Poradnik uczestnika Kursu Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie Akademii uczniowskiej Pierwszy semestr Szanowni Paostwo, serdecznie witamy na kursie Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie. Kurs Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie jest kursem, w którym stawiamy na aktywnośd uczniów. Dajemy im możliwośd poznawania świata poprzez wykorzystanie naturalnej, drzemiącej w nich chęci odkrywania, doświadczania i dotykania tego, co jeszcze nieznane i zdumiewające. W tym celu dajemy im szanse na prowadzenie samodzielnych doświadczeo w zespołach uczniowskich. Nauczyciel wskazuje jak należy wykonad doświadczenie, po czym wycofuje się na pozycję osoby wspierającej, doradzającej. To uczniowie są odpowiedzialni za zaplanowanie i wykonanie doświadczenia. Jest to bardzo ważne doświadczenie dla młodego człowieka. Pozwala na wzmocnienie wiary we własne myślenie i zdolnośd poznawania świata, daje świadomośd własnych możliwości i umiejętnośd kierowania własną nauką, ma również wpływ na budowanie umiejętności korzystania z nabytej wiedzy w nowych sytuacjach. 1
Poradnik ten dotyczy tylko pierwszego semestru. Na początku drugiego otrzymają Paostwo informacje na temat dalszej części kursu tj. kolejnych 4 modułów. Spis treści poradnika 1. Słownik Pojęd... 2 2. Pierwsze 5 kroków w Kursie... 10 3. Jak zorganizowany jest internetowy Kurs Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie?... 10 4. Sprawozdawczośd w Kursie... 15 1. Słownik pojęć: 1. Kurs Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie 2. Platforma 3. Szkolne Koło Naukowe (SKN) 4. Moduł Kursu 5. Mentor 6. Kierownik Kursu 7. Karta pracy 8. Dziennik pokładowy 9. Doświadczenia 10. Informacja zwrotna 2
1. Kurs Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie Kurs nosi nazwę: Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie i właśnie tymi dwiema metodami będziemy się zajmowad w Akademii uczniowskiej. Obie te metody bazowad będą na metodzie projektu. Nauczyciele, zgłoszeni w tym roku przez dyrekcję swojej szkoły do Kursu, będą uczestniczyd w szkoleniach opartych o metodę internetowego coachingu (każdy z kursantów korzysta z indywidualnej opieki i wsparcia mentora). Szkolenia dotyczyd będą przygotowywania obserwacji i eksperymentów, gier dydaktycznych oraz prowadzenia projektów wzajemnego nauczania. Kurs podzielony jest na przedmioty przyrodnicze i matematykę ze względu na specyfikę ich nauczania. Kurs składa się z kolejnych modułów: 1.Doświadczenie nauczyciela, 2.Planowanie doświadczeo uczniowskich, 3.Doświadczenia uczniowskie, 4.Wzajemne Nauczanie 2. Platforma zapewnia nauczycielkom i nauczycielom udział w kursie internetowym. Na platformie umieszczono kolejne partie materiału, pogrupowane w moduły. Jednocześnie każdy uczestnik i uczestniczka kursu mają możliwośd aktywnego udziału na forum kursu, na którym bardzo często nauczyciele wymieniają się swoimi doświadczeniami, uwagami a także dzielą pomysłami na przeprowadzenie eksperymentów, obserwacji i gier dydaktycznych. Na Platformę mogą wchodzid tylko uczestniczki i uczestnicy kursu. 3
