TRANSEXPO 2008 O dbywające się w dniach 8-10 paź dziernika kieleckie targi TRANSEXPO 2008 zgromadziły 176 wystaw ców z 14 państw. Odbyło się kilka kra jowych premier autobusów, zaraz po ich pierwszych światowych prezenta cjach na targach IAA. Niemałą sensacją były chińskie autobusy, które także po kazywano w Hanowerze. Jakość wyko nania może nie dorównuje najlepszym pojazdom europejskim, ale dzięki znacznie niższym cenom pojazdy te powinny cieszyć się dużą popularno ścią, na co wskazuje obecność przed stawicielstw King Long w większości krajów europejskich, na Bliskim i Dale kim Wschodzie oraz w Afryce. Polski rynek autobusowy (DMC po wyżej 81) wykazuje pewne oznaki osła bienia, o czym świadczą wyniki sprze daży w I półroczu. Sprzedaż autobusów jest mniejsza niż w analogicznym okre sie ub. roku o 9,8% (590 w stosunku do 654). Osłabienie dotyczy wszystkich segmentów rynku, lecz największe spadki są obserwowane w dziedzinie autobusów miejskich (-18,3%). Nie jest to jednak groźne, do końca roku wynik z pewnością ulegnie zmianie, co widać na podstawie obecnie lub w najbliższej przyszłości realizowanych kontraktów na dostawy pojazdów dla komunikacji miejskiej w Warszawie, Gdańsku, Łodzi, Gliwicach i Lublinie. Około 90% pojaz dów miejskich jest zamawianych przez władze lokalne. Najwięcej autobusów kupuje oczywiście stolica, w ub. roku zakupy dla Warszawy stanowiły blisko 50% ogólnej sprzedaży na polskim ryn ku. Od kilku lat jest obserwowany spadek zakupów autobusów międzymiasto wych (-15% w stosunku do pierwszego półrocza 2007 r.). Jest to związane ze zmianą struktury przewozów na ko rzyść pojazdów mniejszych (minibu sów) i prywatnych samochodów osobo wych. Duże ożywienie występuje w segmencie autobusów szkolnych (1100%!). Wszystkie dostarczone po jazdy to Kapena Tema. Również w ga mie pojazdów turystycznych zanotowa no znaczny wzrost ( + 16,9%). Największy polski producent autobu sów Solaris utrzymuje pozycję lidera rynku z dostarczonymi 111 pojazdami. Jest to o 83 mniej niż rok wcześniej, jednak największe dostawy pojazdów z Bolechowa nastąpią w II połowie roku. Na 2. miejscu pod względem sprzeda ży znajduje się Autosan z 88 pojazdami (przed rokiem 114). Kolejne miejsca w rankingu zajmują firmy, których sprzedaż znacznie wzrosła w porówna niu z ub.r: Jelcz 73 (48), Scania 72 (60), Kapena 68 (10), Mercedes 62 (34). Ko lejny w stawce Solbus znacznie zmniej szył sprzedaż 34 (62), stabilne wyniki mają Irisbus 32 (20) i VDL Bova 18 (20). Bardzo poważny regres na polskim ryn ku notują zajmujące ostatnie miejsca w zestawieniu MAN i Volvo. MAN sprze dał w I połowie tego roku tylko 10 po jazdów, rok wcześniej 51. Największy spadek notuje Volvo: z 28 do 5 szt. Po zycje tych marek nie mają jednak żad nego związku z ich produkcją w Polsce, która jest większa w porównaniu z ana logicznym okresem ub.r. o ponad 19%. W tym zestawieniu prym wiodą właśnie MAN i Volvo z produkcją 673 (ponad 50% wzrost) i 347 szt. Wyniki te od zwierciedlają wzrost eksportu o blisko 36% w pierwszej połowie tego roku. Wszyscy polscy producenci podkreś lają konieczność posiadania w ofercie autobusu klasy midi (30 miejsc siedzą cych) z wysokim pokładem, pod którym tworzy się spora przestrzeń bagażowa, niezbędna przy dalekich wyjazdach tu rystycznych. W zależności od możliwo ści i doświadczenia, pojazdy takie są produkowane lub importowane. Zapo trzebowanie na nie jest wynikiem po trzeb dojrzewającego rynku przewo zów, w których coraz większą rolę od grywa jakość usługi, ergonomia wnę trza i bezpieczeństwo, nawet kosztem wyższej stawki za kilometr przewozu takim pojazdem. Nie są to bardzo duże różnice, ponieważ zużycie paliwa mini busów i autobusów midi jest podobne. Dlatego coraz częściej, szczególnie w segmencie przewozów turystycz nych, autobusy midi stają się coraz po pularniejsze. Bardzo okazale prezentowało się sto isko firmy Auto Cuby, która od zeszłe go roku jest dystrybutorem tureckiej marki Guleryuz, a w tym roku do oferty dołączyły autobusy BMC. W ofercie Guleryuz jest szeroka paleta pojazdów, od miejskich, przez międzymiastowe i turystyczne, na autobusie dwupokładowym skończywszy. Kolejna polska firma na targach to Automet, produkujący autobusy żarów- L S ^ l P.JW Engineeringlthe Futurę -sińce 1758.
