KOMENDA GŁÓWNA PASTWOWEJ STRAY POARNEJ Biuro Szkolenia PROGRAM SZKOLENIA Z ZAKRESU RATOWNICTWA TECHNICZNEGO DLA STRAAKÓW RATOWNIKÓW OSP WARSZAWA, 2006 r. 33
I. ORGANIZACJA SZKOLENIA 1. Cel szkolenia Celem szkolenia jest nabycie umiejtnoci przez straaków ratowników OSP do prowadzenia czynnoci ratowniczych w czasie zdarze na drogach. 2. Charakterystyka absolwenta W wyniku realizacji niniejszego programu straak ratownik OSP powinien umie: scharakteryzowa pojazdy drogowe pod wzgldem ratowniczym, scharakteryzowa rodzaje stosowanych materiałów w pojazdach drogowych i ich wpływ na bezpieczestwo działa, poda podstawowe parametry narzdzi hydraulicznych oraz omówi ich przeznaczenie, pracowa zestawami hydraulicznymi wykorzystujc ich moliwoci techniczno - uytkowe, stosowa techniki wydobywania poszkodowanych z uszkodzonych pojazdów, zabezpieczy poszkodowanych podczas prowadzenia czynnoci ratowniczych, zorganizowa działania ratownicze samodzielnie oraz we współpracy z innymi podmiotami ratowniczymi, scharakteryzowa zagroenia wystpujce podczas katastrof drogowych. Wymagania szczegółowe okrelone zostały w ramach poszczególnych tematów. 3. Warunki przyj cia na szkolenie a) ukoczone 18 lat i nie przekroczone 55lat, b) zawiadczenie lekarskie stwierdzajce moliwo udziału w działaniach ratowniczych. c) ubezpieczenie od nastpstw nieszczliwych wypadków, d) skierowanie na szkolenie od zarzdu Ochotniczej Stray Poarnej potwierdzone przez właciwy organ gminy e) zawiadczenie ukoczenia szkolenia straaków ratowników OSP cz II lub spełnienie równorzdnych wymaga, f) wykształcenie co najmniej podstawowe (dotychczasowy system omioklasowy) lub gimnazjalne. 4. Organizacja procesu dydaktycznego a) Podstaw organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego jest program szkolenia z zakresu ratownictwa technicznego straaków ratowników OSP. b) Organizatorem szkolenia jest komenda powiatowa/miejska Pastwowej Stray Poarnej. c) Podstawow form szkolenia jest lekcja trwajca 45 minut. Lekcje powinny odbywa si w salach przystosowanych do prowadzenia zaj teoretycznych (odpowiadajcych warunkom higieny szkolnej, odpowiednio wyposaonych w techniczne rodki dydaktyczne) oraz w miejscach pozwalajcych na sprawn organizacj wicze. 34
d) Na zajcia naley zapewni podstawowe urzdzenia i rodki dydaktyczne np.: rzutnik, telewizor, odtwarzacz video, foliogramy, filmy dydaktyczne, sprzt ratowniczy. e) Zajcia dydaktyczne zaleca si organizowa w iloci 8 godzin lekcyjnych. Kształcenie teoretyczne powinno by harmonijnie łczone z realizacj zaj praktycznych. f) Realizacja szkolenia moe odbywa si w systemie dziennym bd zaocznym. g) Na realizacj programu przewidziano: - zajcia dydaktyczne - teoretyczne 10 godz. - zajcia dydaktyczne - praktyczne 14 godz. - egzamin teoretyczny i praktyczny 7 godz. 5. Wskazówki metodyczne a) Realizacja poszczególnych tematów nauczania powinna przebiega zgodnie z wyznaczonymi zagadnieniami. b) Zajcia praktyczne na placach wicze, obiektach wspomagajcych naley prowadzi w grupach (4-8 osobowych), stosownie do realizowanej tematyki, uwzgldniajc wskazówki dla poszczególnych przedmiotów nauczania. c) Zajcia powinny by prowadzone przy zastosowaniu metod aktywizujcych. Naley umiejtnie łczy wiedz teoretyczn z praktyk działa ratowniczych. W szerokim zakresie naley korzysta z technicznych rodków dydaktycznych, a take pobudza aktywno i samodzielno poznawcz straaków ratowników OSP. d) Naley uwzgldnia zasady, a take racjonalnie łczy róne metody nauczania. Przy doborze metod nauczania naley uwzgldnia treci i szczegółowe cele kształcenia. e) Czynnoci dydaktyczne w zakresie przygotowania zaj, ich realizacji i kontroli stopnia opanowania wiedzy przez straaków ratowników OSP, powinny by podporzdkowane osiganiu celów