3. Szkolne Koło Naukowe (SKN) Rozpoczynając kurs w pierwszym tygodniu października tworzą Paostwo jedno Szkolne Koło Naukowe z jednego przedmiotu. SKN to 12 spotkao stałej grupy uczniów w trakcie pierwszego semestru. Jedno spotkanie powinno trwad godzinę lekcyjną i może odbywad się albo raz w tygodniu po 1 godzinie lekcyjnej, albo co 2 tygodnie po 2 godziny. Szkolne Koło Naukowe powinno składad się z 12 15 osobowej grupy uczniów z klas, w których uczy nauczyciel. Mogą to byd uczniowie wybrani z jednej klasy, jak i z uczniowie z różnych klas. Zalecamy, aby nauczyciel, znając uczniów, powołał ten zespół tak, by połączyd osoby z różnymi umiejętnościami i stylami pracy. Nie należy do SKN zapraszad tylko tych najzdolniejszych uczniów. Program Akademia uczniowska ma objąd wszystkich uczniów niezależnie od ich zdolności. Kolejni uczniowie z klas będą tworzyli SKN-y w kolejnych semestrach i latach swojej edukacji w gimnazjum. Akademia uczniowska planuje objąd Szkolnymi Kołami Naukowymi wszystkich uczniów zgłoszonych do programu oraz zakłada, że każdy uczeo w czasie swojego pobytu w gimnazjum będzie uczestniczył w SKN dwa razy. Zespół składający się ze wszystkich uczniów SKN (grupa od 12 do 15 uczniów) powinien zostad podzielony na 3 grupy: grupa 1 przygotowuje i prezentuje doświadczenie podczas zajęd SKN grupa 2 przygotowuje doświadczenie i prezentuje je na forum klas grupa 3 przygotowuje wzajemne nauczanie Grupa będzie składała się z 4 5 uczniów, co stwarza największą szansę na to, że każdy uczeo grupy będzie aktywny i każdemu zostanie przydzielone zadanie do wykonania. 4
Wszystkie grupy (1-2 - 3), tworzące Szkolne Koło Naukowe, pracują i spotykają się przez cały 1 semestr w cyklu 12 spotkao. Trzy sposoby podziału na grupy SKN: 1. Nauczyciel sam przydziela uczniów do grup. 2. Podział na grupy dokonywany jest poprzez wylosowanie przydziału do grupy. 3. Uczniowie sami tworzą grupy. W Akademii rekomendujemy szczególnie pierwszy sposób. Dzięki temu nauczyciel może lepiej zintegrowad grupę, przełamad stereotypy, zbudowad nowe więzi miedzy uczniami oparte na doświadczeniach współpracy. Umożliwia to również wzajemne korzystanie ze swoich umiejętności i wiedzy. 4. Moduł Kursu Cały Kurs Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie zbudowany jest z 8 modułów, realizowanych w ciągu jednego roku szkolnego. Każdy z modułów obejmuje częśd teoretyczną oraz wskazówki praktyczne i przykłady dobrych praktyk poprawnie wykonanych doświadczeo. Kurs został pogrupowany w kolejne partie materiału, odpowiadające kolejnym etapom pracy nauczyciela w Szkolnym Kole Naukowym. W pierwszym semestrze zaplanowaliśmy 4 moduły, które powinny byd zrealizowane przez nauczyciela w określonym czasie. 5
I semestr Nr modułu Logowanie się do platformy i jej poznawanie. Zapoznanie się z materiałami dydaktycznymi. Czas trwania 23 IX - 3 X 2010 r. Ilośd 45-minutowych zajęd SKN Moduł I 28 IX 17 X 2010 r. 1 Moduł II 18 X 17 XI 2010 r. 4 Moduł III 18 XI 12 XII 2010 r. 3 Moduł IV 13 XII 2010 r. 16 I 2011 r. 4 5. Mentor Każdy z uczestników Kursu korzysta z indywidualnej opieki i wsparcia mentora (coaching). Mentor to nauczyciel, który sam wcześniej ukooczył kurs Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie, więc wie z jakimi trudnościami może spotkad się nauczyciel, który dopiero rozpoczyna program. Ponieważ każdy przedmiot ma swoją specyfikę nauczania, przydzielamy uczestnikowi Kursu mentora specjalizującego się w tym samym, co on przedmiocie. Każdy 6
