KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.3.2017 r. (2017) 195 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Ocena wdrażania strategii antynarkotykowej UE na lata 2013-2020 i planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2013-2016: ciągła potrzeba planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2017-2020 {SWD(2017) 95 final} PL PL

I. Ocena oraz potrzeba planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2017 2020 W strategii antynarkotykowej UE na lata 2013 2020 1 i pierwszym planie działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2013 2016 2 określono ramy i priorytety polityczne w zakresie polityki antynarkotykowej UE. Przedmiotowa strategia zapewnia jednolite i oparte na dowodach ramy prawne w zakresie zwalczania używania środków odurzających zarówno w UE, jak i poza nią i opiera się na strukturze złożonej z pięciu filarów obejmujących: dwa główne obszary polityki: ograniczenie popytu na środki odurzające; oraz ograniczenie podaży środków odurzających; oraz trzy tematy przekrojowe: koordynację; współpracę międzynarodową; oraz badania, informacje, monitorowanie i ocenę. W myśl strategii antynarkotykowej od Komisji wymaga się, aby [rozpoczęła] do roku 2016 zewnętrzną śródokresową ocenę strategii, z myślą o opracowaniu drugiego planu działania na lata 2017 2020. Jak przewidziano w Europejskiej agendzie bezpieczeństwa 3, Komisja ma ocenić postępy we wdrażaniu planu działania na lata 2013 2016 i na tej podstawie podjąć decyzję, czy zostanie zaproponowany nowy plan działania na lata 2017 2020. Od kwietnia do listopada 2016 r. Komisja, przy wsparciu ze strony wykonawcy zewnętrznego 4, przeprowadziła ocenę śródokresową strategii oraz ocenę końcową planu działania 5. Z uwagi na ich komplementarność oraz wzajemne powiązanie przedstawiono je w postaci pojedynczej, kompleksowej. W niniejszym komunikacie zostały przedstawione rezultaty 6 oraz zaproponowane kroki, jakie należy podjąć w dalszej kolejności. Ze względu na ogólne ustalenia dokonane w ramach tej, Komisja zdecydowała się zaproponować nowy plan działania na lata 2017 2020. W oparciu o rezultaty oraz biorąc pod uwagę fakt, że ramy strategiczne nie ulegną zmianie przed 2020 r., nowy zaproponowany plan działania stanowi zaktualizowaną wersję Planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2013 2016 zawierającą szereg zmian. W nowym planie działania odzwierciedlono ustalenia oraz zalecenia, które Komisja uznała za istotne, a także wprowadzono szereg dodatkowych działań dotyczących nowych oraz powstających priorytetów, których poprzedni plan działania nie obejmował w wystarczającym stopniu, a które są istotne w świetle wyzwań, przed którymi stoją obecnie państwa członkowskie UE. Zaproponowany przez Komisję projekt planu 1 2 3 4 5 6 Dz.U. C 402 z 29.12.2012, s. 1. Dz.U. C 351 z 30.11.2013, s. 1. (2015) 185. Konsorcjum złożone z Ernst & Young i RAND Europe. http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-is-new/work-in-progress/initiatives/984ws_intro_en.htm Przegląd wyników w postaci dokumentu roboczego służb Komisji załączono do niniejszego komunikatu SWD(2017)95. 2

działania w zakresie środków odurzających na lata 2017 2020 przedstawiono w załączniku znajdującym się poniżej 7. II. Kontekst Rynek niedozwolonych środków odurzających jest najbardziej dynamicznym rynkiem przestępczym, co potwierdzono również w Europejskiej agendzie bezpieczeństwa. Szacuje się, że każdego roku obywatele Unii wydają ponad 24 mld EUR na niedozwolone środki odurzające 8. Koszty ludzkie i społeczne uzależnienia od takich środków są bardzo wysokie. Generuje też ono koszty w zakresie zdrowia publicznego (profilaktyki narkotykowej, opieki zdrowotnej i leczenia), bezpieczeństwa publicznego, środowiska i wydajności pracy 9. Jeżeli chodzi o popyt na środki odurzające, używanie niedozwolonych środków odurzających pozostaje jednym z wieloletnich zagrożeń dla społeczeństw, wywierając bezpośredni lub pośredni wpływ na życia milionów osób. Co najmniej 83,2 mln Europejczyków przyznało, że użyło konopi co najmniej raz w życiu, natomiast odpowiednio 17,1 mln i 12 mln osób próbowało kokainy i amfetaminy. Ponadto 1,3 mln dorosłych znajduje się w grupie osób obarczonych wysokim ryzykiem używających opioidów. Rozpowszechnienie obarczonego wysokim ryzykiem używania opioidów ustabilizowało się, a w niektórych państwach zmniejszyło; częstość występowania chorób zakaźnych ogólnie malała od 2013 r. Szacuje się, że w UE w 2014 r. co najmniej 6 800 osób umarło z powodu przedawkowania 10. Używanie środków odurzających dotyczy głównie osób młodych (w wieku 15 34 lat); szacuje się, że w ostatnim roku 17,8 mln młodych dorosłych używało narkotyków. Wydaje się, że od 2013 r. wzrosła liczba zgonów związanych z używaniem środków odurzających i nie odnotowano żadnego spadku użycia takich środków 11. Jeżeli chodzi o podaż środków odurzających, w ciągu ostatnich czterech lat wzrastała dostępność nowych substancji psychoaktywnych na otwartym rynku lub przez internet, co stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia. W 2015 r. wykryto łącznie 98 nowych substancji psychoaktywnych, w związku z czym liczba nowych substancji monitorowanych przekroczyła 560, z czego 70 % wykryto w trakcie ostatnich pięciu lat. Liczba odnotowanych konfiskat niedozwolonych środków odurzających nie zmieniła się znacząco w latach 2013 2014 w porównaniu z poprzednim rokiem, ogólnie jednak skonfiskowano większą ilość narkotyków. Jeżeli chodzi o koordynację, na szczeblu UE, z których większość powstała, zanim przyjęto obecną strategię, są skuteczne. Uznaje się, że podmiot koordynujący o największym znaczeniu, Horyzontalna Grupa ds. Narkotyków (HDG) Rady UE, jest skuteczna w zakresie monitorowania wdrażania planu działania oraz ułatwiania dialogu o stanie zjawiska narkotyków w Europie. Istnieją dowody spójności w czasie oraz ciągłości w ramach sprawowania prezydencji. Ponadto wszystkie państwa członkowskie zgłosiły, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego brały udział w opracowywaniu, monitorowaniu lub ocenianiu krajowej polityki antynarkotykowej. 7 8 9 10 11 Celem niniejszego komunikatu nie jest aktualizacja strategii antynarkotykowej UE, która pozostaje ważna do 2020 r. Komisja uważa, że zmiany zaproponowane w nowym projekcie planu działania są zasadniczo zgodne z obowiązującą strategią. Raport o rynku narkotykowym w UE 2016., Europol i. Europejski raport narkotykowy 2016,. Oznacza to wzrost w stosunku do liczby odnotowanej w 2013 r. Źródłem wszystkich danych przedstawionych w tym akapicie jest Europejski raport narkotykowy z 2016 r.,. 3

