POZYCJA GIEŁDY PAPIERÓW WARTO CIOWYCH W WARSZAWIE NA TLE EUROPEJSKICH PARKIETÓW

POZYCJA GIEŁDY PAPIERÓW WARTO CIOWYCH W WARSZAWIE NA TLE EUROPEJSKICH PARKIETÓW KESRA NERMEND, ANDRZEJ KUCIŃSKI Streszczenie Giełda Papierów Warto ciowych w Warszawie ma ju za sob 20 lat swego funkcjonowania. Kiedy przed dwudziestu laty tworzył si polski rynek kapitałowy trudno było przypuszcza, e Giełda Papierów Warto ciowych w Warszawie stanie si liderem w ród giełd rodkowoeuropejskich, a co wi cej, e b dzie ona znacz cym graczem w Europie. W artykule przedstawiono rozwa ania dotycz ce pozycji Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów, a w szczególno ci na tle krajów Europy rodkowej. Rozwa aniom towarzyszy hipoteza, i rosn ca liczba notowanych spółek, wzrost kapitalizacji, rosn cy wolumen obrotów determinuje pozycj mi dzynarodow Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie, a tak e zwi ksza zakres oddziaływania i jej znaczenie w regionie. Słowa kluczowe: giełda papierów warto ciowych, kapitalizacja rynkowa giełdy papierów warto- ciowych 1.Wprowadzenie Byłe kraje socjalistyczne Europy rodkowo-wschodniej, w tym Polska, maj za sob okres burzliwych przemian społeczno-gospodarczych. W ich nast pstwie system gospodarki z centralnie kierowanej został zast piony modelem wolnorynkowym. Jak si dzisiaj okazuje, nieodzownym elementem tych przemian było reaktywowanie narodowych giełd papierów warto ciowych, które po kilkudziesi cioletniej przerwie na nowo rozpocz ły swoj działalno. Powstanie narodowych rynków kapitałowych nadało byłym krajom socjalistycznym now to samo. Bez w tpienia transformacja gospodarcza Polski, jak i innych krajów Europy rodkowo-wschodniej byłaby niemo liwa bez sprawnie funkcjonuj cego i dobrze wykształconego rynku kapitałowego. St d giełda papierów warto ciowych w krajach Europy rodkowo-wschodniej to przede wszystkim symbol przemian społeczno-gospodarczych, ale tak e naturalna cz panuj cego systemu gospodarczego. Rynek kapitałowy, a w ramach niego funkcjonuj ca giełda papierów warto ciowych, w gospodarce rynkowej stanowi zasadniczy jej komponent. Tym samym rynek kapitałowy odgrywa istotn rol w prawidłowym funkcjonowaniu gospodarki pełni c w niej m.in. funkcj alokacyjn, mobilizacyjn, transformacyjn oraz oceny kapitału. Rynek kapitałowy umo liwia przede wszystkim przedsi biorstwom pozyska kapitał niezb dny w ich działalno ci transformuj c oszcz dno ci w kapitał, inwestorom dokonywa efektywnej alokacji kapitału w ró ne sektory, dziedziny gospodarki. Przy czym efektywn alokacj kapitału powinien poprzedza proces mobilizacji na tyle

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 151 sprawny, aby mógł on osi gn relatywnie wysoki poziom koncentracji. Jednocze nie procesowi temu towarzyszy powinna zwi kszona liczba potencjalnych uczestników rynku, która sprzyja rozło eniu ryzyka inwestycyjnego na szerszy kr g osób i podmiotów. Zasadniczym celem artykułu jest ukazanie pozycji Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów, a w szczególno ci na tle krajów Europy rodkowej. Ma to na celu zweryfikowa pogl d na temat tego, czy Giełda Papierów Warto ciowych w Warszawie zajmuje pozycj lidera w ród giełd rodkowoeuropejskich. Rozwa aniom towarzyszy hipoteza, i rosn ca liczba notowanych spółek, wzrost kapitalizacji, rosn cy wolumen obrotów determinuje pozycj mi dzynarodow Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie, a tak e zwi ksza zakres oddziaływania i jej znaczenie w regionie. W tym celu przedstawiono zasadnicze charakterystyki ilo ciowe (absolutne i wzgl dne) opisuj ce narodowe giełdy papierów warto ciowych poszczególnych krajów europejskich, a tak e ukazano na ich tle pozycj GPW w Warszawie. 