mentor współpracuje z grupą od 4 do 10 uczestników Kursu. Mentor towarzyszy uczestnikowi w jego pracy w kursie i na forum. Ma zachęcad i inspirowad do samodzielnej pracy, wydobywad wiedzę oraz umiejętności uczestnika. Nad pracą mentora czuwa kierownik Kursu. 6. Kierownik kursu Kierownik Kursu jest osobą odpowiedzialną za przebieg całego kursu. Jego dane znajdziesz w zakładce kierownik Kursu. Kierownik dba o to, by uczestnicy dostawali wszystkie informacje oraz by kurs odbywał się sprawnie i terminowo. Jest osobą, której można zadawad pytania na tematy związane ze sprawami merytorycznymi oraz kwestiami organizacyjnymi. Z kierownikiem możesz porozumiewad się za pomocą e-maila, poprzez pytanie do kierownika (widoczne dla wszystkich uczestników kursu) oraz na publicznym forum. 7. Karta pracy Karty pracy stanowią zbiór punktów jednolity dla wszystkich uczniów w danej grupie. Kartę pracy wypełnia samodzielnie każdy uczeo. Karta pracy zawiera takie punkty, jak: temat doświadczenia, zestaw podstawowych pojęd, hipotezę, opis doświadczenia zajęd z pytaniem problemowym, wnioski z doświadczenia, posumowanie - czyli refleksje ucznia oraz pracę domową. Zgodnie ze wskazówkami w kolejnych modułach pewne części karty wypełniają uczniowie, a częśd jest wcześniej wypełniana przez nauczyciela. 7
8. Dziennik pokładowy Dziennik pokładowy jest prowadzony wspólnie przez każdą grupę gimnazjalistów i służy dokumentacji ich działao podczas zajęd SKN. Pomaga uczniom zarówno w planowaniu przedsięwzięd, jak i ich realizacji. Zawiera takie elementy, jak przedstawienie zespołu uczniowskiego, podział zadao, opisuje przebieg działao. Dziennik pokładowy może zawierad zdjęcia, rysunki, a nawet filmy lub linki do stron, z których można je pobrad lub odtworzyd). Każda grupa uczniów (1, 2, 3) prowadzi swój Dziennik pokładowy. 9. Doświadczenia W Akademii uczniowskiej pod pojęciem doświadczenie rozumiemy zarówno eksperyment, obserwację, zajęcia z pytaniem problemowym, jak i grę dydaktyczną. Dokładne wyjaśnienie tych pojęd znajdziesz na platformie. 10. Informacja zwrotna W trakcie procesu uczenia się bardzo korzystne dla uczniów jest otrzymywanie od nauczyciela komentarza w postaci informacji zwrotnej. Informacja taka powinna dotyczyd pracy, którą uczeo wykonał, a nie jego osoby. Najlepiej gdyby była zwięzła i konkretna. Wyróżniamy cztery zasady formułowania dobrej informacji zwrotnej: Należy wskazad uczniowi: co zrobił dobrze, co powinien poprawid, jak powinien to poprawid, jak powinien dalej się rozwijad, Przykłady : 8
NIE: Liczne błędy ortograficzne, postaraj się lepiej. TAK: Zrobiłeś tym razem znacznie mniej błędów ortograficznych. Uwaga! żaba pisze się przez - ż, a nie rz. Postaraj się w przyszłości sprawdzad pisownię trudnych dla ciebie słów w słowniku, możesz też włączyd korektę w komputerze. Uczeo otrzymujący pełną informację zwrotną może wykorzystad ją do doskonalenia swojej pracy. Nie może tego zrobid, gdy otrzymuje stopieo, gdyż jest on wypadkową różnych wskaźników i nie daje informacji, co i jak należy poprawid. Jesteśmy przekonani, że informacja zwrotna przynosi wymierne korzyści, dlatego proponujemy, by w Akademii uczniowskiej oceniad prace uczniów właśnie przy jej pomocy. Zalecamy również unikad rywalizacji. Zdajemy sobie sprawę, że szkoła często bazuje na ocenie sumującej, wyrażonej stopniem i posiłkuje się rywalizacją do motywowania uczniów. Jednak w Akademii uczniowskiej zalecamy wypróbowanie innej formy oceny, takiej, która może pomóc uczniom się uczyd. Zachęcamy również do motywowania poprzez docenianie sukcesów, będących w zakresie możliwości danego ucznia, a nie poprzez porównywanie z innymi. Szczególnie przestrzegamy przed sytuacją, w której uczeo ocenia swoich kolegów posługując się stopniami. Jest to szkodliwe i może zaburzyd dobrą atmosferę w klasie szkolnej. 9
