Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika Świa fizyki Wyd. ZamKor Klasa I 1. Wykonujemy pomiary wymienia przyrządy, za pomocą kórych mierzymy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę (8.1) podaje zakres pomiarowy przyrządu (8.1) przelicza jednoski długości, czasu i masy (8.4) Wymagania podsawowe (dosaeczna) wymienia jednoski wszyskich mierzonych wielkości (8.1) podaje dokładność przyrządu (8.10) oblicza warość najbardziej zbliżoną do rzeczywisej warości mierzonej wielkości, jako średnią arymeyczną wyników (8.11) wyjaśnia na przykładach przyczyny wysępowania niepewności pomiarowych (8.10) zapisuje różnice między warością końcową i począkowa wielkości fizycznej (np. D l ) (8.11) wyjaśnia, co o znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy (8.1) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca)) wyjaśnia pojęcie szacowania warości wielkości fizycznej (8.3) wyjaśnia, co o jes rząd wielkości zapisuje wynik pomiaru bezpośredniego wraz z niepewnością? wymienia jednoski podsawowe SI mierzy warość siły w niuonach za pomocą siłomierza (8.1) oblicza warość ciężaru posługując się wzorem F = mg (1.9) c wykazuje doświadczalnie, że warość siły ciężkości jes wpros proporcjonalna do masy ciała (8.7) uzasadnia porzebę wprowadzenia siły jako wielkości wekorowej (I) podaje cechy wielkości wekorowej (I) przekszałca wzór Fc = mg i oblicza masę ciała, znając warość jego ciężaru (1.9) rysuje wekor obrazujący siłę o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednoskę) (1.9) odczyuje gęsość subsancji z abeli (8.6) na podsawie gęsości podaje masę określonej objęości danej subsancji? mierzy objęość ciał o nieregularnych kszałach za pomocą menzurki (9.1) wyznacza doświadczalnie gęsość ciała sałego o regularnych kszałach (9.1, 8.1, 8.10, 8.11, 8.1) wyznacza doświadczalnie gęsość cieczy (9.1) oblicza gęsość subsancji ze związku m r = (3.4) V podaje jednoski gęsości przelicza gęsość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwró (8.4) m przekszałca wzór r = i oblicza każdą z V wielkości fizycznych w ym wzorze (3.4) zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do dwóch cyfr znaczących(8.11) wyjaśnia, czym różni się mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania (pomiaru pośredniego) (8.1) pokazuje na przykładach, że skuek nacisku ciał na podłoże zależy od wielkości powierzchni zeknięcia podaje jednoskę ciśnienia i jej wielokroności (3.6) mierzy ciśnienie amosferyczne za pomocą baromeru (3.6) wykazuje, że skuek nacisku na podłoże, ciała o ciężarze F r c zależy od wielkości powierzchni zeknięcia ciała z podłożem (3.6) oblicza ciśnienie za pomocą wzoru F p = (3.6) S przelicza jednoski ciśnienia (8.4) F przekszałca wzór p = i oblicza każdą z S wielkości wysępujących w ym wzorze (3.6) opisuje zależność ciśnienia amosferycznego od wysokości nad poziomem morza (3.6) rozpoznaje zjawiska, w kórych isoną rolę odgrywa ciśnienie amosferyczne i urządzenia, do działania, kórych jes ono niezbędne (3.6) wyjaśnia zasadę działania wybranego urządzenia, w kórym isoną rolę odgrywa ciśnienie wyznacza doświadczalnie ciśnienie amosferyczne za pomocą srzykawki i siłomierza (3.6, 8.1) 1
mierzy ciśnienie w oponie samochodowej (3.6) na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej w podanym wcześniej układzie osi (8.8) na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza samodzielnie wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej? wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wpros proporcjonalne, o wykres zależności jednej od drugiej jes półprosą wychodzącą z począku układu osi (8.7) wyciąga wnioski o warościach wielkości fizycznych na podsawie kąa nachylenia wykresu do osi poziomej (8.8). Niekóre właściwości fizyczne ciał Wymagania konieczne (dopuszczająca) wymienia sany skupienia ciał i podaje ich przykłady (3.1) podaje przykłady ciał kruchych, sprężysych i plasycznych (3.1) podaje przykłady opnienia, krzepnięcia, parowania (.9) podaje emperaury krzepnięcia i wrzenia wody (.9) odczyuje z abeli emperaury opnienia i wrzenia (.9) podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej w życiu codziennym i echnice (3.1) Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje sałość objęości i nieściśliwość cieczy (3.1) wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów (3.1) wymienia i opisuje zmiany sanów skupienia ciał (.9) odróżnia wodę w sanie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur (.9) podaje przykłady skraplania, sublimacji i resublimacji (.9) podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej ciał sałych, cieczy i gazów (3.1) opisuje anomalną rozszerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie (3.1) opisuje