RYNEK MLEKA VII/2015 Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Lipiec 2015

RYNEK MLEKA VII/2015 Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Lipiec 2015 1

1. Pogłowie bydła i informacje ogólne Na koniec grudnia 2014 roku pogłowie bydła liczyło 5 659,3 tys. sztuk i było o 69,8 tys. sztuk wyższe niż w analogicznym okresie 2013 roku (o 1,2 % wyższe). Pogłowie krów zmniejszyło się w porównaniu z grudniem 2013 roku o 30,2 tys. sztuk tj. o 1,2 % i ukształtowało się na poziomie 2 411,7 tys. sztuk. Również w przypadku krów mlecznych, pogłowie zmniejszyło się o 2,2 %. Tabela 1. Pogłowie krów Rok Krowy Krowy z tego w gospodarstwach ogółem mleczne indywidualnych 2011 czerwiec 2626 2473 2361 grudzień 2568 2446 2334 2012 czerwiec 2578 2441 2328 grudzień 2479 2346 2236 2013 czerwiec 2531 2356 2244 grudzień 2442 2299 2186 2014 czerwiec 2479 2309 2193 grudzień 2403 2248 2132 2015 a czerwiec 2442 2270 2154 grudzień 2378 2220 21 Źródło: GUS, MRiRW Pomimo ponad 2 % spadku krajowego pogłowia krów mlecznych, liczebność zwierząt objętych oceną wartości użytkowej utrzymuje tendencję wzrostową. W maju 2015 roku ocenie zostało poddanych 754 128 krów, z 20 165 obór. Ocena wartości użytkowej krów mlecznych prowadzona jest w trzech Regionach Oceny. W analizowanym okresie w Regionie Oceny Parzniew oceniono 372 852 krów, z 11 377 obór, w Regionie Oceny Poznań 203 860 krów, z 4 338 obór, a w Regionie Oceny Bydgoszcz 177 416 krów, z 4 450 obór. Wykres. 1 Liczba krów ocenianych w okresie I-V 2015 r. 760000 750000 740000 730000 720000 7000 700000 690000 680000 670000 660000 Źródło: PFHBiPM styczeń luty marzec kwiecień maj 2015 2014 2

Według stanu na dzień 31 grudnia 2014 roku, udział krów ocenianych w krajowym pogłowiu krów mlecznych ogółem wyniósł 32,9 %, co w stosunku do analogicznego okresu w 2013 roku stanowi wzrost o 2,4 %. Wykres. 2 Liczba stad objętych oceną w okresie I-V 2015 r. 20200 200 20000 19900 19800 19700 19600 19500 styczeń luty marzec kwiecień maj 2014 2015 Źródło: PFHBiPM 2. Skup mleka surowego Po zakończeniu kwotowania 1 kwietnia 2015 roku, w Polsce rośnie skup mleka surowego. W kwietniu wzrost wyniósł 4,1 % w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku i 4,8 % w stosunku do marca 2015 roku. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w maju meldunkowy skup mleka wyniósł 965,0 mln litrów i był o 3,46 % większy w porównaniu z majem 2014 roku i o 9,05 % większy od skupu w kwietniu bieżącego roku. W miesiącach styczeń maj 2015 r. do podmiotów skupujących dostarczono 4 275,3 mln litrów mleka, tj. o 1,76 % więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku. W maju według siedziby podmiotów skupujących, najwięcej mleka surowego skupiono w województwie podlaskim (311,0 mln l), mazowieckim (169,9 mln l), oraz wielkopolskim (119,7 mln l). Najmniej mleka skupiono w województwie podkarpackim (4,6 mln l), dolnośląskim (5,5 mln l), oraz zachodniopomorskim (6,5 mln l). W okresie od stycznia do maja bieżącego roku największy skup mleka odnotowano na Podlasiu (1 372,8 mln l), Mazowszu (745,0 mln l), oraz na Wielkopolsce (552,5 mln l). Najmniejszy natomiast na Podkarpaciu (19,0 mln l), w województwie dolnośląskim (24,4 mln l), oraz zachodniopomorskim (29,1 mln l). 3