2. Giełda Papierów Warto ciowych w Warszawie Giełda Papierów Warto ciowych w Warszawie ma ju za sob 20 lat funkcjonowania, i z tej perspektywy nale y uzna, e nale y ona do jednych z najbardziej dynamicznie rozwijaj cych si rynków kapitałowych. Bezspornym jest, i GPW w Warszawie z nic nieznacz cego rynku kapitałowego w Europie wyrosła na regionalnego lidera. Odbudowa polskiego rynku kapitałowego zbiegła si z procesem gruntownych przemian społeczno-gospodarczych, które miały miejsce po 1989 roku. Pocz tki rynku kapitałowego w Polsce nie nale ały do łatwych, a główne jego problemy wynikały przede wszystkim z niedostatecznego poziomu wiedzy, wiadomo ci na temat mechanizmów rynkowych. Bez w tpienia nale y uzna, i w procesie tworzenia rynku kapitałowego, w tym giełdy papierów warto ciowych istotn rol odegrało pa stwo. Uchwalono ustawy, wydano rozporz dzenia, powołano instytucje organizuj ce oraz nadzoruj ce rynek kapitałowy, a wszystko to na wzór i w oparciu o standardy funkcjonuj ce w krajach wysoko rozwini tych Europy Zachodniej [2, s. 40]. Polska giełda w pocz tkowej fazie rozwoju była silnie zwi zana z procesem prywatyzacji, a nast pnie jej wysiłki zostały skoncentrowane na wprowadzaniu nowych instrumentów inwestycyjnych, czy te próbie jej umi dzynarodowienia. Ostatnie jej działania zwi zane były z uruchomieniem alternatywnego systemu obrotu rynku NewConnect, uruchomieniem platformy transakcyjnej dla obrotu obligacjami rynku Catalyst, a tak e procesem upublicznienia samej GPW w Warszawie. Przez cały okres swego istnienia giełda papierów warto ciowych podlegała ci głym zmianom i dynamicznemu rozwojowi [6, s. 12 15]. A zatem o rozwoju Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie mo e wiadczy rosn ca jej kapitalizacja, przez któr nale y rozumie warto rynkow wszystkich notowanych papierów warto ciowych na giełdzie papierów warto ciowych [7, s. 104]. Na wykresie numer 1 zamieszczono informacje na temat poziomu kapitalizacji GPW w Warszawie oraz warto ci indeksu WIG. Z zamieszczonych informacji wynika, i kapitalizacja spółek krajowych na GPW zwi kszyła si z 33.760,81 mln Euro w 2000 roku do 145.444,45 mln Euro na koniec pierwszego półrocza 2011 roku. Oznacza to, e warto rynkowa GPW w Warszawie zwi kszyła si ponad czterokrotnie w stosunku do jej warto z 2000 roku, przy czym najbardziej dynamiczny przyrost kapitalizacji przypada na lata 2004 2010.

152 Kesra Nermend, Andrzej Kuci ski Pozycja Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów Wzrost warto ci rynkowej warszawskiego parkietu to przede wszystkim efekt rosn cej liczby spółek oraz wynik wzrostu warto ci rynkowej notowanych spółek. Z zamieszczonego rysunku wida wyra ny wpływ wycen rynkowych spółek mierzony poziomem indeksu giełdowego WIG. Poza tym wida wyra nie, i w czasach nienajlepszej koniunktury giełdowej (bessa 2008 2009) warto rynkowa kapitalizacji GPW w Warszawie uległa znacznemu obni eniu, z kolei w czasie odreagowania spadków jej dynamicznemu wzrostowi. 80000 144 323,31 142 272,23 145 444,45 70000 112 825,56 105 157,15 60000 50000 79 353,46 40000 65 177,59 51 888,26 30000 33 760,81 28 845,79 27 055,35 29 349,76 20000 10000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* 0 kapitalizacja rynkowa GPW w Warszawie w mln Euro warto indesku WIG Wykres 1. Kapitalizacja GPW w Warszawie oraz warto indeksu giełdowego WIG 2011* warto indeksu WIG oraz kapitalizacja rynkowa GPW w Warszawie na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3, 11].Nale y wyra nie podkre li, i powrót do warto ci rynkowej warszawskiej giełdy do tej z 2007 roku to przede wszystkim wynik dynamicznego przyrostu liczby