PRAWA CZŁOWIEKA W KONTEKŚCIE PRAW DZIECKA

PRAWA CZŁOWIEKA W KONTEKŚCIE PRAW DZIECKA Prawa człowieka Prawa i wolności człowieka występują wyłącznie w relacjach jednostki z państwem. Gdy mówimy o prawach człowieka ograniczamy się do stosunków między człowiekiem a państwem. Oczywiście życie rodzinne, miłość, przyjaźń, stosunki sąsiedzkie są źródłem licznych potrzeb, uprawnień i zobowiązań, nie jest to jednak domena praw człowieka. 14

Prawa człowieka to prawa indywidualne nie zaś zbiorowe. Ich podmiotem jest pojedynczy człowiek. Praw człowieka dochodzi się od państwa. Są one tarczą, które daje jednostkom poczucie bezpieczeństwa w kontaktach z państwem Klasyfikacja praw człowieka Prawa dzielą się na materialne i proceduralne. Prawa materialne zaś na: Prawa - obowiązek rządzących zrobienia czegoś czynnie dla każdego z nas. Na przykład prawo do nauki nakłada na rządzących odpowiedzialność za spowodowanie istnienia sieci szkół, umożliwiających każdemu dziecku pobieranie nauki. 15

Wolności - nałożone na rządzących zakazy ingerowania w określone obszary naszego życia. Wolność słowa, wolność wyznania itp., to zakazy wtrącania się władz państwowych w te dziedziny ludzkiej aktywności. Podstawowym pojęciem w koncepcji praw człowieka jest niezbywalna, przyrodzona godność osobowa człowieka. Jest ona związana z istotą człowieczeństwa, wynika z faktu bycia człowiekiem, posiada ją i niemowlę, które jeszcze niczego w życiu nie dokonało, i największy zbrodniarz. Godność osobową należy odróżnić od godności osobistej, która jest pojęciem bliskim honorowi - na tę godność trzeba zapracować, rośnie gdy postępujemy szlachetnie, można ją stracić, gdy postąpimy podle. 16

Prawa człowieka są niezbywalne. Żaden człowiek nie może być ich pozbawiony, ani też nie może sam ich się zrzec. Przysługują każdemu niezależnie od posiadanej pozycji społecznej, ani sposobu, w jaki ktoś żyje, a zatem są powszechne. A skoro każdemu się należą tylko z racji urodzenia się człowiekiem, mówimy o nich, iż są przyrodzone. Prawa człowieka przysługują w równym stopniu wszystkim ludziom, niezależnie od wszelkich różnic, jakie ich dzielą lub mogą dzielić; takich jak: kolor skóry, rasa, narodowość, przynależność państwowa, wyznawana religia, pozycja społeczna, płeć, wiek i inne. Prawa człowieka są niezmienne, czyli niezależne od warunków czasu i miejsca. Są również nadrzędne w stosunku do państwa, czy też w stosunku do każdej społeczności, w której człowiek się znajdzie. Z naruszeniami praw człowieka spotykamy się 17

tylko wtedy, kiedy mamy do czynienia z władzą, która je narusza. Istotne jest, aby wiedzieć, że prawa człowieka są prawami indywidualnymi zajmują się jednostką, nie zaś całymi grupami, zbiorowościami, narodami. Prawa dziecka Prawa dziecka to obowiązki dorosłego wobec niego. Wolności dziecka stanowią dla dorosłego człowieka zakaz ingerowania w niektóre obszary życia dziecka. Prawa dziecka ograniczają prawa dorosłych, jednocześnie nakładając na nich obowiązki. Przyczyną konieczności wyodrębnienia praw dziecka według Konwencji Praw Dziecka tkwi w fizycznej i psychicznej niedojrzałości dziecka. Dziecko jest istotą ludzką i wymaga poszanowania 18

dla jego tożsamości, godności i prywatności. Rodzina, którą państwo ma wspierać, a nie wyręczać w jej funkcjach opiekuńczych, jest najlepszym miejscem wychowania dziecka. Prawa ucznia W polskim systemie prawa nie ma aktu normatywnego, który by zawierał kompletną listę praw ucznia. Oto próba ujęcia rozsianych po rozporządzeniach praw ucznia w jeden zbiór. Prawo do nauki Prawo to jest realizowane poprzez stworzenie jednolitego, bezpłatnego, publicznego i obowiązkowego systemu kształcenia w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum.. Prawo do wyrażania swojej opinii 19