Jeżeli chodzi o współpracę międzynarodową, priorytety związane z narkotykami włączono do polityki zewnętrznej, strategii oraz działań UE ukierunkowanych na państwa trzecie oraz regiony trzecie. Dodatkowo w poprzednich latach nastąpiła poprawa współpracy UE, co ma na celu prezentowanie jednego stanowiska na forach międzynarodowych. Ponadto, jeżeli chodzi o informacje, badania, monitorowanie i ocenę przez pięć ostatnich lat, UE zapewniała wsparcie na rzecz szeregu projektów badawczych w ramach rozmaitych mechanizmów finansowania 12 obejmujących różne aspekty kwestii narkotyków oraz powiązanych dziedzin. Konieczne są dalsze wysiłki, aby priorytety strategii oraz planu działania znalazły przełożyły się na badania naukowe. Istnienie oraz funkcjonowanie systemu wczesnego ostrzegania w odniesieniu do nowych substancji psychoaktywnych w ramach Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii () odzwierciedla usprawnione dzielenie się danymi kryminalistycznymi oraz toksykologicznymi na szczeblu UE w ciągu ostatnich lat. To działanie w zakresie wczesnego ostrzegania umożliwia UE podejmowanie świadomych oraz szybkich decyzji w sprawie substancji szkodliwych. III. Ustalenia dokonane w ramach śródokresowej strategii oraz końcowej planu działania na lata 2013 2016. Przedmiotowa ocena objęła lata 2013 2016 oraz wszystkie 28 państw członkowskich. Uwzględniono zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne aspekty strategii oraz planu działania. Wspomnianą ocenę oparto na szeroko zakrojonym przeglądzie istotnych danych i dokumentacji UE i państw członkowskich w odniesieniu do rynków środków odurzających, tendencji związanych z narkotykami oraz strategii antynarkotykowych 13. Ustalenie zawarte w ocenie odnosiły się zarówno do śródokresowej strategii antynarkotykowej UE na lata 2013 2020, jak i do końcowej Planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2013 2016. Jednym z głównych wyzwań powstałych w trakcie był fakt, że dane zebrane od wszystkich państw członkowskich nie zawsze były porównywalne. Innym ważnym problemem był brak środków odniesienia oraz aktualnych statystyk dla pewnych obszarów 14. Utrudnia to przypisywanie ewentualnych tendencji i zmian do strategii i planu działania, a także ich ocenę, co miało wpływ na analizę skuteczności strategii oraz planu działania pod względem ilościowego określenia skutków oraz uznania, że zmiany odpowiadające celom wynikają jedynie ze strategii i planu działania. Do celów wykorzystano jednak wiele metod badawczych 15. Wagę dowodów zwiększono też dzięki kompilacji ustaleń pochodzących z różnych źródeł danych. 12 13 14 15 W tym siódmy pro ramowy (7PR), inicjatywa Horyzont 2020 oraz Pro działań Unii w dziedzinie zdrowia (2014 2020). W związku z oceną przeprowadzono ponad 90 rozmów z przedstawicielami wszystkich państw członkowskich UE, instytucji europejskich, agencji, państw trzecich oraz innych zainteresowanych stron; badanie internetowe Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) wśród przedstawicieli w państwach niebędących członkami UE; internetowe konsultacje społeczne oraz dyskusję z przedstawicielami Europejskiego Forum Społeczeństwa Obywatelskiego ds. Narkotyków. Wynika to z faktu, że nie wszystkie państwa członkowskie przekazują dane dotyczące wszystkich środków, a także z tego, że poszczególne wskaźniki dotyczą różnych okresów, oraz tego, że niektóre ze wskaźników bazują na rejestrach lub badaniach i są mierzalne, inne natomiast odwołują się do opinii biegłych i ocen jakościowych. Rozmowy, badania, badanie źródeł wtórnych, konsultacje społeczne i dyskusje. 4

W ocenie stwierdzono, że strategia i plan działania są nadal odpowiednie pod względem spełniania wymogów polityki antynarkotykowej na szczeblu UE, krajowym i międzynarodowym. Wszystkie obszary uwzględnione w strategii oraz planie działania pozostają istotne z punktu widzenia poszczególnych aspektów związanych ze zjawiskiem środków odurzających. W ocenie zastosowano pięć standardowych kryteriów: skuteczność, efektywność, spójność, przydatność i unijną wartość dodaną. A. Skuteczność Pierwszym krokiem do określenia efektywności w ramach było określenie stopnia wdrożenia wszystkich 54 działań przedmiotowego planu działania oraz wpływu, jaki wywarły. Na wykresie poniżej przedstawiono postęp poczyniony w planie działania dla każdego z pięciu filarów: 5

Ocena wykazała, że wdrożenie strategii antynarkotykowej UE i planu działania UE w zakresie środków odurzających było skuteczne w różnym stopniu w przypadku wszystkich pięciu filarów. Większość działań została wdrożona 53 % działań zostało zakończone lub przebiega prawidłowo, a w przypadku 47 % działań poczyniono pewien postęp, jednak ich wdrożenie jest opóźnione względem planu oraz poczyniono znaczne postępy w odniesieniu do 15 konkretnych celów planu działania. W obszarze ograniczenia popytu na środki odurzające opóźnienia występują w przypadku celów, które dotyczyły zapobiegania używaniu środków odurzających oraz opóźniania rozpoczęcia ich używania, a także zwiększenia skuteczności terapii uzależnień i rehabilitacji. Realizacja celu włączenia podejścia opartego na koordynacji, najlepszych praktykach i jakości do ograniczania popytu na środki odurzające przebiega prawidłowo. W obszarze ograniczenia podaży środków odurzających realizacja celów polegających na poprawie skutecznej koordynacji i współpracy w zakresie ścigania przestępstw oraz wzmocnienia skutecznej współpracy organów wymiaru sprawiedliwości i skutecznego ustawodawstwa wyraźnie opóźnia się w stosunku do harmonou, natomiast celu związanego ze skutecznym reagowaniem na obecne oraz pojawiające się tendencje w działalności dotyczącej niedozwolonych środków odurzających oceniono jako terminową. W obszarze koordynacji celów dotyczących zapewnienia skutecznej koordynacji polityki antynarkotykowej na szczeblu UE i krajowym oraz zapewnienia udziału społeczeństwa obywatelskiego w kształtowaniu polityki antynarkotykowej oceniono jako terminową. W dziedzinie stosunków międzynarodowych celu dotyczący zintegrowania strategii z ogólnymi ramami polityki zagranicznej UE oceniono jako opóźnioną, natomiast celów dotyczących poprawy spójności unijnego podejścia i widoczności działań UE w Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) oraz wspierania krajów przystępujących, krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących w przyjmowaniu dorobku prawnego UE i dostosowywaniu się do tego dorobku w dziedzinie środków odurzających oceniono jako przebiegającą prawidłowo. W dziedzinie informacji, badania, monitorowania i konieczny jest dalszy postęp, aby zapewnić odpowiednie inwestycje w badania, gromadzenie danych, monitorowanie, ocenę i wymianę informacji oraz lepsze rozpowszechnianie wyników monitorowania, badań i ocen na szczeblu unijnym i krajowym. Postęp w zakresie utrzymywania sieci kontaktów i współpracy oraz rozwijania wewnętrznie i horyzontalnie w ramach unijnej infrastruktury wiedzy potencjału związanego z informacjami, badaniami, monitorowaniem i oceną w zakresie narkotyków, w szczególności niedozwolonych środków odurzających, był zadowalający. B. Efektywność Z braku kompleksowego i aktualnego przeglądu wydatków związanych z narkotykami przedmiotowa ocena zapewniła informacje na temat tego, w jakim stopniu środki finansowe alokowane na szczeblu UE oraz państw członkowskich były wystarczające. 6