no na bazie furgonów, jak i na podwo ziu MB Atego (model Apollo). Ten ostat ni przeszedł kosmetyczną zmianę zwią zaną z przeniesieniem koła zapasowe go do jednego z luków bocznych, w którym mieści się zbiornik paliwa. Koło umieszczono na specjalnej win dzie nad zbiornikiem, co pozwoliło na zwiększenie przestrzeni bagażowej w tylnej części pojazdu. Oprócz autobu sów, Automet produkuje fotele autobu sowe i elementy wyposażenia z tworzyw sztucznych, dostarczane również innym producentom, m.in. do Autosana. Kolejną z firm, które do niedawna były postrzegane jako producenci minibu sów, jest CMS Auto. Od zeszłego roku jest ona oficjalnym przedstawicielem na polskim rynku tureckiej firmy Temsa, która już kilka lat temu prezentowała swoje pojazdy na targach w Poznaniu. W ofercie są wszystkie autobusy turec kiego producenta, ale CMS zgodnie z potrzebami rynku stawia głównie na klasę midi. Jej przedstawicielem, z któ rym CMS wiąże duże nadzieje, jest Temsa Prestij Superdelux. Pojazd o roz stawie osi 3350 mm ma długość nieco ponad 7 m i zapewnia komfortowe wa runki 29 pasażerom, którzy podróżują w fotelach wyposażonych w zagłówki i podłokietniki, z rozsuwem bocznym i odchylanymi oparciami. Komfort ter miczny zapewnia klimatyzacja Safkar. Bagażniki mają łączną pojemność 3 m 3. Źródłem napędu jest 3,9 d m 3 silnik o mocy 100 kw przekazywanej za po średnictwem 5-biegowej skrzyni: oba zespoły pochodzą z Mitsubishi. Jedną z ciekawszych ekspozycji na targach (aranżacja stoiska została na grodzona Medalem Targów Kielce) miał WIK?ENTZAfi \ Firma AMZ Kutno kolejny raz pokazy wała swój najnowszy autobus Boome rang. Jest on cały czas użyczany poten cjalnym użytkownikom, których uwagi posłużyły przy opracowaniu najnowszej wersji prezentowanej w Kielcach. Jest to druga po Ramzarze kratownicowa konstrukcja z Kutna. Autobus budził po wszechne zainteresowanie z uwagi na niebanalną stylizację i ciekawy układ wnętrza podkreślony za pomocą foteli Intap Ergobus polski potentat Solaris Bus&Coach który jest już liczącym się producentem europejskim. Firma ma bardzo mocną pozycję na rynku niemieckim, na któ rym obsługuje 73 przewoźników, a w tym roku zostanie dostarczony tam 1000. autobus. W ogólnym zestawieniu Solaris ma blisko 5,5% udział w rynku niemieckim, ale biorąc pod uwagę tyl ko autobusy niskopodłogowe udział ten jest jeszcze większy i stawia naszego producenta w czołówce dostawców tego typu pojazdów w Niemczech. Na polskim rynku pojazdów niskopodłogo- Wśród autobusów BMC oferowanych przez Auto C u b y n a j b a r d z i e j p r o m o w a n e sq m o d e l e Midilux (turystyczny, 27 + 1 +1) i Levend XL (miej ski, 17+1). Niewykluczone, że w najbliższej przy szłości firma będzie oferować pełną gamę pojaz dów BMC, włącznie z samochodami użytkowymi (dostawcze, ciężarowe, specjalne podwozie ko munalne low entry)
wych i LE autobusy Solaris osiągną do końca tego roku udział 55%. Takie wskaźniki udało się uzyskać w ciągu 12 lat istnienia firmy; zatrudnienie w tym okresie zwiększyło się z 36 do 1500 osób. Cały czas rosnąca produkcja au tobusów powinna w tym roku wynieść 1000 sztuk. Oprócz autobusów zasilanych olejem napędowym, Solaris ma w ofercie po jazdy napędzane sprężonym gazem ziemnym, a ostatnim słowem w zakre sie napędów ekologicznych jest układ hybrydowy. Od premiery dwa lata temu na targach w Hanowerze wyproduko wano 9 takich autobusów, które