KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Upadłość spółdzielni mieszkaniowej, dewelopera i towarzystwa budownictwa społecznego
Polecamy nasze publikacje: Stanisław Gurgul (red.) PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE, wyd. 8 Duże Komentarze Becka Kazimierz Piasecki, Andrzej Marciniak (red.) KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO. TOM III. POSTĘPOWANIE NIEPROCESOWE, W RAZIE ZAGINIĘCIA LUB ZNISZCZENIA AKT, ZABEZPIECZAJĄCE I EGZEKUCYJNE. KOMENTARZ DO ARTYKUŁÓW 506 1088, wyd. 5 Duże Komentarze Becka Piotr Zimmermann PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE, wyd. 2 Komentarze Becka Adam Doliwa PRAWO MIESZKANIOWE, wyd. 4 Komentarze Becka Ryszard Strzelczyk OCHRONA PRAW NABYWCY LOKALU MIESZKALNEGO LUB DOMU JEDNORODZINNEGO Krótkie Komentarze Becka Stella Brzeszczyńska NIERUCHOMOŚCI. ASPEKTY PODATKOWE I CYWILNOPRAWNE Nieruchomości Bogusław Banaszak KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ, wyd. 2 Komentarze Becka www.księgarnia.beck.pl
Upadłość spółdzielni mieszkaniowej, dewelopera i towarzystwa budownictwa społecznego Komentarz Stanisław Gurgul WYDAWNICTWO C.H. BECK WARSZAWA 2012
Redakcja: Elżbieta Jóźwiak Redaktor prowadzący: Wioleta Beczek Wydawnictwo C.H. Beck 2012 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: DTP Service Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-4416-4 ISBN e-book 978-83-255-4417-1
Spis treści Przedmowa.... Wykaz skrótów.... XIII Wykaz literatury.... XXI A. Tekst ustawy... 1 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93) wyciąg.... 3 Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848) wyciąg.... 13 Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116) wyciąg... 23 Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903) wyciąg.... 53 Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037) wyciąg.... 59 Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz.U. Nr 232, poz. 1377) wyciąg.... 69 Ustawa z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1070) wyciąg.... 77 Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1112) wyciąg... 87 B. Komentarz... 91 Rozdział I. Upadłość spółdzielni mieszkaniowej... 93 1. Wprowadzenie................................... 93 A. Geneza i rozwój spółdzielczości (spółdzielni mieszkaniowych)... 93 B. Podstawy i tryb ogłoszenia upadłości spółdzielni mieszkaniowej................................. 99 Art. 130 PrSpółdz. Ogłoszenie... 103 Art. 131 PrSpółdz. Wniosek... 109 Art. 132 PrSpółdz. Zarządzenie sądu... 110 Art. 133 PrSpółdz. Wykreślenie bez postępowania... 111 Art. 134 PrSpółdz. Organy spółdzielni... 112 IX V
Spis treści VI Art. 135 PrSpółdz. Wymagalność udziałów... 114 Art. 136 PrSpółdz. Wniosek o wykreślenie... 115 Art. 137 PrSpółdz. Odesłanie... 116 2. Skutki ogłoszenia upadłości spółdzielni mieszkaniowej według ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych... 117 Art. 16 SpółMieszkU. Skutki likwidacji spółdzielni... 117 Art. 17 18 SpółMieszkU. Przekształcenie prawa... 122 Art. 17 19 SpółMieszkU. Odesłanie... 127 Art. 54 1 SpółMieszkU. Odesłanie... 132 3. Skutki ogłoszenia upadłości spółdzielni mieszkaniowej według prawa upadłościowego i naprawczego... 134 Art. 86 PrUpN. Upadłość spółdzielni mieszkaniowej.. 134 A. Wprowadzenie... 134 B. Czynności określone w treści art. 41 43 SpółMieszkU. 135 Art. 41 SpółMieszkU. Scalenie, podział, rozgraniczenie. 135 Art. 42 SpółMieszkU. Oznaczenie lokali i udziałów w nieruchomości... 136 Art. 43 SpółMieszkU. Uchwała zarządu spółdzielni... 137 C. Zawieranie przez syndyka (zarządcę) w toku postępowania upadłościowego umów dotyczących lokali... 141 D. Roszczenie o ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności lokalu oraz lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.................................. 157 E. Hipoteka na nieruchomości spółdzielni... 159 F. Zakończenie upadłości spółdzielni mieszkaniowej (przy niepełnej likwidacji majątku masy upadłości)... 165 Rozdział II. Upadłość dewelopera... 169 1. Wprowadzenie (geneza i uzasadnienie instytucji upadłości dewelopera)... 169 2. Postępowanie upadłościowe wobec deweloperów... 187 Art. 425 1 PrUpN. Stosowanie przepisów... 187 A. Deweloper jako przedsiębiorca... 187 B. Nabywca lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego... 194 C. Umowa deweloperska... 197 3. Przedsięwzięcie deweloperskie... 203 4. Zagadnienia intertemporalne... 204 Art. 425 2 PrUpN. Odrębna masa upadłości... 204 A. Ogłoszenie upadłości dewelopera... 205 B. Powstanie osobnej masy upadłości i jej składniki... 209