Na podstawie nie można było wyciągnąć wniosków na temat skuteczności interwencji, ponieważ nie ma dostępnych zharmonizowanych danych ilościowych, jeżeli chodzi o wydatki oraz powiązane korzyści wynikające z odpowiednich działań we wszystkich państwach członkowskich UE. W strategii antynarkotykowej oraz planie działania w zakresie środków odurzających zdołano jednak ustanowić wspólne ramy w całej UE, jak wyjaśniono w sekcji Wartość dodana UE poniżej. Z braku kompleksowego i aktualnego przeglądu wydatków związanych z narkotykami przedmiotowa ocena została ukierunkowana głównie na zakres, w jakim alokację środków finansowych na szczeblu UE i państw członkowskich postrzegano jako wystarczającą. Ogólnie zainteresowane strony uznały środki za wystarczające na potrzeby strategii UE oraz planu działania, w szczególności w odniesieniu do popyty na środki odurzające oraz podaży środków odurzających. C. Spójność Stwierdzono, że priorytety i działania w ramach strategii oraz planu działania są spójne z większością innych polityk i strategii UE, takich jak Europejska agenda bezpieczeństwa i Konsensus europejski w sprawie rozwoju 16, natomiast niezbędna osiągniecie większych synergii z europejską strategią zdrowia 17. Na przykład z wynika, że: wyzwania związane ze starzeniem się populacji w Europie lub potencjalnym wpływem nowych technologii w dziedzinie prewencji, wskazane w europejskiej strategii zdrowia, nie zostały odzwierciedlone. D. Przydatność Zgodnie z oceną zainteresowane strony uznały strategię oraz plan działania za adekwatne w takim samym stopniu, jak w momencie ich przyjęcia. Struktura pięciu filarów nadal uwzględnia najbardziej aktualne wymagania w odniesieniu do polityki antynarkotykowej na szczeblu UE i krajowym. Wszystkie obszary uwzględnione w strategii antynarkotykowej i w planie działania w zakresie środków odurzających na lata 2013 2016 pozostają istotne z punktu widzenia poszczególnych aspektów związanych ze zjawiskiem środków odurzających. E. Europejska wartość dodana Strategia oraz plan działania zapewniły wartość dodaną strategiom poszczególnych państw członkowskich (i podmiotów niepaństwowych) dzięki ustanowieniu wspólnych ram dla całej UE oraz instytucjonalizacji procesu budowania konsensusu w zakresie polityki antynarkotykowej. Żadne z nich nie nakłada zobowiązań prawnych na państwa członkowskie UE, jednak w ramach stwierdzono, że dzięki nim zdołano szeroko ukierunkować działania zbiorowe w dziedzinie narkotyków, zarówno w UE, jak i na szczeblu międzynarodowym, oraz wypromować wspólny model wraz z kulturą określania priorytetów, celów, działań i wskaźników pomiaru wyników. 16 17 Wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w ramach Rady, Parlamentu Europejskiego i Komisji w sprawie polityki rozwojowej Unii Europejskiej: Konsensus Europejski w sprawie rozwoju, Dz.U. C 46 z 24.2.2006, s.1. (2007) 630 final oraz cele określone w 2007 r. pozostaną aktualne przez następną dekadę w kontekście strategii Europa 2020. Ponadto trzeci Pro działań Unii w dziedzinie zdrowia (2014 2020) wskazuje na podobne wyzwania. 7

W ramach stwierdzono również, że wartość dodana UE wydaje się bardziej widoczna w przypadku działań w zakresie ograniczania popytu oraz pojawiających się wyzwań. W odniesieniu do międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju państwa członkowskie dostrzegły wartość dodaną zbiorowego określania wspólnych ram strategicznych dla działań na szczeblu UE. UE ma obecnie więcej do powiedzenia na forum międzynarodowym oraz w stosunkach międzynarodowych. Stanowi to istotne źródło wskazówek dla krajów kandydujących, a także ramy współpracy dwustronnej z państwami niebędącymi członkami UE. F. Wniosek Ogólnie w ramach potwierdzono, że wszystkie zainteresowane strony przyjęłyby z zadowoleniem nowy plan działania na lata 2017 2020. Uznały one, że nadal należy wyznaczać precyzyjne priorytety i działania związane z poszczególnymi celami, przypisywać lności i formułować konkretne, wymierne wskaźniki. Kompleksowy charakter strategii umożliwia zainteresowanym stronom lepsze ukierunkowanie priorytetów przez cały okres trwania strategii, a jednocześnie pozwala zachować wystarczający stopień spójności. Ponadto zainteresowane strony opowiedziały się za zaktualizowaniem planu działania na lata 2013 2016 w reakcji na nowe elementy oraz pojawiające się problemy. W ramach stwierdzono konieczność wzmocnienia lub dodania pewnych działań, aby nadążyć za pojawiającymi się problemami oraz w celu osiągnięcia większych synergii z innymi obszarami polityki UE, takimi jak europejska strategia zdrowia. Ocena wskazuje również, że należy położyć większy nacisk na kwestię wykorzystywania nowych technologii komunikacyjnych w procesie wytwarzania niedozwolonych środków odurzających i nielegalnego obrotu nimi oraz na rolę internetu w zapobieganiu uzależnieniu od narkotyków. Ocena wykazała, że zaniechanie dyskusji o najnowszych tendencjach w polityce dotyczącej konopi zostało zauważone przez wiele zainteresowanych stron i stanowiło jedną z najczęściej podnoszonych kwestii podczas sprawdzania, czy istnieją problemy nieobjęte strategią. W ramach stwierdzono również, że istnieją możliwości poprawy w zakresie wdrażania oraz dostępu do środków zmniejszenia ryzyka i redukcji szkód w różnych państwach członkowskich oraz że zainteresowane strony reprezentujące społeczeństwo obywatelskie wyraziły obawy co do zakresu stosowania i jakości tych środków. W ramach stwierdzono też, że przyszły plan działania powinien nadal obejmować działania mające na celu monitorowanie nowych substancji psychoaktywnych, aby ograniczyć ich podaż oraz popyt na nie, a także aby ograniczyć szkody związane z ich używaniem. IV. Projekt nowego planu działania na lata 2017 2020 nowe i zaktualizowane kwestie Na podstawie ustaleń dokonanych w ramach oraz sformułowanych w niej zaleceń Komisja składa propozycję projektu planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2017 2020, obejmującego w związku z tym pozostałe lata strategii antynarkotykowej UE obowiązującej do 2020 r. Na podstawie ustaleń dokonanych w ramach w projekcie planu działania utrzymuje się i wzmacnia obecne działania ukierunkowane na wyzwania, które nadal stanowią zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Zawiera on także nowe 8

