Rynek pracy województwa pomorskiego na wsi i w mieście przemiany, zróżnicowania, wyzwania Gdańsk, 3 listopada 2011 r.
Ludność zamieszkała na wsi w województwie pomorskim w latach 2009-2010 31.12.2009 r. 31.12.2010 r. liczba osób zamieszkałych na wsi udział w ludności ogółem 753,5 tys. 762,6 tys. 33,8% 34,0% W województwie pomorskim liczba mieszkańców wsi z roku na rok wzrasta. W roku 2010 wzrost liczby ludności wiejskiej w województwie pomorskim był najwyższy w kraju i wynosił 1,20% (w kraju 0,27%). Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 2
Wskaźnik zatrudnienia w IV kwartale w mieście i na wsi woj. pomorskie lata 2000-2010 55,0% 50,0% 45,0% 40,0% 48,4% 45,2% 47,3% 44,7% 43,5% 40,1% 42,8% 41,5% 43,5% 43,1% 49,5% 48,6% 45,8% 48,0% 47,0% 44,5% 53,2% 48,7% 52,2% 50,4% 50,0% 46,8% 35,0% 30,0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 miasto wieś Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (BAEL) Wskaźnik zatrudnienia - udział pracujących w ogólnej liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej 3
Struktura pracujących w gospodarce narodowej w Polsce i województwie pomorskim stan w dniu 31 XII 2009 r. pracujący w Polsce 13 449 087 osób pracujący w woj. pomorskim 736 807 osób 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% handel i usługi 7 539 140 osób 56,1% przemysł i budownictwo 3 779 241 osób 28,1% rolnictwo 2 130 706 osób 15,8% kraj handel i usługi 447 227 osób 60,7% przemysł i budownictwo 228 535 osób 31,0% rolnictwo 61 045 osób - 8,3% woj. pomorskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (Bank Danych Lokalnych) W ostatnich latach udział pracujących w sektorze rolniczym w prawie wszystkich powiatach woj. pomorskiego uległ ograniczeniu na korzyść sektorów usługowego i przemysłowego; w dalszym ciągu znaczny udział zatrudnionych w rolnictwie cechuje powiaty: nowodworski, sztumski, kartuski i kościerski. Cytat za: Trendy rozwoju oraz ocena jakości kapitału ludzkiego w województwie pomorskim, Gdańsk 2010 4
Struktura ludności a struktura bezrobotnych wg miejsca zamieszkania woj. pomorskie stan na 31 grudnia 2010 r. Ludność ogółem - 2 240,3 tys. osób Bezrobotni ogółem - 104,7 tys. osób 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 34,0% 762,6 tys. osób 45,2% 47,3 tys. osób 66,0% 1 477,7 tys. osób 54,8% 57,4 tys. osób ludność ogółem bezrobotni miasto wieś Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01 5
Udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych według powiatów stan na 31.12.2010 r. [ w %] słupski kartuski gdański nowodworski sztumski bytowski kościerski człuchowski pucki starogardzki kwidzyński lęborski chojnicki wejherowski tczewski malborski 74,1 68,6 67,1 66,9 66,4 60,6 55,2 52,6 49,2 44,8 44,3 44,0 38,1 37,8 84,1 84,0 W województwie pomorskim 45,2% 0 20 40 60 80 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01 [%] 6
Stopa bezrobocia w IV kwartale lat 2000-2010 w mieście i na wsi województwo pomorskie wg BAEL 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 20,9% 26,4% 23,6% 22,6% 20,2% 21,5% 19,9% 19,4% 17,1% 17,7% 12,8% 15,3% 11,8% 10,7% 10,0% 12,7% 9,5% 4,5% 9,4% 6,8% 6,7% 3,6% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 stopa bezrobocia w miastach stopa bezrobocia na wsi Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (BAEL) 7
Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiatach województwa pomorskiego stan na 30.09.2011 r. 21,5% słupski 11,7% Słupsk 20,6% bytowski 17,7% lęborski 10,0% kartuski 13,8% kościerski 11,4% pucki 14,2% wejherowski Gdynia 5,1% 7,4% gdański Sopot 3,6% Gdańsk 5,1% 25,4% nowodworski 23,0% malborski 30.09.2011 r. Stopa bezrobocia: 0,1% - 10,0% 10,1% - 20,0% powyżej 20,0% 22,7% człuchowski 17,8% chojnicki 18,4% 13,0% starogardzki tczewski 24,5% sztumski 15,1% kwidzyński Województwo: 11,7% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 8
Mobilność przestrzenna Przed kandydatami do pracy staje konieczność przemieszczania się za pracą wewnątrz województwa (najwięcej miejsc pracy występuje w aglomeracji trójmiejskiej i powiatach z nią sąsiadujących, a kandydaci do pracy w znacznej liczbie zamieszkują w powiatach położonych na obrzeżach województwa, w tym na wsi). MIASTO GDAŃSK Lepszemu wykorzystaniu miejsc pracy w regionie musi towarzyszyć m.in. poprawa jakości dróg i połączeń komunikacyjnych oraz uruchomienie Pomorskiej Kolei Metropolitalnej. UDZIAŁ PRZYJEŻDŻAJĄCYCH DO PRACY W LICZBIE ZATRUDNIONYCH W GMINIE ZAMIESZKANIA Według danych GUS w woj. pomorskim do pracy dojeżdża 134 tys. osób. Źródło: Przepływy ludności związane z zatrudnieniem w województwie pomorskim, US w Gdańsku 9