Spis treści C. Pierwszeństwo zaspokojenia nabywców z osobnej masy upadłości... 216 Art. 425 3 PrUpN. Wyłączenie zastosowania prze pisu.. 227 Art. 425 4 PrUpN. Zgromadzenie nabywców... 231 A. Zgromadzenie nabywców (powstanie, zwoływanie)... 232 B. Uchwały zgromadzenia nabywców... 234 C. Uwagi uzupełniające... 238 Art. 425 5 PrUpN. Przeniesienie prawa własności... 243 A. Uwagi ogólne... 243 B. Podstawy i tryb przeniesienia prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości.. 244 C. Hipoteka na nieruchomości spółdzielni i na prawach nabywców (hipoteka łączna)... 247 Rozdział III. Upadłość towarzystwa budownictwa społecznego. 258 1. Wprowadzenie................................... 258 2. Kaucja zabezpieczająca należności przysługujące wynajmującemu z tytułu najmu lokalu... 259 A. Zagadnienia ogólne... 259 B. Pojęcie i zasady zwrotu kaucji... 260 3. Partycypacja najemcy w kosztach budowy lokalu mieszkalnego... 266 4. Wpływ sprzedaży nieruchomości towarzystwa budownictwa społecznego na stosunki najmu lokalu... 268 5. Ustanowienie odrębnej własności lokalu w stosunku do lokali w zasobach towarzystwa budownictwa społecznego... 269 6. Hipoteka na nieruchomości towarzystwa budownictwa społecznego... 275 7. Zakończenie upadłości towarzystwa budownictwa społecznego... 277 Art. 289 KSH. Upadłość... 277 Art. 290 KSH. Zawiadomienie urzędu skarbowego... 277 Art. 477 KSH. Upadłość... 277 Art. 136 PrSpółdz. Wniosek o wykreślenie... 278 Indeks rzeczowy.... 283 VII
Przedmowa Omne opus atque ius hominum causa constitutum est ta myśl Hermogenianusa, prawnika rzymskiego z IV wieku, powinna przyświecać każdemu twórcy, przede wszystkim jednak współczesnemu ustawodawcy, którego pierwszym obowiązkiem [jak to wyraził XX-wieczny już myśliciel] jest używanie jasnych, niedwuznacznych sformułowań, które nie tylko eksperci lecz także zwykli ludzie będą interpretować w jeden i tylko jeden sposób (tak N. Wiener, Cybernetyka a społeczeństwo, Warszawa 1961, s. 121). Niestety, realizacja tego postulatu często pozostawia wiele do życzenia, czego spektakularnym przykładem są interesujące nas tu w szczególności przepisy o upadłości spółdzielni mieszkaniowej oraz o upadłości tzw. dewelopera. Drugie z nich, zawarte w ustawie z 16.9.2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz.U. Nr 232, poz. 1377; dalej: ustawa deweloperska), liczni przedstawiciele doktryny ocenili zdecydowanie negatywnie, formułując tak ciężkie zarzuty, jak: niedopracowana i niespójna regulacja, jedna z najmniej przemyślanych i najgorzej przygotowanych ustaw uchwalonych w ostatnich latach [ ] ustawa nadająca się w całości do uchylenia (tak M. Porzycki, Regulacja upadłości dewelopera pozorna poprawa sytuacji nabywców mieszkań, MoP 2012, Nr 7, s. 342 i 346), rozwiązania przyjęte w zakresie upadłości dewelopera pozostają w sprzeczności zarówno z Konstytucją RP jak i z fundamentalnymi zasadami prawa upadłościowego i naprawczego (tak A. Machowska, Przepisy o upadłości dewelopera w ustawie o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, MoP 2011, Nr 24, s. 301) itp. Podzielam przytoczone opinie, że dostrzeżone ułomności ustawy deweloperskiej kwalifikują się jako ciężkie naruszenie reguł przyzwoitej legislacji (wyrażenie używane przez Trybunał Konstytucyjny), a nie tylko jako przejaw inelegantiae iuris, tj. wyłącznie braku poprawności językowej (dotyczy to również, choć w mniejszym stopniu, przepisów regulujących upadłość spółdzielni mieszkaniowej oraz upadłość towarzystwa budownictwa społecznego). W tym kontekście z mocą jednak należy podkreślić, że w procesie wykładni prawa nie powinno się mnożyć wątpliwości ponad pewną miarę, po przekroczeniu której trzeba by odmówić zastosowania danego przepisu. Postępowanie takie byłoby sprzeczne z samą istotą stosowania prawa i stanowiłoby w gruncie rzeczy uzurpację IX
