PRZMIANY ENERGII W ZJAWISKACH CIEPLNYCH

Transkrypt

1 Klasa 8 PRZMIANY ENERGII W ZJAWISKACH CIEPLNYCH wie, że po zeknięciu ciał nasępuje przepływ energii cieplnej, wie do kiedy rwa proces wymiany ciepła, porafi wskazać przykłady przewodników i izolaorów ciepła oraz ich zasosowania, np. w biologii, budownicwie zna oznaczenie energii cieplnej, wie, że jeżeli na skuek wykonania pracy nie wzrosła energia mechaniczna ciała, o wzrosła inna energia, wie, że zmiana emperaury ciała świadczy o zmianie jego energii, wie, że energię wewnęrzną wyrażamy w dżulach, wie, że do ogrzania 1 kg różnych subsancji o 1 C porzeba dosarczyć różne ilości ciepła. zna definicję energii wewnęrznej, wie, że energię wewnęrzną wyrażamy w dżulach porafi wyjaśnić, co o znaczy, że ciepło właściwe J 4200 kg C wody wynosi, porafi wyjaśnić, co o znaczy, że ciepło opnienia lodu wynosi J , kg porafi wyjaśnić, co o znaczy, że ciepło parowania wody wynosi J , kg wie, że lód pobiera do sopienia bardzo dużą ilość ciepła, porafi wyjaśnić znaczenie ego faku w przyrodzie wie, że cieplny przepływ energii może odbywać się rzema sposobami, porafi je nazwać. rozumie pojęcie energii wewnęrznej, umie podać przykłady zmiany energii wewnęrznej ciała na skuek wykonywania pracy, wie, że emperaura ciała jes miarą średniej energii kineycznej cząseczek, rozumie znaczenie dla przyrody dużej warości ciepła właściwego wody, porafi obliczać każdą wielkość ze wzoru Q cm, wie, że aby ciało mogło ulec sopieniu musi mieć emperaurę opnienia i musi pobierać energię, wie, że aby zachodziło zjawisko krzepnięcia, ciało musi mieć emperaurę krzepnięcia i musi oddawać energię, wie, że podczas parowania (wrzenia) ciało musi pobierać energię a podczas skraplania oddawać energię. rozumie dlaczego podczas ruchu z arciem nie jes spełniona zasada zachowania energii mechanicznej, porafi objaśnić kiedy energia wewnęrzna rośnie a kiedy maleje, porafi, korzysając z modelu budowy maerii, objaśnić na czym polega przewodzenie ciepła, rozumie pierwszą zasadę ermodynamiki jako przykład zasady zachowania energii, porafi obliczyć ciepło właściwe subsancji, korzysając z wykresu =f(q) dla danej masy, porafi objaśnić dlaczego podczas opnienia i krzepnięcia emperaura pozosaje sała mimo zmiany energii wewnęrznej ciała, porafi rozwiązać zadania rachunkowe polegające na obliczaniu energii cieplnej zużyej w określonym procesie. porafi rozwiązywać zadania problemowe związane z przemianą energii mechanicznej w energię wewnęrzną oraz odwronie, wie, że przy odkszałceniach sprężysych energia wewnęrzna nie zmienia się porafi uzasadnić, dlaczego w cieczach i gazach cieplny przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję, porafi sporządzić bilans cieplny dla wody i obliczyć szukaną wielkość, porafi zinerpreować wykres zależności emperaury od dosarczonego ciepła, uwzględniający zmiany sanu skupienia subsancji, porafi objaśnić na co wykorzysywana jes energia dosarczana podczas parowania i wrzenia.