notowanych spółek na GPW w Warszawie. Na wykresach nr 2 i 3 zamieszczono informacje na temat liczby notowanych spółek oraz liczby przeprowadzonych pierwszych ofert publicznych, a tak e na temat warto ci przeprowadzonych ofert IPO- Initial Public Offering.. Z wykresów wynika, i na przestrzeni ostatnich lat w sposób dynamiczny rosła liczba notowanych spółek na GPW w Warszawie, gdzie ich liczba wyznacza poziom rozwoju oraz wpływa na sposób postrzegania giełdy przez ich uczestników. Liczba notowanych spółek na warszawskim parkiecie na koniec pierwszego półrocza 2011 wynosiła 675, ich liczba zwi kszyła si trzykrotnie porównuj c j z t, która była na koniec 2000 roku. Z kolei z wykresu nr 3 wyra nie wida, i w ostatnich latach liczba debiutów giełdowych jest nieproporcjonalnie wi ksza ni ta, która miała miejsce w latach 2000 2006. Na liczb debiutów miała wpływ zapewne panuj ca koniunktura na giełdzie. W czasach spowolnienia gospodarczego trudniej jest pozyska kapitał z giełdy, st d te i liczba debiutów giełdowych spada. Takim okresem był 2009 rok, gdzie nienajlepsza koniunktura przeło yła si na mniejsz liczb debiutów. Ponadto z ilustracji graficznej nr 3 wynika, i debiu-

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 153 tom giełdowym towarzyszy rosn ca warto ofert IPO. W 2010 roku udało si przeprowadzi pierwsze oferty publiczne na rekordow ich warto, któr oszacowano na 3.810 mln Euro. 675 585 458 486 375 225 230 216 203 230 255 284 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* liczba notowanych spółek Wykres 2. Liczba notowanych spółek na GPW w Warszawie 2011* liczba notowanych spółek na GPW w Warszawie na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3, 14, 18]. Giełd Papierów Warto ciowych w Warszawie oceni mo na analizuj c poziom realizowanych obrotów. Zasadniczym parametrem b d cym w zainteresowaniu uczestników rynku kapitałowego jest poziom jej płynno ci mierzony skal jej obrotów, bowiem płynno stanowi jedn z podstawowych miar branych pod uwag przy ocenie giełdowego rynku akcji [1, s. 42]. Z analizy warto obrotów giełdowych (wykres 4) wynika, e poziom obrotów na warszawskiej giełdzie wzrósł z 21053,5 mln Euro w 2000 roku do 59726,7 mln Euro w 2010 roku. A wi c w analizowanym okresie roczna warto obrotów zwi kszyła si prawie trzykrotnie. Jednak e analizuj c warto ci obrotów w okresie 2000 2010 nale y wyra nie wyró ni dwa podokresy, które ró niły si odmienn dynamik obrotów. W pierwszym z tych podokresów (tj. lata 2000 2003) wida, i poziom obrotów istotnie malał, w tym czasie mieli my do czynienia z globalnym spowolnieniem gospodarczym, a co za tym idzie nienajlepsz koniunktur giełdow, która miała bezpo rednie przeło enie na obni enie poziomu obrotów. W drugim podokresie (tj. 2004 2010) wida, i poziom obrotów wyra nie si zwi kszył.

154 Kesra Nermend, Andrzej Kuci ski Pozycja Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów 112 4500 104 100 4000 91 3500 3000 2500 2000 36 35 38 38 1500 1000 13 9 6 6 500 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* 0 liczba przeprowadzonych IPO warto przeprowadzonych IPO w mln Euro Wykres 3. Liczba oraz warto przeprowadzonych ofert IPO na GPW w Warszawie (mln Euro) 2011* liczba oraz warto przeprowadzonych IPO na GPW Warszawie na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3]. 63876,1 59726,7 47853,5 43235,2 41415,1 39454,5 24110,7 21053,5 10845,5 8308,4 8776,7 13147,4 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* warto transakcji na rynku akcji w mln Euro Wykres 4. Warto obrotów na GPW w Warszawie (mln Euro) 2011* warto obrotów na rynku akcji GPW Warszawie na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3].