Przedmowa funkcji tworzenia (derogowania) prawa, musi być zatem odrzucone przy dokonywaniu jego wykładni. Tak sformułowany kanon wykładni prawa jest szczególnie istotny w sprawach upadłości spółdzielni mieszkaniowej, podmiotu mającego status dewelopera oraz towarzystwa budownictwa społecznego. W sprawach tych, będących przedmiotem niniejszego opracowania, występuje niezwykłe wręcz bogactwo stanów faktycznych, a przede wszystkim problemów jurydycznych, które zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie oceniane są na różne, często wykluczające się sposoby, czemu sprzyjają wspomniane wyżej niedopracowanie i niespójność (niezharmonizowanie) odnośnych przepisów, a nawet ich sprzeczność [ ] z fundamentalnymi zasadami prawa upadłościowego i naprawczego (uważam, że sprzeczności tej nie ma w stosunku do postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.). Antycypując, podstawowe znaczenie ma tu pytanie, czy roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości (w tym nieruchomości lokalowej) ma status wierzytelności podlegającej zaspokojeniu z ogólnych funduszów masy upadłości spółdzielni mieszkaniowej lub dewelopera, czy też status uprawnienia, którego wartość ulega zaspokojeniu z wyodrębnionego funduszu obejmującego cenę sprzedaży nieruchomości? W przedmiotowej kwestii opowiadam się kategorycznie za drugim rozwiązaniem, przemawiają bowiem za nim zarówno argumenty natury dogmatycznej, tj. z zakresu wykładni językowej, jak i argumenty wyższego stopnia, odwołujące się do arystotelesowskiej zasady etycznej epieikeia i do rzymskiej kategorii metaprawnej aequitas (obszernie o tym w dalszych częściach opracowania). Niniejsza rozprawa składa się z trzech części, z których pierwsza obejmuje zagadnienia związane z upadłością spółdzielni mieszkaniowej, druga upadłości dewelopera, trzecia zaś upadłości towarzystwa budownictwa społecznego. Zagadnienia te z reguły cechują się wysokim stopniem abstrakcji prawniczej, dotyczą zaś dobra materialnego mającego niewątpliwie największe znaczenie dla olbrzymiej większości konsumentów, będących kontrahentami podmiotów, o których mowa. Podstawę analizy upadłości wskazanych podmiotów stanowić będą w szczególności następujące przepisy: 1) upadłości spółdzielni mieszkaniowej art. 16, 17 18, 17 19 i 54 1 ustawy z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.), art. 130 136 ustawy z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.), art. 86 ustawy z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U z 2012 r. poz. 1112); X
Przedmowa 2) upadłości dewelopera art. 425 1 425 5 PrUpN, art. 1, 3, 5, 10 i 22 28 ustawy deweloperskiej, art. 9 ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.); 3) upadłości towarzystwa budownictwa społecznego art. 23 33 ustawy z 26.10.1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), art. 270, 289, 459 i 477 ustawy z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.). Wymienione przepisy tworzą niewątpliwie fundament instytucji upadłości spółdzielni mieszkaniowej, upadłości dewelopera oraz upadłości towarzystwa budownictwa społecznego. Uzyskanie jednakże pełnego obrazu instytucji upadłości tych podmiotów wymaga częstego odwoływania się przede wszystkim do przepisów ogólnych o postępowaniu upadłościowym i jego skutkach (art. 2 377 PrUpN), a ponadto do licznych przepisów innych jeszcze ustaw, w tym zwłaszcza przepisów ustawy z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), ustawy z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) oraz ustawy z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.). Tak szerokie ujęcie podstawy normatywnej analizowanej instytucji powinno sprzyjać prawidłowemu kształtowaniu się praktyki sądowej w tym zakresie. Ideałem (wprawdzie nieosiągalnym, ku któremu jednak zawsze należy dążyć) byłoby tu osiągnięcie stanu rzeczy, o którym dałoby się powiedzieć aurea theoria aurea praxis. Publikowana rozprawa uwzględnia stan prawny na dzień 31.8.2012 r. Warszawa, październik 2012 r. Stanisław Gurgul XI
Wykaz skrótów 1. Źródła prawa EgzAdmU.......... ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015) GospNierU......... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) KC................ ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH................ rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) Konstytucja RP...... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.) KP................ ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPC............... ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KrRejSU........... ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) KSH............... ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) KWU.............. ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) OchrNabU (ustawa deweloperska) ustawa z 16.9.2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz.U. Nr 232, poz. 1377) OchrPrawLokU...... ustawa z 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.) OrdPodU........... ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PBudMU........... ustawa z 26.10.1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) XIII