zachowanie aśmy bimealicznej przy jej ogrzewaniu (3.1) wykazuje doświadczalnie zachowanie objęości ciała sałego przy zmianie jego kszału (8.1) podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą emperaury i skuki spowodowane przez ę zmianę (3.1) opisuje zależność emperaury wrzenia od ciśnienia (.9) opisuje zależność szybkości parowania od emperaury (.9) wykazuje doświadczalnie zmiany objęości ciał podczas krzepnięcia (8.1) za pomocą symboli D l i D lub D V i D zapisuje fak, że przyros długości druów lub objęości cieczy jes wpros proporcjonalny do przyrosu emperaury (8.7) wykorzysuje do obliczeń prosą proporcjonalność przyrosu długości do przyrosu emperaury (8.7) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje właściwości plazmy (3.1) wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawarej w powierzu, np. na okularach, szklankach i powierdza o doświadczalnie (.9) wyjaśnia zachowanie aśmy bimealicznej podczas jej ogrzewania (3.1) wymienia zasosowania prakyczne aśmy bimealicznej (3.1)
3. Cząseczkowa budowa ciał podaje przykłady dyfuzji w cieczach i gazach Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje doświadczenie uzasadniające hipoezę o cząseczkowej budowie ciał (8.1) opisuje zjawisko dyfuzji (3.1) przelicza emperaurę wyrażoną w skali Celsjusza na ę samą emperaurę w skali Kelvina i na odwró (8.4) wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od emperaury (8.1) opisuje związek średniej szybkości cząseczek gazu lub cieczy z jego emperaurą (8.9) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) wyjaśnia, dlaczego dyfuzja w cieczach przebiega wolniej niż w gazach uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina (8.) opisuje ruchy Browna podaje przyczyny ego, że ciała sałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząseczki (3.5) na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonsrując odpowiednie doświadczenie (3.5) wyjaśnia rolę mydła i deergenów (3.5) podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania (3.5) podaje przykłady wykorzysania zjawiska włoskowaości w przyrodzie (8.) wyjaśnia zjawisko menisku wklęsłego i włoskowaości (8.) podaje przykłady pierwiasków i związków chemicznych (3.1) wyjaśnia, dlaczego gazy są ściśliwe a ciała sałe nie? podaje przykłady aomów i cząseczek (3.1) opisuje różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów (3.1) wyjaśnia pojęcia: aomu, cząseczki, pierwiaska i związku chemicznego (3.1) objaśnia, co o znaczy, że ciało sałe ma budowę krysaliczną (3.) doświadczalnie szacuje średnicę cząseczki oleju (8.1) podaje przykłady sposobów, kórymi można zmienić ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku, np. w dęce rowerowej (3.6) wyjaśnia, dlaczego na wewnęrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie (3.6) wyjaśnia, dlaczego ciśnienie gazu w zbiorniku zamknięym zależy od ilości gazu, jego objęości i emperaury (3.6) 4. Jak opisujemy ruch? rozróżnia pojęcia or ruchu i droga (1.1) klasyfikuje ruchy ze względu na kszał oru (1.1) Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia (1.1) obiera układ odniesienia i opisuje ruch prosoliniowy w ym układzie (1.1) opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x (1.1) oblicza przebyą przez ciało drogę ruchem prosoliniowym jako s = x - x1 = D x (1.1) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) wyjaśnia, co o znaczy, że spoczynek i ruch są względne (1.1) rozróżnia drogę i przemieszczenie 3
wymienia cechy charakeryzujące ruch prosoliniowy jednosajny (1.1) na podsawie różnych wykresów s ( ) odczyuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odsępach czasu (1.) doświadczalnie bada ruch jednosajny prosoliniowy i formułuje wniosek s ~ (9.1) sporządza wykres zależności s ( ) na podsawie wyników doświadczenia zgromadzonych w abeli (8.8) wykonuje zadania obliczeniowe, oblicza czas, wiedząc że s ~ s zapisuje wzór u = i nazywa wysępujące w nim wielkości (1.1) oblicza warość prędkości ze wzoru (1.1) s u = oblicza drogę przebyą przez ciało na podsawie wykresu zależności u( ) warość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwró (8.4) sporządza wykres zależności u ( ) na podsawie danych z abeli (8.8) podaje inerpreację fizyczną pojęcia szybkości (1.) s przekszałca wzór u = i oblicza każdą z wysępujących w nim wielkości (1.1, 8.5) wykonuje zadania obliczeniowe, korzysając ze s wzoru u = i wykresów s() i () na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wielkości wekorowej (1.1) uzasadnia porzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wekorowej prędkości (1.1) opisuje ruch prosoliniowy jednosajny używając pojęcia prędkości (1.1) podaje przykład dwóch wekorów przeciwnych (1.1) rysuje wekor obrazujący