 76,0 27

utrzymanie, serwis Internet, e-commerce 4 14 20 18 13 9 78 13,0 Inżynieria, konstrukcja, 22 30 18 34 42 63 209 34,8 technika Kadra zarządzająca 9 19 9 10 10 42 99 16,5 Księgowość, podatki, controlling, 35 36 25 38 31 27 192 32,0 audyt Logistyka, zakupy, 338 377 331 488 498 935 2967 494,5 transport Marketing, reklama, 14 17 10 14 20 22 97 16,2 promocja i PR Media, dziennikarstwo, 2 1 1 1 6 4 15 2,5 rozrywka, kultura Medycyna, opieka 41 29 22 40 33 45 210 35,0 zdrowotna Motoryzacja 132 199 203 227 200 270 1231 205,2 Nieruchomości, architektura 12 21 15 14 12 19 93 15,5 Obsługa klienta, 59 62 50 71 56 66 364 60,7 call center Pracownik ochrony 79 55 67 117 114 113 545 90,8 28

Prawo 5 2 4 3 2 6 22 3,7 Produkcja spożywcza 81 75 48 107 107 83 501 83,5 Produkcja, praca fizyczna 446 606 511 894 1158 1686 5301 883,5 Rolnictwo, ochrona 6 18 24 30 27 33 138 23,0 środowiska Sprzątaczki, opiekunki, 129 117 117 170 116 139 788 131,3 gosposie Sprzedaż, handel, 232 254 229 353 361 450 1879 313,2 franczyza Szkolenia, edukacja 28 23 21 23 19 40 154 25,7 Telekomunikacja 6 1 6 2 3 5 23 3,8 Tłumaczenia 0 2 0 2 1 2 7 1,2 Turystyka, hotelarstwo, 90 145 126 229 194 239 1023 170,5 gastronomia Ubezpieczenia 11 12 7 11 8 9 58 9,7 Uroda 74 111 98 106 93 80 562 93,7 Suma ofert pracy (uwzględniono wielokrotną ekspozycję tej samej oferty w portalu) 3823 4925 4402 6056 6005 7124 32335 Porównując dane dotyczące liczby ofert pracy zamieszczonych w portalu gratka.pl w pierwszym półroczu 2016 roku widać, że w drugim kwartale pracodawcy poszukiwali zdecydowanie większej 29

ilości pracowników niż w pierwszych trzech miesiącach roku. Zjawisko to nie dotyczy jednak wszystkich branż. Największy wzrost, około 100%, można zaobserwować w sekcjach produkcja, praca fizyczna, budownictwo, geodezja. W budownictwie często praca ma charakter sezonowy, co powoduje wzrost zatrudnienia wiosną i latem. O około 50% więcej ofert pracy w drugim kwartale 2016 r. dostępnych było w branży logistyka, zakupy, transport. Więcej pracowników poszukiwali także pracodawcy reprezentujący sekcje: informatyka administracja inżynieria, konstrukcja, technika motoryzacja, turystyka, hotelarstwo, gastronomia, pracownik ochrony oraz inne. W pozostałych branżach portalu liczba ofert pracy w pierwszym i drugim kwartale bieżącego roku była porównywalna. Zakres badania Jaki pracownik, jaki zawód? został rozszerzony o portal gratka.pl dopiero w ubiegłorocznej edycji projektu. Przyjęte rozwiązanie pozwoliło na bardziej szczegółowe monitorowanie rynku pracy. Jak już wspomniano na początku opracowania, oba portale różnią się specyfiką zamieszczanych w nich ofert. Zapotrzebowanie na pracowników w Łodzi oraz w woj. łódzkim w okresie od stycznia do czerwca 2016 r. przedstawione zostało na wykresie. Dane dotyczą średniej miesięcznej liczby ofert pracy zamieszczanych w portalu gratka.pl. Zostały wykorzystane nazwy branż zaproponowane przez portal. 30