Wykaz skrótów PomPańU.......... ustawa z 30.11.1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych oraz zmianie niektórych ustaw (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1115 ze zm.) PrBank............. ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrBud............. ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) PrGeod............ ustawa z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287) PrLok............. ustawa z 10.4.1974 r. Prawo lokalowe (t.j. Dz.U. z 1987 r. Nr 30, poz. 165 ze zm.) PrSpółdz........... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) PrUp.............. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24.10.1934 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) PrUpN............. ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1112) RachunkU.......... ustawa z 29.9.1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.) SpółdzU........... ustawa z 29.10.1920 r. o spółdzielniach (tekst pierwotny Dz.U. Nr 111, poz. 733; t.j. Dz.U. z 1950 r. Nr 25, poz. 232 ze zm.) SpółdzZwU......... ustawa z 17.2.1961 r. o spółdzielniach i ich związkach (Dz.U. Nr 12, poz. 61 ze zm.) SpółMieszkU....... ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.) SpółdzMieszkZmU... ustawa z 19.12.2002 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 240, poz. 2058 ze zm.) SpółdzMieszkZmU2.. ustawa z 14.6.2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie nie których innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz. 873 ze zm.) SwobDziałGospU.... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) WłLokU........... ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) XIV
Wykaz skrótów ZamPublU.......... ustawa z 29.1.2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.) 2. Organy orzekające SA................ Sąd Apelacyjny SN................ Sąd Najwyższy SN(7).............. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów SO................ Sąd Okręgowy TK................ Trybunał Konstytucyjny 3. Czasopisma Apel.-Lub........... Apelacja. Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Lub linie BSN............... Biuletyn Orzecznictwa Sądu Najwyższego Dz.U............... Dziennik Ustaw GP................ Gazeta Prawna GS................ Głos Sądownictwa KPP............... Kwartalnik Prawa Prywatnego MoP............... Monitor Prawniczy M.P................ Monitor Polski OSN............... Orzecznictwo Sądu Najwyższego zbiór orzeczeń Sądu Najwyższego (1917 1939, 1945 1952), Orzeczenia Sądu Najwyższego, Izby Cywilnej i Izby Karnej (1953 1961), Orzecznictwo Izby Cywilnej Sądu Najwyższego (1962), Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (1963 1981), Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna i Administracyjna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1982), od 1.1.2003 r. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych OSNC............. Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna- OSNC-ZD Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Dodatkowy OSP............... Orzecznictwo Sądów Polskich (1921 1939 i od 1990) OTK.............. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A............ Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; zbiór urzędowy, Seria A XV
Wykaz skrótów OTK-B............ Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; zbiór urzędowy, Seria B (od 2002 r.) PiP................ Państwo i Prawo PPH............... Przegląd Prawa Handlowego Prok. i Pr............ Prokuratura i Prawo Pr. Sp.............. Prawo Spółek PS................ Przegląd Sądowy Rzeczp............. Rzeczpospolita SC................ Studia Cywilistyczne 4. Piśmiennictwo R. Adamus, Osobne masy upadłości...... R. Adamus, Osobne masy upadłości w upadłości deweloperskiej, Fenix 2012, Nr 1 M. Allerhand, Komentarz.......... M. Allerhand, Prawo upadłościowe. Komentarz, Bielsko-Biała 1991 J. Brol, Prawo....... J. Brol, Prawo upadłościowe w świetle praktyki sądowej, Warszawa 1995 O. Buber, Prawo..... O. Buber, Polskie prawo upadłościowe, Warszawa 1936 D. Chrapoński, Odrębne postępowanie upadłościowe dewelopera......... D. Chrapoński, Odrębne postępowanie upadłościowe dewelopera jako instrument ochrony praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, MoP 2012, Nr 13 A. Doliwa, Prawo mieszkaniowe....... A. Doliwa, Prawo mieszkaniowe. Komentarz, Warszawa 2012 J. Frąckowiak, [w:] System pr. pryw., t. 1................ J. Frąckowiak, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne część ogólna, Warszawa 2012 M. Gersdorf, J. Ignatowicz, Prawo spółdzielcze... M. Gersdorf, J. Ignatowicz, Prawo spółdzielcze. Komentarz, Warszawa 1985 XVI
