INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE Specjalista pracy socjalnej kod 263504 Specjalista pracy socjalnej (kod 263504) to jeden z 2443 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. 2014, Poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tą samą nazwę oraz kod. Zadania zawodowe - dokonywanie analizy i oceny zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy ze strony różnych służb społecznych oraz kwalifikowanie do uzyskania tych świadczeń; - udzielanie informacji, wskazówek i porad osobom będącym w trudnej sytuacji życiowej, kierowanie tych osób do właściwych organów, instytucji państwowych oraz organizacji społecznych; - pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie działań w zakresie zaspokajania niezbędnych potrzeb życiowych jednostek i grup społecznych; - inicjowanie nowych form udzielania pomocy osobom będącym w trudnej sytuacji życiowej oraz inspirowanie powoływania instytucji, które mogłyby świadczyć usługi niezbędne dla poprawy tej sytuacji; - współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowywaniu, wdrażaniu i rozwijaniu programów społecznych ukierunkowanych na podniesienie jakości życia; - ujawnianie, analiza i interpretacja potrzeb i problemów społecznych, mających wpływ na kształtowanie właściwych stosunków międzyludzkich, podniesienie jakości życia oraz przezwyciężanie i pozytywne rozwiązywanie kwestii społecznych; - współpraca z innymi profesjonalistami, instytucjami i organizacjami, mającą na celu doskonalenie już istniejących i poszukiwanie nowych rozwiązań w zakresie pracy socjalnej; - uczestnictwo w różnych formach doskonalenia, podnoszących poziom kwalifikacji zawodowych; - uczestnictwo w badaniach społecznych, monitorowaniu oraz ewaluacji programów i działań. 1
ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY 1 W końcu grudnia 2014 roku, w województwie kujawsko-pomorskim zarejestrowanych było 42 bezrobotnych z zawodem specjalista pracy socjalnej (o 13 osób mniej niż w 2013 r.). Liczba bezrobotnych - stan na koniec grudnia specjalista pracy socjalnej 60 50 44 49 46 55 42 40 30 20 10 0 2010 2011 2012 2013 2014 lata Jak wynika z wykresu na koniec 2014 r. w odniesieniu do czterech poprzednich lat odnotowano najmniej osób bezrobotnych w omawianym zawodzie (o 4,5% mniej niż w 2010 r.). W 2014 r. odnotowano 97 nowych rejestracji osób bezrobotnych z zawodem specjalista pracy socjalnej (tyle samo co w 2013 r.). W 2014 i 2013 r. w odniesieniu do trzech poprzednich lat odnotowano największy napływ bezrobotnych w zawodzie specjalista pracy socjalnej (o 24,4% więcej niż w 2010 r.). Bezdobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej dla zawodu specjalista pracy socjalnej napływ bezrobotnych 78 74 71 97 97 wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej 2 1 4 0 1 2010 2011 2012 2013 2014 W 2014 i 2011 odnotowano 1 wolne miejsce pracy dla tego zawodu. W 2013 r. nie odnotowano zgłoszenia wolnego miejsca pracy dla omawianego zawodu. Najwięcej zgłoszeń dla zawodu specjalista pracy socjalnej stwierdzono w 2012 r. (4, w 2010 2 wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej). 1 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2010-2014. 2
Najwięcej kandydatów na 1 miejsce w zawodzie specjalista pracy socjalnej odnotowano w 2014 r. 97 kandydatów. W ostatnich 5 latach zawód specjalista pracy socjalnej był klasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 2, tzn. taki, na który na rynku pracy istnieje większe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w zawodzie specjalista pracy socjalnej w województwie kujawsko-pomorskim w latach: 2010-2014. lata 2014 Bezrobotni zarejestrowani w ciągu roku Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w ciągu roku ogółem Bezrobotni według stanu na koniec roku Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w ciągu roku Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec roku Wskaźnik intens. deficytu Ilość kandydatów /1 ofertę pracy 97 36 42 9 1 0 0,010 97,0 2013 97 28 55 5 0 0 0,000-2012 71 26 46 10 4 0 0,056 17,8 2011 74 26 49 6 1 0 0,014 74,0 2010 78 36 44 8 2 0 0,026 39,0 WYNIKI BADAŃ PRACODAWCÓW 3 W ramach badań pracodawców w latach 2010-2014 nie pojawiło się żadne wskazanie