Wykres 3.2.1 ŚREDNIA MIESIĘCZNA LICZBA OFERT PRACY branże portalu gratka.pl (I półr. 2016 r., woj. łódzkie) inne produkcja, praca fizyczna logistyka, zakupy, transport sprzedaż, handel, franczyza budownictwo, geodezja motoryzacja turystyka, hotelarstwo, gastronomia sprzątaczki, opiekunki, gosposie administracja biurowa uroda pracownik ochrony produkcja spożywcza instalacja, utrzymanie, serwis obsługa klienta, call center medycyna, opieka zdrowotna inżynieria, konstrukcja, technika księgowość, podatki, controlling, audyt HR, kadry szklenia, edukacja rolnictwo, ochrona środowiska finanse i bankowość, ekonomia kadra zarządzająca marketing, reklama, promocja i PR nieruchomości, architektura internet, e-commerce informatyka - administracja doradztwo, konsulting ubezpieczenia informatyka - programowanie grafika, kreacja artystyczna, fotografia farmacja, biotechnologia telekomunikacja prawo media, dziennikarstwo, rozrywka, kultura 205,2 170,5 131,3 95,8 93,7 90,8 83,5 76 60,7 35 34,8 32 27,5 25,7 23 22,3 16,5 16,2 15,5 13 12,7 11,8 9,7 7,3 7,2 4 3,8 3,7 2,5 494,5 313,2 281 883,5 2084,2 0 300 600 900 1200 1500 1800 2100 Źródło: Opracowanie własne ORPdE. 31

W pierwszym półroczu 2016 roku w ośmiu branżach portalu gratka.pl średnia miesięczna liczba ofert pracy przekroczyła 130. Są to następujące sekcje: inne, produkcja, praca fizyczna, logistyka, zakupy, transport, sprzedaż, handel, franczyza, budownictwo, geodezja, motoryzacja oraz turystyka, hotelarstwo, gastronomia. Liczba ogłoszeń zamieszczonych średnio w miesiącu w sekcji inne (2084,2) jest ponad dwukrotnie większa niż w drugim z kolei obszarze, którym z 883,5 ofertami jest produkcja, praca fizyczna. Różnorodność stanowisk, na które poszukiwani są kandydaci jest w branży inne bardzo duża. Pracodawcy zamieszczają w tej kategorii oferty zarówno dla konsultanta, jak i magazyniera, hostessy, operatora wózka widłowego, szwaczki. Fakt ten tłumaczy zdecydowanie większą liczbę ofert niż w pozostałych sekcjach. Trzecie miejsce przypada sekcji logistyka, zakupy, transport. Średnio dla przedstawicieli tego obszaru w każdym miesiącu analizowanego okresu pojawiło się w portalu 494,5. Czwartą pozycję, z 313,2 wolnymi miejscami pracy w miesiącu, zajmuje branża sprzedaż, handel, franczyza. Piąte miejsce przypadło sekcji budownictwo, geodezja. Można w niej znaleźć średnio 281 ofert w miesiącu. Pozycję szóstą zajmuje motoryzacja. Dostępnych było 205,2 miejsc pracy. Pracodawcy chcieli między innymi zatrudnić rzeczoznawcę samochodowego, mechanika, blacharza samochodowego, lakiernika, kierowcę, pracownika myjni, wulkanizatora, sprzedawcę części samochodowych. Siódme miejsce ze 170,5 wolnymi miejscami pracy w miesiącu przypadło branży turystyka, hotelarstwo, gastronomia. Ósme miejsce zajęła sekcja sprzątaczki, opiekunki, gosposie (131,3 miejsc pracy). Kolejną grupą branż są te, w których średnio w miesiącu dostępnych było od 30 do 130 ofert pracy. Były to następujące obszary: administracja biurowa (95,8 ofert), uroda (93,7 oferty), pracownik ochrony (90,8 ofert), produkcja spożywcza (83,5 oferty), instalacja, utrzymanie, serwis (76 ofert), obsługa klienta, 32