2. Pierwsze 5 kroków w kursie Krok 1. Na Twój adres mailowy dostałeś link do strony logowania na platformę kursu internetowego wraz z hasłem i loginem. Zaloguj się wg instrukcji, jaką dostałeś wcześniej na swojego maila. Krok 2. Po zalogowaniu się na platformę kursu rozpoczynasz kurs z przedmiotu (matematyka, fizyka, chemia lub biologia), który został nam wraz z Twoim zgłoszeniem podany, jako twój przedmiot nauczania. Jesteś w grupie, do której wcześniej zostałeś przypisany przez Koordynatora kursów internetowych Au. Twoją grupą będzie się opiekował jeden z mentorów. Krok 3. Przeczytaj dokładnie moduł I Krok 4. Powołaj Szkolne Koło Naukowe Krok 5. Zorganizuj pierwsze spotkanie twojego Szkolnego Koła Naukowego. 3. Jak zorganizowany jest internetowy kurs Eksperymentowanie i wzajemne nauczanie? Opieka mentora od samego początku Mentor Twojej grupy wita się z każdym z Was poprzez napisanie krótkiego listu powitalnego, w którym zaproponuje Wam najlepszą drogę kontaktowania się i współpracy. Twoją rolą będzie odpowiedź na list powitalny. 10
Budowa Kursu Kurs składa się z 8 modułów, które realizowane są przez dwa semestry. Każdy moduł na platformie internetowej kursu zawiera materiał dydaktyczny, potrzebne wzory kart pracy, dokładne wskazówki jak planowad pracę z uczniami oraz przykłady dobrych praktyk innych nauczycieli, w tym przykłady poprawnie wykonanych doświadczeo z każdego przedmiotu: matematyki, fizyki, chemii i biologii. Ze względu na specyfikę nauczania matematyki rozdzieliliśmy kursy na dwa typy: matematyczny i przyrodnicze z podziałem na biologię, chemię oraz fizykę. Każdy z kursów jest prowadzony przez oddzielnego kierownika, posiada oddzielne forum dyskusyjne. Pomimo tego będziesz miał możliwośd wejścia na resztę kursów i korzystania z doświadczeo Nauczycieli innych przedmiotów. Moduły, które zrealizujesz w pierwszym semestrze: Moduł I Doświadczenie nauczyciela - Trwa 1 godzinę lekcyjną. Moduł realizowany jest w okresie od 28 IX do 17 X 2010 r. Główny cel modułu 1: Nauczyciel pokazuje uczniom jak należy prawidłowo, zgodnie z przyjętą w Akademii uczniowskiej procedurą naukową, wykonad doświadczenia. Zadania nauczyciela: 1. Podzielenie uczniów Szkolnego Koła Naukowego na 3 grupy oraz rozdział zadao. 2. Zapoznanie uczniów w trakcie SKN z podstawową metodologią badao naukowych proponowaną w Akademii uczniowskiej oraz z głównymi 11
pojęciami, którymi będzie wraz z uczniami operował w trakcie najbliższych tygodni. 3. Wykonanie dla całej klasy w trakcie zajęd lekcyjnych 45 - minutowego doświadczenia. 4. Zaprezentowanie podczas Szkolnego Koła Naukowego kolejnych rodzajów doświadczeo, tym razem już około 10 - minutowych (eksperyment, obserwacja, zajęcia z pytaniem problemowym, gra dydaktyczna). 5. Umieszczenie na platformie sprawozdania z modułu I. Gdy umieścisz na platformie swoje sprawozdanie wraz z odpowiednią dokumentacją, Twój mentor w ciągu 4 dni przygotuje dla Ciebie informację zwrotną, dotyczącą Twojej pracy. Moduł II Planowanie doświadczeo uczniowskich Trwa 4 godziny lekcyjne. Prace w każdym module można sobie rozplanowad dowolnie, pamiętając tylko o terminie zakooczenia modułu. Moduł realizowany jest w okresie od 18 X 17 XI 2010 r. Główny cel modułu 2 : Uczniowie przygotowują i przeprowadzają doświadczenie. Nauczyciel jest tylko asystentem. W module tym nauczyciel otrzymuje na platformie internetowej materiał dydaktyczny, zawierający wskazówki, dotyczące zasad wspierania uczniów w prowadzeniu przez nich doświadczeo naukowych oraz planowania kolejnych etapów pracy. Zadania nauczyciela: 12