odnośnie planu zatrudnienia specjalisty pracy socjalnej. Nie planowano również zwolnień osób z tym zawodem. W omawianym okresie nie wskazano zatrudnienia w perspektywie do 2017 i 2018 r. w omawianym zawodzie. LICZBA OSÓB UJĘTYCH W DEKLARACJACH PRACODAWCÓW Z WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO DOTYCZĄCYCH PLANÓW ZATRUDNIENIA i ZWOLNIENIA W POSZCZEGÓLNYCH LATACH DLA ZAWODU SPECJALISTA PRACY SOCJALNEJ 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. Ogółem Liczba podmiotów deklarujących N=2054 N=2049 N=2031 N=1874 N=445 N=8453 Zatrudnienie 0 0 0 0 0 0 Zwolnienie 0 0 0 0 0 0 Zatrudnienie w perspektywie do 2017 r. 0 0 Zatrudnienie w perspektywie do 2018 r. 0 0 0 2 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 3 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badań pracodawców w latach: 2010-2014. dodatkowo na stronie www.podlupa.wup.torun.pl. 3
Oferty pracy dotyczące podjęcia zatrudnienia w zawodzie specjalista pracy socjalnej publikowane są w biuletynach informacji publicznej wg zapotrzebowania na tego typu kwalifikacje. ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA SYSTEM OŚWIATY SZKOLNEJ I POZASZKOLNEJ Niniejsza informacja została przygotowana na podstawie przekazanych, na potrzeby prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, danych Głównego Urzędu Statystycznego na temat absolwentów roku akademickiego 2012/2013, 2011/2012 2010/2011, oraz studentów roku akademickiego stan na 30.11 2010, 2011, 2012 i 2013 r. Zawód specjalista pracy socjalnej można zdobyć na uczelniach wyższych na kierunku praca socjalna. W województwie kujawsko-pomorskim kształcenie na kierunku praca socjalna odbywało się na czterech uczelniach wyższych (dwóch w Bydgoszczy, jednej w Toruniu i jednej we Włocławku). W roku 2013 kształcenie na kierunku praca socjalna na terenie województwa kujawsko pomorskiego ukończyło 181 osób (o 36 osób mniej niż w 2012 r.). Absolwenci uczelni wyższych kierunku praca socjalna-rok akademicki w latach 2010-2013 250 200 163 165 217 181 150 100 50 0 2010 2011 2012 2013 lata Jak wynika z wykresu od 2010 r. do 2012 r. miał miejsce wzrost absolwentów studiów wyższych na kierunku praca socjalna. W 2013 r. odnotowano spadek liczby osób kończących w/w kierunek (o 16,6% w porównaniu do 2012 r.). W 2013 r. na uczelniach wyższych woj. kujawsko-pomorskiego na kierunku praca socjalna kształciło się ogółem 818 studentów (o 137 osób więcej niż w 2012 r.). W latach 2010-2011 miał miejsce wzrost osób uczących się na kierunku praca socjalna. W 2013 r. w porównaniu do 2010 r. liczba studentów omawianego kierunku wzrosła o 36,3%. 4
Studenci uczelni wyższych kierunku praca socjalna-stan na 30 listopada w latach 2010-2013 1 000 818 800 600 710 681 600 400 200 0 2010 2011 2012 2013 lata Wykaz uczelni wyższych kształcących na kierunku praca socjalna przedstawiono w załączniku. ABSOLWENCI i STUDENCI UCZELNI WYŻSZYCH - KIERUNEK PRACA SOCJALNA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2010 2013 lata 2013 Wyszczególnienie Liczba absolwentów - rok akademicki Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wyższa Szkoła Humanistyczno Ekonomiczna we Włocławku Ogółem wszystkie uczelnie Liczba studentów - stan na dzień 30 listopada Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wyższa Szkoła Humanistyczno Ekonomiczna we Włocławku Ogółem wszystkie uczelnie inżyniera X X X X X X X X X 0 licencjata 100 X 81 X X 239 64 297 32 632 studia magisterskie jednolite X X X X X X X X X 0 studia drugiego stopnia X X X X X X X X X 0 po ostatnim roku bez egzaminu X X X X X 5 X X X 5 Ogółem 100 0 81 0 181 244 64 297 32 818 5
2012 2011 2010 inżyniera 0 X 0 X 0 X X X X X licencjata 131 X 86 X 86 289 39 331 21 680 studia magisterskie jednolite 0 X 0 X 0 X 0 X X 0 studia drugiego stopnia 0 X 0 X 0 X X X X 0 po ostatnim roku bez egzaminu X X X X 0 1 0 0 0 1 Ogółem 131 0 86 0 217 290 39 331 21 681 inżyniera 0 X X X 0 X X X X X licencjata 165 X X X 165 330 22 349 X 701 studia magisterskie jednolite 0 X X X 0 X X X X 0 studia drugiego stopnia 0 X X X 0 X X X X 0 po ostatnim roku bez egzaminu X X X X 0 9 0 0 X 9 Ogółem 165 0 0 0 165 339 22 349 0 710 inżyniera 0 X X X X X X X X X licencjata 163 X X X X 374 X 226 X 600 studia magisterskie jednolite 0 X X X X X X X X 0 studia drugiego stopnia 0 X X X X X X X X 0 po ostatnim roku bez egzaminu X X X X X 0 X 0 X 0 Ogółem 163 0 0 0 163 374 0 226 0 600 Oprócz wykształcenia wyższego o kierunku praca socjalna, pracę w zawodzie specjalista pracy socjalnej można zdobyć kończąc kierunki studiów takie jak: socjologia, psychologia, resocjalizacja, polityka społeczna. Więcej informacji na stronie internetowej WUP w zakładce http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/. 6
