PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DIH 023 16(9)09/GS Warszawa, 14 grudnia 2009 r. DECYZJA DIH-1/19/2009 Na podstawie art. 138 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) oraz art. 1 ust. 3, art. 5 ust. 2 i art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1219), w związku z 9 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowego trybu pobierania i badania próbek produktów przez organy Inspekcji Handlowej (Dz.U. Nr 57, poz. 522), Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po rozpatrzeniu odwołania przedsiębiorcy Anny Anety Smogór, prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo - Handlowa ZAGRODA Anna Aneta Smogór w Szczecinie od decyzji Zachoodniopomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w Szczecinie z dnia 14 sierpnia 2009 r. nr sprawy WKŻ-Jr-42/93,126/2009 na mocy której ww. przedsiębiorca zobowiązany został do uiszczenia kosztów przeprowadzonych badań próbek sera żółtego pełnotłustego ekologicznego Ekołukta w kwocie 464 zł (słownie: czterysta sześćdziesiąt cztery złote) uchyla zaskarżoną decyzję w całości i umarza postępowanie pierwszej instancji. UZASADNIENIE W toku kontroli przeprowadzonej w dniach 18, 19 i 22 maja 2009 r. przez inspektorów reprezentujących Zachdniopomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w Szczecinie w sklepie ZAGRODA zlokalizowanym w Szczecinie przy ul. Rydla 50a/9 należącym do Anny Anety Smogór, prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo - Handlowa ZAGRODA Anna Aneta Smogór w Szczecinie, zwanej dalej również stroną pobrano do badań laboratoryjnych m.in. próbki produktu sera żółtego
pełnotłustego ekologicznego Ekołukta wyprodukowanego przez Mleczarnię Ekołukta, ul. Brzozowa 2, 14-105 Łukta zwanego dalej serem ekologicznym. Badania wykonane przez Laboratorium Kontrolno-Analityczne Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Poznaniu w zakresie cech organoleptycznych i fizycznochemicznych wykazały: obecność azotanów wyrażoną jako NaNO 3 w ilości 23,2 + 3,1 mg/kg co nie odpowiada wymaganiom zawartym w rozporządzeniu Rady (WE) 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 (Dz.U. L 189 str. 1 z 20.07.2007 z późn. zm.) zwanego dalej rozporządzeniem 834/2007 oraz rozporządzeniu Komisji (WE) 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (Dz.U. L 250 str. 1 z 18.09.2008 r. z późn. zm.) zwanego dalej rozporządzeniem 889/2008. Powyższe udokumentowano w sprawozdaniu z badań z dnia 3 czerwca 2009 r. Nr 684-684a/2009. Z tytułu przeprowadzenia badań laboratoryjnych kierownik wskazanego powyżej laboratorium dokonał obliczenia wysokości należności pieniężnej na kwotę 464 zł (czterysta sześćdziesiąt cztery złote). W związku z powyższym, Zachodniopomorski Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej w Szczecinie pismem z dnia 17 lipca 2009 r. zawiadomił stronę o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie uiszczenia przez kontrolowanego kosztów przeprowadzonych badań laboratoryjnych sera ekologicznego. Decyzją z dnia 14 sierpnia 2009 r. (nr sprawy: WKŻ-Jr-42/93,126/2009) Zachodniopomorski Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej w Szczecinie zobowiązał stronę do uiszczenia kosztów przeprowadzonych badań w kwocie 464 zł (czterysta sześćdziesiąt cztery złote). Pismem z dnia 2 września 2009 r. przedsiębiorca Anna Aneta Smogór, prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo - Handlowa ZAGRODA Anna Aneta Smogór w Szczecinie, za pośrednictwem Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w Szczecinie złożyła do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odwołanie od ww. decyzji. W odwołaniu strona podniosła, że zasadne byłoby obciążanie kosztami badań laboratoryjnych nie sprzedawcy, ale producenta. Dodatkowo 2