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 155 Zapewne wst pienie Polski do UE wpłyn ło na zwi kszone zainteresowanie zagranicznych inwestorów warszawsk giełd, a to przeło yło si na zwi kszony poziom obrotów. Nale y podkre li, i na GPW w Warszawie wyra nie kształtuje si rosn cy trend obrotów, a utrzymanie rosn cej dynamiki obrotów jest warunkiem koniecznym dla dalszego rozwoju rynku kapitałowego w Polsce. 3. Kapitalizacja rynkowa giełd europejskich Giełda Papierów Warto ciowych w Warszawie na koniec 2010 roku zajmowała 9 miejsce pod wzgl dem kapitalizacji w ród rozpatrywanych giełd europejskich. Jest niekwestionowanym liderem w ród rynków Europy rodkowej. Niemniej jednak warto rynkowa GPW w Warszawie na tle najbardziej rozwini tych pa stw Europy pozostaje wci niewielka. Analizuj c poziom kapitalizacji giełd europejskich, wynika, i najwi ksz pod wzgl dem warto ci rynkowej giełd papierów warto ciowych jest giełda londy ska. Jej kapitalizacja na koniec I półrocza 2011 roku wynosiła 2.304.149,40 (mln Euro). Niewiele mniejszym rynkiem pod wzgl dem kapitalizacji jest Nyse Euronext 1, której warto rynkowa na koniec I półrocza 2011 roku wynosiła 2.240.280,00 (mln Euro). Rynkiem numer 3 jest Deutsche Börse z kapitalizacj rynkow przekraczaj c 1 100 000,00 (mln Euro). Kapitalizacja Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle najbardziej rozwini tych rynków kapitałowych Europy Zachodniej stanowi zaledwie 6,3% kapitalizacji giełdy London Stock Exchange, 6,5% kapitalizacji Nyse Euronext oraz 13% kapitalizacji Deutsche Börse. Najbardziej zbli on giełd do GPW w Warszawie na koniec I półrocza 2011 pod wzgl dem kapitalizacji jest giełda Oslo Børs (145,8% kapitalizacji GPW w Warszawie) oraz giełda CEESEG Vienna (62,5% kapitalizacji GPW w Warszawie). Z kolei rozpatruj c kapitalizacj GPW w Warszawie na tle giełd rodkowoeuropejskich (wykres 5) to warszawska giełda potwierdza pozycj lidera w regionie. Jej kapitalizacja przekracza poziom ł cznej kapitalizacji kilku giełd z regionu (Bratysława, Bukareszt, Sofia, Lublana, Praga, Budapeszt). Porównuj c kapitalizacj Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie z giełdami zaliczanymi do giełd rodkowoeuropejskich to wynika z nich, i na koniec I półrocza 2011 roku najmniejsz giełd w regionie była giełda Bratislava Stock Exchange, która stanowiła zaledwie 2,7% kapitalizacji GPW w Warszawie, a dalej w kolejno ci Bulgarian Stock Exchange 3,9%, CEESEG Ljubljana 4,2%, Bucharest Stock Exchange 9,4%, CEESEG Budapeszt 15,4%, CE- ESEG Prague 24,1%, CEESEG Vienna 62,5% kapitalizacji GPW w Warszawie. Z analizy tej wynika, i najwi ksz giełd rodkowoeuropejsk pod wzgl dem kapitalizacji rynkowej jest giełda w Warszawie, a jej pozycja wydaje si by niczym niezagro ona. Dystans jaki dzieli poszczególne giełdy regionu od giełdy warszawskiej jest znaczny i niezaprzeczalny, a najbardziej zbli on giełd do polskiej jest giełda wiede ska. 1 sojusz giełd z Pary a (Bourse de Paris), Brukseli (Bourse de Bruxelles), Amsterdamu (Amsterdam Exchanges) oraz Lizbony (Bolsa de Valores de Lisboae Porto).