W odniesieniu do studiów wyższych na kierunku praca socjalna, zasady kształcenia są regulowane przez następujące przepisy: Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2005, Nr 164, poz. 1365 z późn. zm.) http://www.bip.nauka.gov.pl/ustawy-akty-sw/ Ustawa z dnia 18 marca 2011 r o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 84 poz. 455) http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20110840455 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego1 z dnia 2 listopada 2011 r w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego(Dz. U. Nr 253, poz. 1520) http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20112531520 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 3 października 2014 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. 2014, Nr 0, poz. 1370) http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20140001370 INSTYTUCJE SZKOLENIOWE - KURSY Aktualne Informacje dostępne są na stronie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu http://www.wup.torun.pl/ w zakładce Rejestr Instytucji Szkoleniowych, w OBSZARZE SZKOLENIA Opieka społeczna, kod - 22. 4 POMOCNE ADRESY http://www.wup.pl/images/uploads/iv.dla_bezrobotnego/a.clipkz_poradnictwo_za wodowe/v.do_pobrania/2.ulotki_do_zawodow/specjalista_ds._pracy_socjalnej.pdf, http://www.mpips.gov.pl/userfiles/file/mps/standardyps.pdf LITERATURA 1. B. Dubois i K. Krosgrud Miley, Praca socjalna, zawód który dodaje sił, Katowice 1999 2. K. Wódz, Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Warszawa 1996, 3. C. de Robertis, Metodyka działania w pracy socjalnej, Katowice 1998, 4. Krasiejko, Praca socjalna w praktyce asystenta rodziny. Przykład Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach, Katowice 2011 5. Włoch, P. Domaradzki, Kontrakt socjalny. Przewodnik dla pracowników socjalnych ośrodków pomocy społecznej, w: Praca socjalna nr 3 lipiec-wrzesień 2005 6. R.A. Skidmore, M.G. Thackeray, Wprowadzenie do pracy socjalnej, Katowice 1998 4 Jak korzystamy: Po wejściu na stronę Rejestru Instytucji Szkolących i wyświetleniu listy instytucji szkolących w panelu Wyszukiwanie pod Pozostałe zaznaczamy interesujący nas obszar 7
7. Krajowy raport badawczy. Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grup diagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji, red.: R. Szarfenberg, Warszawa 2011 8. J. Krzyszkowski, Elementy organizacji i zarządzania w pomocy społecznej, Częstochowa 2010 9. M. Marszałkowska, Standardy pracy socjalnej. Raport końcowy. Analiza zasobów., Warszawa 2005 10. Teoria i praktyka ewaluacji interwencji publicznych. Podręcznik akademicki, red.: K. Olejniczak, M. Kozak, B. Ledzion, Warszawa 2008 11. Szatur-Jaworska, Teoretyczne podstawy pracy socjalnej [w:] Pedagogika Społeczna, pod. red: T. Pilch, I. Lepalczyk, Kraków 1995 12. R. Szarfenberg, Standaryzacja usług społecznych (http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/ekspertyza%20ryszard%20szarfenberg. pdf) 13. Standardy Usług projektu systemowego 1.18 "Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej" (http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/index.php?id=54&m=30) a. Standardy pracy socjalnej. Wprowadzenie dr. hab. Ryszarda Szarfenberga b. Standard pracy socjalnej z rodziną z dziećmi c. Standard specjalistycznego poradnictwa rodzinnego dla rodziny z dziećmi d. Standard pracy socjalnej z osobami pozostającymi bez pracy e. Standard pracy socjalnej z osobą z niepełnosprawnością i jej rodziną z uwzględnieniem osób z zaburzeniami psychicznymi f. Standard pracy socjalnej z osobą starszą g. Standard pracy socjalnej z rodziną doświadczającą przemocy w rodzinie 14. Standardy Narzędzi projektu systemowego 1.18 "Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej" (http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/index.php?id=53&m=29) Opracował: Adam Mickiewicz doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Zawodowego w Bydgoszczy Data ostatniej aktualizacji: 10 czerwiec 2015 r. 8
