Szkoła Podstawowa im. T. i J. Działyńskich w Plewiskach Listopad 2012
Dla poprawnego artykułowania dźwięków mowy konieczna jest zarówno sprawność, jak i prawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego.
Ćwiczenia powinny być prowadzone codziennie (kilka razy w ciągu dnia) przez 5-10 minut. Trzeba jednak pamiętać, że czas trwania i liczbę powtórzeń należy dostosować do indywidualnych możliwości dziecka. Ćwiczenia staramy się urozmaicać, prowadzić w formie zabawowej. Na początku ćwiczymy z dzieckiem przed lustrem, kiedy potrafi już wykonać je bez kontroli, można wykorzystywać każdą nadarzająca się okazję: spacer, jazdę samochodem czy drogę do przedszkola.
Po posiłku pozwólmy dziecku wylizać talerz językiem jak kotek. To ćwiczenie mniej eleganckie, za to bardzo skutecznie gimnastykuje środkową część języka Posmarujmy dziecku wargi miodem, kremem czekoladowym lub mlekiem w proszku i poprośmy, aby zlizał je dokładnie jak miś czy kotek Kiedy dziecko ziewa nie gańmy go, lecz poprośmy, aby ziewnęło jeszcze kilka razy, zasłaniając usta
Jeśli dziecko dostało lizaka zaproponujmy mu, aby lizało go unosząc czubek języka ku górze Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponujmy dziecku liczenie zębów Podczas rysowania poprośmy dziecko, aby narysowało językiem kółko (dookoła warg) lub kreseczki (od jednego do drugiego kącika ust).
Dmuchanie na ogień świecy, na piłkę pingpongową, na kulę z waty zaczepioną na nitce, na wiatraczek, skrawki papieru Dmuchanie przez rurkę do szklanki z wodą Nadmuchiwanie balonika, puszczanie baniek mydlanych Chłodzenie "gorącej zupy na talerzu, "Odtajanie zmarzniętej szyby", "Chuchanie na ręce, bo zmarzły"
Liczenie na jednym wydechu Powtarzanie zdań na jednym wydechu (najpierw krótkie, potem coraz dłuższe) Powtarzanie zdań szeptem Naśladowanie śmiechu różnych ludzi Gwizdanie, śpiewanie, gra na trąbce
"Głaskanie podniebienia" czubkiem języka Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego. Oblizywanie dolnej i górnej wargi. Kląskanie. Dotykanie czubkiem języka zębów,
Język wysunięty w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust. Ruchy koliste języka w prawo i lewo na zewnątrz jamy ustnej. Oblizywanie zębów i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Przeciskanie języka między zbliżonymi do siebie zębami.
Wymawianie na przemian "a" - "o" przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej. Oddalanie od siebie kącików ust, jak przy "i". Zbliżanie do siebie kącików ust jak przy "u". Cmokanie. Parskanie Ssanie wargi górnej, a potem dolnej. Masaż warg zębami (górnymi dolnej wargi i odwrotnie).
Układanie ust, jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźną przesadną artykulacją warg, np. w kolejności: a-i-o-u-y, u-a-i-o-y, o-a-y-i-u, y-i-o-a-u. u-iy-a-o. W następnej fazie łączymy samogłoski w pary: a-i, a-u, i-a, u-o, i-u, o-i, u-i, a-o.
Nadymanie, wciąganie policzków Naprzemiennie gruby miś chudy zajączek. Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza. Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.
Unoszenie języka na wałek dziąsłowy za górnymi zębami przy otwartych a następnie zamkniętych ustach. Lizanie czubkiem języka wałka dziąsłowego. Trzymanie czubkiem języka cukierka tik-tak przy wałku dziąsłowym, jednoczesne połykanie śliny. Ćwiczenie jak wyżej z kawałeczkiem czekolady przyklejonym do wałka dziąsłowego.
Co słyszę? Rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków (rodzaju, miejsca, kierunku, głośności) Rozpoznawanie rzeczy w zamkniętym pudełku Różnicowanie i naśladowanie głosów zwierząt, pojazdów Wydzielanie sylab, głosek
Osoba dorosła opowiada bajkę wymyśloną przez siebie lub zaczerpniętą z jakiegoś źródła. Ważne jest to, że dorosły w trakcie opowiadania demonstruje dziecku różnego rodzaju ćwiczenia narządów mowy, które dziecko ma powtarzać razem z nim. Ćwiczenia te, oczywiście, powinny stanowić sensowną jedność z treścią bajki. Chodzi o to, by danym ćwiczeniem ilustrować to, co akurat dzieje się w opowiadaniu.
Układanie i opowiadanie historyjek obrazkowych Zabawa w rymy Zabawy tematyczne Czytanie i oglądanie bajek Czytanie dobrze znanych dzieciom tekstów Opowiadanie treści bajek, baśni, filmów
kolejność ułożenia obrazków w linearnym porządku od lewej do prawej (słowa w zdaniu, sylaby w słowach, litery w wyrazach też występują w określonej kolejności; fakt, że piszemy od lewej do prawej jest uwarunkowany kulturowo, ale może być trudny dla dzieci leworęcznych i oburęcznych); uchwycenie przez dziecko i zwerbalizowanie związków przyczynowo-skutkowych i czasowych, a nie tylko wyszczególnienie elementów ilustracji i opowiedzenie jej treści; zaczynamy od historyjek 3-elementowych.
uchwycenie zasady tworzenia rymu, stąd rymy mogą być bezsensowne.
zabawy w coś lub kogoś, w których dziecko używa konwencjonalnych formuł językowych, zwrotów właściwych dla danego miejsca, sytuacji i rozmówcy; zamiana rolami.
w trakcie czytania często zadawać dziecku pytanie: dlaczego?, z jakiego powodu?, (np. ile dzieci miał Słoń Trąbalski?) sprawdzamy poziom rozumienia tekstu, utrzymujemy uwagę dziecka na tekście.
podczas czytania celowo wprowadzać w tekście zmiany, np. Był sobie słoń, wielki jak koń. Dziecko ma wychwycić nieścisłości.
zachowanie kolejności zdarzeń podczas opowiadania: Do kogo najpierw poszedł po pomoc Słoń Trąbalski? A potem udał się do.
nazywanie obrazków, dzielenie nazw obrazków na sylaby, segregowanie obrazków według ilości sylab, wyszukiwanie obrazków zaczynających się tą samą sylabą/głoską, wyszukiwanie obrazków kończących się tą samą sylabą/głoską, dobieranie rymujących się obrazków, tworzenie rymów do obrazków, układanie zdań z nazwą danego obrazka, tworzenie zdrobnień do nazw obrazków, układanie obrazków według podanej kolejności, zaczynamy od dwóch.
powtarzanie rymujących się wierszyków, zabawa: klaśnij kiedy usłyszysz daną sylabę, szukamy słów na daną głoskę, to co mam na myśli zaczyna się na [S], powtarzanie ciągu słów, kto więcej zapamięta, ukryte słowa, szukamy słów w słowach, np. co ukryło się w słowie słońce? powtarzanie zdań z dodatkową sylabą przed każdym słowem, tworzenie historyjki: Była sobie dziewczynka, która chciała mieć psa słuchanie audiobooków.
Opracowanie : Beata Basińska Troć Irena Strychalska