156 Kesra Nermend, Andrzej Kuci ski Pozycja Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów 200 000,00 160 000,00 120 000,00 80 000,00 40 000,00 0,00 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* Bratislava Stock Exchange Bucharest Stock Exchange Bulgarian Stock Exchange CEESEG - Budapest CEESEG - Ljubljana CEESEG - Prague CEESEG - Vienna Warsaw Stock Exchange Wykres 5. Kapitalizacja GPW w Warszawie na tle giełd rodkowoeuropejskich (w mln Euro) 2011* kapitalizacja rynkowa giełd na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3]. 4. Liczba notowanych spółek na giełdach europejskich Liczba notowanych spółek na GPW w Warszawie determinuje poziom jej rozwoju. Im wi ksza liczba spółek jest notowana na giełdzie tym lepsza pozycja i wi kszy presti oraz lepsze postrzeganie rynku przez inwestorów i emitentów. Co wi cej o pozycji giełdy cz sto decyduje obecno spółek zagranicznych, st d im jest ich wi cej tym wi ksze znaczenie samej giełdy oraz tym bardziej atrakcyjny rynek dla inwestorów oraz emitentów. Analizuj c liczb spółek notowanych na poszczególnych giełdach europejskich wynika, i najwi cej z nich jest notowanych na hiszpa skiej giełdzie BME 2 (3288 na koniec I półrocza 2011 roku). Kolejne miejsce w tej statystyce zaj ła giełda w Londynie (2617), giełda Nyse Euronext (1133), NASDAQ OMX Nordic 3 (774), Deutsche Börse (758) oraz GPW w Warszawie (675). Warszawska giełda pod wzgl dem liczby notowanych spółek zajmuje pozycj niekwestionowanego lidera w ród giełd rodkowoeuropejskich (wykres 6). W całym analizowanym okresie liczba notowanych spółek była wi ksza ni na innych parkietach regionu, a ich liczba w analizowanym okresie dynamicznie rosła. Wynik GPW w Warszawie jest tym godny podkre lenia, i w przypadku kilku giełd regionu mieli my do czynienia z odpływem spółek. Sytuacja ta dotyczyła takich giełd jak Bratysława, Lublana, Praga, Wiede. 2 BME (Bolsas y Mercados Españoles) obejmuje giełd papierów warto ciowych w Madrycie (Bolsa de Madrid), Barcelonie (Bolsa de Barcelona), Bilbao (Bolsa de Bilbao) oraz Walencji (Bolsa de Valencia). 3 NASDAQ OMX Nornic obejmuje giełd papierów warto ciowych w Helsinkach, Kopenhadze, Sztokholmie, Islandii, Talinie, Rydze i Wilnie.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 157 800 600 400 200 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* Wykres 6. Pozycja GPW w Warszawie na tle giełd rodkowoeuropejskich pod wzgl dem liczby notowanych spółek 2011* kapitalizacja rynkowa giełd na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3]. 5. Płynno giełd europejskich Bratislava Stock Exchange Bucharest Stock Exchange Bulgarian Stock Exchange CEESEG - Budapest CEESEG - Ljubljana CEESEG - Prague CEESEG - Vienna Warsaw Stock Exchange Z punktu widzenia uczestników rynku kapitałowego wa na jest odpowied na pytanie, czy dany rynek charakteryzuje si odpowiedni płynno ci? Przez płynno rynku nale y rozumie łatwo zawierania transakcji na rynku, która stwarza mo liwo bezproblemowego wej cia lub wyj cia z inwestycji, przeprowadzenia transakcji przy małej rozpi to ci cen, a tak e koncentracji obrotów [16, s. 22 23]. Rynkowi mało płynnemu cz sto towarzyszy zwi kszony poziom podejmowanego ryzyka, gdy wraz ze zmniejszaniem si płynno ci wzrasta wra liwo ceny instrumentu finansowego, tym samym inwestorzy cz sto stroni od takich rynków. Płynno rynku mo na zmierzy na wiele sposobów [5, s. 110] wykorzystuj c do tego celu zarówno wielko ci bezwzgl dne jak i wska niki wzgl dne [15, s. 93]. Do wska ników bezwzgl dnych umo liwiaj cych analiz porównawcz poszczególnych rynków kapitałowych, a tak e pozwalaj cych opisa poziom ich rozwoju mo na zaliczy wolumen oraz warto obrotu, za do wska ników wzgl dnych m.in. wska nik koncentracji oraz wska niki płynno ci [8, s. 141 142]. Najwi kszym europejskim rynkiem pod wzgl dem warto ci obrotów jest London Stock Exchange, który zaj ł pozycj lidera w całym badanym okresie. Równie licz cymi si rynkami pod wzgl dem warto ci realizowanych obrotów s paneuropejska giełda Nyse Euronext, giełda niemiecka Deutsche Börse, giełda włoska Borsa Italiana oraz giełda hiszpa ska BME Spanish Exchange. Je eli chodzi o polsk giełd to na koniec I półrocza 2011 roku pod wzgl dem zrealizowanych obrotów uplasowała si ona na 9 miejscu w ród wszystkich rozpatrywanych giełd europejskich. Porównanie GPW w Warszawie z najwi kszymi giełdami w Europie wypada bardzo