2 DRGANIA I FALE porafi wskazać w najbliższym ooczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający, zna pojęcia: położenie równowagi, wychylenie, wie kiedy drgania są gasnące, zna pojęcia służące do opisu ruchu drgającego rozumie, że dla podrzymania ruchu drgającego należy ciału dosarczać energii, wie, że źródłem dźwięków wydawanych przez człowieka są sruny głosowe, wie, jaką rolę pełni błona bębenkowa ucha, rozumie, że zby głośna muzyka lub hałas mogą spowodować rwałe uszkodzenie słuchu. wie kiedy drgania są gasnące, wie, że okres wahadła maemaycznego zależy od jego długości, wie, w jakich jednoskach wyrażamy ampliudę, okres drgań, częsoliwość, zna związek między f i T wie, że fale sprężyse nie mogą rozchodzić się w próżni wie, że dobiegająca do przeszkody fala może być odbia lub pochłonięa, wie, że szybkość rozchodzenia się fali jes sała w danym ośrodku, odróżnia ruch fali od ruchu drgającego cząseczek biorących udział w ruchu falowym, wie, kiedy fala jes poprzeczna a kiedy podłużna, wie, że im większa jes ampliuda drgań ym głośniejszy jes dźwięk. porafi obliczyć okres drgań gdy znana jes częsoliwość i odwronie, zna związek między długością wahadła i jego okresem, poprawnie posługuje się pojęciami: długość fali, szybkość rozchodzenia się fali, grzbie i dolina fali wie, że fale przenoszą energię a nie przenoszą masy, porafi objaśnić i sosować wzory: v/f, v* poprawnie posługuje się pojęciem: kierunek rozchodzenia się fali, wie, że fale dźwiękowe nie mogą rozchodzić się w próżni wie, że wysokość dźwięku wzrasa wraz z częsoliwością drgań, wie co o są infradźwięki i ulradźwięki, wie, kiedy powsaje pogłos. wie, na czym polega izochronizm wahadła, rozumie co należy zrobić aby wyregulować zegar wahadłowy, kóry się opóźnia lub spieszy wie, z jaką szybkością porusza się fala głosowa w powierzu, rozumie pojęcie szybkości ponaddźwiękowej, wie, że źródłem dźwięków są ciała drgające, wie, że człowiek słyszy drgania o częsoliwości 16 Hz Hz, wie, jak powsaje echo, porafi wskazać zasosowania ulra- i infradźwięków. porafi opisać zmiany szybkości ciała w ruchu drgającym, porafi uzasadnić dlaczego ciało drgające porusza się na przemian ruchem przyspieszonym lub opóźnionym, sosuje poznane zależności do rozwiązywania problemów wie, jakie wielkości charakeryzujące dźwięk można mierzyć a jakie są rozpoznawalne przez ucho, wie, że fale dźwiękowe są falami podłużnymi i mogą rozchodzić się ylko w ośrodkach sprężysych, porafi naszkicować wykresy obrazujące drgania cząsek ośrodka, w kórym rozchodzą się dźwięki wysokie i niskie, głośne i ciche, wie co jes jednoską poziomu naężenia dźwięków, zna pojęcia próg słyszalności i próg bólu.

3 zna budowę aomu, znaki ładunków i ich warości, wie, że są dwa rodzaje ładunków elekrycznych, wie, że ładunki oddziałują ze sobą, zna ich oznaczenie, wie, co jes jednoską ładunku elekrycznego, wie jak oznaczamy napięcie i co jes jego jednoską, porafi podać przykłady przewodników i izolaorów, wie, że źródłem pola elekrosaycznego są naładowane ciała, zna rodzaje pól elekrosaycznych, zna niebezpieczeńswa związane z wysępowaniem zjawisk elekrycznych w przyrodzie. porafi naelekryzować ciało przez arcie, wie, że ładunki oddziałują silniej gdy są bliżej siebie i gdy mają większą warość, wie, że aom w sanie normalnym jes elekrycznie obojęny, wie, że ciała naelekryzowane jednoimiennie odpychają się a naelekryzowane różnoimiennie przyciągają się, wie, że przez arcie ciała elekryzują się różnoimiennie, wie, że przy elekryzowaniu ciał przez arcie nasępuje przemieszczenie elekronów z jednego ciała na drugie, wie, że ciało naelekryzowane ujemnie posiada nadmiar elekronów a naelekryzowane dodanio posiada niedobór elekronów, porafi korzysać z elekroskopu przy badaniu czy ciało jes naelekryzowane, wie, że ciało elekrycznie obojęne ma yle samo ładunków dodanich co ujemnych, zna zasadę działania piorunochronu, porafi narysować linie cenralnego pola elekrycznego. ELEKTRYCZNOŚĆ STATYCZNA porafi wskazać