call center, medycyna, opieka zdrowotna, inżynieria, konstrukcja, technika oraz księgowość, podatki, controlling, audyt, w której były dostępne 32 oferty. Pozostałe branże to te, w których średnio w miesiącu pracodawcy zamieszczali poniżej 30 ofert. Są to następujące obszary: HR, kadry (27,5 miejsc pracy), szkolenia, edukacja, rolnictwo, ochrona środowiska, finanse i bankowość, ekonomia, kadra zarządzająca, marketing, reklama, promocja i PR, nieruchomości, architektura, Internet, e-commerce, informatyka administracja, doradztwo, konsulting, ubezpieczenia, informatyka programowanie, grafika, kreacja artystyczna, fotografia, farmacja, biotechnologia, telekomunikacja, prawo, media, dziennikarstwo, rozrywka, kultura, tłumaczenia (1,2 ogłoszeń). Występujące w wymienionych obszarach oferty dotyczą najczęściej specjalistycznych stanowisk, stąd ich mniejsza liczba. Ponadto za pośrednictwem portalu gratka.pl pracodawcy zdecydowanie częściej poszukują kandydatów na stanowiska nie wymagające wyższego wykształcenia. Dużo mniej ogłoszeń niż w portalu pracuj.pl adresowanych jest do specjalistów. 4. ANALIZA OCZEKIWAŃ PRACODAWCÓW W POSZCZEGÓLNYCH BRANŻACH W poprzednim rozdziale przedstawione zostały dane dotyczące liczby wolnych miejsc pracy w regionie łódzkim w pierwszej połowie 2016 roku, dostępnych w dwóch portalach: pracuj.pl oraz gratka.pl. Ten rozdział poświęcony został analizie jakościowej ofert zamieszczonych w poszczególnych sekcjach portalu pracuj.pl. Tak samo jak w poprzednich edycjach projektu opracowane pod kątem oczekiwań pracodawców zostały wszystkie sekcje, w których dostępnych było średnio w miesiącu więcej niż siedem ofert. Zachowanie tej samej metodologii, jaka stosowana była dotychczas 33

daje możliwość porównania wyników oraz obserwacji zmian zachodzących na przestrzeni ostatniego roku. Dla każdej sekcji została przeprowadzona oddzielna analiza, możliwe jest zatem pokazanie specyfiki oczekiwań pracodawców w odniesieniu do poszczególnych grup zawodów. W tych branżach, w których w pierwszym półroczu 2016 roku dostępnych było ponad sto ofert, opracowano sto wybranych losowo ogłoszeń. W pozostałych sekcjach analizie poddano odpowiednio mniej ofert. Są to następujące obszary: prawo (łącznie 94 oferty), energetyka (90 ofert), BHP, ochrona środowiska (84 oferty). Analizie poddano następujące wymagania pracodawców wobec kandydatów do pracy: poziom wykształcenia, doświadczenie zawodowe, wiedza kierunkowa, posiadanie specjalistycznych uprawnień i umiejętności, certyfikatów, znajomość języków obcych, umiejętność obsługi komputera, posiadanie prawa jazdy, umiejętności interpersonalne, łatwość nawiązywania kontaktów, umiejętność pracy w zespole, umiejętności organizacyjne, umiejętności analityczne, umiejętność zarządzania, odporność na stres, umiejętność pracy pod presją czasu, kultura osobista, 34

dyspozycyjność, samodzielność, odpowiedzialność, zaangażowanie, kreatywność, gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, dokładność, obowiązkowość, sumienność. Powyższe wymagania można podzielić na dwie grupy: kompetencje twarde i kompetencje miękkie. Pierwsza grupa to wiedza i kwalifikacje zawodowe wymagane na stanowisku pracy. Zalicza się do nich: poziom wykształcenia, doświadczenie zawodowe, wiedzę kierunkową, posiadanie specjalistycznych uprawnień i umiejętności często potwierdzonych certyfikatem, znajomość języków obcych, umiejętność obsługi komputera, posiadanie prawa jazdy. Ten rodzaj kompetencji kształtowany jest w systemie szkolnym oraz na różnego rodzaju kursach, w wyniku samokształcenia oraz bezpośrednio na stanowisku pracy. Ponieważ są one niezbędne do właściwego wykonywania obowiązków na stanowisku pracy, ich brak najczęściej przekreśla szansę kandydata na zatrudnienie. Kompetencje miękkie kształtowane są nie tylko poprzez szeroko rozumianą edukację, lecz także w codziennym życiu. Zalicza się do nich między innymi: umiejętności interpersonalne, umiejętność pracy w zespole, umiejętności organizacyjne, umiejętności analityczne, umiejętność zarządzania, odporność na stres, kulturę osobistą, samodzielność, odpowiedzialność, zaangażowanie w wykonywaną pracę, kreatywność, dokładność, obowiązkowość, gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Są one poszukiwane przez pracodawców na równi z kwalifikacjami 35