działania, które odzwierciedlają postępy poczynione od 2013 r. oraz pojawiające się wyzwania nieobjęte poprzednim planem. Niektóre nowo wprowadzone działania, takie jak dotyczące używania nowych technologii w celu prewencji lub kompleksowej analizy postępów związanych z modelami polityki dotyczącej konopi, zostały oparte na ustaleniach dokonanych w ramach. Inne wynikają z przemyśleń opartych na takich źródłach jak raport o rynku narkotykowym w UE oraz ze zmian w unijnej polityce, w szczególności w kontekście Europejskiej agendy bezpieczeństwa, oraz wkładu wniesionego przez społeczeństwo obywatelskie. Działania takie obejmują: gromadzenie dowodów na potencjalne związki nielegalnego obrotu środkami odurzającymi z: finansowaniem grup terrorystycznych i działalności terrorystycznej; przemytem nielegalnych imigrantów; oraz handlem ludźmi; wyraźne uwzględnienie grup szczególnie wrażliwych w działaniach dotyczących popytu na środki odurzające. Poniżej streszczono nowe działania i aktualizacje związane z pięcioma filarami strategii. A. Ograniczenie popytu na środki odurzające Zwiększone zostaną synergie między planem działania i europejską strategią zdrowia, w szczególności w odniesieniu do wykorzystywania informacji oraz nowych technologii komunikacyjnych (ICT) na potrzeby zapobiegania. Stosowanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) ma kluczowe znaczenie pod względem pogłębiania wiedzy, w szczególności wśród dzieci i osób młodych, na temat ryzyka i konsekwencji używania niedozwolonych środków odurzających 18. Uwzględniono najnowsze prace Horyzontalnej Grupy Roboczej Rady ds. Narkotyków (HDG) na temat niewłaściwego stosowania opioidów wydawanych na receptę oraz innych leków psychoaktywnych 19. W związku ze starzeniem się społeczeństwa w UE istnieje potrzeba sprostania pojawiającemu się wyzwaniu, jakim są starzejący się użytkownicy środków odurzających, jak wskazano również w europejskiej strategii zdrowia 20. Uwzględnione zostanie używanie środków odurzających w społecznościach szczególnie wrażliwych dzięki dopracowaniu ukierunkowanych środków w planie działania na lata 2013 2016 21. Większy nacisk na środki zmniejszania ryzyka i szkód, mające na celu zminimalizowanie szkodliwych zdrowotnych i społecznych konsekwencji nadużywania 18 19 20 21 Wprowadzono nowe działanie 3, a działanie 4 zostało zaktualizowane. Działanie 5 zostało zaktualizowane: obecnie odnosi się ono do niewłaściwego stosowania leków psychoaktywnych ; termin te obejmuje wszelkie rodzaje substancji psychoaktywnych/uzależniających stosowanych w leczeniu, wszystkie środki odurzające oddziałujące na ośrodkowy układ nerwowy oraz opioidy i leki stosowane w substytucji opiatowej. Działania 6 i 7 zostały zaktualizowane. W związku z tym zmieniono cel 2 oraz szereg działań w ramach filaru dotyczącego ograniczenia popytu na środki odurzające, a także działanie 48, aby odzwierciedlić tę zmianę. W tym kontekście sugeruje się zbadanie synergii z Europejskim Korpusem Solidarności. 9

środków odurzających, odgrywa kluczową rolę w skutecznej polityce antynarkotykowej; dotyczy to również problemu nadużywania takich środków w więzieniach 22. Wdrożenie i monitorowanie konkluzji Rady 23 z 2015 r. w sprawie minimalnych standardów jakościowych w ograniczaniu popytu na środki odurzające w UE 24. B. Ograniczenie podaży środków odurzających Wymagany jest większy nacisk na współpracę sądową w kwestiach dotyczących narkotyków na szczeblu UE. Aby uzyskać pełniejszy obraz wpływu wysiłków na rzecz ograniczenia podaży, Europol, Eurojust oraz powinny kontynuować swoje działania w zakresie zbierania wskaźników i, o ile to możliwe, uzupełniać gromadzone dane o informacje jakościowe i kontekstowe 25. Należy położyć nacisk na dalsze wdrażanie kluczowych wskaźników przyjętych w konkluzjach Rady z 2013 r. w sprawie poprawy monitorowania podaży środków odurzających w UE 26. Opracowano siedem wskaźników oraz plan działania na rzecz ich wdrożenia. W przypadku większości wskaźników gromadzenie pełnych danych trwa lub rozpocznie się w 2017 r. 27. Pakiet ustawodawczy dotyczący nowych substancji psychoaktywnych (NPS) powinien zostać szybko przyjęty i sprawnie wprowadzony w życie; w najbliższych latach konieczne będzie również monitorowanie skutków nowych środków legislacyjnych 28. Należy wdrożyć 29 przepisy unijne w sprawie prekursorów narkotykowych, które zaostrzono w 2013 r., przyjmując istotne zmiany do dwóch rozporządzeń 30. Należy zwrócić większą uwagę na kary alternatywne nakładane na przestępców zażywających środki odurzające. We wszystkich państwach członkowskich istnieje co najmniej jeden rodzaj sankcji alternatywnych a w większości z nich dostępnych jest więcej niż jeden rodzaj takich sankcji 31. Terapia uzależnień od środków odurzających oraz zawieszenie kary z możliwością terapii stanowią najpowszechniej dostępne sankcje 32. Należy położyć większy nacisk na kwestie stosowania technologii informacyjnokomunikacyjnych przy wytwarzaniu niedozwolonych środków odurzających oraz obrotu nimi 33 zgodnie z ustaleniami z czerwca 2016 r. dokonanymi na posiedzeniu 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 Wzmocniono działania 8 i 9, aby odzwierciedlały główny cel stanowisk UE na sesji nadzwyczajnej Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych (UNGASS). Konkluzje Rady w sprawie realizacji Planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2013 2016 odnośnie do minimalnych standardów jakościowych w ograniczaniu popytu na środki odurzające w Unii Europejskiej 11985/15. Działanie 10 zostało zaktualizowane. Działanie 11 zostało zaktualizowane. Konkluzje Rady z dnia 15 listopada 2013 r. w sprawie poprawy monitorowania podaży narkotyków w Unii Europejskiej. Działanie 17 zostało zaktualizowane. Działanie 19 zostało zaktualizowane. Działanie 20 zostało odpowiednio zmienione. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 273/2004 w sprawie prekursorów narkotykowych (Dz.U. L 47 z 18.2.2004, s. 1 10) oraz rozporządzenie Rady (WE) nr 111/2005 określające zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Unią a państwami trzecimi (Dz.U. L 22 z 26.1.2005, s. 1 10). Badanie rozwiązań alternatywnych wobec sankcji karnych jako odpowiedzi na przestępstwa związane z narkotykami z maja 2016 r. na zlecenie Komisji Europejskiej. Działanie 22 zostało zaktualizowane. Działanie 23 zostało zaktualizowane. Źródłem wyzwań są takie czynniki, jak zabezpieczone szyfrowanie, web hosting i przejście od stron internetowych w sieci widocznej do stron w sieci głębokiej lub sieci ukrytej; pojawienie się nowych form płatności (takich jak waluta bitcoin); oraz nasilenie reklamowania środków odurzających oraz wymiany w mediach społecznościowych. 10