w ooczeniu zjawiska elekryzowania ciał przez arcie, porafi narysować wekory sił oddziałujących na siebie punkowych ciał naelekryzwanych, porafi wyjaśnić zjawisko elekryzowania ciał przez arcie na podsawie elekrycznej budowy maerii, wie, jak powsają jony dodanie i ujemne, wie, że w przewodnikach są elekrony swobodne a w izolaorach związane, zna i umie sosować zasadę zachowania ładunku, elekrycznego, zna mechanizm zobojęniania ciał, porafi wyjaśnić elekryzowanie ciał przez doknięcie ciałem naelekryzowanym, wie, na czym polega zjawisko indukcji elekrosaycznej, wie, że w polu elekrosaycznym na ładunek działa siła elekryczna, wie, że warość ej siły jes ym większa, im silniejsze jes pole i im większy ładunek, zna i sosuje wzór U=W/q. wie, że siły wzajemnego oddziaływania ciał mają jednakowe warości, przeciwne zwroy i różne punky przyłożenia, porafi doświadczalnie swierdzić san naelekryzowania ciał, porafi uzasadnić podział ciał na przewodniki i izolaory, na podsawie ich wewnęrznej budowy, wie, jak rozmieszcza się ładunek elekryczny w przewodniku a jak w izolaorze, zna mechanizm zobojęniania ciał naelekryzowanych (meali i dielekryków), porafi wyjaśnić mechanizm przyciągania drobnych przez ciało naelekryzowane, porafi wyworzyć pole cenralne i jednorodne, porafi graficznie przedsawić pole dwóch ładunków punkowych, zna prawo Coulomba, porafi wyjaśnić po jakim orze porusza się w jednorodnym polu elekrycznym naelekryzowany pyłek, wie, że napięcie zależy od ego jak silne jes pole. wie, jakie są nośniki ładunków w elekroliach i zjonizowanych gazach, wyjaśnia złożone problemy w oparciu zasadę zachowania ładunku elekrycznego, porafi wyjaśnić mechanizm wyładowań amosferycznych, porafi zasosować prawa dynamiki do ruchu naładowanej cząski w polu elekrycznym, porafi rozwiązać zadania z zasosowaniem prawa Coulomba.

4 PRĄD ELEKTRYCZNY podaje określenie prądu wymienia skuki jego przepływu podaje jednoskę napięcia (1 V) opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elekronów swobodnych wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulaor, prądnica podaje jednoskę naężenia prądu (1 A) odczyuje i objaśnia dane z abliczki znamionowej odbiornika odczyuje zużyą energię elekryczną na liczniku podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elekryczny podaje jednoski pracy prądu 1 J, 1 kwh podaje jednoskę mocy 1 W, 1 kw zna jednoskę oporu wskazuje wolomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia rysuje schema najprosszego obwodu, posługując się symbolami elemenów wchodzących w jego skład buduje najprosszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika i mierzy naężenie prądu w ym obwodzie posługuje się inuicyjnie pojęciem napięcia elekrycznego wymienia i opisuje skuki przepływu prądu w przewodnikach mierzy naężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w kórym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle oblicza naężenie prądu ze wzoru q I = oblicza opór, korzysając z wykresu I(U) oblicza opór zasępczy w połączeniu równoległym zapisuje wzór definicyjny napięcia elekrycznego, wykonuje obliczenia sosując go objaśnia proporcjonalność q~ oblicza każdą wielkość ze wzoru q I = przelicza jednoski ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) oblicza każdą z wielkości wysępujących we wzorach W = UI W 2 U R 2 = W = I R opisuje przemiany energii elekrycznej w grzałce, silniku, odkurzaczu, żarówce za pomocą modelu wyjaśnia pojęcie i rolę napięcia elekrycznego opisuje przemiany energii elekrycznej w grzałce, silniku odkurzaczu, żarówce wykonuje obliczenia objaśnia, dlaczego odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozosałych wyjaśnia, dlaczego urządzenia elekryczne są włączane do sieci równolegle podaje definicję sprawności urządzeń elekrycznych sporządza wykresy I(U) oraz odczyuje wielkości fizyczne na podsawie wykorzysuje w problemach jakościowych związanych z przepływem prądu zasadę zachowania ładunku uwzględnia niepewności pomiaru na wykresie zależności I(U) objaśnia rolę bezpiecznika w insalacji elekrycznej wyjaśnia przyczyny zwarcie w obwodzie elekrycznym oblicza niepewności przy pomiarach miernikiem cyfrowym rozwiązuje problemy związane z przemianami energii w odbiornikach energii elekrycznej objaśnia sposób, w jaki wyznacza się ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego wyjaśnia przyczyny

