Samobójstwo (syndrom suicydalny) samouszkodzenia interwencja kryzysowa
Pojęcie samobójstwa Samobójstwo to proces stanowiący ciąg reakcji składających się na zachowanie samobójcze, które istnieje od momentu, gdy w świadomości człowieka odebranie sobie życia pojawia się jako cel działania.
Pojawia się problem, osoba odczuwa narastające napięcie emocjonalne ponieważ stosując dotychczasowe sposoby rozwiązywania problemu nie radzi sobie z nim. Narastające emocje powodują odrętwienie emocjonalne, osoba stosuje mechanizmy obronne. Poszukuje uczucia ulgi podejmując działania konstruktywne, destrukcyjne. Nie znajdując ulgi dokonuje samobójstwa
Każde samobójstwo jest wyrazem szczególnie nasilonej agresji.. Agresja kierowana na siebie jest równocześnie wyrazem agresji wobec otoczenia oraz chęcią ukarania go. Zwrot agresji przeciwko sobie wiąże się z nadzwyczaj silnymi potencjałami agresji, odreagowanie agresji na zewnątrz musi być uniemożliwione zahamowaniami osobistymi lub warunkami zewnętrznymi
Fazy samobójstwa Faza wyobrażeniowa,, w której dominują myśli o śmierci, wyobrażanie sobie własnej śmierci, wyobrażanie sobie sytuacji bezpośrednio lub pośrednio z samobójstwem związanych, cierpienie osób bliskich Osoba akceptuje wewnętrznie śmierć samobójczą jako sposób na rozwiązanie swoich problemów
Faza pragnieniowa, w której rozważania o samobójstwie stają się realne, występuje planowanie samobójstwa, podejmowane są już próby samobójcze
Zespół przedsamobójczy -presuiscydalny Skierowanie myśli i dążeń do spraw związanych ze śmiercią i samobójstwem Przekonanie o funkcjonowaniu w sytuacji bez wyjścia i braku możliwości uzyskania pomocy
Objawy zespołu presuicydalnego Przekonanie, że jest się w sytuacji bez wyjścia W zachowaniu dominuje lęk, bezradność, widzenie świata przez czarne okulary, poczucie niższej wartości, dominuje sfera emocjonalna, racjonalne myślenie spychane jest na dalszy plan Zawężenie stosunków międzyludzkich, hamowanie wybuchów agresji, tendencja do kierowania agresji przeciwko sobie, ucieczka od realnych trudności w świat fantazji rozważań o śmierci i samobójstwie, wypowiadanie myśli o samobójstwie i swojej śmierci, porządkowanie spraw
Wskaźniki suicydalne Werbalne Wypowiadane lub pisane stwierdzenia typu: tym razem mam zamiar zrobić to skutecznie (zabić się), nikomu już nie jestem potrzebny wyruszam w daleką drogę kiedyś znów się zobaczymy
Behawioralne Rozmaite zachowania typu zamówienie płyty nagrobkowej, pocięcie przegubu, listy pożegnalne, testament, porządkowanie swoich spraw Większość zachowań tego typu można interpretować jako wołanie o pomoc
Sytuacyjne sygnały Mogą odnosić się do różnorodnych okoliczności takich jak śmierć osoby bliskiej, rozwód, bolesne zranienie fizyczne, choroba terminalna, nagłe bankructwo, rocznica śmierci kochanego, oraz inne drastyczne zmiany w życiu
Sygnały syndromatyczne Składają się z pewnych konstelacji symptomów suicydalnych jak: niezadowolenie z życia, głęboka depresja, samotność, beznadziejność, bezradność, zależność, głębokie niezadowolenie z życia
Wołania o pomoc Prawie każdy człowiek w stanie suicydalnym wykazuje pewnego rodzaju zachowania, które można interpretować jako wołanie o pomoc. Niektóre z nich są łatwe do odczytania, niektóre bardzo trudne.
Osoby czujące bardzo silne pragnienie śmierci równocześnie wykazują ambiwalencję, zmieszanie i łapią powody do tego by żyć. Ich emocje i perspektywy są sparaliżowane. Myśli układają się w schematy: Wszystko albo nic, białe albo czarne, śmierć lub udręka
Uwaga!! Nagły powrót do dobrego funkcjonowania osoby z objawami zespołu presuicydalnego może być sygnałem ostrzegawczym o podjęciu decyzji związanej z samobójstwem i towarzyszącemu temu uczuciu ulgi
Interwencja wobec osoby zagrożonej samobójstwem Nawiązanie kontaktu, słuchanie i zrozumienie. Nie oceniaj, bądź spokojny, cierpliwy, wczuwający się w sytuację osoby w kryzysie zagrożenia życia
Ocena rzeczywistości Dokonaj oceny sytuacji, na ile poważne są zamiary samobójcze Dowiedz się jak wysokie jest ryzyko podjęcia próby samobójczej, zapytaj: Czy osoba chce popełnić samobójstwo?, Czy ma myśli samobójcze? Czy chce odebrać sobie życie?