158 Kesra Nermend, Andrzej Kuci ski Pozycja Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów niekorzystnie. Porównuj c warto obrotów na warszawskiej giełdzie z warto ci obrotów londy skiej giełdy to stanowi one zaledwie 3,3% ich warto ci. Z kolei z ilustracji graficznej przedstawiaj cej zestawienie wielko ci obrotów akcjami dla giełd rodkowoeuropejskich (wykres 7) wynika, i GPW w Warszawie pod wzgl dem obrotów umocniła swoj pozycj, co wi cej, nie tylko odrobiła dystans dziel cy giełd warszawsk od giełdy wiede skiej, ale ostatecznie j wyprzedziła, zajmuj c pozycj lidera w zakresie warto ci obrotów akcjami. Ten fakt traci nieco na znaczeniu, je eli wzi pod uwag skal obrotów warszawskiej giełdy i przyrównuj c j do na najbardziej rozwini tych rynków kapitałowych Europy Zachodniej. Analizuj c warto obrotów w grupie giełd rodkowoeuropejskich zauwa alne jest zjawisko malej cych obrotów dla wi kszo ci analizowanych giełd. Wydaje si, i temu trendowi nie poddała si warszawska giełda. W analizowanym okresie na GPW w Warszawie wyodr bni mo na okresy, w których warto obrotów akcjami uległa istotnemu zwi kszeniu. 100 000,0 80 000,0 60 000,0 40 000,0 20 000,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* Warsaw Stock Exchange CEESEG - Vienna CEESEG - Prague CEESEG - Ljubljana CEESEG - Budapest Bulgarian Stock Exchange Bucharest Stock Exchange Bratislava Stock Exchange Wykres 7. Pozycja GPW w Warszawie na tle giełd rodkowoeuropejskich pod wzgl dem wielko ci obrotów 2011* wielko obrotów na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3]. Z analizy warto ci obrotów wyra nie wida, jaki dystans dzieli poszczególne rynki giełdowe mi dzy sob. Analiza płynno ci rynku mo e by uzupełniona o miar wzgl dn b d ca relacj warto ci obrotów do kapitalizacji. Wska nik płynno ci pozwala uchwyci szybko przemieszcze kapitałowych na danym rynku, a jednocze nie oceni poziom rozwoju, dojrzało ci rynku. Warto wska nika powy ej poziomu 60% uwa a si za tak jej wielko, która mo e wiadczy

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 159 o dojrzało ci rynku [13, s. 145]. A zatem miara ta mo e by u ytecznym narz dziem w analizie aktywno ci rynków kapitałowych, a tak e w ocenie poziomu rozwoju poszczególnych rynków. Z analizy wska nika płynno ci wynika, i najwi ksz płynno ci charakteryzuj si giełdy: włoska, niemiecka, hiszpa ska, a tak e londy ska i paneuropejski rynek Nyse Euronext, Nasada OMX Nornic. Wska niki za lata 2005 2010 dla wymienionych powy ej giełd wiadcz o wysokim poziomie ich rozwoju. Na tym tle giełda warszawska wygl da do słabo, gdy daleko jest do wspomnianego wcze niej poziomu 60%, cho nale y zaznaczy, e s równie takie rynki jak Luxembourg Stock Exchange, Malta Stock Exchange, czy te Bratislava Stock Exchange, dla których wska nik płynno ci cz sto nie przekracza 2%. Warsaw Stock Exchange CEESEG - Vienna CEESEG - Prague CEESEG - Ljubljana CEESEG - Budapest Bulgarian Stock Exchange Bucharest Stock Exchange Bratislava Stock Exchange 0,00% 40,00% 80,00% 120,00% 160,00% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* Wykres 8. Pozycja GPW w Warszawie na tle giełd rodkowoeuropejskich pod wzgl dem wska nika obrotów 2011* wska nik obrotów na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3]. Wska nik płynno ci GPW w Warszawie na tle giełd Europy rodkowej wygl da do umiarkowanie, gdy jak wynika z ilustracji graficznej (wykres nr 8) mo na wskaza bardziej płynne rynki regionu, tj. giełd w Budapeszcie, Pradze oraz w Wiedniu. Wska nik płynno ci dla warszawskiej giełdy w analizowanym okresie oscylował rednio na poziomie 40%. Najwy szym wska nikiem płynno ci w ród giełd regionu charakteryzowała si giełda w gierska CEESEG Budapest oraz giełda czeska CEESEG Prague. Płynno rynku oceni mo na równie wykorzystuj c wska nik koncentracji, który najcz - ciej jest liczony jako suma udziałów procentowych dla pi ciu najbardziej płynnych spółek. In-