dołączyła do odwołania stanowisko producenta sera ekologicznego wraz z wynikami badań laboratoryjnych na obecność azotanów. Pismem z dnia 21 września 2009 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował przedsiębiorcę Annę Anetę Smogór, prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo - Handlowa ZAGRODA Anna Aneta Smogór w Szczecinie, iż przed wydaniem rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie, stronie biorącej udział w postępowaniu administracyjnym przysługuje na podstawie art. 10 Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) prawo do zapoznania się z aktami sprawy, a także wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Strona nie skorzystała z przysługujących jej uprawnień. W dniu 10 listopada 2009 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wystąpił pisemnie do organu nadzoru nad rolnictwem ekologicznym tj. Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych o sprawdzenie czy producent sera ekologicznego rzeczywiście używa azotynów i azotanów do wytwarzania serów. Pismem z dnia 27 listopada 2009 r. Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych powiadomił o wynikach przeprowadzonej kontroli u producenta przedmiotowego sera oraz zajął stanowisko w sprawie obecności azotanów w produktach ekologicznych. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1219) zwanej dalej ustawą o Inspekcji Handlowej stanowi w art. 30 ust. 1, że jeżeli przeprowadzone badania wykazały, że produkt nie spełnia wymagań określonych w przepisach odrębnych lub w deklaracji, kontrolowany jest zobowiązany do uiszczenia, na wskazany przez odpowiedni organ Inspekcji rachunek Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub rachunek wojewódzkiego inspektoratu, kwoty stanowiącej równowartość kosztów przeprowadzonych badań. Zgodnie z 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowego trybu pobierania i badania próbek produktów przez organy Inspekcji Handlowej (Dz.U. Nr 57, poz. 522), wysokość należności pieniężnej, o której mowa w art. 30 ust. 1 ustawy o Inspekcji Handlowej, ustala kierownik laboratorium, 3
z uwzględnieniem rodzaju badanego produktu, rodzaju materiałów lub urządzeń użytych w toku przeprowadzania badań oraz uzasadnionego kosztu pracy jednej osoby w jednym dniu lub godzinie pomnożonego przez liczbę osób i dni lub godzin. Wysokość należności pieniężnej różnicuje się w zależności od stopnia skomplikowania i zakresu przeprowadzonych badań ( 9 ust. 3 ww. rozporządzenia). Zgodnie z art. 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. L 31 z 01.02.2002 r. s. 1 z późn. zm.), podmioty działające na rynku spożywczym i pasz zapewniają, na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji w przedsiębiorstwach będących pod ich kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz z wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla ich działalności i kontrolowanie przestrzegania tych wymogów. W świetle powyższego, w ocenie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na uwzględnienie nie zasługują argumenty podniesione w odwołaniu przez przedsiębiorcę Annę Anetę Smogór, prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo - Handlowa ZAGRODA Anna Aneta Smogór w Szczecinie, w szczególności te, które dotyczą braku odpowiedzialności strony za wprowadzone do obrotu artykuły rolnospożywcze. Badania próbek pobranych w sklepie ZAGRODA zlokalizowanym w Szczecinie przy ul. Rydla 50a/9 należącym do przedsiębiorcy Anny Anety Smogór, prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Firma Usługowo - Handlowa ZAGRODA Anna Aneta Smogór w Szczecinie, przeprowadzone przez Laboratorium Kontrolno-Analityczne Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Poznaniu wykazały obecność azotanów wyrażoną jako NaNO 3, co zostało potwierdzone sprawozdaniem z badań z dnia 3 czerwca 2009 r. Nr 684-684a/2009. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpatrując odwołanie uznał, że samo stwierdzenie obecności azotanów na poziomie 23,2 + 3,1 mg/kg wyrażoną jako NaNO 3 nie daje wystarczających podstaw do uznania przedmiotowego produktu za nieodpowiadający wymaganiom przepisów rozporządzenia 834/2007 oraz rozporządzenia 889/2008. Ust. 1 art. 26 rozporządzenia 889/2008, dotyczący zasad produkcji przetworzonej paszy i żywności, stanowi że dodatki, środki pomocnicze używane w przetwórstwie i inne substancje i składniki stosowane w przetwórstwie żywności i pasz, a także inne praktyki stosowane w przetwórstwie, takie jak wędzenie, muszą spełniać zasady dobrych praktyk 4