prędkość o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednoskę) (1.1) oblicza średnią warość prędkości u = (1.5) wyznacza doświadczalnie średnią warość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze (9.) śr s planuje czas podróży na podsawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu (1.5) odróżnia średnią warość prędkości od chwilowej warości prędkości (1.5) wyjaśnia, że pojęcie prędkość w znaczeniu fizycznym o prędkość chwilowa (1.5) wykonuje zadania obliczeniowe, posługując się średnią warością prędkości (1.5) podaje definicję prędkości średniej opisuje ruch, w kórym warość przemieszczenia jes równa drodze odróżnia warość średniej prędkości od średniej warości prędkości podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego (1.6) opisuje ruch jednosajnie przyspieszony (1.6) z wykresu zależności u ( ) odczyuje przyrosy szybkości w określonych jednakowych odsępach czasu (1.6, 8.8) sporządza wykres zależności u ( ) dla ruchu jednosajnie przyspieszonego (8.8) usala rodzaj ruchu na podsawie wykresów (), odczyuje przyrosy szybkości w podanych odsępach czasu? podaje warość przyspieszenia ziemskiego (1.6) podaje przykłady ruchu jednosajnie przyspieszonego (1.6)? podaje wzór na warość przyspieszenia u- u0 a = (1.6) podaje jednoski przyspieszenia (1.6) posługuje się pojęciem warości przyspieszenia do opisu ruchu jednosajnie przyspieszonego (1.6) u- u0 przekszałca wzór a = i oblicza każdą wielkość z ego wzoru (1.6, 8.5) sporządza wykres zależności a ( ) dla ruchu jednosajnie przyspieszonego (8.8) podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyspieszenia (1.6) sporządza wykres zależności (), znając warość przyspieszenia 4
oblicza drogę przebyą ruchem jednosajnie przyspieszonym na podsawie wykresu () opisuje ruch jednosajnie opóźniony oblicza drogę do chwili zarzymania się na podsawie wykresu () wyjaśnia, dlaczego do obliczeń doyczących ruchu opóźnionego nie można sosować wzoru na warość przyspieszenia Klasa II 5. Siły w przyrodzie Wymagania konieczne (dopuszczająca) Wymagania podsawowe (dosaeczna) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) rozpoznaje na przykładach oddziaływania bezpośrednie i na odległość (1.10) porafi pokazać na przykładach, że oddziaływania są wzajemne (1.10) podaje przykłady oddziaływań grawiacyjnych, elekrosaycznych, magneycznych, elekromagneycznych (1.10) podaje przykłady saycznych i dynamicznych skuków oddziaływań (1.10) podaje przykłady układów ciał wzajemnie oddziałujących (1.10) wskazuje siły wewnęrzne i zewnęrzne w układzie ciał oddziałujących podaje przykład dwóch sił równoważących się (1.4) podaje przykład wypadkowej dwóch sił zwróconych zgodnie i przeciwnie (1.4) oblicza warość i określa zwro wypadkowej dwóch sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych (1.4) oblicza warość i określa zwro siły równoważącej kilka sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej (1.3) oblicza warość i określa zwro wypadkowej kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych (1.3) oblicza niepewność sumy i różnicy warości dwóch sił zmierzonych z pewną dokładnością na prosych przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się (1.4) rozpoznaje zjawisko bezwładności w podanych przykładach (1.4) analizuje zachowanie się ciał na podsawie pierwszej zasady dynamiki (1.4) opisuje doświadczenie powierdzające pierwszą zasadę dynamiki (1.4) na przykładzie opisuje zjawisko bezwładności (1.4) objaśnia zasadę akcji i reakcji na wskazanym przykładzie (1.10) wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe warości, en sam kierunek, przeciwne zwroy i różne punky przyłożenia (1.10) na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania, rysuje je i podaje cechy ych sił (1.10) opisuje zjawisko odrzuu (1.10) opisuje doświadczenie i przeprowadza rozumowanie, z kórego wynika, że siły akcji i reakcji mają jednakową warość (1.10) 5
wyjaśnia, że w skuek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się w nim siły dążące do przywrócenia począkowych rozmiarów i kszałów, czyli siły sprężysości (1.3) wykazuje, że siła sprężysości jes wpros proporcjonalna do wydłużenia wyjaśnia, na czym polega sprężysość podłoża, na kórym kładziemy przedmio podaje przykłady, w kórych na ciała poruszające się w powierzu działa siła oporu powierza (1.1) wymienia niekóre sposoby zmniejszania i zwiększania arcia (1.1) podaje przykłady świadczące o ym, że warość siły oporu powierza wzrasa wraz ze wzrosem szybkości ciała (1.1) wykazuje doświadczalnie, że siły arcia wysępujące przy oczeniu mają mniejsze warości niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim (1.1) podaje przykłady pożyecznych i szkodliwych skuków działania sił arcia (1.1) podaje