Uczeń ma prawo do wygłaszania kontrowersyjnych, a nawet niezgodnych z powszechnie przyjętym kanonem nauczania poglądów. Oczywiście wolność ta nie zwalnia go ze znajomości oficjalnych interpretacji. Należy jednak pamiętać, że ograniczeniem tej wolności jest dobro osobiste innych osób (nikogo nie wolno obrażać). Poglądy i opinie uczniów nie mogą być przedmiotem oceny stawianej przez nauczyciela. Prawo do wypowiedzi i informacji Uczeń powinien mieć dostęp do wszystkich informacji, które mogą mieć wpływ na jego sytuację w szkole. Prawo to dotyczy również prawa dziecka do informacji o swoich prawach. Z racji swojej niedojrzałości dziecko może nie wiedzieć o przysługujących mu prawach, wobec czego szkoła ma obowiązek informowania go o nich. W życiu 20

dorosłym nieznajomość prawa szkodzi, w przypadku dziecka takie stwierdzenie jest nieuzasadnione. Zakaz naruszania godności Kary ustanowione przez statut szkoły nie mogą naruszać nietykalności i godności osobistej ucznia. Ucznia nie wolno obrażać i ośmieszać. Prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu Kwestie ocen są szczegółowo określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów. Każdy uczeń powinien mieć możliwość zapoznania się z wewnątrzszkolnym systemem oceniania. Każda ocena, jaką stawia nauczyciel powinna być jawna i uzasadniona - uczeń musi wiedzieć jaką ocenę dostał i dlaczego. 21

Prawo do życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno-wychowawczym Nauczyciele powinni traktować uczniów sprawiedliwie i równo, tzn. nie kierować się swoimi sympatiami i antypatiami wobec uczniów ani też nie demonstrować ich. Prawo do wpływania na życie szkoły poprzez działalność samorządową Każdy uczeń jest członkiem samorządu uczniowskiego i przysługuje mu czynne i bierne prawo wyborcze do organów samorządu. Sam też decyduje, jak i na ile chce się zaangażować w życie uczniowskie. Prawo do uznania i zachowania tożsamości narodowej Szkoła powinna zapewnić uczniom należącym do mniejszości narodowych warunki umożliwiające 22

podtrzymywanie i rozwijanie tożsamości narodowej, etnicznej i językowej oraz własnej historii i kultury. Prawo do swobody myśli oraz przekonań światopoglądowych i religijnych O tym, czy niepełnoletni uczeń będzie uczęszczał na lekcję religii czy etyki decyduje jego prawny opiekun, a po uzyskaniu pełnoletniości sam uczeń. Na szkole ciąży obowiązek takie lekcje zorganizować. Granicą praw każdego człowieka są prawa drugiego człowieka. Jeśli ktoś w stosunku do mnie wykracza poza te granice, czy jestem skłonny robić to samo w stosunku do niego? Należy pamiętać o tym, że wszyscy jesteśmy w naszym zachowaniu zobowiązani do respektowania różnych zasad. Wiadomo też, że wśród ludzi istnieje niepisana zasada 23

wzajemności: na ogół, jeśli wymagamy od kogoś, aby zachowywał się w określony sposób, sami również powinniśmy być gotowi tak postępować. Jeśli chcemy być szanowani, musimy szanować innych. WYCHOWYWAĆ Z POSZANOWANIEM PRAWA Nie upokarzaj dziecka, bo on również, tak jak Ty ma silne poczucie godności. Staraj się stosować tylko takie metody, jakie Ty sam akceptowałeś w swoim dzieciństwie. Pozwalaj dziecku dokonywać wyboru najczęściej, jak tylko możesz. Jeżeli zachowałeś się wobec dziecka niewłaściwie, przeproś go i wytłumacz się. Nie bój się utraty autorytetu dziecko i tak wie, kiedy popełniasz błędy. 24

Nigdy nie mów o dziecku źle, szczególnie w obecności innych osób Nie mów: - Zrobisz, bo ja tak chcę! Jeżeli czegoś musisz zabronić, to wyjaśnij dlaczego. Jeżeli wydajesz dziecku polecenia, staraj się nie stać nam nim i mówić z góry swojego autorytetu Nie musisz być za wszelką cenę konsekwentny, nie musisz być w zgodzie z innymi dorosłymi przeciwko dziecku, jeżeli wiesz, że tamten dorosły nie miał racji Gdy nie wiesz jak postąpić, pomyśl jakbyś TY się czuł, będąc dzieckiem Staraj się być adwokatem Twojego dziecka. 25