160 Kesra Nermend, Andrzej Kuci ski Pozycja Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów formuje on o koncentracji obrotów na giełdzie papierów warto ciowych, jego warto porusza si w przedziale [0 1], gdzie im warto wska nika jest bli sza jedno ci, tym obroty na giełdzie koncentruj si na niewielkiej grupie spółek i odwrotnie, im jest on ni szy tym obroty bardziej równomiernie rozkładaj si pomi dzy wszystkie notowane spółki. Warto wska nika koncentracji, która przekracza poziom 0,6 mo e zagra a płynno ci rynku giełdowego [7, s. 103 104], [13, s. 133]. Z analizy wska nika koncentracji wynika, i do najbardziej dojrzałych rynków, dla których poziom koncentracji obrotu na pi ciu najbardziej płynnych spółkach nie przekraczał poziomu 40% zaliczy mo na giełd niemieck Deutsche Börse, londy sk London Stock Exchange, czy te jeden z rynków NYSE Euronext Paris, NASDAQ OMX Nordic Stockholm. Z kolei wska nik koncentracji dla GPW w Warszawie w analizowanym okresie oscyluje rednio w granicach 50%, co na tle giełd regionu wygl da bardzo dobrze. Zbli one wska niki do warszawskiej giełdy prezentuje jedynie giełda w Wiedniu, pozostałe rynki regionu wyra nie odstaj i wskazuj na du koncentracj obrotu na kilku du ych spółkach. 6. Initial Public Offering na giełdach europejskich Poziom rozwoju rynku, jego dynamik, atrakcyjno okre la nie tylko poziom kapitalizacji giełdy papierów warto ciowych, warto obrotów, liczba notowanych spółek, czy te wska niki płynno ci, ale równie liczba przeprowadzonych ofert publicznych (IPO -Initial Public Offering). Pod wzgl dem liczby pierwszych ofert publicznych niekwestionowanym liderem w tym zakresie była giełda londy ska. W latach 2007 2010 na London Stock Exchange wprowadzono ł cznie 562 spółki. Drugim rynkiem pod wzgl dem liczby przeprowadzonych ofert publicznych była GPW w Warszawie, na której w latach 2007 2010 zadebiutowało 347 spółek, z kolei rynkiem numer 3 była Nyse Euronext z liczb 233 spółki. Nale y w tym miejscu podkre li do siln pozycj GPW w Warszawie, która jest nie tylko liderem w ród krajów Europy rodkowej, ale tak e rynkiem plasuj cym si w pierwszej trójce giełd pod wzgl dem liczby debiutów w Europie. Z kolei analizuj c warto przeprowadzonych ofert to najwi ksze z nich przeprowadzano na giełdzie londy skiej oraz Nyse Euronext. Warto ofert publicznych na giełdzie londy skiej w latach 2007 2010 oszacowano na 60 150, 00 mln Euro, za na Nyse Euronext na kwot 12 857,00 mln Euro. Na Giełdzie Papierów Warto ciowych w Warszawie warto ci pierwszych emisji wyniosła 9 927,00 mln Euro. 7. Podsumowanie Poziom rozwoju poszczególnych rynków kapitałowych decyduje cz sto o sile gospodarczej danego pa stwa. Rynek kapitałowy odgrywa istotn rol w prawidłowym funkcjonowaniu gospodarki pełni c w niej m.in. funkcj alokacyjn, mobilizacyjn, transformacyjn oraz oceny kapitału. Z podj tej w artykule analizy wynika, i rynek kapitałowy w Polsce znajduje si w fazie dynamicznego rozwoju. Z zamieszczonych statystyk dotycz cych liczby notowanych spółek, kapitalizacji, wolumenu obrotów, a tak e wska ników płynno ci oraz koncentracji obrotów wynika, i Giełda Papierów Warto ciowych w Warszawie umacnia swoj pozycj na tle giełd europejskich zwi kszaj c swój zakres oddziaływania i swe znaczenie w regionie. Warszawska giełda stała si niekwestionowanym liderem w ród giełd rodkowoeuropejskich, bior c pod uwag chocia by poziom kapitalizacji, poziom obrotów, liczb spółek na niej notowa-