przyczyny wysępowania sił arcia (1.1) wykazuje doświadczalnie, że warość siły arcia kineycznego nie zależy od pola powierzchni syku ciał przesuwających się względem siebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał rących o siebie i warości siły dociskającej e ciała do siebie (1.1) rozwiązuje jakościowo problemy doyczące siły arcia podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika (3.7) podaje przykłady wykorzysania prawa Pascala w urządzeniach hydraulicznych (3.7) podaje prawo Pascala (3.6)? wskazuje przyczyny wysępowania ciśnienia hydrosaycznego (3.6) opisuje prakyczne skuki wysępowania ciśnienia hydrosaycznego (3.6) wskazuje, od czego zależy ciśnienie hydrosayczne (3.6) wykorzysuje prawo Pascala w zadaniach obliczeniowych (3.6) wykorzysuje wzór na ciśnienie hydrosayczne w zadaniach obliczeniowych (3.6) objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego (1.3, 3.7) podaje wyniki obliczeń zaokrąglone do dwóch i rzech cyfr znaczących (3.6) wyprowadza wzór na ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia p = r gh (3.6) opisuje wykorzysanie prakyczne naczyń połączonych wyznacza doświadczalnie warość siły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy (8.1, 8.3, 8.10, 8.11, 8.1, 9.3) podaje przykłady działania siły wyporu w powierzu (3.7) podaje warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy (3.9) podaje wzór na warość siły wyporu i wykorzysuje go do wykonywania obliczeń (8.5) wyjaśnia pływanie i onięcie ciał, wykorzysując zasady dynamiki (1.4) przeprowadza rozumowanie związane z wyznaczeniem warości siły wyporu wyprowadza wzór na warość siły wyporu działającej na prosopadłościenny klocek zanurzony w cieczy wyjaśnia pochodzenie siły nośnej i zasadę unoszenia się samolou (III) 6
opisuje ruch ciała pod działaniem sałej siły wypadkowej zwróconej ak samo jak prędkość (1.7) zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczyuje en zapis (1.7) sosuje wzór a = F/m do rozwiązywania zadań oblicza każdą z wielkości we wzorze F = ma (1.7) ć kg m ö podaje wymiar 1 niuona ç 1 N=1 s č ř (1.7) przez porównanie wzorów F = ma i Fc = mg uzasadnia, że współczynnik g o warość przyspieszenia, z jakim spadają ciała (8.) oblicza drogi przebye w ruchu jednosajnie przyspieszonym w kolejnych jednakowych przedziałach czasu (1.7) wyjaśnia, co o znaczy, że ciało jes w sanie nieważkości (III) sosuje w prosych zadaniach zasadę zachowania pędu sosuje zasady dynamiki w skomplikowanych problemach jakościowych 6. Praca. Moc. Energia podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym (.) podaje jednoskę pracy (1 J) (.) Wymagania podsawowe (dosaeczna) podaje warunki konieczne do ego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca (.) oblicza pracę ze wzoru W = Fs (.) 1 kg m wyraża jednoskę pracy 1 J= (.) s podaje ograniczenia sosowalności wzoru W = Fs (.) oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs (.) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) sporządza wykres zależności W ( s) oraz F ( s ), odczyuje i oblicza pracę na podsawie ych wykresów (8.8) wykonuje zadania wymagające sosowania równocześnie wzorów W = Fs, F = mg (.) wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą (.) podaje jednoskę mocy 1 W (.) podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą (.) oblicza moc na podsawie wzoru W P = (.) podaje jednoski mocy i przelicza je (.) objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy (.) oblicza każdą z wielkości ze wzoru (.) oblicza moc na podsawie wykresu zależności W ( ) (8.8) W P = wykonuje zadania złożone, sosując wzory P = W/, W =Fs, F = mg (.) wyjaśnia, co o znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną(.4) podaje jednoskę energii 1 J podaje przykłady zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy (.4)? wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych spoza układu (.3) wyjaśnia i zapisuje związek D E = Wz (.3) 7
podaje przykłady ciał posiadających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną (.4) wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała (.4) opisuje każdy z rodzajów energii mechanicznej oblicza energię poencjalną ciężkości ze wzoru i E p = mgh kineyczną ze wzoru mu E k = (.4) oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego (.4) oblicza każdą wielkość ze wzorów E p = mgh mu, E k = (.4) za pomocą obliczeń udowadnia, że E k = W siły wypadkowej omawia przemiany energii mechanicznej na podanym przykładzie (.5) podaje przykłady przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej (.5) sosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych (.5) objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego (.5) wskazuje w swoim ooczeniu przykłady