5 buduje prosy obwód (jeden odbiornik) według schemau zna schema szeregowego i równoległego połączenia odbiorników. oblicza opór przewodnika na podsawie wzoru U R = I oblicza naężenie prądu ze wzoru q I = mierzy napięcie na odbiorniku rysuje schemay obwodów elekrycznych, w skład kórych wchodzi kilka odbiorników podaje rodzaj energii, w jaki zmienia się energia elekryczna w doświadczeniu, w kórym wyznaczamy ciepło właściwe wody za pomocą czajnika podaje prawo Ohma wskazuje kierunek przepływu elekronów w obwodzie i umowny kierunek prądu oblicza opór zasępczy w połączeniu szeregowym. wykonuje obliczenia oblicza pracę prądu elekrycznego ze wzoru W = UI oblicza moc prądu ze wzoru P= UI przelicza jednoski pracy oraz mocy prądu mierzy napięcie i naężenie prądu na odbiorniku. wykresów opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki w wyjaśnianiu problemów i rozwiązaniach zadań wykorzysuje zasadę zachowania ładunku. porażeń prądem elekrycznym podaje przykłady możliwości oszczędzania energii elekrycznej wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elekryczny przewodnika zna warość sprawności urządzeń elekrycznych proponuje sposoby oszczędzania energii oblicza niepewność pomiaru miernikiem.

6 POLE MAGNETYCZNE podaje nazwy biegunów magneycznych i opisuje oddziaływania między nimi zna najczęściej spoykane magnesy opisuje sposób posługiwania się kompasem wie co nazywamy polem magneycznym zna źródła pola magneycznego podaje przykłady urządzeń z silnikiem wskazuje najprossze przykłady zasosowania fal elekromagneycznych. za pomocą linii przedsawia pole magneyczne magnesu i Ziemi opisuje budowę elekromagnesu zna regułę prawej dłoni dla przewodnika prosoliniowego zna pole magneyczne najczęściej spoykanych magnesów zna własności linii sil pola magneycznego zna isoę zjawiska indukcji elekromagneycznej wie jak przewodnik z prądem oddziaływuje z polem magneycznym nazywa rodzaje fal elekromagneycznych. opisuje zachowanie igły magneycznej w pobliżu magnesu wyjaśnia zasadę działania kompasu opisuje działanie prądu w przewodniku na igłę magneyczną sosuje regułę prawej dłoni w celu określenia położenia biegunów magneycznych dla zwojnicy, przez kórą płynie prąd elekryczny sosuje regułę prawej dłoni dla przewodnika prosoliniowego wyjaśnia zasosowania elekromagnesu (np. dzwonek elekryczny zna wzór na warość siły elekrodynamicznej zna urządzenia, kórych działanie opare jes na zjawisku indukcji elekromagneycznej zna paramery opisujące ransformaor omawia widmo fal elekromagneycznych i podaje ich własności. opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzysania ego oddziaływania opisuje rolę rdzenia w elekromagnesie wyjaśnia zasosowania elekromagnesu (np. dzwonek elekryczny) opisuje pole magneyczne zwojnicy opisuje rolę rdzenia w elekromagnesie zna rodzaje maeriałów magneycznych objaśnia, jakie przemiany energii zachodzą w silniku elekrycznym podaje informacje o prądzie zmiennym w sieci elekrycznej omawia budowę ransformaora swobodnie korzysa ze wzorów obliczając każdą z wielkości podaje medyczne przykłady zasosowania fal elekromagneycznych. podaje przykłady zjawisk związanych z magneyzmem ziemskim w przyrodzie ożywionej jak i nieożywionej buduje model i demon-sruje działanie silnika na prąd sały wyjaśnia, dlaczego nie można uzyskać pojedynczego bieguna magneycznego wyjaśnia zjawisko indukcji elekromagneycznej wskazuje znaczenie odkrycia ego zjawiska dla rozwoju cywilizacji omawia działanie ransformaora podaje przykłady zasosowania fal elekromagneycznych opisuje fale elekromagneyczne jako przenikanie się wzajemne pola magneycznego i elekrycznego.