Ranking powiatów województwa pomorskiego wg salda przepływów ludności związanych z zatrudnieniem w 2006 r. m. Gdańsk 18494 m. Gdynia m. Słupsk 2562 11440 m. Sopot lęborski kw idzyński człuchow ski bytow ski sztumski chojnicki now odw orski kościerski pucki malborski starogardzki kartuski tczew ski słupski -139-242 -800-808 -853-1011 -1249-1484 -1791-1830 -2682-2855 -3135-3183 2232 gdański w ejherow ski -3378-10470 -15000-10000 -5000 0 5000 10000 15000 20000 Źródło: Przepływy ludności związane z zatrudnieniem w województwie pomorskim, US w Gdańsku 10
Bezrobotni w końcu 2010 r. według kategorii wieku woj. pomorskie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 27,0% 45,5% 27,5% wieś 33,3% 48,1% 18,6% miasto 18-24 25-44 45-64 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01 11
Bezrobotni w końcu 2010 r. według wykształcenia woj. pomorskie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 4,5% 17,7% 10,0% 33,4% 34,4% wieś 12,3% 22,1% 13,0% 27,7% 25,0% miasto gimnazjalne i poniżej zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe wyższe Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01 12
Struktura bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy w końcu 2010 r. wg miejsca zamieszkania województwo pomorskie 100% 90% 80% 70% 60% 52,7% 45,1% 48,5% 50,5% 51,5% 61,8% 66,9% 50% 40% 30% 20% 10% 47,3% 54,9% 51,5% 49,5% 48,5% 38,2% 33,1% 0% bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy do 25 roku życia bez wykształcenia średniego bez kwalifikacji zawodowych bezrobotni długotrwale pow. 50 roku życia niepełnosprawne wieś miasto Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01 13
tys. osób Prognoza liczby ludności w wieku produkcyjnym (18-59/64 lata) w latach 2007-2035 (w tys.) w miastach i na wsi województwo pomorskie 1 600,0 1 400,0 1 428,6 1 433,3 1 437,7 1 439,0 1 435,7 1 392,2 1 381,2 1 323,1 1 324,5 1 314,1 1 200,0 1 000,0 964,9 960,8 956,9 950,8 942,0 886,5 875,5 824,3 819,7 807,2 800,0 600,0 463,6 472,5 480,8 488,2 493,7 505,7 505,6 498,8 504,8 506,9 400,0 200,0 0,0 2007* 2008 2009 2010 2011 2016 2017 2025 2030 2035 ogółem miasto wieś * dane rzeczywiste Według prognozy w województwie pomorskim liczba ludności w wieku produkcyjnym zamieszkała na wsi zacznie zmniejszać się od 2017 r. i tendencja ta utrzyma się do roku 2025. W mieście liczba ludności w wieku produkcyjnym w całym okresie prognozowanym będzie się zmniejszała. Źródło: Prognoza ludności na lata 2008-2035, Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (publikacje za lata 2007-2008) www.stat.gov.pl 14
Wyzwania dla regionalnego rynku pracy ( ) wyłącznie z rolnictwa w województwie pomorskim może utrzymywać się ok. 20 tys. osób. Innymi słowy znaczy to, że spośród 700 tys. osób zamieszkujących obszary wiejskie w województwie pomorskim, rolnictwo wyłączne utrzymanie jest w stanie zapewnić ok. 3% spośród nich. Jest to ważna przesłanka w kształtowaniu polityki względem obszarów wiejskich w województwie. ( ) Cytat za: Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej 2004-2006 i 2007-2013 oraz Polityki Spójności 2004-2006 w zakresie przedmiotowym (SPO ROL) na wzrost konkurencyjności sektora rolnego w województwie pomorskim, s. 36 Ekspertyza prof. dr. hab. Walentego Poczty 15
Wyzwania dla regionalnego rynku pracy W przypadku gmin, które cechują się najniższym potencjałem społeczno-ekonomicznym ( ) poprawę sytuacji na rynku pracy może przynieść lepsze skomunikowanie (transport publiczny drogowy i kolejowy) tych terenów z miastami powiatowymi lub usytuowanymi w pobliżu dużymi ośrodkami miejskimi. Ułatwi to proces poszukiwania pracy oraz umożliwi dojazdy do miejsc pracy bez konieczności zmiany miejsca zamieszkania/stałego pobytu. Cytat za: Mapa potencjału społeczno-ekonomicznego gmin województwa pomorskiego, Gdańsk 2010 16
Wyzwania dla regionalnego rynku pracy Turystyka jest ( ) istotna dla rozwoju regionu m.in. z punktu widzenia wzrostu zatrudnienia. W województwie panują warunki dla rozwoju wszystkich form turystyki w tym agroturystyki ( ). Pod względem ilości gospodarstw agroturystycznych województwo pomorskie należy do wiodących w kraju. [ ] W województwie pomorskim notuje się ponadto systematyczny wzrost powierzchni lasów. Gospodarka leśna ma szczególne znaczenie w rozwoju województwa, m.in. z uwagi na potencjał w zakresie tworzenia miejsc pracy na obszarach depresji gospodarczej. Cytat za: Mapa potencjału społeczno-ekonomicznego gmin województwa pomorskiego, Gdańsk 2010 17
Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku Dziękuję za uwagę 3 listopada 2011 r.