dźwigni dwusronnej i wyjaśnia jej prakyczną przydaność opisuje zasadę działania dźwigni dwusronnej (1.11) podaje warunek równowagi dźwigni dwusronnej (1.11) wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwusronnej, linijki i ciała o znanej masie (9.4, 8.1, 8.3, 8.10, 8.11, 8.1) opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrou (1.11) oblicza każdą wielkość ze wzoru F 1 r 1 = F r (1.11)? na podsawie odpowiedniego rozumowania wyjaśnia, w jaki sposób maszyny prose uławiają nam wykonywanie pracy (1.11) oblicza niepewność pomiaru masy meodą najmniej korzysnego przypadku 7. Przemiany energii w zjawiskach cieplnych podaje przykłady, w kórych na skuek wykonania pracy wzrosła energia wewnęrzna ciała (.6) podaje przykłady przewodników i izolaorów ciepła oraz ich zasosowania (.8) objaśnia zjawisko konwekcji na przykładzie (.11) Wymagania podsawowe (dosaeczna) wymienia składniki energii wewnęrznej (.6) opisuje związek średniej energii kineycznej cząseczek z emperaurą (.6)? opisuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej emperaurze do ciała o niższej emperaurze, nasępujący przy zeknięciu ych ciał (.6) opisuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym (.8) podaje przykłady wysępowania konwekcji w przyrodzie (.11) wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z arciem nie jes spełniona zasada zachowania energii mechanicznej (.6) wyjaśnia, dlaczego przyros emperaury ciała świadczy o wzroście jego energii wewnęrznej (.6) wykorzysując model budowy maerii, objaśnia zjawisko przewodzenia ciepła (.7) wymienia sposoby zmiany energii wewnęrznej ciała (.6) wyjaśnia zjawisko konwekcji (.11) opisuje znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu powierza w mieszkaniach (.11) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) podaje i objaśnia związek E w śr ~ T formułuje pierwszą zasadę ermodynamiki (.6) uzasadnia, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję (.11) 8
odczyuje z abeli warości ciepła właściwego (.10, 8.7) analizuje znaczenie dla przyrody, dużej warości ciepła właściwego wody (8.) opisuje proporcjonalność ilości dosarczonego ciepła do masy ogrzewanego ciała i przyrosu jego emperaury (.10, 8.7) oblicza ciepło właściwe na podsawie wzoru Q cw = (.10) m D T na podsawie proporcjonalności Q ~ m, Q ~ D T definiuje ciepło właściwe subsancji (.10, 8.7) oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = cwmd T (.10) wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła właściwego (.10) sporządza bilans cieplny dla wody i oblicza szukaną wielkość (I) opisuje zasadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy (.6) opisuje zależność szybkości przekazywania ciepła od różnicy emperaur sykających się ciał odczyuje z abeli emperaurę opnienia i ciepło opnienia (8.6) opisuje zjawisko opnienia (sałość emperaury, zmiany energii wewnęrznej opniejących ciał) (.9) podaje przykład znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła opnienia lodu (.9) opisuje proporcjonalność ilości dosarczanego ciepła w emperaurze opnienia do masy ciała, kóre chcemy sopić (8.7) na podsawie proporcjonalności Q ~ m definiuje ciepło opnienia subsancji (8.7) oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = mc (.10) wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła opnienia (.10) objaśnia, dlaczego podczas opnienia i krzepnięcia emperaura pozosaje sała, mimo zmiany energii wewnęrznej (.7) doświadczalnie wyznacza ciepło opnienia lodu (8.1) opisuje zależność szybkości parowania od emperaury (.9) odczyuje z abeli emperaurę wrzenia i ciepło parowania (8.6) analizuje (energeycznie) zjawisko parowania i wrzenia (.9) opisuje proporcjonalność ilości dosarczanego ciepła do masy cieczy zamienianej w parę (8.7) podaje przykłady znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła parowania wody (.10) opisuje zależność emperaury wrzenia od zewnęrznego ciśnienia (.10) na podsawie proporcjonalności Q ~ m definiuje ciepło parowania (8.7) oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = mc (.10) wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła parowania (.10) p opisuje zasadę działania chłodziarki (.10) opisuje zasadę działania silnika spalinowego czerosuwowego (.10) 8. Drgania i fale sprężyse wskazuje w ooczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający (6.1) objaśnia, co o są drgania gasnące (6.1) podaje znaczenie pojęć: położenie równowagi, wychylenie, ampliuda, okres, częsoliwość dla ruchu wahadła i ciężarka na sprężynie (6.1) Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje przemiany energii w ruchu drgającym (6.1) odczyuje ampliudę i okres z wykresu ( ) x dla drgającego ciała (6.4) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje przykłady drgań łumionych i wymuszonych (6.) doświadczalnie wyznacza okres i częsoliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie (9.1, 8.1, 8.6, 8.10, 8.11, 8.1) opisuje zjawisko izochronizmu wahadła (6.) wykorzysuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła (1.7, 6.1) 9