produkcyjnych. Dodatkowo w sekcji A załącznika nr VIII do powołanego rozporządzenia określono wyłącznie dodatki do żywności w tym ich nośniki. Wskazane przepisy dopuszczają dodatek azotynów i azotanów jedynie do produktów mięsnych po uprzednim wykazaniu przed właściwym organem, że dla tego dodatku nie jest dostępna żadna technologiczna alternatywa, która zapewniałaby te same właściwości produktu lub umożliwiałyby zachowanie jego szczególnych właściwości. Przepisy powyższego rozporządzenia jak również rozporządzenia 834/2007, nie określają, czy i jaka zawartość azotanów w produktach ekologicznych może być traktowana jako zanieczyszczenie. Natomiast w przepisach ogólnych dotyczących żywności konwencjonalnej tj. w sekcji 1 Załącznika do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalającego najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych (Dz. U. L 364 z 20.12.2006), wprawdzie nie mówi się o pozostałościach azotanów w produktach mlecznych, ale określony został najwyższy dopuszczalny poziom zanieczyszczeń tymi substancjami w produktach gotowych do spożycia w przetworzonej żywności dla niemowląt i małych dzieci na poziomie 200 mg NO 3 /kg, który należałoby również przyjąć za poziom dopuszczalny dla pozostałych produktów żywnościowych. Dodatkowo, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 17) najwyższe dopuszczalne stężenie azotanów w wodzie pitnej nie może przekroczyć 50 mg/l. Podsumowując, żeby uznać przedmiotowy produkt za nieodpowiadający wymaganiom rozporządzenia 834/2007 oraz rozporządzenia 889/2008 należałby udowodnić, że do produkcji sera ekologicznego użyto azotanów, a nie poprzestać na stwierdzeniu, że obecność tej substancji kwalifikuje produkt jako niespełniający wymagań określonych w przepisach. Z posiadanej dokumentacji w sprawie nie wynikało jednoznacznie, że przy produkcji sera użyto tej substancji, w związku z powyższym Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wystąpił do Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych tj. organu nadzoru na rolnictwem ekologicznym o sprawdzenie czy producent używa azotynów i azotanów do wytwarzania serów. W odpowiedzi Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych powiadomił o wynikach przeprowadzonej kontroli u producenta sera ekologicznego oraz zajął stanowisko w sprawie obecności azotanów w produktach ekologicznych. Z pisma wynika, że na pobranych u producenta, przez Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych w Olsztynie, próbkach sera ekologicznego zostały przeprowadzone badania, gdzie stwierdzono obecność 5
azotanów na poziomie 41 mg/kg. Podczas kontroli nie znaleziono dowodów potwierdzających celowe dodanie azotanów podczas produkcji sera. Ponadto Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych w związku z przeprowadzoną kontrolą oraz brakiem określenia w przepisach rozporządzenia 834/2007 oraz rozporządzenia 889/2008 czy i jaka zawartość azotanów w produktach ekologicznych może być traktowana jako zanieczyszczenie, uważa, że nie można jednoznacznie stwierdzić, że obecność azotanów jest wynikiem celowego dodania tej substancji w procesie produkcji oraz że producent sera ekologicznego nie spełnił wymagań przepisów w zakresie rolnictwa ekologicznego, a tym samym, nie ma przesłanek do zobowiązania strony do uiszczenia kwoty stanowiącej równowartość kosztów przeprowadzonych badań w związku z niespełnianiem wymagań jakościowych przedmiotowego produktu. Biorąc powyższe pod uwagę Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzekł jak w sentencji. Niniejsza decyzja jest ostateczna w trybie postępowania administracyjnego. Pouczenie Zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) od niniejszej decyzji przysługuje skarga wnoszona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Z up. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Małgorzata Kozak Wiceprezes Otrzymują: 1. Anna Aneta Smogór Firma Usługowo Handlowa ZAGRODA ul. Stalowa 37; 70-736 Szczecin 2. Zachodniopomorski Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej w Szczecinie 3. a/a 6