1. Współpraca ze wszystkimi grupami uczniów, koncentrująca się szczególnie na pracy z uczniami 1 grupy. 2. Umieszczenie na platformie sprawozdania z modułu I wraz z jedną niewypełnioną kartą pracy oraz dwiema, zawierającymi notatki uczniów, jako przykład pracy zespołu uczniowskiego. Do sprawozdania należy dołączyd również Dziennik pokładowy grupy 1. Niewypełnioną kartę pracy będzie mógł pobrad inny nauczyciel, który będzie chciał wykonad podobny eksperyment, bazując na Paostwa doświadczeniu. Gdy umieścisz na platformie swoje sprawozdanie wraz z odpowiednią dokumentacją, Twój mentor w ciągu 4 dni przygotuje dla Ciebie informację zwrotną, dotyczącą Twojej pracy. Zadania uczniów: grupa 1 przygotowuje i prezentuje doświadczenie podczas zajęd SKN dla wszystkich uczestników Koła. grupa 2 przygotowuje doświadczenie grupa 3 przygotowuje wzajemne nauczanie Moduł III Doświadczenia uczniowskie. Trwa 3 godziny lekcyjne. Prace w każdym module można sobie rozplanowad dowolnie, pamiętając tylko o terminie zakooczenia modułu. Moduł III realizowany jest w okresie od 18 XI do 12 XII 2010 r. Główny cel modułu 3: Prezentacja doświadczenia przygotowanego przez grupę 2 na forum klasy. Zadania nauczyciela: 13
1. Współpraca ze wszystkimi grupami uczniów, koncentrująca się szczególnie na pracy z uczniami 2 grupy. 2. Umieszczenie na platformie sprawozdania z modułu III wraz z uczniowskimi kartami pracy i Dziennikiem pokładowym grupy 2. Gdy umieścisz na platformie swoje sprawozdanie wraz z odpowiednią dokumentacją, Twój mentor w ciągu 4 dni przygotuje dla Ciebie informację zwrotną, dotyczącą Twojej pracy. Zadania uczniów: grupa 2 przygotowuje i prezentuje doświadczenie podczas zajęd lekcyjnych grupa 1 udoskonala swoje doświadczenie, grupa 3 przygotowuje wzajemne nauczanie Moduł IV Wzajemne Nauczanie Trwa 4 godziny. Prace w każdym module można sobie rozplanowad dowolnie, pamiętając tylko o terminie zakooczenia modułu. Moduł IV realizowany jest od 13 XII 2010 r. do 16 I 2011 r. Główny cel modułu 4: Uczniowie biorą odpowiedzialnośd za swoją naukę. Przygotowują projekt wzajemnego nauczania dla rówieśników w klasie. Zadania nauczyciela: 1. Współpraca ze wszystkimi grupami uczniów, koncentrująca się szczególnie na pracy z uczniami 3 grupy. 14
2. Umieszczenie na platformie sprawozdania z modułu IV wraz z Dziennikiem pokładowym grupy 3 oraz innymi materiałami związanymi z Wzajemnym Nauczaniem. Gdy umieścisz na platformie swoje sprawozdanie wraz z odpowiednią dokumentacją, Twój mentor w ciągu 4 dni przygotuje dla Ciebie informację zwrotną, dotyczącą Twojej pracy. 4. Sprawozdawczość w Kursie Po każdym module będziesz umieszczał na platformie sprawozdanie z przebiegu modułu. Dodatkowo, po zakończeniu pierwszego, 12- godzinnego cyklu SKN (koniec semestru zimowego) na swój adres mailowy dostaniesz umowę za przeprowadzenie tego SKN-u z rachunkiem oraz Formularz Sprawozdania z przeprowadzonego SKN wraz z listą obecności uczniów, którzy w nim uczestniczyli. Sprawozdanie i lista obecności stanowić będą załączniki do umowy. Cały komplet dokumentów zostanie na Twój adres mailowy przesłany w odpowiednim terminie po zakończeniu modułu IV kursu. W razie dalszych pytań prosimy się kontaktować z : 1. Problemy techniczne na platformie: Dawid Skowyra dawid.skowyra@ceo.org.pl Agnieszka Badek agnieszka.badek@ceo.org.pl 2. W razie problemów merytorycznych związanych ze specyfiką nauczanego przedmiotu kontaktuj się z ekspertem: Adres mailowy do swojego eksperta znajdziesz na platformie kursu, na stronie głównej w zakładce ekspert. 15