ekspertów zorganizowanym przez Komisję 34 internetowi. w kontekście forum UE poświęconego C. Koordynacja Większa spójność i koordynacja z pozostałymi grupami roboczymi Rady ułatwiłyby HDG pełnienie jej roli polegającej na monitorowaniu wdrażania strategii oraz zapewnieniu spójności działań ograniczających popyt i podaż oraz wykrywaniu odpowiednich synergii 35. W trakcie spotkań HDG należy poświęcić więcej uwagi i czasu na omawianie wdrażania przedmiotowego planu działania 36. Jak postulowała UE na forach ogólnoświatowych, należy szukać dalszych możliwości zwiększenia udziału społeczeństwa obywatelskiego w kształtowaniu, wdrażaniu, monitorowaniu i ocenie polityki antynarkotykowej na szczeblu UE i krajowym 37. D. Współpraca międzynarodowa W ramach stwierdzono, że istnieje możliwość poprawy zdolności do działania delegatur UE, by umożliwić im zaangażowanie się w kwestie dotyczące narkotyków oraz tworzenie między sobą sieci na szczeblu regionalnym 38. Następnie należy skoncentrować się na zwalczaniu upraw roślin wykorzystywanych do produkcji niedozwolonych środków odurzających oraz rozwoju alternatywnym 39. Aby odpowiednio rozwiązywać problemy, jeżeli chodzi o egzekucje pozasądowe oraz zastosowanie kary śmierci w związku z narkotykami, UE powinna zbadać sposoby współpracy z innymi państwami za każdym razem, gdy wystąpi poważny problem związany z narkotykami 40. 34 35 36 37 38 39 40 Szczególną uwagę poświęcono wykorzystywaniu sieci do sprzedaży produktów leczniczych wydawanych na receptę oraz nowych substancji psychoaktywnych. Sprawozdanie ze spotkania ekspertów Internet i narkotyki, czerwiec 2016 r. Do działania 24 wprowadzono zmiany zgodnie z zaleceniami, w których stwierdzono, że należy dokonać przeglądu obecnych mechanizmów koordynacji między Horyzontalną Grupą Roboczą Rady ds. Narkotyków (HDG) oraz Stałym Komitetem Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego (COSI). Ponadto działania 24 i 28 (w brzmieniu zmienionym) dotyczą także potrzeby poprawy koordynacji między HDG oraz tematycznymi grupami roboczymi Rady np. Grupą Roboczą ds. ONZ oraz Grupą Roboczą ds. Praw Człowieka. Spowoduje to zwiększenie synergii i zacieśnienie współpracy w ramach stosunków międzynarodowych, w szczególności w ramach procesu przeglądu deklaracji politycznej i planu działania ONZ z 2009 r. w sprawie współpracy międzynarodowej na rzecz zintegrowanej i zrównoważonej strategii przeciwdziałania światowemu problemowi narkotykowemu, który ma się odbyć w 2019 r. Działanie 26 zostało zaktualizowane. Działanie 31 zostało zaktualizowane. Działanie 34 zostało zmienione, aby zapewnić pełne wsparcie dla roli delegatur UE w monitorowaniu zmian w zakresie postępów polityki antynarkotykowej w państwach niebędących członkami UE oraz sprawozdawczości dla Komisji oraz Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ). Poprzednie działania 34 i 35 połączono w jedno działanie 35, ponieważ oba dotyczyły podobnych kwestii: uprawa roślin wykorzystywanych do produkcji niedozwolonych środków odurzających oraz rozwój alternatywny nadal budzą zainteresowanie. Działanie 38 zostało zaktualizowane; w świetle odnowionych stosunków dyplomatycznych Iran został dodany do wykazu państw, z którymi UE pragnie ściślej współpracować oraz prowadzić dialog w sprawie narkotyków. 11