szczegółowych. f) Przed zajciami praktycznymi (wiczeniami) naley zapozna uczestników z tematyk i celem wicze oraz omówi ich przebieg na podstawie ogólnego planu wicze. g) Naley zwróci uwag na właciw organizacj zaj praktycznych, w tym na zapewnienie niezbdnego sprztu do realizacji załoenia. h) Instrukta biecy ma na celu natychmiastowe usuwanie usterek zauwaonych w trakcie wicze. i) Instrukta kocowy ma charakter podsumowania zaj. Moe on by prowadzony metod pogadanki podsumowujcej wiczenie, podczas, której instruktor sprawdza stopie przyswojenia tematu wicze i omawia popełnione przez wiczcych błdy, ewentualnie wskazuje prawidłowe wykonanie wiczenia. j) Zajcia ze sprztem hydraulicznym zaleca si przeprowadza w warunkach rzeczywistych lub zblionych do rzeczywistych. k) wiczenia kadorazowo naley zakoczy oczyszczeniem i konserwacj uytkowanego sprztu, w celu kształtowania u straaków ratowników OSP nawyku dbałoci o sprzt i praktycznego zaznajomienia ich z zasadami i sposobami konserwacji sprztu poarniczego. l) W toku realizacji zaj naley systematycznie kontrolowa stopie opanowania materiału, uwzgldniajc wskazówki zawarte w ramach poszczególnych tematów. 35
m) Program szkolenia z zakresu ratownictwa technicznego straaków ratowników OSP obejmuje wiadomoci i umiejtnoci, które powinny by systematycznie uaktualniane, pogłbiane i rozszerzane. n) Zagadnienia bezpieczestwa i higieny pracy powinny by zintegrowane z tematyk szkolenia. W procesie nauczania naley okrela istniejce i przewidywane zagroenia oraz wskazywa sposoby bezpiecznego wykonywania zada. 6. Zalecenia dotyczce oceniania i wydania zawiadczenia a) W ocenianiu biecym dopuszcza si indywidualizacj wynikajc ze specyfiki szkolenia i koncepcji dydaktycznych prowadzcego. b) Podstawowymi metodami kontroli i oceny wyników nauczania powinny by pytania ustne, testy i zadania praktyczne. c) Na pierwszych zajciach prowadzcy przedmiot ma obowizek przedstawi uczestnikom kursu: program i zalecan literatur, zasady realizacji programu i zaliczenia przedmiotu, sposób biecej kontroli wyników nauczania, tryb i termin zalicze i egzaminów. d) Po zakoczeniu szkolenia straacy ratownicy OSP składaj egzamin obejmujcy treci szkolenia z zakresu ratownictwa technicznego straaków ratowników OSP. e) Uczestnicy szkolenia, którzy ukocz szkolenie z wynikiem pozytywnym otrzymuj zawiadczenie. f) Na drugiej stronie zawiadczenia naley poda plan szkolenia. 7. Kadra dydaktyczna Do prowadzenia zaj dydaktycznych s uprawnieni: straacy PSP upowanieni przez właciwego komendanta powiatowego/miejskiego, specjalici o odpowiednim przygotowaniu kierunkowym, funkcyjni Zwizku OSP RP posiadajcy odpowiednie przygotowanie merytoryczne. 36
8. Plan szkolenia Lp. Temat T P R 1. Wypadki drogowe statystyka i przyczyny 1-1 2. Budowa pojazdów samochodowych 2-2 3. Hydrauliczne urzdzenia ratownicze 1 2 3 4. Organizacja akcji ratownictwa technicznego na drogach 1 2 3 5. Metody uwalniania osób poszkodowanych z samochodów osobowych, ciarowych oraz autobusów 6. Postpowanie w czasie akcji z wystpowaniem substancji niebezpiecznych 2 10 12 1-1 7. Postpowanie ratownicze w czasie innych akcji komunikacyjnych 2-2 8. Egzamin 2 5 7 Razem 12 19 31 T - zajcia o charakterze teoretycznym, P - zajcia o charakterze praktycznym, R razem 37