Wykres. 3 Skup mleka w latach 2012 2015 ( mln kg) 50 00 950 900 850 800 750 700 650 2012 Źródło: ARR, GUS Tabela 2. Zestawienie ilości skupionego mleka w okresie I V 2015 r. w tys. litrów Województwo wg siedziby jednostki skupującej wg siedziby producenta różnica w ilościach skupionego mleka różnica w procentach Polska 4 275 301 4 275 301 x x dolnośląskie 24 391 69 797-45 406-65,1% kujawsko-pomorskie 259 674 325 655-65 981-20,3% lubelskie 297 114 227 539 69 575 30,6% lubuskie 69 637 39 023 30 614 78,5% łódzkie 391 573 321 376 70 197 21,8% małopolskie 53 217 53 933-716 -1,3% mazowieckie 744 976 899 972-154 996-17,2% opolskie 1 239 3 616 6 623 6,4% podkarpackie 19 014 46 440-27 426-59,1% podlaskie 1 372 798 869 029 503 769 58,0% pomorskie 63 301 120 392-57 091-47,4% śląskie 55 989 84 047-28 058-33,4% świętokrzyskie 115 303 68 415 46 888 68,5% warmińsko-mazurskie 116 491 323 795-207 402-64,0% wielkopolskie 552 529 657 931-5 402-16,0% zachodniopomorskie 29 055 64 341-35 286-54,8% Źródło: GUS 4

Niemcy Francja Wielka Brytania Holandia Włochy Polska Hiszpania Irlandia Dania Belgia Austria Szwecja Czechy Finlandia Portugalia Węgry Litwa Rumunia Słowenia Estonia Łotwa Grecja Słowacja Chorwacja Bułgaria Luksemburg Cypr Różnica w ilości skupowanego mleka różnica między ilością mleka skupionego według siedziby podmiotu skupującego, a według siedziby producenta w obrębie jednego województwa. Informacja ta pokazuje, jaka ilość mleka wyprodukowana w województwie pozostaje w nim, a jaka z niego wypływa. W marcu 2015 roku do mleczarni w całej Unii Europejskiej dostarczono 12 260 mln litrów mleka, tj. o 142 mln litrów (1,1 %) mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku, ale o 13,45 % więcej niż przed miesiącem. Pięciu największych producentów (Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Holandia, Włochy), których udział w całym skupie UE wynosi 64,9 %, łącznie skupiło 7 958 mln litów mleka. Wykres. 4 Skup mleka w UE w mln litrów (marzec 2015 r.) 3000 2500 2000 1500 00 500 0 Źródło: Miesięczna analiza Polskiej Izby Mleka, EUROSTAT 3. Ceny skupu mleka Uwolnienie kwot mlecznych od 1 kwietnia 2015 r., miało przynieść surowcowy boom, tzn. większą produkcję artykułów mleczarskich i obniżkę cen. Niestety na razie spełnia się tylko jedna prognoza spadek cen surowca. W kwietniu 2015 r. hodowcy średnio za 0 litrów mleka dostali netto 116,43 zł, tj. o około 4 % mniej niż w marcu i aż o 20 % mniej niż w analogicznym okresie 2014 r. W maju 2015 roku odnotowano kolejny spadek cen mleka w skupie. Według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego średnia cena mleka w maju ukształtowała się na poziomie 112,52 zł/hl i była o 3,36 % niższa od ceny wypłacanej w kwietniu 2015 roku oraz aż o 19,57 % niższa od ceny w analogicznym okresie ubiegłego roku. Od stycznia do maja średnia cena mleka wyniosła 118,58 zł/hl i była o 19,98 % niższa od ceny w analogicznym okresie ubiegłego roku. 5