Wzięto także pod uwagę ostatnie zmiany w Grupie Dublińskiej 41, która zajmuje się sposobami modernizacji swoich metod pracy 42. Odpowiednie podmioty nie uznały prowadzenia corocznego dialogu w sprawie pomocy udzielanej przez UE i państwa członkowskie innym państwom w zakresie narkotyków za niezbędne, w związku z czym działanie to usunięto z projektu planu działania 43. Istnieje powszechne przekonanie, że kluczowym obszarem, w którym strategia oraz plan działania dodają wartość, jest umożliwienie UE prezentowania jednego stanowiska na forach międzynarodowych, jak to miało miejsce w okresie poprzedzającym sesję nadzwyczajną Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych (UNGASS) w 2016 r. Obecnie należy skoncentrować się na realizacji postanowień UNGASS oraz przygotowaniach do procesu przeglądu w 2019 r. deklaracji politycznej i planu działania ONZ z 2009 r. w sprawie współpracy międzynarodowej na rzecz zintegrowanej i zrównoważonej strategii przeciwdziałania światowemu problemowi narkotykowemu 44. E. Badania, informacje, monitorowanie i ocena Powinny istnieć wyraźne wskaźniki pomiaru wpływu projektów finansowanych przez UE 45. Wzięto pod uwagę prace w zakresie propagowania naukowych ocen polityk i interwencji na szczeblu krajowym, unijnym i międzynarodowym 46. Aby rozwiązać kwestię braku solidnych dowodów 47, nowe działanie 48 jest ukierunkowane na dokumentowanie potencjalnych związków nielegalnego obrotu środkami odurzającymi z: finansowaniem grup terrorystycznych i działalności terrorystycznej, z uwzględnieniem wszelkich powiązań między szlakami na obszarach wytwarzania środków odurzających i nielegalnego obrotu nimi, strefami konfliktu oraz źródłami finansowania komórek terrorystycznych w UE; przemytem nielegalnych imigrantów, poprzez utworzenie synergii z planem działania UE na rzecz zwalczania przemytu nielegalnych imigrantów 49 ; oraz handlem ludźmi, poprzez tworzenie synergii ze Strategią UE na rzecz wyeliminowania handlu ludźmi na lata 2012 2016 50. W świetle debaty obecnie toczącej się w niektórych państwach członkowskich i na całym świecie przeprowadzona zostanie pogłębiona analiza modeli polityki w odniesieniu do konopi, stosowanych na całym świecie, oraz analiza wpływu wywieranego przez te modele 51. 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 Grupa Dublińska stanowi elastyczny, nieformalny mechanizm konsultacji i koordynacji w zakresie rozwiązywania problemów związanych z wytwarzaniem niedozwolonych środków odurzających, nielegalnym obrotem nimi i popytem na te środki w skali światowej, regionalnej i poszczególnych państw. Grupa Dublińska opiera się na konsensusie i wzajemnej pomocy. W jej skład wchodzą: państwa członkowskie UE, Australia, Kanada, Japonia, Norwegia, Stany Zjednoczone, Komisja Europejska oraz Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC). Działanie 39 zostało zaktualizowane. Poprzednie działanie 40 zostało zaktualizowane. Działanie 41 zostało zaktualizowane. Działanie 45 zostało zaktualizowane. Działanie 46 zostało zaktualizowane. Idem, s. 8. Nowe działanie 47. (2015) 285 final. (2012) 286 final. Działanie 48 zostało zaktualizowane. Konopie należą do najczęściej używanych narkotyków w UE. W ostatnich latach w niektórych państwach niebędących członkami UE miał miejsce szereg zmian 12

Uwzględniono działania na rzecz poprawy współpracy między sieciami laboratoriów celnych i laboratoriów kryminalistycznych oraz zacieśnienia współpracy między służbami Komisji w walce z nowymi substancjami psychoaktywnymi (NPS) 52. V. Wnioski W ocenie śródokresowej strategii antynarkotykowej UE na lata 2013 2020 oraz ocenie końcowej Planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2013 2016 potwierdzono dalszą przydatność obowiązującej strategii. Jednocześnie wskazano, że istnieje konsensus między zainteresowanymi stronami, które opowiadają się za aktualizacją planu działania na pozostałe lata trwania strategii. W związku z tym Komisja proponuje plan działania na lata 2017 2020, który zapewnia kontynuację obecnych działań i je wzmacnia w celu rozwiązywania problemów, które nadal stanowią zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Obejmuje on także nowe działania, które odzwierciedlają zmiany, jakie nastąpiły od 2013 r., oraz odpowiada na pojawiające się problemy nieobjęte poprzednim planem. Ocena końcowa strategii oraz planu działania na lata 2017 2020, zgodnie z wymogiem samej strategii, zostanie przedstawiona w 2020 r. W 2019 r. zostanie również przeprowadzona ocena, w tym systemu REITOX 53, zgodnie z wymogami rozporządzenia ustanawiającego 54. Ponieważ wymienione powyżej dostarczą cennych informacji na temat wdrożenia planu działania UE na lata 2017 2020, śródokresowy przegląd postępów nie będzie konieczny. Komisja podejmie obecnie dialog z Parlamentem Europejskim i Radą na temat proponowanego przez siebie projektu planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2017 2020. 52 53 54 związanych z reformą prawodawstwa dotyczącego konopi np. depenalizacja używania, regulacja rynku lub legalizacja. Działanie 52 zostało zaktualizowane. REITOX jest europejską siecią informacji o narkotykach i narkomanii. Sieć tę stworzono w tym samym czasie co i składa się ona z krajowych punktów kontaktowych lub krajowych centrów monitorowania narkotyków i narkomanii (wyznaczonych instytucji krajowych lub agencji krajowych lnych za gromadzenie danych oraz składanie sprawozdań w sprawie narkotyków oraz uzależnienia od środków odurzających). Rozporządzenie (WE) nr 1920/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (wersja przekształcona). 13

ZAŁĄCZNIK 55 1. OGRANICZENIE POPYTU NA ŚRODKI ODURZAJĄCE Przyczynienie się do wymiernego ograniczenia używania niedozwolonych środków odurzających, problemowego używania środków odurzających, uzależnienia od środków odurzających oraz zdrowotnego i społecznego ryzyka i szkód związanych z używaniem środków odurzających, a także przyczynienie się do opóźnienia rozpoczęcia używania środków odurzających Cel Działanie Harmono 1. Zapobiegać używaniu środków odurzających oraz opóźniać rozpoczęcie ich używania 1. Poprawa dostępności i skuteczności opartych na dowodach 56 środków prewencyjnych uwzględniających: a. demograficzne czynniki ryzyka, takie jak wiek; płeć społeczno-kulturowa; czynniki kulturalne i społeczne; b. sytuacyjne czynniki ryzyka, takie jak bezdomność; migracja oraz ubieganie się o azyl; używanie środków odurzających w nocnych klubach i miejscach rozrywki; miejsce pracy; kierowanie pojazdem pod wpływem środków odurzających; oraz W toku ogólne nr 1, 11, 12 Oparte na dowodach ogólne i środowiskowe środki prewencyjne stopień zapewnienia na szczeblu państw członkowskich Oparte na dowodach ukierunkowane środki prewencyjne, w tym środki zorientowane na rodzinę i miejsce zamieszkania stopień zapewnienia na szczeblu państw członkowskich Oparte na dowodach wskazane środki prewencyjne stopień zapewnienia na szczeblu państw członkowskich czość Sprawozdani a krajowe REITOX czość państw członkowskic h na temat wyników zastosowania 55 56 W projekcie planu działania nowo dodane części zostały pogrubione, a części, które Komisja proponuje usunąć, zostały przekreślone. W tym kontekście pojęcie oparty na dowodach należy rozumieć jako oparty na dostępnych dowodach naukowych i doświadczeniu. 14

c. indywidualne czynniki ryzyka, takie jak zdrowie psychiczne; zachowanie problemowe i rozwój psychospołeczny; oraz inne czynniki, o których wiadomo, że wpływają na podatność jednostki na używanie środków odurzających, takie jak czynniki genetyczne czy sytuacja rodzinna środków 2. Poza zapobieganiem używaniu środków odurzających wzmocnienie i lepsze ukierunkowanie środków zapobiegawczych i odwracających uwagę, aby opóźnić wiek pierwszego zażycia niedozwolonych środków odurzających 3. Wymiana najlepszych praktyk w zakresie kierowania działań zapobiegawczych do dzieci i osób młodych, w tym: W toku ogólne nr 1, 5, 12 Oparte na dowodach środki zapobiegawcze i odwracające uwagę, zorientowane na osoby młode w otoczeniu rodzinnym, w społeczności oraz w ośrodkach edukacji formalnej i pozaformalnej poziom zapewnienia na szczeblu państw członkowskich W toku Społeczeńst 15 Rodzaj wymian najlepszych praktyk między państwami członkowskimi Pozytywne wyników behawioralnych interwencji w czość czość państw członkowskic h na temat wyników zastosowanyc h środków Portal najlepszych praktyk