7 OPTYKA wie co o jes świało podaje przykłady źródeł świała zna przynajmniej 2 własności świała wie kiedy świało się odbija zna określenie zwierciadła i ich rodzaje szkicuje zwierciadło kulise wklęsłe podaje przykłady wysępowania zjawiska załamania świała rozpoznaje ęczę jako efek rozszczepienia świała słonecznego podaje określenie soczewki ich rodzaje i maeriał z kórego się je wykonuje wywarza za pomocą soczewki skupiającej osry obraz przedmiou na ekranie zna podane na lekcji własności świała zna prawo odbicia świała podaje cechy obrazu powsającego w zwierciadle płaskim rysuje konsrukcyjnie obraz punku w zwierciadle płaskim wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi opycznej po jej odbiciu od zwierciadła szkicuje przejście świała przez granicę dwóch ośrodków i oznacza ką padania i ką załamania wyjaśnia rozszczepienie świała w pryzmacie posługując się pojęciem świało białe posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi opycznej zna definicję, oznaczenie wzór i jednoskę zdolności skupiającej, wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku. wyjaśnia powsawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prosoliniowego rozchodzenia się świała w ośrodku jednorodnym opisuje zjawisko rozproszenia świała na powierzchniach chropowaych rysuje konsrukcyjnie obraz odcinka w zwierciadle płaskim opisuje oś opyczną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła wskazuje prakyczne zasosowania zwierciadeł kulisych wklęsłych opisuje zjawisko całkowiego wewnęrznego odbicia opisuje świało białe, jako mieszaninę barw graficznie wyznacza ognisko soczewki skupiającej podaje zdolność skupiającą soczewek korygujących wady wzroku objaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca rysuje konsrukcyjnie obraz dowolnej figury w zwierciadle płaskim rysuje konsrukcyjnie obrazy w zwierciadle wklęsłym i określa ich cechy doświadczalnie bada zjawisko załamania świała i opisuje doświadczenie wyjaśnia pojęcie świała monochromaycznego wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne graficznie wyznacza ognisko soczewki rozpraszającej rysuje konsrukcje obrazów wyworzonych przez soczewki skupiające wie czym różnią się obrazy rzeczywise od pozornych, prose od odwróconych. swobodnie sosuje wzór Z = 1/f objaśnia i rysuje konsrukcyjnie ognisko pozorne zwierciadła wypukłego i określa jego ogniskową wyjaśnia budowę świałowodów opisuje wykorzysanie świałowodów w medycynie i do przesyłania informacji wyjaśnia działanie filrów opycznych doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej opisuje zasadę działania prosych przyrządów opycznych (lupa, oko) rysuje konsrukcje Obrazów wyworzonych przez soczewki rozpraszające wyjaśnia zasadę działania innych przyrządów opycznych (np. aparau foograficznego)