Wykres. 5 Średnie ceny netto mleka w Polsce w latach 2013-2015 (zł netto/0 litrów) 180 160 140 120 0 80 60 40 20 0 Źródło: ARR Zróżnicowanie cen netto skupu mleka jest bardzo wyraźne w województwach. W maju 2015 roku najniższą cenę otrzymywali producenci z województw: podkarpackiego 3,45 zł/hl, małopolskiego 5,06 zł/hl oraz łódzkiego 5, zł/hl. Natomiast najwyższa cena mleka była wypłacana w województwach: lubuskim 123,66 zł/hl, podlaskim 121,56 zł/hl oraz opolskim 116,13 zł/hl. Wykres. 6 Średnie ceny netto mleka w województwach w maju 2015 r. (zł/0 litrów) 123,66 121,56 114,77 5,19 9,97 9,46 5, 5,06 116,13 3,45 115,62 114,79 112,69 112,62 8,76 6,63 Źródło: ARR, GUS 6

Cypr Malta Grecja Finlandia Włochy Austria Chorwacja Holandia Wielka Brytania Hiszpania Szwecja Portugalia Dania Niemcy Bułgaria Francja Irlandia Luksemburg Polska Czechy Słowacja Belgia Słowenia Węgry Rumunia Estonia Litwa Łotwa Średnia cena mleka w Unii Europejskiej - 28 w marcu 2015 roku wynosiła 31,57 EUR/0 kg i była o 0,3 % niższa niż miesiąc wcześniej, oraz o 19,7 % niższa niż przed rokiem. Wykres. 7 Średnie ceny mleka w Unii Europejskiej w EUR/0 kg (marzec 2015) 60 50 40 30 20 0 Źródło: Komisji Europejskiej W marcu średnia cena mleka w Polsce wynosiła 29,6 EUR/0 kg i była o 1,7 % wyższa niż w lutym, ale o 15,9 % niższa niż w analogicznym okresie 2014 roku. Jednocześnie była niższa od średniej UE 15 o 7,5 % i o 6,3 % w UE 28. Polscy producenci za mleko otrzymują o 4 % mniej niż producenci niemieccy i o 2,5 % mniej niż francuscy. Fonterra oczekuje, że w roku gospodarczym 2014/2015 cena mleka osiągnie poziom 25,93 EUR/0 kg, co oznacza 5 % wzrost w ujęciu miesięcznym oraz 36,8 % spadek w ujęciu rocznym. W Stanach Zjednoczonych w marcu cena mleka wynosiła 35,64 EUR/0 kg, tj. o 5,5 % więcej niż w lutym, ale o 13,9 % mniej niż w analogicznym miesiącu 2014 roku. 4. Produkcja wybranych artykułów mleczarskich Od początku 2015 roku można zaobserwować wzrost produkcji niektórych artykułów mleczarskich, głównie odtłuszczonego mleka w proszku, masła, serów dojrzewających. W marcu 2015 roku, wyprodukowano 12,6 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku. Produkcja była o 7 % wyższa niż w lutym, ale nadal pozostawała niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku o 9 %.. W kwietniu nastąpił kolejny wzrost. Produkcja OMP była o 13 % wyższa niż w marcu, jednak nadal pozostawała na niższym poziomie niż przed rokiem o 11 % i wynosiła 14,2 tys. ton. W okresie od stycznia do 7

kwietnia w Polsce wyprodukowano 51 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku, tj. o 3 % mniej w porównaniu z tym samym okresem 2014 roku. Wykres. 8 Produkcja OMP (tys. ton) 20 18 16 14 12 8 6 4 2 0 Źródło: ARR Więcej w porównaniu z lutym wyprodukowano również masła. W marcu 2015 roku produkcja tego artykułu wyniosła 15,6 tys. ton i była o 2 % wyższa niż miesiąc wcześniej oraz o 3 % wyższa niż w marcu 2014 roku. W kwietniu nastąpił delikatny spadek. Produkcja masła wyniosła 15,2 tys. ton, tj. o niecałe 3 % mniej niż przed miesiącem, ale o 5 % więcej niż rok wcześniej. W miesiącach styczeń kwiecień 2015 roku produkcja masła wyniosła 62 tys. ton, tj. o 7 % więcej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Wykres. 9 Produkcja masła (tys. ton) 18 16 14 12 8 6 4 2 0 Źródło: ARR, GUS 8