a. proy i kampanie w ośrodkach edukacji formalnej i pozaformalnej; b. internetowe proy i kampanie; c. współpraca z firmami internetowymi w celach zapobiegania; oraz d. sposoby wykorzystania mediów społecznościowych do celów lepszego zrozumienia używania środków odurzających oraz poprawy w zakresie ograniczenia popytu wo obywatelskie zakresie najlepszych praktyk (w razie dostępności) czość państw członkowski ch czość społeczeństw a obywatelskie go 4. Edukowanie na temat zagrożeń oraz skutków wynikających z używania niedozwolonych środków odurzających i innych substancji psychoaktywnych, w tym dzięki współpracy z firmami internetowymi oraz ekspertami ds. zapobiegania w celu lepszego ukierunkowania na dzieci i osoby młode W toku ogólne nr 5, 12 Poziom świadomości wśród populacji ogółem i wśród młodzieży na temat zdrowego stylu życia oraz czynników ryzyka i skutków związanych z używaniem niedozwolonych środków odurzających i innych substancji psychoaktywnych czość Badania Eurobarometr ESPAD 16

5. Umożliwienie bardziej świadomego reagowania na wyzwania związane z niewłaściwym stosowaniem opioidów wydawanych na receptę i opioidów dostępnych bez recepty oraz innych leków psychoaktywnych 2017 2020 Grupa robocza Rady (HDG) EMA Zebranie danych przez państwa członkowskie do końca 2014 r. na temat poziomu i okoliczności przepisywania na receptę leków psychoaktywnych Liczba inicjatyw skupiających się na propagowaniu zgodnego z przeznaczeniem stosowania opioidów wydawanych na receptę i opioidów dostępnych bez recepty oraz innych leków psychoaktywnych Zestawienie dowodów i międzynarodowych przykładów ograniczania ryzyka przenikania leków psychoaktywnych na nielegalny rynek i ich nadużywania Szkolenie przedstawicieli zawodów medycznych i innych pracowników służby zdrowia w zakresie stosowania leków uśmierzających ból i łagodzących cierpienie HBSC czość państw członkowskic h Sprawozdani e z projektu ALICE RAP 17

2. Zwiększyć skuteczność terapii uzależnień od środków odurzających i rehabilitacji, w tym świadczeń dla osób dotkniętych współwystąpienie m zaburzenia psychicznego i somatycznego, by zmniejszyć stopień: problemowego używania środków odurzających; występowania uzależnienia od środków odurzających oraz zdrowotnego i społecznego ryzyka i szkód związanych z używaniem środków odurzających; a 6. Rozszerzanie i rozwijanie różnorodności, osiągalności, zakresu i dostępności opartych na dowodach kompleksowych i zintegrowanych terapii uzależnień. Zapewnienie, aby terapie te były stosowane w politoksykomanii (jednoczesne używanie substancji niedozwolonych i dozwolonych, w tym alkoholu i tytoniu) oraz pozwalały rozwiązywać problemy związane z pojawiającymi się potrzebami starzejącej się populacji używającej środków odurzających oraz kwestiami związanymi z płcią społecznokulturową. Opracowanie proów w zakresie wczesnej interwencji / wczesnego leczenia oraz leczenia dzieci i młodocianych będących użytkownikami środków odurzających. W toku ogólne nr 1, 6, 11 Zakres zróżnicowania opartych na dowodach kompleksowych i zintegrowanych terapii uzależnień na szczeblu państw członkowskich, w tym terapii stosownych w politoksykomanii oraz zaspokajających potrzeby starzejącej się populacji używającej środków odurzających Dane państw członkowskich na temat długości kontynuowania terapii i na temat wyników czość REITOX Sprawozdani a krajowe Portal najlepszych praktyk Ocena końcowa strategii antynarkoty kowej UE oraz Planu działania UE w zakresie środków odurzającyc 18

także by wspierać wracanie do zdrowia i (ponowną) integrację społeczną problemowych użytkowników środków odurzających, uzależnionych użytkowników takich środków oraz społeczności szczególnie wrażliwych, w tym poprzez budowanie synergii z Korpusem Solidarności UE. 7. Rozszerzenie zakresu świadczeń na rzecz rehabilitacji/powrotu do zdrowia z naciskiem na świadczenia, które: a. skupiają się na opiece ciągłej nad poszczególnymi osobami poprzez prowadzenie przypadków i współpracę między podmiotami; b. skupiają się na wspieraniu (ponownej) integracji społecznej (w tym zdolności do zatrudnienia oraz zakwaterowania) problemowych i uzależnionych użytkowników środków odurzających, w tym w stosownych przypadkach więźniów oraz starzejących się użytkowników środków 19 W toku Wskaźnik ogólny nr 11 Dane zebrane przez państwa członkowskie na temat: poziomu wzrostu świadczeń na rzecz rehabilitacji/powrotu do zdrowia z zastosowaniem podejścia opartego na zarządzaniu przypadkiem i podejścia opartego na współpracy między podmiotami, poziomu wzrostu liczby proów rehabilitacji / powrotu do zdrowia związanych z płcią społecznokulturową; poziomu wzrostu liczby proów kompleksowej opieki społecznej, ukierunkowanych szczególnie na użytkowników środków odurzających, u których stwierdzono współwystępowanie zaburzenia h czość państw członkowski ch czość czość państw członkowskic h na temat wyników świadczeń

odurzających; c. wzmacniają proces diagnostyczny i leczenie współwystąpienia zaburzenia psychicznego i somatycznego w związku z używaniem środków odurzających, np. przy użyciu szybkiego badania w kierunku zapalenia wątroby typu B i C oraz HIV, a także innych zakażeń przenoszonych drogą płciową i gruźlicy, zgodnie z minimalnymi standardami jakościowymi w ograniczaniu popytu na środki odurzające przyjętymi przez Radę w 2015 r.; d. uwzględniają potrzeby związane z płcią społecznokulturową; oraz e. obejmują społeczności szczególnie wrażliwe, w tym dzieci, nastolatki, mniejszości etniczne, migrantów i osoby ubiegające się o azyl, członków społeczności LGBTI, osób psychicznego i somatycznego, opartych na partnerstwie świadczeń związanych ze zdrowiem psychicznym i związanych z leczeniem uzależnienia od narkotyków / powrotem do zdrowia oraz więzień; stopnia i okresu abstynencji od używania niedozwolonych lub dozwolonych środków odurzających przez osoby, które zakończyły leczenie uzależnienia od narkotyków; dostępności możliwości terapii dla osób, u których wystąpił nawrót w używaniu środków odurzających oraz dla starzejących się użytkowników środków odurzających 20