demonsruje falę poprzeczną i podłużną (8.1) podaje różnice między ymi falami (6.4) demonsrując falę, posługuje się pojęciami długości fali, szybkości rozchodzenia się fali, kierunku rozchodzenia się fali (6.3) wykazuje w doświadczeniu, że fala niesie energię i może wykonać pracę (6.3) opisuje mechanizm przekazywania drgań jednego punku ośrodka do drugiego w przypadku fali na napięej linie i sprężynie sosuje wzory obliczeń (6.4) l = u T oraz l = u f do uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą się rozchodzić w ciałach sałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne ylko w ciałach sałych (6.3) wywarza dźwięki o małej i dużej częsoliwości (9.13) wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku (6.6) wyjaśnia, jak zmienia się powierze, gdy rozchodzi się w nim fala akusyczna (6.6)? opisuje mechanizm wywarzania dźwięku w insrumenach muzycznych (6.5) podaje rząd wielkości szybkości fali dźwiękowej w powierzu (6.4) wyjaśnia, co nazywamy ulradźwiękami i infradźwiękami (6.4) opisuje doświadczalne badanie związku częsoliwości drgań źródła z wysokością dźwięku (9.13, 8.1) podaje cechy fali dźwiękowej (częsoliwość 16 Hz 0000 Hz, fala podłużna, szybkość w powierzu) (6.6) opisuje wysępowanie w przyrodzie i zasosowania infradźwięków i ulradźwięków (np. w medycynie) (6.7) rysuje wykres obrazujący drgania cząsek ośrodka, w kórym rozchodzą się dźwięki wysokie i niskie, głośne i ciche Klasa III 9. O elekryczności saycznej opisuje budowę aomu i jego składniki (4.5) elekryzuje ciało przez poarcie i zeknięcie z ciałem naelekryzowanym (9.6, 4.1) Wymagania podsawowe (dosaeczna) wskazuje w ooczeniu zjawiska elekryzowania przez arcie (4.1) objaśnia elekryzowanie przez doyk (4.1)? określa jednoskę ładunku (1 C) jako wielokroność ładunku elemenarnego (4.5) wyjaśnia elekryzowanie przez arcie (analizuje przepływ elekronów) (4.5) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelekryzowanymi przez arcie i formułuje wnioski (9.6, 4., 8.1, 8.) bada doświadczalnie oddziaływania między ciałami naelekryzowanymi przez zeknięcie i formułuje wnioski (9.6, 4., 8.1, 8.)? podaje jakościowo, od czego zależy warość siły wzajemnego oddziaływania ciał naelekryzowanych? podaje i objaśnia prawo Coulomba rysuje wekory sił wzajemnego oddziaływania dwóch kulek naelekryzowanych różnoimiennie lub jednoimiennie podaje przykłady przewodników i izolaorów (4.3) opisuje budowę przewodników i izolaorów (rolę elekronów swobodnych) (4.3) objaśnia pojęcie jon (4.5) opisuje budowę krysaliczną soli kuchennej (3.) wyjaśnia, jak rozmieszczony jes, uzyskany na skuek naelekryzowania, ładunek w przewodniku, a jak w izolaorze (4.3) porafi doświadczalnie wykryć, czy ciało jes przewodnikiem czy izolaorem (4.4) objaśnia budowę i zasadę działania elekroskopu analizuje przepływ ładunków podczas elekryzowania przez doyk, sosując zasadę opisuje mechanizm zobojęniania ciał naelekryzowanych (meali i dielekryków) (4.4) wyjaśnia uziemianie ciał (4.4) demonsruje elekryzowanie przez indukcję (4.1)? wyjaśnia elekryzowanie przez indukcję (4.3) wyjaśnia mechanizm wyładowań amosferycznych objaśnia, kiedy obserwujemy polaryzację izolaora 10
zachowania ładunku (4.4) opisuje oddziaływanie ciał naelekryzowanych na odległość, posługując się pojęciem pola elekrosaycznego (4.) opisuje siły działające na ładunek umieszczony w cenralnym i jednorodnym polu elekrosaycznym uzasadnia, że pole elekrosayczne posiada energię Wyprowadza wzór na napięcie między dwoma punkami pola elekrycznego rozwiązuje złożone zadania ilościowe 10. Prąd elekryczny podaje jednoskę napięcia (1 V) (4.8) wskazuje wolomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia (8.1) Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elekronów swobodnych (4.6) posługuje się inuicyjnie pojęciem napięcia elekrycznego (4.8) wymienia i opisuje skuki przepływu prądu w przewodnikach (4.13) za pomocą modelu wyjaśnia pojęcie i rolę napięcia elekrycznego zapisuje wzór definicyjny napięcia elekrycznego wykonuje obliczenia, sosując definicję napięcia Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulaor, prądnica (4.8) buduje najprosszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika (4.1) podaje jednoskę naężenia prądu (1 A) (4.7) buduje najprosszy obwód prądu i mierzy naężenie prądu w ym obwodzie (4.7) rysuje schema najprosszego obwodu, posługując się symbolami elemenów wchodzących w jego skład (4.1) oblicza naężenie prądu ze wzoru q I = (4.7) wskazuje kierunek przepływu elekronów w obwodzie i umowny kierunek prądu (4.6) mierzy napięcie na żarówce (oporniku) (8.1) objaśnia proporcjonalność q ~ (4.7)? q oblicza każdą wielkość ze wzoru I = (4.7) przelicza jednoski ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) (4.7) wykorzysuje w problemach jakościowych związanych z przepływem prądu zasadę zachowania ładunku 11