zawodowymi. Ten zestaw cech ma kluczowe znaczenie dla budowania atmosfery w miejscu pracy, nawiązywania kontaktów z klientami oraz współpracownikami, umiejętność organizowania pracy własnej i innych osób, sumienne wykonywanie powierzonych zadań, otwartość na nowe rozwiązania, umiejętność działania pod presją czasu i w sytuacjach stresowych. Kompetencje twarde, wymagane na każdym stanowisku i umożliwiające prawidłowe wykonywanie zadań zawodowych, nie zawsze są dla pracodawcy decydujące. W sytuacji, gdy na ofertę odpowiada wielu kandydatów o podobnych kwalifikacjach, o wyborze często decyduje umiejętność właściwej autoprezentacji, zgodnej z charakterem danej instytucji. Jest to szansa dla absolwentów szkół oraz wyższych uczelni, którzy nie mają jeszcze wymaganego przez pracodawcę doświadczenia zawodowego. Ich szansą na odnalezienie się na rynku pracy i zatrudnienie mogą okazać się właśnie kompetencje miękkie. W dalszej części rozdziału przedstawione zostały dane dotyczące oczekiwań pracodawców poszukujących pracowników za pośrednictwem portalu pracuj.pl. Celem analizy jest scharakteryzowanie poszczególnych branż oraz wskazanie najważniejszych kompetencji dla każdej z nich. 4.1 Oczekiwania pracodawców w branży sprzedaż Pod względem liczby ofert dostępnych w portalu pracuj.pl sekcja sprzedaż znajduje się od kilku lat na pierwszym miejscu. W pierwszym półroczu 2016 roku w każdym miesiącu dostępnych było 804,3 miejsc pracy. Poszukiwani byli kandydaci na różne stanowiska, przykładowo: doradców klienta, przedstawicieli handlowych, sprzedawców, asystentów sprzedaży, kierowników sprzedaży. Wykaz stanowisk, na który w analizowanym okresie czasu prowadzony był nabór znajduje się w rozdziale piątym raportu. 36

Oferty zamieszczane przez pracodawców w branży sprzedaż w rzeczywistości dotyczą wielu obszarów gospodarki. Firmy poszukujące pracowników prowadzą różnorodną działalność. Są to firmy ubezpieczeniowe, farmaceutyczne, informatyczne, świadczące usługi finansowe, działające w obszarze budowlanym, spożywczym, sklepy, banki oraz wiele innych. Analiza ofert zamieszczanych w omawianej branży pozwala określić, jakie kwalifikacje są najważniejsze dla pracodawców. Z przeprowadzonych badań wynika, że kandydat szukający pracy w obszarze sprzedaży powinien spełniać następujące wymagania: doświadczenie zawodowe (94% wskazań), umiejętności interpersonalne, łatwość nawiązywania kontaktów (77% wskazań), zaangażowanie (72% wskazań), wiedza kierunkowa (64% wskazań), posiadanie prawa jazdy (46% wskazań). Zdecydowana większość pracodawców poszukuje kandydatów posiadających już doświadczenie zawodowe, którzy wcześniej pracowali na podobnych stanowiskach. Taki pracownik wymaga krótszego szkolenia, szybciej wdraża się do pełnienia obowiązków oraz od razu osiąga sukcesy. Ważna jest zarówno umiejętność sprzedaży towarów i usług, jak i dobra znajomość rynku oraz oferowanych produktów. Drugą z kluczowych cech wymienianych przez pracodawców są umiejętności interpersonalne. Łatwość nawiązywania kontaktów z klientem jest w analizowanej sekcji oczywistym wymaganiem. Właściwe zaprezentowanie sprzedawanego produktu, poszukiwanie nowych klientów oraz utrzymanie już istniejących decyduje o sukcesie w obszarze sprzedaży. 37