W marcu 2015 r. wyprodukowano 21,8 tys. ton serów podpuszczkowych dojrzewających, tj. o 1 % więcej niż w lutym, ale o 14,5 % mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. W kwietniu odnotowano znaczny wzrost produkcji, która ukształtowała się na poziomie 25,3 tys. ton i była o 16 % większa niż przed miesiącem oraz o 4 % większa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Pomimo tendencji wzrostowych w ciągu pierwszych czterech miesięcy bieżącego roku, produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających była o 7 % niższa niż w tym samym okresie 2014 roku i wynosiła 92 tys. ton. Wykres. Produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających (tys. ton) 30 25 20 15 5 0 Źródło: ARR 5. Ceny artykułów mleczarskich W 2015 roku oprócz kolejnych spadków cen skupu mleka, na rynku zaobserwować można również spadek cen artykułów mleczarskich, zarówno w Polsce jak i na świecie. Średnia cena odtłuszczonego mleka w proszku w marcu ukształtowała się na poziomie 8,79 zł/kg i była o 3 % wyższa niż w lutym, ale o 38 % niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W kwietniu odnotowano 6 % spadek w relacji miesięcznej. Za kg OMP w czwartym miesiącu 2015 r. płacono 8,29 zł. Była to cena o 37 % niższa niż przed rokiem. Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW w dniach 11 17.05.2015 r. krajowi producenci za odtłuszczone mleko w proszku otrzymywali 7,47 zł/kg, tj. o 0,5 % mniej niż w poprzednim tygodniu i o 2 % mniej niż miesiąc wcześniej. W pierwszych tygodniach czerwca odnotowano kolejny spadek. Cena OPM w dniach 1-7.06.2015 r. wynosiła 7,20 zł/kg, o 2 % mniej niż tydzień wcześniej, oraz o 4 % mniej niż przed miesiącem. W trzecim tygodniu czerwca (15-21.06.2015 r.) odtłuszczone mleko w proszku delikatnie 9

podrożało osiągając poziom 7,48 zł/kg. Była to cena o 1 % wyższa niż przed miesiącem, ale o 29 % niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wykres. 11 Ceny OMP (zł/kg) 15 14 13 12 11 9 8 Źródło: ARR, GUS W ostatnich dniach maja w portach Europy Zachodniej ceny OMP były o 5 % niższe niż miesiąc wcześniej i wynosiły 1 988 USD/t. W Stanach Zjednoczonych cena odtłuszczonego mleka spadła o 1 % w porównaniu z końcem kwietnia i ukształtowała się na poziomie 2 089 USD/t. Spadek odnotowano również w Oceanii. Pod koniec maja cena OMP wynosiła 2 075 USD/t, tj. o 12 % mniej niż miesiąc wcześniej. Podobnie sytuacja wyglądała na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Cena odtłuszczonego mleka w proszku w analizowanym okresie wynosiła 1,84 EUR/kg, tj. o 7 % taniej niż w kwietniu, jednocześnie nadal pozostawała o 8 % wyższa od ceny interwencyjnej. W porównaniu z ceną sprzed roku, OMP było tańsze aż o 35,5 %. Według danych Agencji Rynku Rolnego w marcu odnotowano delikatny wzrost w przypadku cen masła. W analizowanym miesiącu za masło w blokach trzeba było zapłacić 14,48 zł/kg, tj. o 3 % więcej niż w lutym, ale o 11 % mniej niż przed rokiem. Kwiecień niestety przyniósł 4 % spadek. Cena masła ukształtowała się na poziomie 13,94 zł/kg i była o 13 % niższa niż przed rokiem. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało, że w dniach 11 17.05.2015 roku za masło w blokach producenci otrzymywali średnio 11,51 zł/kg, tj. 3 % mniej niż przed tygodniem i o 6 % mniej niż miesiąc wcześniej. W pierwszym tygodniu czerwca cena masła w blokach delikatnie spadła i ukształtowała się na poziomie 11,50 zł/kg, tj. o 3 % mniej niż w maju, oraz o 14 % mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. W dniach 15-21.06.2015 r. jego cena wynosiła 11,55 zł/kg i była o 1 % wyższa niż przed miesiącem.