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 161 nych. Jednak e porównuj c pozycj GPW w Warszawie wzgl dem najbardziej rozwini tych rynków Europy Zachodniej to nale y uzna, i jest ona europejskim redniakiem. Bior c pod uwag chocia by poziom kapitalizacji, warto obrotów to wida wyra nie, jaki dystans dzieli rodzimy rynek od rynków najbardziej dojrzałych. Nale y zaznaczy, i wzrost kapitalizacji, warto ci obrotów, liczby notowanych spółek oraz płynno ci przyczynia si do wzrostu znaczenia Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie, za warunkiem koniecznym dla dalszego rozwoju rynku kapitałowego w Polsce jest przede wszystkim znaczy wzrost poziomu obrotów na giełdzie, zwi kszenie warto ci kapitalizacji rynkowej giełdy oraz wzrost liczby spółek notowanych na giełdzie o du ej warto ci rynkowej. Bibliografia [1] Ciejpa-Znamirowski K., Ekonomiczne ograniczenia rozwoju rynku kapitałowego w Polsce, Wydawnictwo KUL, Lublin 2004. [2] Dmowski A., Prokopowicz D., Rynki finansowe, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2010. [3] FESE Federation of European Securities Exchanges Statistics & Market Research http://www.fese.be/en/ [22.08.2011]. [4] Finanse, bankowo i rynki finansowe, Pietrzak E., Markiewicz M. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gda skiego, Gda sk 2006. [5] Finansowe rynki kapitałowe, Milo W. (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. [6] Giełda za 20 lat automaty i centrum dla całego regionu, Parkiet, 9 10 kwiecie 2011, Nr 83. [7] Gruszczy ska-bro bar E., Funkcjonowanie Giełdy Papierów Warto ciowych, Materiały Dydaktyczne 202, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Pozna 2007, s. 103. [8] Gruszy ska-bro bar E., Płynno jako wyznacznik rozwoju Giełdy Papierów Warto- ciowych w Warszawie w latach 1996 2008, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Pozna 2010, Nr 1, s. 137 149. [9] Kulpaka P., Giełdy w gospodarce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007. [10] Marecki K., Podstawy finansów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008. [11] Money.pl poral finansowy http://www.money.pl/gielda/ [22.08.2011]. [12] Ostrowska E., Inwestycje finansowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Gda skiego, Gda sk 2003. [13] Przybylska-Kapu ci ska W., Rozwój polskiego rynku giełdowego na tle sytuacji giełd europejskich w XXI wieku, Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wy szej, Nr 1, Bydgoszcz 2008. [14] Roczniki Giełdowe Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie http://www.gpw.pl/analizy_i_statystyki [22.08.2011]. [15] Sieradzki R., Rynek akcji na GPW w Warszawie na tle innych krajów Unii Europejskiej. (za) krótka historia GPW, Nasz Rynek Kapitałowy 2006, Nr 12. [16] Sławi ski A., Rynki finansowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006

162 Kesra Nermend, Andrzej Kuci ski Pozycja Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów [17] The PriceWaterhouseCoopers IPO Watch Europe report covers national stock exchanges, IPO Watch Europe Annual Review 2003 2011, PricewaterhouseCoopers, http://www.pwc.com/ [22.08.2011]. [18] WFE The World Federation of Exchanges http://www.world-exchanges.org/ [22.08.2011]. THE STANCE OF THE WARSAW STOCK EXCHANGE IN CONTRAST TO THE EUROPEAN TRADING FLOORS Summary The Warsaw Stock Exchange has already been operating for 20 years. When the Polish Capital Market was coming into existence twenty years ago it was hardly believable that the Warsaw Stock Exchange was going to be the leader of the Mid- European Stock Exchanges, even so, that it would be a crucial player in Europe. The article rises the subject of the stance of the Warsaw Stock Exchange in contrast to the other Mid-European trading floors, especially to those of the East European countries. In the article appears the thesis that the increasing trading volume influences the position of the Warsaw Stock Exchange and its effect and its rising importance in the region. Keywords: stock exchange, market capitalization of stock exchange Kesra Nermend Zakład Modelowania Systemów Instytut Informatyki w Zarz dzaniu Uniwersytet Szczeci ski e-mail: kesra@wneiz.pl Andrzej Kuci ski Zakład Rachunkowo ci i Zarz dzania Finansami Instytut Ekonomiczny Pa stwowa Wy sza Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim e-mail: akucinski@pwsz.pl