obec nie należą do 2. generacji, z mniejszym silnikiem i wszystkimi zespołami umieszczonymi w tylnej części (w wie ży) oraz na dachu. Dzięki temu pojazd ma układ wnętrza identyczny jak kla syczny przegubowiec. Ma to bardzo duże znaczenie w komunikacji miej skiej: pasażerowie są przyzwyczajeni do tradycyjnego układu wnętrza z miej scem na wózek w przednim członie. W najbliższym czasie pierwszy pojazd tego typu zostanie dostarczony dla Poznania (przed organizowaną tam w grudniu konferencją klimatyczną). Będzie to pierwszy autobus hybrydowy na polskim rynku. Autobusy hybrydowe są budowane na bazie pojazdów 18-metrowych, po nieważ tylko w takim przypadku ma to uzasadnienie ekonomiczne. Przy cenie normalnego" autobusu przegubowe go około 300 tys. euro, pojazd hybry dowy kosztuje 440 tys. euro. Według symulacji kosztów eksploatacji pojazd taki zwraca się w 8. roku użytkowania, wliczając w to konieczną po kilku latach wymianę baterii akumulatorów. Po 15 latach eksploatacji oszczędności wy noszą około 336 tys. euro, co stanowi równowartość nowego autobusu 18metrowego. Druga generacja Solarisa Hybrid ma, podobnie jak pierwsza, rów noległy układ napędowy, z mniejszym niż w pierwotnej wersji silnikiem Cum mins o pojemności skokowej 6,7 dm3 i mocy 178 kw. W hybrydowym ukła dzie napędowym jest stosowany sys tem Ep firmy Allison Transmission. Moduł składa się z dwóch silników elek trycznych o mocy 75 kw każdy, jeden z nich jest również wykorzystywany do rozruchu silnika spalinowego. Energia odzyskiwana w trakcie hamowania jest gromadzona w niklowo-metalowo-wodorkowych bateriach zamontowanych na dachu. Generator odzyskujący ener- SOLARIS' Solaris Urbino New Edition jest zapowiedzią kolejnej generacji tego pojazdu. Zupełnie nowa aranżacja wnętrza powoduje, że staje się ono bardzo jasne. Oprócz nowego systemu oświetlenia z rozświetlonym całym sufitem, powo dują to również specjalnie opracowane w firmie Kieł fotele z półprzezroczys tego tworzywa. Uwagę zwraca również nowa tablica przyrządów w miejscu pracy kierowcy, który może obsługiwać większość systemów za pomocą przy cisków w kierownicy gię hamowania wytwarza napięcie zmienne 600 V, które musi być zmniej szone do kilkunastu V (prądu stałego) niezbędnych do ładowania baterii. Hyb rydowy układ napędowy zwiększa masę własną pojazdu tylko o 400 kg. Dzięki zastosowaniu mniejszego silnika jeszcze bardziej ograniczono zużycie paliwa: średnie eksploatacyjne zmniej sza się w stosunku do klasycznego Urbino 18 o 22-24%. Autobus jest rów nież bardzo ekologiczny, ograniczono emisję NOx o 13%, C0 2 o 25% i cząs tek stałych o 78%. Obecny poziom produkcji i ogrom obowiązków powodują, że dotychczas zarządzający firmą Krzysztof Olszewski niedługo zmieni fotel i stanie się Prze wodniczącym Rady Nadzorczej Solaris Bus&Coach, podczas gdy jego żona Solange będzie pełnić obowiązki Pre zesa Zarządu Spółki. Do zarządzania fi nansami i produkcją zostaną powołane nowe osoby, które najprawdopodobniej będą wywodzić się (byłoby to najlepsze rozwiązanie) z obecnej kadry zarządza jącej Solaris. Krzysztof Olszewski za mierza zająć się planowaniem strategii rozwoju firmy i związanym z tym wdra żaniem nowych pomysłów. Bardzo ciekawie prezentowały się również autobusy zasilane gazem ziem nym. Pojazdy tego typu prezentowało kilka firm, lecz największą sensacją był zaprezentowany przez Solbus pojazd zasilany skroplonym gazem ziemnym (LNG - Liquid Natural Gas). Zdobył on uznanie komisji konkursowej, która przyznała mu Medal Targów TRANSEXPO w kategorii Autobusy. Pomysł wy-
