Modele systemów organizacji i finansowania sportu powszechnego w Europie Dr Renata Włoch Projekt Społeczny 2012 Instytut Socjologii UW r.wloch@uw.edu.pl
Europejski model sportu Uznanie roli sportu przez Unię Europejską 1998 Komisja Europejska: sport pełni funkcje: Edukacyjną Wzmacniania zdrowia publicznego Społeczną Kulturową Rekreacyjną Rosnąca rola ekonomiczna sportu: 3% światowego handlu; tworzenie nowych miejsc pracy
Europejski model sportu cd. Model hierarchiczny (piramidy) Federacje europejskie Federacje narodowe Federacje regionalne Kluby
Europejski model sportu cd. Podejście oddolne (grassroot approach): sport powszechny jest organizowany lokalnie na poziomie klubów Tradycyjnie sport nie był powiązany z paostwem, ani z biznesem (w odróżnieniu od modelu amerykaoskiego) Rozwojem działalności sportowej w obszarze sportu powszechnego zajmują się przede wszystkim amatorzy i wolontariusze; sport jest dla nich sposobem spędzania wolnego czasu oraz aktywnością prospołeczną
Wewnętrzne zróżnicowanie europejskiego modelu sportu Wymiary zróżnicowania: ROLA WŁADZ PUBLICZNYCH, zwłaszcza paostwa reprezentowanego przez ministerstwo sportu POZIOM KOORDYNACJI ORAZ ZAANGAŻOWANIA RÓŻNYCH PODMIOTÓW FUNKCJONUJĄCYCH W OBRĘBIE SYSTEMU SPORTOWEGO, rozwiązania formalne i nieformalne ROLE PEŁNIONE PRZEZ WOLONTARIAT, WŁADZE PUBLICZNE I PODMIOTY PRYWATNE w dostarczaniu usług sportowych dla społeczeostwa ELASTYCZNOŚD SYSTEMU w dostosowywaniu się do potrzeb społecznych Badania VOCASPORT 2004
Cztery systemy organizacji sportu BIUROKRATYCZNY PRZEDSIĘBIORCZY MISYJNY SPOŁECZNY
MODEL BIUROKRATYCZNY Wysoki poziom zaangażowania paostwa Najczęściej istnieją ramy prawne regulujące obszar sportu Wolontariat działa na zasadzie delegacji uprawnieo, inni partnerzy społeczni, użytkownicy sportu oraz prywatni przedsiębiorcy mają bardzo niewielki wpływ na kształtowanie i implementację polityki sportowej Belgia, Cypr, Czechy, Estonia, Finlandia, Francja, Węgry, Łotwa, Litwa, Malta, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania
MODEL PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Wysoki poziom zaangażowania podmiotów rynkowych, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, poprzez kontrakty zawierane z paostwem na zarządzanie publicznymi obiektami sportowymi Rola władz publicznych ogranicza się w zasadzie do tworzenia warunków dla dobrego funkcjonowania logiki rynku (podaż i popyt na sport) Sektor wolontariacki musi dostosowywad się do wymogów rynku oraz walczyd o swoją pozycję Wielka Brytania, Irlandia
Wielka Brytania W Wielkiej Brytanii za sport odpowiadają władze regionalne Finansowanie sportu zawodowego jest w ogromnej większości prywatne, ale skoncentrowane na kilku dyscyplinach, głównie na piłce nożnej Lekkoatletyka i pozostałe dyscypliny są uzależnione od finansowania publicznego za pośrednictwem rządowej agencji UK Sport, która ma odpowiedniki w każdym regionie (Sport England). Uzyskują one pieniądze za pośrednictwem National Lottery.
MODEL MISYJNY Dominująca pozycja sektora wolontariackiego, obdarzonego dużą autonomią w podejmowaniu decyzji oraz ogromnym wpływem na kształtowanie polityki sportowej Użytkownicy rzadko mogą przyjmowad role konsumentów, a prywatni przedsiębiorcy funkcjonują na obrzeżach systemu Austria, Dania, Niemcy, Włochy, Luksemburg, Szwecja
MODEL SPOŁECZNY Oparty na szerszym zaangażowaniu społeczeostwa obywatelskiego: związków zawodowych, sektora wolontariackiego, przedsiębiorstw prywatnych sport jako dobro wspólne Współdziałanie między aktorami publicznymi, prywatnymi i należącymi do sektora prywatnego Holandia
Holandia 27 000 klubów sportowych Co trzeci Holender należy do klubu sportowego, co dziesiąty jest aktywnym wolontariuszem sportowym -> tylko 13% personelu sektora sportowego pracuje odpłatnie Rocznie wolontariusze wypracowują ponad 2 miliony roboczogodzin
Decentralizacja SPOŁECZNY EFEKTYWNOŚD/ BUDOWANIE POTENCJAŁU ADAPTACJA MISYJNY Aktorzy społeczni CELE DŁUGOTERMINOWE BUDOWANIE POTENCJAŁU Sektor wolontariacki CELE ŚREDNIOTERMINOWE Ciągłość i trwałość WYMIERNOŚD Sektor prywatny Zmiana i innowacje Sektor paostwowy EFEKTYWNOŚD CELE POŚREDNIE, KONTROLA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI BIUROKRATYCZNY Centralizacja CELE KRÓTKOTERMINOWE
MODELE FINANSOWANIA SPORTU MODEL PÓŁNOCNO- I ZACHODNIOEUROPEJSKI Wysoki poziom partycypacji sportowej Wysoki poziom finansowania prywatnego i publicznego; duży udział wolontariatu Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Niemcy, Irlandia, Luksemburg, Holandia i Szwecja Francja Wielka Brytania MODEL ŚRÓDZIEMNOMORSKI Włochy, Grecja, Hiszpania, Malta MODEL TĘCZOWY Niski popyt na usługi sportowe, często brak infrastruktury sportowej MODEL BCP Relatywnie wysoki poziom finansowania ze strony władz publicznych
Bibliografia European Commission, The European Model of Sport, Consultation Document of DG X 2008. Eurostrategies, Study on the funding of grassroots sports in the EU with a focus on the internal market aspects concerning legislative frameworks and systems of financing, 2011. Henry I., European Model of Sport: Governance, Organisational Change and Sports Policy in the EU, Hitosubashi Journal of arts and sciences 2009 50(1), s. 41-42. Henry I., European Policy Systems and Sport for All as a Policy Objective, Paper written in the framework of the IOC s OSC Postgraduate Grant Selection Committee (2011 meeting). Petry K., Steinbach D. and Tokarski W., Sport systems in the countries of the European Union: similarities and differences, European Journal for Sport and Society 2004 1 (1), s. 15-21.