podaje jego jednoskę (1 W ) (4.9) buduje prosy obwód (jeden odbiornik) według schemau (9.7, 8.1, 4.1) mierzy napięcie i naężenie prądu na odbiorniku podaje prawo Ohma (4.9) oblicza opór przewodnika na podsawie U wzoru R = (4.9) I oblicza opór, korzysając z wykresu I(U) wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elekryczny przewodnika (9.8) (8.7) oblicza wszyskie wielkości ze wzoru U R = (4.9) I sporządza wykresy I(U) oraz odczyuje wielkości fizyczne na podsawie wykresów uwzględnia niepewności pomiaru na wykresie zależności I(U) mierzy naężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w kórym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle (8.1) mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, gdy odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle (8.1) wykazuje doświadczalnie, że odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych rysuje schemay obwodów elekrycznych, w skład kórych wchodzi kilka odbiorników buduje obwód elekryczny zawierający kilka odbiorników według podanego schemau (9.7) objaśnia, dlaczego odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych wyjaśnia, dlaczego urządzenia elekryczne są włączane do sieci równolegle oblicza opór zasępczy w połączeniu szeregowym i równoległym odbiorników objaśnia rolę bezpiecznika w insalacji elekrycznej wyjaśnia przyczyny zwarcie w obwodzie elekrycznym wyjaśnia przyczyny porażeń prądem elekrycznym oblicza niepewności przy pomiarach miernikiem cyfrowym odczyuje i objaśnia dane z abliczki znamionowej odbiornika (9.5) odczyuje zużyą energię elekryczną na liczniku (4.10) podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elekryczny (4.13) podaje jednoski pracy prądu 1 J, 1 kwh podaje jednoskę mocy 1 W, 1 kw podaje rodzaj energii, w jaki zmienia się energia elekryczna w doświadczeniu, w kórym wyznaczamy ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego (9.5, 4.13) oblicza pracę prądu elekrycznego ze wzoru W = UI (4.10) oblicza moc prądu ze wzoru P = UI (4.10) przelicza jednoski pracy oraz mocy prądu (4.11) opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki (9.9, 8.1, 8.1) objaśnia sposób, w jaki wyznacza się ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego (9.5) oblicza każdą z wielkości wysępujących we wzorach W = UI U R W = W = I R (4.10, 4.11) opisuje przemiany energii elekrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce (4.13) objaśnia sposób dochodzenia do wzoru P cw = (9.5) m D T wykonuje obliczenia (9.5) zaokrągla wynik do rzech cyfr znaczących (8.11) rozwiązuje problemy związane z przemianami energii w odbiornikach energii elekrycznej podaje definicję sprawności urządzeń elekrycznych podaje przykłady możliwości oszczędzania energii elekrycznej 11. Zjawiska magneyczne. Fale elekromagneyczne Wymagania podsawowe (dosaeczna) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) 1
podaje nazwy biegunów magneycznych i opisuje oddziaływania między nimi (5.1) opisuje sposób posługiwania się kompasem (5.) opisuje zachowanie igły magneycznej w pobliżu magnesu (5.) wyjaśnia zasadę działania kompasu (5.) opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzysania ego oddziaływania (5.3) do opisu oddziaływania używa pojęcia pola magneycznego (5.) za pomocą linii przedsawia pole magneyczne magnesu i Ziemi podaje przykłady zjawisk związanych z magneyzmem ziemskim demonsruje działanie prądu w przewodniku na igłę magneyczną umieszczoną w pobliżu, w ym: zmiany kierunku wychylenia igły przy zmianie kierunku prądu oraz zależność wychylenia igły od pierwonego jej ułożenia względem przewodnika (9.10, 8.1, 5.4) opisuje działanie elekromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioy żelazne i magnesy (5.5) sosuje regułę prawej dłoni w celu określenia położenia biegunów magneycznych dla zwojnicy, przez kórą płynie prąd elekryczny opisuje budowę elekromagnesu (5.5) opisuje pole magneyczne zwojnicy opisuje rolę rdzenia w elekromagnesie (5.6) wyjaśnia zasosowania elekromagnesu (np. dzwonek elekryczny) opisuje właściwości magneyczne subsancji wyjaśnia, dlaczego nie można uzyskać pojedynczego bieguna magneycznego objaśnia, jakie przemiany energii zachodzą w silniku elekrycznym podaje przykłady urządzeń z silnikiem na podsawie oddziaływania elekromagnesu z magnesem wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd sały (5.6) podaje informacje o prądzie zmiennym w sieci elekrycznej buduje model i demonsruje działanie silnika na prąd sały (5.6, 8.1) wyjaśnia zjawisko indukcji elekromagneycznej wskazuje znaczenie odkrycia ego zjawiska dla rozwoju cywilizacji wskazuje najprossze przykłady zasosowania fal elekromagneycznych (7.1) nazywa rodzaje fal elekromagneycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, świało widzialne, promieniowanie nadfioleowe, rengenowskie) (7.1) podaje inne przykłady zasosowania fal elekromagneycznych (7.1) omawia widmo fal elekromagneycznych podaje niekóre ich właściwości (rozchodzenie się w próżni, 8 szybkość c = 3 10 m s, różne długości fal) (7.11) opisuje fale elekromagneyczne jako przenikanie się wzajemne pola magneycznego i elekrycznego (7.1) 1. Opyka podaje przykłady źródeł świała (7.) Wymagania podsawowe (dosaeczna) opisuje sposób wykazania, że świało rozchodzi się po liniach prosych (7.) wyjaśnia powsawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prosoliniowego rozchodzenia się świała w ośrodku jednorodnym (7.) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) objaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca wskazuje ką padania i odbicia od powierzchni gładkiej (7.3) opisuje zjawisko rozproszenia świała na powierzchniach chropowaych (7.3) 13
podaje prawo odbicia wywarza obraz w zwierciadle płaskim podaje cechy obrazu powsającego w zwierciadle płaskim (7.3) rysuje konsrukcyjnie obraz punku lub odcinka w zwierciadle płaskim (7.3) rysuje konsrukcyjnie obraz dowolnej figury w zwierciadle płaskim (7.3) szkicuje zwierciadło kulise wklęsłe (7.4) wywarza obraz w zwierciadle kulisym wklęsłym (7.4) wskazuje prakyczne zasosowania zwierciadeł kulisych wklęsłych (7.4) opisuje oś opyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła (7.4) wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi opycznej po jej odbiciu od zwierciadła (7.4) wymienia cechy obrazów orzymywanych w zwierciadle kulisym (7.4) rysuje konsrukcyjnie obrazy w zwierciadle wklęsłym (7.4) objaśnia i rysuje konsrukcyjnie ognisko pozorne zwierciadła wypukłego (7.4) podaje przykłady wysępowania zjawiska załamania świała doświadczalnie bada zjawisko załamania świała i opisuje doświadczenie (9.11, 8.1) szkicuje przejście świała przez granicę dwóch ośrodków i oznacza ką padania i ką załamania (7.5) wyjaśnia pojęcie gęsości opycznej (im większa szybkość rozchodzenia się świała w ośrodku ym rzadszy ośrodek) (7.5) opisuje zjawisko całkowiego wewnęrznego odbicia (7.5) wyjaśnia budowę świałowodów opisuje ich wykorzysanie w medycynie i do przesyłania informacji (7.5) rozpoznaje ęczę jako efek rozszczepienia świała słonecznego (7.9) wyjaśnia rozszczepienie świała w pryzmacie posługując się pojęciem świało białe (7.9) opisuje świało białe, jako mieszaninę barw (7.10) wyjaśnia pojęcie świała jednobarwnego (monochromaycznego) i prezenuje je za pomocą wskaźnika laserowego (7.10) wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne (7.10) wyjaśnia działanie filrów opycznych posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej opycznej (7.6) opisuje bieg promieni równoległych do osi opycznej, przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (7.6) doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej (7.6) oblicza zdolność skupiającą soczewki ze 1 wzoru z = i wyraża ją w diopriach (7.6) f wywarza za pomocą soczewki skupiającej osry obraz przedmiou na ekranie (9.14, 8.1) podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania każdej z wad wzroku (7.8) rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki skupiające (7.7) rozróżnia obrazy rzeczywise, pozorne, prose, odwrócone, powiększone, pomniejszone (7.7) wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krókowzroczności i dalekowzroczności (7.8) opisuje zasadę działania prosych przyrządów opycznych (lupa, oko) (7.7) rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki rozpraszające (7.7) wyjaśnia zasadę działania innych przyrządów opycznych np. aparau foograficznego) podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krókowzroczność i dalekowzroczność (7.8) wymienia ośrodki, w kórych rozchodzi się każdy z ych rodzajów fal porównuje szybkość rozchodzenia się obu rodzajów fal wyjaśnia ranspor energii przez fale sprężyse i elekromagneyczne (7.1) porównuje wielkości fizyczne opisujące e fale i ich związki dla obu rodzajów fal opisuje mechanizm rozchodzenia się obu rodzajów fal wymienia sposoby przekazywania informacji i wskazuje rolę fal elekromagneycznych (7.1) W odpowiednich miejscach w nawiasach podano numery doświadczeń obowiązkowych zgodnie z podsawą programową. 14