Na trzecim miejscu pod względem liczby wskazań znajduje się zaangażowanie pracownika w wykonywaną pracę. Siedemdziesięciu dwóch na stu pracodawców poszukuje kandydatów, którzy będą chętnie wypełniać powierzone obowiązki i będą ukierunkowani na realizację celu. Jeśli weźmie się pod uwagę, że powyższa cecha znacznie ułatwia odniesienie sukcesu w obszarze sprzedaży, zrozumiała jest jej wysoka pozycja w rankingu oczekiwań pracodawców. Umiejętności interpersonalne, doświadczenie zawodowe oraz zaangażowanie pojawia się w zdecydowanej większości ofert (ponad 72% wskazań). Można więc przypuszczać, że przynajmniej jedno z powyższych wymagań pojawi się w każdej ofercie w analizowanej branży. Taki układ oczekiwań daje szansę absolwentom, gdyż poza doświadczeniem zawodowym pozostałe z nich mogą spełnić. Czwarte miejsce w rankingu oczekiwań pracodawców zajmuje wymóg posiadania przez kandydata wiedzy kierunkowej. Jest ona ważna dla ponad połowy pracodawców reprezentujących analizowaną branżę. Profil oczekiwanej wiedzy jest zależny od rodzaju wykonywanej pracy i szczegółowo określony. Są to zarówno wiadomości i umiejętności odnoszące się właściwie do wszystkich ofert, dotyczące znajomości technik sprzedaży i negocjacji oraz lokalnego rynku, jak i wiedza ściśle związana z branżą, której dana oferta dotyczy. Ostatnią z kluczowych cech wymienianą przez pracodawców jest posiadanie prawa jazdy. Wymóg ten pojawia się w czterdziestu sześciu ofertach na sto. Jeśli weźmie się pod uwagę specyfikę handlu to jest on w pełni uzasadniony. Bardzo często praca osoby zatrudnionej w branży sprzedaż polega na oferowaniu produktu klientom z terenu całego województwa, co wiąże się z koniecznością dojazdu. Wiele firm po okresie próbnym oferuje pracownikowi służbowy samochód. 38

Powyżej opisanych zostało pięć najważniejszych oczekiwań pracodawców. Pozostałe z nich przedstawione są w tabeli. Tabela 4.1 OCZEKIWANIA PRACODAWCÓW W BRANŻY SPRZEDAŻ [w %] (portal pracuj.pl, I półrocze 2016 r., woj. łódzkie) Lp. RODZAJ WYMAGAŃ ODSETEK WSKAZAŃ 1. doświadczenie zawodowe 94 2. umiejętności interpersonalne, łatwość nawiązywania 77 kontaktów 3. zaangażowanie 72 4. wiedza kierunkowa 64 5. posiadanie prawa jazdy 46 6. umiejętności organizacyjne 43 7. samodzielność 39 8. obsługa komputera (pakiet MS Office) 36 9. wykształcenie wyższe 35 10. wykształcenie średnie 29 11. znajomość języków obcych 28 12. dyspozycyjność 27 13. obowiązkowość, sumienność 23 14. umiejętności analityczne 17 15. kultura osobista 15 16. umiejętność pracy w zespole 14 17. odpowiedzialność 14 18. odporność na stres, umiejętność pracy pod presją czasu 13 19. umiejętność zarządzania 12 20. kreatywność 12 21. gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych 9 22. posiadanie specjalistycznych uprawnień i umiejętności 7 23. dokładność 2 39