Tedom przygotował nowe wersje autobusów gazowych, w tym także wersję międzymiastową. W układzie sekwencyjnego wtrysku paliwa gazowego wykorzystano amerykańskie komponenty. Dostępne sq wersje Euro 4 i EEV korzystania tego paliwa nie jest nowy, jest ono używane z powodzeniem np. w Stanach Zjednoczonych. Właśnie w wyniku współpracy z firmami amerykańskimi powstała firma LNG Silesia, która zamierza wykorzystywać metan uwalniany do atmosfery lub częściowo zagospodarowywany w kopalniach węgla kamiennego. Stanowi on bardzo duże zagrożenie pod ziemią i w atmosferze, jako jeden z groźniejszych gazów cieplarnianych. LNG Silesia zamierza już w przyszłym roku uruchomić instalację do skraplania metanu w kopalni węgla kamiennego Krupiński w gminie Suszec. To paliwo ma bardzo korzystne właściwości, bo jest pozbawione zanieczyszczeń i wilgoci. Woda zawarta w metanie nie pozwoliłaby na skroplenie gazu, ponieważ wymaga to temperatury ok.-160 C. Turystyczny lsuzu Turquoise mieści 26, 28 lub 30 pasażerów, jest odpowiedzią na tendencje na polskim rynku, na którym takie pojazdy cieszą się rosnącą popularnością. Zastosowany nowy silnik Euro 4 o pojemności 5,2 dm 3 rozwija moc 190 kw i maksymalny moment obrotowy 513 Nm. Importerem lsuzu w Polsce jest białostocka firma Wowo SOU W związku z tym programem Solbus opracował autobus miejski zasilany LNG na bazie modelu Solcity 12. W odróżnieniu od zasilania sprężonym gazem ziemnym, LNG nie wymaga stosowania dużych, ciężkich zbiorników. Zbiorniki do przechowywania LNG są bezciśnieniowe (nie są poddozorowe), natomiast muszą być wyposażone w specjalną izolację, która zapewni utrzymanie temperatury -160 C w jak najdłuższym czasie, w praktyce w ciągu 7 dni. Po tym czasie w wyniku zwiększania się temperatury gaz odparowuje, zwiększając ciśnienie w zbiorniku. Odpowiednio wycechowany zawór bezpieczeństwa upuszcza gaz do atmosfery, likwidując nadciśnienie. Wykorzystano gazowy silnik Cummins 8,9 dm 3, o mocy 235 kw przy 2000 obr./min. 1 W,
Zbiornik Solcity LNG zawiera 333 dm 3 ciekłego gazu ziemnego, który zmie nia stan skupienia w parowniku, pozwalajqc na uzyskanie blisko 200 m 3 gazu. W zależności od warunków eks ploatacji zapewnia to zasięg od 350 do 500 km Układ wnętrza autobusu Solcity 12 LNG jest bardzo podobny do autobusu zasi lanego olejem napędowym, liczba miejsc jest mniejsza o 3 fotele na tyl nym zwisie. W tej przestrzeni jest mon towany zbiornik LNG. Kolejny pojazd zasilany gazem ziem nym, magazynowanym w postaci sprę żonej, prezentowała firma Wowo z Bia łegostoku, importer autobusów czeskiej firmy Tedom. Zaprezentowano nowe wersje autobusów, wśród których no wością był pojazd międzymiastowy. Sercem" jest silnik CNG Tedom, jedna z najnowocześniejszych gazowych jed nostek napędowych na rynku, produ kowany w dawnej fabryce Liaz, którą Tedom kupił kilka lat temu. Silniki wy korzystuje również spółka Mielec Die sel Gas w adaptacjach starszych gene racji autobusów (możliwości technicz ne silników na bazie SW680, wykony wanych z wykorzystaniem technologii NGV Autogas, skończyły się na pozio mie normy Euro 3). Adaptacja polega na wymianie silnika i montażu zbiorni ków paliwa. Operacja jest dość skom plikowana i wymaga skoordynowania w