II. TRECI I SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA 1. Wypadki drogowe - statystyka i przyczyny - 1T Rodzaje wypadków drogowych. Statystyka wypadkowoci w Polsce. Specyfika terenu akcji podczas wypadków drogowych. okreli główne przyczyny wypadków i katastrof drogowych, okreli skutki wypadków drogowych, scharakteryzowa trudnoci ratownicze zwizane z terenem akcji ratowniczej, omówi wpływ towarzyszcych zagroe na przebieg akcji, bezpieczestwo poszkodowanych i ratowników. 2. Budowa pojazdów samochodowych 2T Typy i konstrukcje pojazdów samochodowych. Charakterystyka napdów i układów jezdnych. Samochody specjalnego przeznaczenia. omówi budow samochodów zgodnie z terminologi ratownicz, przedstawi ogólny podział pojazdów drogowych, scharakteryzowa elementy none i konstrukcyjne pojazdów drogowych, scharakteryzowa rodzaje stosowanych materiałów i ich wpływ na bezpieczestwo działa ratowniczych. 3. Hydrauliczne urzdzenia ratownicze 1T, 2P Rodzaje i budowa ratowniczego sprztu hydraulicznego. Parametry narzdzi i osprztu hydraulicznego. Obsługa ratowniczych zestawów hydraulicznych. wymieni i omówi narzdzia i osprzt wchodzcy w skład zestawów hydraulicznych, poda podstawowe parametry narzdzi hydraulicznych, omówi przeznaczenie zestawów hydraulicznych, przygotowa zestawy hydrauliczne do pracy, wykorzysta zasady bhp podczas przygotowywania zestawów do pracy i w czasie pracy zestawami, pracowa zestawami hydraulicznymi. 38
4. Organizacja akcji ratownictwa technicznego na drogach - 1T, 2P Elementy organizacji akcji ratownictwa technicznego na drogach. Rozpoznanie i zabezpieczenie działa ratownictwa drogowego. Wyznaczenie strefy zagroenia. Zabezpieczenie ratowników i poszkodowanych. Działania ratownicze. Zakoczenie działa. omówi elementy organizacji terenu akcji, okreli sposób i zasady prowadzenia rozpoznania zdarze drogowych, wykona stabilizacj pojazdu w rónych warunkach terenowych, oznakowa i zabezpieczy stref zagroenia, okreli sposoby postpowania przed przystpieniem do czynnoci ratowniczych prowadzi działania ratownicze, zabezpieczy poszkodowanych podczas prowadzenia czynnoci ratowniczych. 5. Metody uwalniania osób poszkodowanych z samochodów osobowych, ci arowych oraz autobusów- 2T, 10P Sposoby uwalniania osób poszkodowanych w wypadkach w zalenoci od typu pojazdu. Techniki pracy sprztem ratowniczym. pracowa zestawami hydraulicznymi wykorzystujc ich moliwoci techniczno - uytkowe, dobra metod dotarcia do poszkodowanego, wykona dostpu do osób poszkodowanych i odblokowa je, omówi sposoby ewakuacji poszkodowanych z uszkodzonych pojazdów, ewakuowa poszkodowanych, postpowa z rannymi osobami. 6. Post powanie w czasie akcji z wyst powaniem substancji niebezpiecznych 1T Charakterystyka oznacze pojazdów przewocych substancje niebezpieczne. Najczciej transportowane substancje niebezpieczne. Zasady współdziałania z jednostkami ratowniczymi PSP. omówi podstawowe parametry materiałów niebezpiecznych, omówi zasady i sposoby oznakowania materiałów niebezpiecznych, oceni sytuacj i moliwoci własnego działania, dostarczy rodki wice i neutralizatory pochodzenia organicznego i nieorganicznego, nadzorowa teren akcji ratowniczej, współpracowa z innymi podmiotami ratowniczymi, zabezpieczy miejsce akcji po zakoczeniu działa i przekaza teren, 39
ewakuowa osoby ze stref zagroonych, zapewni i utrzyma warunki bhp na terenie akcji ratowniczej. 7. Post powanie ratownicze w czasie innych akcji komunikacyjnych 2T Specyfika wypadków w komunikacji kolejowej, lotniczej. scharakteryzowa zagroenia wystpujce podczas katastrof szynowych, omówi budow pojazdów trakcyjnych i sieci trakcyjnej, odczyta i zastosowa umowne znaki bezpieczestwa stosowane w kolejnictwie dotyczce wystpujcego zagroenia, rozpozna zdarzenie, zabezpieczy i oznakowa teren akcji i stref zagroenia, dostosowa techniki prowadzenia działa w utrudnionych warunkach np. na nasypach, w tunelach i na wiaduktach, dobra metody dotarcia do poszkodowanych, wykona dostp, współpracowa ze słubami medycznymi, przeprowadzi ewakuacj poszkodowanych, omówi zasady prowadzenia i specyfik działa ratowniczo-ganiczych, omówi moliwoci ewakuacji ludzi z samolotów, migłowców, pocigów, omówi zasady i współdziała ze słubami lotniczymi. 8. Egzamin - 2T, 5P 40