Wykres. 12 Ceny masła w blokach (zł/kg) 19 18 17 16 15 14 13 12 Źródło: ARR, GUS W ostatnich dniach maja bieżącego roku w portach Europy Zachodniej masło w blokach kosztowało 3 275 USD/t i było o 2 % tańsze niż w kwietniu i o 29 % tańsze niż w analogicznym okresie 2014 roku. W USA ceny masła od kwietnia stopniowo rosną i na koniec maja ukształtowały się na poziomie 4 420 USD/t tj. o 8 % więcej niż miesiąc wcześniej, jednak o 13 % mniej niż w 2014 roku. W Oceanii ceny spadają. Pod koniec maja wynosiły średnio 3 188 USD/t i były o 3 % niższe niż w kwietniu i o 19 % niższe niż w maju 2014 roku. W UE w ostatnich dniach maja masło kosztowało 2,99 EUR/kg, tj. o 3 % mniej niż miesiąc wcześniej i o 15 % mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Jednocześnie cena masła nadal pozostawała wyższa od ceny interwencyjnej o 35 %. W marcu 2015 r. nastąpił również spadek ceny serów podpuszczkowych dojrzewających. Za ser dojrzewający Edamski w trzecim miesiącu 2015 r. płacono 13,26 z/kg, tj. o 1 % taniej niż w lutym i o 21 % taniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Za ser Gouda producenci otrzymywali 12,90 zł/kg, co względem lutego stanowi nieznaczny spadek. W porównaniu z analogicznym okresem roku 2014 r. spadek ceny tego produktu mleczarskiego wyniósł aż 22 %. Za ser Gouda w kwietniu płacono 12,39 zł/kg, tj. o 4 % taniej niż miesiąc wcześniej i o 20 % mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Ser Edamski kosztował 12,81 zł/kg, o 3 % mniej niż w marcu oraz o 20 % mniej niż w analizowanym okresie ubiegłego roku. Na początku czerwca ceny serów odnotowały kolejne spadki. Za ser Gouda producenci otrzymywali,46 zł/kg (3 % mniej niż na początku maja i o 24 % mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku). Ser Edamski w tym okresie kosztował,63 zł/kg (o 1,5 % mniej niż miesiąc wcześniej i o 23 % mniej niż w ubiegłym roku). Według Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW w dniach 15 21.06.2015 r. cena sera Gouda wynosiła,59 zł/kg, tj. o 2 % mniej niż w maju i o 20 % mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Ser Edamski w analizowanym okresie kosztował,57 zł/kg i był o 1 % tańszy niż przed miesiącem i o 21 % tańszy niż w ubiegłym roku. 11

Wykres. 13 Ceny sera Gouda w 2011 2015 roku (zł/kg) 18 17 16 15 14 13 12 11 Źródło: GUS, ARR Tabela 3. Średnie ceny produktów mleczarskich na rynku wewnętrznym UE 21.06.2015 Produkt Cena produktu za kg Zmiana cen w % mleczarski przed przed miesiącem tygodniem aktualna roczna miesięczna tygodniowa masło 3,00 3,05 3,13-11% 4,3% 2,7% OMP 1,84 1,81 1,80-37% -1,7% -0,4% PMP 2,50 2,41 2,39-28% -4,2% -0,6% Cheddar 3,18 3,12 3,15-18% -1,0% 1,2% Edam 2,67 2,55 2,52-21% -5,5% -1,1% Gouda 2,76 2,64 2,61-21% -5,40% -0,9% Ementaler 4,07 4,04 3,97-11% -2,30% -1,6% Źródło: FAMMU/FAPA 6. Handel zagraniczny W pierwszym kwartale bieżącego roku wolumen eksportu artykułów mleczarskich, w przeliczeniu na mleko surowe, wyniósł 703 mln litrów i był o 6,6 % większy niż w analogicznym okresie 2014 roku. Jednak z powodu znaczącego spadku cen, wpływy zmniejszyły się o 18 % i wynosiły 407 mln EUR. Przywóz natomiast ukształtował się na poziomie 321 mln EUR, tj. o 28,5 % mniej niż w ubiegłym roku. Eksport artykułów mleczarskich do krajów Unii Europejskiej zmniejszył się o 4 %. Udział państw członkowskich w wywozie polskich produktów wynosi 76 %, natomiast krajów WNP zmniejszył się z 13 % do niespełna 2 %. W okresie od stycznia do marca 12