czasie z naprawą główną pojazdu (ze względu na zmiany w strukturze kra townicy, rozmieszczenie zbiorników, jak również wykonanie węzłów mocują cych nową jednostkę napędową). Mie lec Diesel Gas wykonuje około 5 takich adaptacji miesięcznie. Bardzo ciekawie prezentowała się ekspozycja firmy Polskie Autobusy. Pomimo upadłości zakładów w Jelczu firma była w stanie zaproponować nowe pojazdy, w tym dwa autobusy miejskie. Te w Sanoku nie są produko wane od 2002 r., kiedy w ramach Gru py Zasada nastąpił podział i wytwarza nie autobusów miejskich powierzono ZS Jelcz. Nowa sytuacja wymusiła na Autosanie powrót do rozwoju pojaz dów miejskich. Tradycje w ich konstru owaniu są silne, przypomnijmy 12metrową, niskopodłogową Stokrotkę z wieżową zabudową silnika czy 8metrowego Kolibra z częściowo niskim pokładem. Polskie Autobusy ekspor tują również swoje pojazdy. Dużo au tobusów szkolnych jest eksploatowa nych w Wielkiej Brytanii, spełniając tamtejsze rygorystyczne wymagania. Także na Węgrzech tamtejszy mono polista w przewozach miejskich i regio nalnych firma Volan użytkuje autobu sy Lider A10-12T Dużym rynkiem eks portowym jest Szwecja, gdzie jeździe ponad 100 autobusów z Sanoka. Jed na z prezentowanych na TRANSEXPO nowości, Autosan A12.13C Eurolider był przeznaczony dla szwedzkiego przewoźnika. Autobus ten zdobył wy- Autosan A12.13C Eu rolider do obsługi ru chu międzymiastowe go, o długości 13 220 mm (rozstaw osi 7080 mm). W jego wnętrzu wygodnie podróżuje 51 pasażerów. Dostęp do przedziału pasażer skiego zapewniajg drzwi w przedniej i środkowej części au tobusu. Naprzeciw drugich drzwi znajduje się miejsce dla osoby niepełnosprawnej na wózku
Autobus napędzai., gazem ziemr llfłl ( U C N G a 'CNG AUTO c ^TO MAN Lion's City G CNG jest napędzany silnikiem EEV zasilanym sprężonym ga zem ziemnym, o mocy 228 kw przy 2000 obr./min. Paliwo jest gromadzone w umieszczonych na dachu 9 aluminiowo-kompozytowych butlach o łgcznej pojemności geometrycznej 1629 dm 3. Leżgcy silnik eliminuje z wnętrza zabudo wę wieżowq, co pozwala na montaż czterech foteli w tylnej części różnienie targów w kategorii Autobusy. Nadwozie kratownicowe (z profili nie rdzewnych) jest pokryte przyklejanymi płatami poszycia ze stali nierdzewnej i tworzywa sztucznego. Pokrywy ba gażników wykonano z blachy alumi niowej. Przedział pasażerski jest wen tylowany (luki dachowe i zespół wen tylacyjny w przedniej ścianie) i klima tyzowany. W autobusie zastosowano silnik Cummins Euro 5 o mocy 221 kw przy 2500 obr./min., współpracujący z automatyczną skrzynią przekład niową Allison, zintegrowaną ze zwalniaczem. Kolejnym nowym produktem Polskich Autobusów był Autosan A0808M Sancity. Pojazd jest nowy dla Sanoka, w Jelczu był produkowany pod nazwą Libero. Jest to nowoczesny, niskopodłogowy autobus miejski do obsługi linii miejskich i podmiejskich o niewielkim natężeniu ruchu lub kursów nocnych. Przy długości 8550 mm (rozstaw osi 4000 mm) ma miejsca siedzące dla 16 pasażerów, na stojąco mogą podróżo wać 44 osoby. Kratownicowe nadwozie z profili nierdzewnych jest pokryte po szyciem z blach nierdzewnych i two rzyw sztucznych. W układzie przenie sienia napędu stosuje się silnik Cum mins o mocy 118 kw przy 2500 obr./ min., współpracujący z automatyczną skrzynią przekładniową Allison. Wśród nowości Evobus prezentowa no Travego 3. generacji, który trafił do Kielc tuż po światowej premierze