Wykaz skrótów S. Grzybowski, [w:] System pr. cyw., t. 1............... S. Grzybowski, [w:] System prawa cywilnego, t. 1, Część ogólna, Wrocław 1985 A. Jakubecki, Prawne. A. Jakubecki, J. Mojak, E. Niezbecka, Prawne zabezpieczenie kredytów, Lublin 1996 A. Jakubecki, [w:] Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz.......... A. Jakubecki, F. Zedler, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2010 W.J. Katner, [w:] System pr. pryw., t. 9.. W.J. Katner, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 9, Prawo zobowiązań umowy nienazwane, pod red. W.J. Katnera, Warszawa 2010 W. Koczara, M. Wosiek, Nowa ustawa deweloperska. W. Koczara, M. Wosiek, Nowa ustawa deweloperska omówienie, Nieruchomości C.H. Beck 2012, Nr 3 J. Korzonek, Komentarz.......... J. Korzonek, Prawo upadłościowe i prawo o postępowaniu układowym. Komentarz, Bydgoszcz 1992, przedruk wydania z 1935 r. A. Machowska, Przepisy o upadłości dewelopera......... A. Machowska, Przepisy o upadłości dewelopera w ustawie o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, MoP 2011, Nr 24 K. Opęchowska, Komu będzie przysługiwała ochrona K. Opęchowska, Komu będzie przysługiwała ochrona kilka uwag do ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, Nieruchomości C.H. Beck 2012, Nr 3 K. Pietrzykowski, Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz.......... K. Pietrzykowski, Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz, Warszawa 2011 XVII
Wykaz skrótów J. Pisuliński, [w:] System pr. pryw., t. 4................ J. Pisuliński, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 4, Prawo rzeczowe, Warszawa 2007 M. Porzycki, Regulacja upadłości dewelopera......... M. Porzycki, Regulacja upadłości dewelopera pozorna poprawa sytuacji nabywców mieszkań, MoP 2012, Nr 7 Z. Radwański, [w:] System pr. pryw., t. 2................ Z. Radwański, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne część ogólna, pod red. Z. Radwańskiego, Warszawa 2008 System pr. pryw...... System Prawa Prywatnego, praca zbiorowa pod red. Z. Radwańskiego, t. 1, Warszawa 2012, t. 2, Warszawa 2008, t. 3, Warszawa 2007, t. 4, Warszawa 2007, t. 5, Warszawa 2006, t. 6, Warszawa 2009, t. 7, Warszawa 2011, t. 8, Warszawa 2004, t. 9, Warszawa 2010, t. 10, Warszawa 2009, t. 11, Warszawa 2009, t. 12, Warszawa 2003, t. 13, Warszawa 2003, 2007, t. 14A, Warszawa 2012, t. 16, Warszawa 2008, t. 17A, Warszawa 2010, t. 17B, Warszawa 2010, t. 18, Warszawa 2005, 2010, Suplement do t. 18, Warszawa 2006, t. 19, Warszawa 2006 J. Strzępka, [w:] System pr. pryw., t. 7.. J. Strzępka, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 7, Prawo zobowiązań część szczegółowa, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2004 A. Szumański, Łączenie się spółek... A. Szumański, Łączenie się spółek w świetle Kodeksu spółek handlowych, Przegląd Sądowy 2001, Nr 3 J. Wszołek, Zakres.... J. Wszołek, Zakres zastosowania nowej ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, Nieruchomości C.H. Beck 2012, Nr 3 P. Zimmerman, Komentarz.......... P. Zimmerman, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2012 XVIII
5. Inne skróty art................. artykuł cz................. część etc................. et cetera itd................. i tak dalej itp................. i temu podobne lit................. litera m.in............... między innymi nast................ następny (-a, -e) niepubl............. niepublikowany Nr................ numer orz................ orzeczenie pkt................ punkt por................ porównaj post................ postanowienie poz................ pozycja red................ redakcja s.................. strona (-y) scil................ scilicet t.................. tom t.j................. tekst jednolity tj.................. to jest tzn................. to znaczy tzw................ tak zwany (-a, -e) uchw............... uchwała ust................. ustęp w zw............... w związku zd................. zdanie ze zm.............. ze zmianami zob................ zobacz Wykaz skrótów XIX