2015 roku wzrosła wartość wywozu artykułów mleczarskich do niektórych krajów Azji i Afryki, głównie do Wietnamu, Malezji, Pakistanu i Egiptu. W pierwszych miesiącach bieżącego roku odnotowano wzrost eksportu serów niedojrzewających, mleka płynnego, śmietany, masła i odtłuszczonego mleka w proszku. Na zbliżonym poziomie w porównaniu do zeszłego roku utrzymał się wywóz jogurtów i napojów fermentowanych, ograniczono natomiast eksport serów podpuszczkowych dojrzewających, pełnego mleka w proszku oraz serwatki. W okresie styczeń marzec z Polski wywieziono 19,4 tys. ton serów niedojrzewających, wzrost o 32 %. Eksport serów dojrzewających zmniejszył się o 16 % i ukształtował się na poziomie 31 tys. ton. W analizowanym okresie wyeksportowano 112 tys. ton mleka płynnego i śmietany (wzrost o 51 %), 11,5 tys. ton masła i tłuszczów mlecznych (wzrost o 15 %), oraz 27,6 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku tj. wzrost o 9 %. Ograniczono natomiast eksport pełnego mleka w proszku do 6,8 tys. ton, co oznacza 20 % mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W przypadku importu, odnotowano wzrost przywozu serów niedojrzewających o % (6 tys. ton), serów dojrzewających o 1,5 % (11 tys. ton), oraz płynnego mleka i śmietany o 22,5 % (51 tys. ton). Ograniczono natomiast przywóz do Polski masła i tłuszczów mlecznych o 24 %, do 3 tys. ton, odtłuszczonego mleka w proszku o 19 %, do 4,3 tys. ton, oraz pełnego mleka w proszku o około 43 %, do 2,1 tys. ton. 7. Dopłaty do prywatnego przechowywania Z powodu bardzo trudnej sytuacji na rynku mleka, spowodowanej głównie wprowadzeniem rosyjskiego embarga, do 30 września bieżącego roku można składać wnioski o dopłaty do prywatnego przechowywania masła i odtłuszczonego mleka w proszku. Na dzień 31 maja 2015 roku do mechanizmu zgłoszono 86 tys. ton masła i 29 tys. ton OMP. Polscy przedsiębiorcy do tego czasu zainteresowani byli jedynie dopłatami do prywatnego przechowywania masła, i zgłosili 0,2 tys. ton tego produktu. Uwzględniając ilości wycofane z mechanizmu na koniec kwietnia bieżącego roku w mechanizmach pozostało około 50 tys. ton masła i 14,3 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku. 8. Program Mleko w szkole Jednym z programów mających na celu kształtowanie u dzieci i młodzieży prawidłowych nawyków żywieniowych, jest program Mleko w szkole. W ramach programu dzieci mogą spożywać mleko białe i smakowe o różnej zawartości tłuszczu, twarożki, sery i jogurty. W bieżącym roku szkolnym od 1 września 2014 do 31 maja 2015r. na realizację programu łącznie z budżetu unijnego i krajowego, wydano 99 mln zł oraz 599 tys. zł z Funduszu Promocji Mleka. Ogółem od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej na program Mleko w szkole wydano 1,2 mld zł, z czego 28,7 mln zł pochodziły z Funduszu Promocji Mleka. OPRACOWAŁA: Dorota Śmigielska 13