w Ha nowerze. Nowością w układzie napędo wym jest przekładnia PowerShift spe cjalnie opracowana do autobusów. Za stosowano również aktywnego asy stenta hamowania" ABA i wiele innych systemów zwiększających bezpieczeń- stwo. Z autobusów miejskich, pokazy wano 18-metrowego Citaro, który staje się coraz popularniejszy w Polsce, wy pierając sukcesywnie Conecto; m.in. do Wrocławia będzie dostarczonych 100 Citaro (66 w tym roku i 34 w przy szłym). Dużym zainteresowaniem cie szy się również prezentowany po raz pierwszy w ub.r. regionalny Intouro. W tym roku dostarczono na polski ry nek 10 sztuk. Pokazywano również 2 luksusowe autobusy turystyczne Setra. Jednym z nich była Setra S417 HDH, najdłuż sza 3-osiowa wersja TopCIass 400. Po jazd przeszedł w ub. roku znaczącą modernizację. Zastosowano m.in. sta tyczny system doświetlania zakrętów, który przy prędkości do 40 km/h w mo mencie uruchomienia kierunkowskazu załącza dodatkowy reflektor doświetlający. Nowością w tym roku był autobus międzymiastowy Setra 412 UL, który uchodzi za pojazd bardzo uniwersalny, przydatny zarówno w komunikacji mię dzymiastowej, jak również w kursach turystycznych. Autobus ma rozstaw osi 5290 mm i nadwozie o długości blisko 11 m. We wnętrzu znajduje się 45 foteli z dwupunktowymi pasami bezpieczeń stwa. Źródłem napędu jest 12-litrowy silnik o mocy 220 lub opcjonalnie 260 kw, współpracujący ze skrzynią biegów MBGO190. Przedstawiciele koncernu MAN w prezentacji na stoisku targowym pod kreślali doskonałość technologii MAN Pure Diesel, szczególnie w odniesieniu do napędu autobusów. Firma szczyci się osiąganiem norm emisji spalin, łączenie z EEV, bez stosowania SCR, dzięki czemu użytkownik nie musi sto sować AdBlue. Jest to możliwe dzięki L»..-. ^,>- rozwinięciu i zastosowaniu innowacyj nych technologii, przede wszystkim re cyrkulacji spalin, w której zastosowano regulację za pomocą sondy lambda. Oprócz tego silniki są zasilane przy podwyższonym do 180 MPa ciśnieniu wtrysku, a turbodoładowanie jest dwu stopniowe. Rozwijana technologia MAN Pure Diesel pozwoli już w przyszłym roku wprowadzić w autobusie Neoplan Starliner silnik o mocy 371 kw, spełnia jący EEV tylko z wykorzystaniem katali zatora PM-KAT. MAN wprowadza również nowe mo dułowe podwozia autobusowe, które zainteresowało już kilku producentów autobusów wystawiających się w Kiel cach. Znormalizowane moduły umożli wiają zbudowanie różnych podwozi au tobusowych. Moduł przedniej osi jest dostępny w kilku wariantach, umożli wiających różne zastosowanie (z osią sztywną do miejskich autobusów wysokopodłogowych i przewozów regional nych, z osią obniżoną do autobusów Low Entry lub z niezależnie zawieszoną, wielowahaczową osią do dalekiej tury styki). Moduł przedni zawiera miejsce pracy kierowcy o ergonomicznym kształcie, z przestawianą powietrznie kolumną kierowniczą i atrakcyjną ta blicą przyrządów. Moduł centralny umożliwia uzyskanie różnych rozsta wów osi. W połączeniu z tylnym modu łem napędowym podwozie umożliwia zabudowę nadwozi o długościach od