Pracownik socjalny/specjalista pracy socjalnej 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie pracownik socjalny w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako pracownik socjalny w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód pracownik socjalny jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w 21 krajach EOG zawód pracownik socjalny jest regulowany, są to: Niemcy, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Irlandia, Islandia, Włochy, Chorwacja, Litwa, Luxemburg, Malta, Rumunia, Szwajcaria, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Czechy, Wielka Brytania, Cypr i Austria. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem pracownik socjalny wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 3069 ofert pracy z 13 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla pracowników pomocy społecznej i pracy socjalnej znajduje się w Niemczech (1415 ofert), Wielkiej Brytanii (850 ofert), Szwecji (341 ofert) i Austrii (155 ofert) - dane wg stanu na dzień 04.03.2015 r. Wśród najczęściej spotykanych wymogów kwalifikacyjnych, jakich spodziewać się mogą kandydaci na stanowisko pracownika socjalnego jest konieczność posiadania dyplomu uzyskania tytułu zawodowego w zawodzie pracownik socjalny albo dyplomu wyższej szkoły zawodowej o specjalności praca socjalna lub ukończone studia wyższe o specjalności praca socjalna na jednym z kierunków: pedagogika, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia lub nauki o rodzinie. Żeby sprawdzić się w zawodzie pracownika socjalnego, kandydat powinien charakteryzować się takimi cechami jak otwartość na ludzi i ich problemy, 9
empatia, wrażliwość, życzliwość i troskliwość. Będą potrzebne także umiejętności łatwego nawiązywania kontaktów, negocjowania, przekonywania i reprezentowania innych. Ponadto trzeba odznaczać się tolerancją i działać zgodnie z zasadami poszanowania godności drugiego człowieka. Bardzo istotna jest także cierpliwość i umiejętność panowania nad własnymi emocjami. Pracownik socjalny często spotyka się w swojej codziennej pracy z zaskakującymi i nieprzewidywalnymi sytuacjami, dlatego wymaga się od niego elastyczności i umiejętności przystosowywania. Pomocny jest także szybki refleks, oraz podzielność i koncentracja uwagi. Konieczna jest spostrzegawczość i wysoka zdolność obserwacji, szczególnie podczas prowadzenia wywiadów środowiskowych. Do istotnych cech należą również systematyczność oraz umiejętność planowania i organizacji czasu (użyteczne przy prowadzeniu dokumentacji lub pilnowaniu terminów i zobowiązań wobec instytucji współpracujących). Przydaje się także kreatywne myślenie m.in. przy tworzeniu programów mających na celu poprawę sytuacji życiowej podopiecznych. Obowiązkowa jest również doskonała znajomość języka kraju, w którym, zamierzamy podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy w zawodzie pracownik socjalny w wybranych krajach: Wielka Brytania: 7-8 funtów/godz brutto. Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 10
ZAŁĄCZNIK UCZELNIE KSZTAŁCĄCE NA KIERUNKACH DAJĄCYCH MOŻLIWOŚĆ PRACY W ZAWODZIE SPECJALISTA PRACY SOCJALNEJ W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM Bydgoszcz 1. Uniwersytet Kazimierza Wielkiego ul. Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz telefon: 52 341 91 00, 52 341 91 60 63 www.ukw.edu.pl administracja: studia I stopnia licencjackie, 2. Kujawsko Pomorska Szkoła Wyższa ul. M. Piotrowskiego 12-14, 85-098 Bydgoszcz telefon: 52 322 03 22, 52 339 30 21, 52 322 04 04; 500 149 149 www.kpsw.edu.pl administracja: studia I stopnia licencjackie, 3. Uniwersytet Mikołaja Kopernika ul. Gagarina 11, 87-100 Toruń telefon:. 56 642 36, 56 611 48 74 www.umk.pl TORUŃ administracja: studia I stopnia licencjackie, WŁOCŁAWEK 4. Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku Plac Wolności 1, 87-800 Włocławek http://www.wshe.pl/ administracja: studia I stopnia licencjackie. 11