prostytuujących się oraz więźniów, osób żyjących z HIV/AIDS oraz bezdomnych. 8. a) Zwiększenie skali dostępności usług z zakresu redukcji szkód, np. proów wymiany igieł i strzykawek, substytucji opiatowej, proów leczenia naloksonem w domu, Zapewnienie, by świadczenia związane z terapią i pomocą dla potrzebujących dawały lepszy dostęp do środków zmniejszania ryzyka i szkód, tak aby zmniejszać negatywne skutki używania środków odurzających i istotnie zmniejszyć liczbę zgonów związanych bezpośrednio lub pośrednio z używaniem środków odurzających oraz liczbę przypadków zapadania na zakaźne choroby przenoszone przez krew występujące w związku z używaniem środków odurzających, nie tylko takie jak HIV i wirusowe zapalenie wątroby, ale także na choroby W toku Europejskie Forum Społeczeńst wa Obywatelski ego ds. Narkotyków Forum społeczeństw a obywatelskie go poświęcone HIV/AIDS, wirusowemu zapaleniu wątroby i ogólne nr 2, 3, 4, 11 Zakres zwiększonej osiągalności stosowanych przez państwa członkowskie opartych na dowodach środków zmniejszania ryzyka i szkód oraz zakres zwiększonego dostępu do tych środków Rodzaj wymian najlepszych praktyk w zakresie środków zmniejszenia ryzyka i szkód Liczba państw członkowskich wypełniających zalecenie WHO dotyczące minimalnego progu 200 rozdanych sterylnych igieł i strzykawek rocznie na użytkownika używającego środków odurzających drogą iniekcji Zakres proów substytucji opiatowej wśród osób uzależnionych od opioidów Zakres zwiększenia dostępności proów leczenia naloksonem w domu oraz proów redukcji szkód w klubach nocnych czość Sprawozdani a krajowe REITOX czość państw członkowskic h na temat świadczeń 21

przenoszone drogą płciową czy gruźlicę b) Zidentyfikowanie i pokonanie barier w dostępie do leczenia zapalenia wątroby typu C wśród osób używających środków odurzających drogą iniekcji, w tym więźniów oraz innych grup szczególnie wrażliwych c) Wymiana najlepszych praktyk dotyczących ryzyka oraz środków redukcji szkód np. proów wymiany igieł i strzykawek, substytucji opiatowej, pomieszczeń do konsumpcji narkotyków, proów leczenia naloksonem w domu, interwencji rówieśniczych, proów leczenia potrzebujących, leczenia zapalenia wątroby typu C, testowania tabletek, samodiagnostyki pod kątem HIV/AIDS itd. gruźlicy Szereg proów ułatwiających dostęp do leczenia wirusowego zapalenia wątroby typu C (HCV) osobom używającym środków odurzających drogą iniekcji Liczba proów redukcji szkód skierowanych do społeczności szczególnie wrażliwych np. mniejszości etnicznych, migrantów i osób ubiegających się o azyl, członków społeczności LGBTI, osób prostytuujących się oraz więźniów Stopień wdrożenia wytycznych ECDC/ w sprawie leczenia chorób zakaźnych i zapobiegania im wśród osób używających środków odurzających drogą iniekcji Stopień wdrożenia minimalnych standardów jakościowych w ograniczaniu popytu na środki odurzające w UE, standard III (usługi w zakresie leczenia obejmują dobrowolną kontrolę pod kątem chorób zakaźnych przenoszonych przez krew, doradztwo na temat zachowań ryzykownych i pomoc w walce z chorobą) 22

9. zwiększenie skali tworzenia, dostępności i zasięgu środków opieki zdrowotnej na rzecz użytkowników środków odurzających przebywających w więzieniu oraz po wyjściu na wolność, aby uzyskać taką samą opiekę jak odnośna opieka dostępna w miejscu zamieszkania W toku Wskaźnik ogólny nr 10 Dostępność świadczeń dla użytkowników środków odurzających przebywających w więzieniach (w tym substytucji opiatowej i proów wymiany igieł i strzykawek) oraz stopień, w jakim więzienna opieka zdrowotna stosuje modele opieki zawierające najlepsze praktyki w zakresie potrzeb i ciągłości opieki nad więźniami w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności Stopień zmniejszenia związanych z używaniem środków odurzających problemów zdrowotnych, fizycznych i psychicznych wśród więźniów Stopień, w jakim świadczenia realizowane w zakładzie karnym i świadczenia realizowane w miejscu zamieszkania zapewniają ciągłość opieki dla więźniów po ich wyjściu na wolność, ze szczególnym uwzględnieniem unikania przedawkowania środków odurzających czość Sprawozdani a krajowe REITOX czość państw członkowskic h na temat świadczeń 23

3. Stosować podejścia oparte na koordynacji, najlepszych praktykach i jakości w zakresie ograniczania popytu na środki odurzające 10. Wdrożenie minimalnych unijnych standardów jakościowych przyjętych przez Radę w 2015 r. 57, które pomagają zbudować pomost między nauką a praktyką w zakresie: a. środowiskowych, ogólnych, selektywnych i wskazanych środków zapobiegawczych; b. środków wczesnego wykrywania i interwencji; c. środków zmniejszenia ryzyka i szkód; oraz d. środków na rzecz terapii, rehabilitacji, integracji społecznej i powrotu do zdrowia; oraz monitorowanie ich wdrażania. 2017 2020 Rada Grupa robocza Rady (HDG) Konsensus wypracowany przez państwa członkowskie w sprawie minimalnych standardów jakościowych opartych na wcześniejszych unijnych analizach przygotowawczych Przegląd proów ograniczania popytu na środki odurzające wdrożonych zgodnie z przedmiotowymi standardami pod kątem dowodów Liczba dostępnych specjalistycznych proów szkoleniowych dla przedstawicieli służby zdrowia w zakresie ograniczania popytu na środki odurzające lub szacowana liczba przedstawicieli służby zdrowia objętych takimi proami Udział społeczeństwa obywatelskiego we wdrażaniu przedmiotowych standardów, w tym ich planowania i wprowadzania Liczba i wpływ projektów i proów wspieranych na szczeblu UE, które promują wymianę najlepszych praktyk w Portal najlepszych praktyk Dwuletnie sprawozdanie Komisji z postępów prac czość państw członkowski ch Ocena końcowa strategii antynarkoty kowej UE oraz Planu 57 Konkluzje Rady w sprawie realizacji Planu działania UE w zakresie środków odurzających na lata 2013 2016 odnośnie do minimalnych standardów jakościowych w ograniczaniu popytu na środki odurzające w Unii Europejskiej 11985/15. 24