Trzyosiowy Irizar PB o długości 15 m za pewnia komfort podró żowania 60 pasaże rom, przy zwiększonej podziałce pomiędzy rzędami (maksymalnie mieści 69 osób). Źród łem napędu jest silnik DC12 17 (353 kw i 2250 Nm), który współpracuje ze skrzy nią biegów wyposa żoną w 12 przełożeń m& 11 do blisko 15 m (w przypadku zasto sowania tylnego modułu dwuosiowe go). Moduł napędowy może być wypo sażony w silniki D08 CR, D20 CR, D26 CR Lub E28 (gazowa jednostka napę dowa spełniająca standardy EEV) o mocy od 184 do 353 kw. Tylne mo duły napędowe dwuosiowe są oferowa ne w wersji miejskiej i turystycznej. MAN odświeża projekt swojego auto busu hybrydowego, który w odróżnieniu od polskiego jest hybrydą szeregową. Lion's City Hybrid praktycznie zawsze rusza z przystanków wykorzystując wy łącznie energię elektryczną, odzyski waną w czasie hamowania. Jest ona gromadzona w kondensatorach monto wanych na dachu. Silnik D0836 w wersji EEV ojnocy 191 kw napędza dwa silni ki elektryczne o mocy 75 kw każdy. W czasie hamowania silniki są przełą czane na pracę prądnicową i dostar czają mocy do baterii kondensatorów. Ostatnim z wielkich producentów na TRANSEXPO była Scania, wobec nie obecności Volvo jedyny reprezentant Skandynawii. Podczas dwóch ostatnich edycji targów Scania pokazywała auto busy miejskie na etanol, podobnie było w tym roku: prezentowano Omnicity napędzany tym paliwem. Niestety nie dotarł ze Szwecji pojazd hybrydowy wykorzystujący silnik etanolowy. Konfe rencja przygotowana przez Scanię do tyczyła w całości autobusów napędza nych etanolem i była powieleniem zor ganizowanego niecały miesiąc wcześ niej w Krakowie seminarium na temat zastosowania paliw odnawialnych w transporcie zbiorowym, z rozbudo waną częścią dotyczącą eksploatacji. KINO LONG.E5E29 Chiński King Long istnieje od 1988 r. i ma bardzo dużq dy namikę wzrostu, do starcza ok. 30 tys. autobusów rocznie, będąc liderem tej branży na rynku ma cierzystym. Biorąc pod uwagę wielkość kraju i jego zalud nienie, wielkość pro dukcji nie jest aż tak zastraszająca: np. w komunikacji miej skiej w Pekinie jest eksploatowanych 25 tys. pojazdów Wrażeniami z jazd testowych podzielili się przedstawiciele stołecznej i kielec kiej komunikacji publicznej, którzy po twierdzili sens stosowania takich pojaz dów w centrach miast, nie widząc żad nych zagrożeń przy eksploatacji i ser wisowaniu. Oprócz pojazdu etanolowego, na stoisku prezentowano Omnicity w barwach komunikacji miejskiej Gro dziska Mazowieckiego. Pojazd jest na pędzany silnikiem DC9 o mocy 198 kw przy 1900 obr./min, spełniającym wy magania Euro 4 dzięki układowi EGR (nie wymaga stosowania AdBlue i może być zasilany czystym bioestrem B100). Napęd jest przenoszony przez 6-biegową automatyczną skrzynię przekła dniową ZF zintegrowaną ze zwalniaczem. Dwunastometrowy autobus ma 26 miejsc siedzących (71 stojących) rozmieszczonych w przedziale pasażer skim klimatyzowanym za pomocą urzą dzenia Webasto. Oprócz tego prezen towano autobusy turystyczne, trzyosiowego Irizara PB oraz New Century. Największą sensacją targów były au tobusy chińskie marki King Long. W przypadku produktów chińskich za wsze pojawia się pytanie o jakość. Przy glądając się szczegółom wykończenia pojazdów King Long nietrudno ocenić, że to nie Setra czy MB, choć ogólne wra żenie jest bardzo dobre. Najważniejsze zespoły, układ napędowy osie, układy ogrzewania i klimatyzacji pochodzą od renomowanych światowych producen tów, co daje gwarancję jakości tych ele mentów oraz umożliwia korzystanie z rozbudowanych sieci serwisowych. Polski przedstawiciel, firma Eurotravel z Andrychowa (współpracująca z King Long Deutschland) deklaruje, że jest w stanie sprowadzić każdą część do au tobusu King Long w ciągu 24 godzin. Piotr Złoty