Zadbaj o bezpieczeństwo tej osoby, nie wolno pozostawiać jej samej!!! Wprowadzenie całodobowego systemu monitorowania osoby w kryzysie S Sformułuj kontrakt, zobowiązanie, że osoba ta nie zabije się
Ocena natężenia emocji Oceń jak silne są w tej chwili emocje danej osoby, zwłaszcza lęk, rozpacz, agresja,, rozmawiaj o tych emocjach aby umożliwić ich ekspresję (mobilność -immobilnośc) Nie pocieszaj w stylu weź się w garść, nie myśl o tym, inni mają gorzej itp.
Traktowanie rozmówcy poważnie Nie lekceważ ani nie umniejszaj znaczenia tego co mówi. Każda skarga i każde odczucie wyrażone przez zagrożoną osobę jest dla niej ważne
Odnalezienie systemu wsparcia Dowiedz się kto jest dla osoby zagrożonej samobójstwem ważną osobą w jej życiu Zapytaj kogo chciałbyś mieć teraz przy sobie?, z kim mogę cię skontaktować? Oceń, czy osoba ma w sobie siły, które mogą by dla niej oparciem w pokonywaniu kryzysu, co jej dotąd pomagało Odkryj alternatywne rozwiązania kryzysu
Podjęcie działania Staraj się skłonić rozmówcę do podjęcia decyzji, by zrobił coś konstruktywnego w celu zmiany swojej sytuacji Jeśli jest to potrzebne przejmij inicjatywę i bądź stanowczym Miej na uwadze, że kryzys niekoniecznie można uznać za miniony tylko dlatego, że osoba zagrożona twierdzi, że tak się stało
Organizacja wsparcia i pomocy profesjonalnej Staraj się zapewnić system wsparcia dla zagrożonej osoby, w tym celu w działanie włączyć się powinno jak najwięcej pozytywnie nastawionych życzliwych osób Skontaktuj osobę w kryzysie z lekarzem lub innym specjalistą, psychologiem, interwentem kryzysowym
Czynniki ryzyka samobójstwem Rodzinna historia nadużywania alkoholu, narkotyków Załamanie systemu rodzinnego, niestabilna sytuacja rodzinna Symptomy przestępczości, agresji lub depresji Niespecyficzne kryzysy jak konflikt z rodzicami, rówieśnikami, nauczycielami Impulsywne reakcje na kryzys lub utratę
Sytuacje wysokiego ryzyka samobójstwem Posiada rodzinną historię samobójstw lub poprzednich prób Sformułował konkretny plan S Doświadczył utraty rodziców Rodzina jest zdestabilizowana w wyniku utraty, nadużycia, przemocy i innych problemów Owładnięcie reakcją rocznicową szczególnie traumatycznej straty
Ryzyko S cd. Osoba jest psychotyczna Posiada historię nadużywania narkotyków, alkoholu Jest depresyjna Nieudane leczenie urazu fizycznego Żyje samotnie i jest odcięta od kontaktów z innymi
Osoba rozdaje swoje cenne rzeczy lub porządkuje sprawy osobiste Wykazuje radykalne zmiany w zachowaniach lub nastrojach: apatia, wycofanie, izolacja, irytacja, panika, lęk lub zmienione nawyki społeczne jedzeniowe, szkolne, związane z pracą Doświadcza uczuć beznadziejności, bezradności
Doświadcza lub przeżywa wcześniejsze epizody przemocy seksualnej, fizycznej, emocjonalnej Wykazuje głęboki stopień jednej lub więcej emocji takich jak: złość, agresja, poczucie osamotnienia, winy, wrogość, żal, które nie są charakterystyczne dla jego normalnego funkcjonowania
Empatyczna rozmowa daje poczucie ulgi, umożliwia odzyskanie kontroli nad swoim życiem Większość, którzy zginęli śmiercią S w jakiś sposób komunikowało swój zamiar otoczeniu Tylko niewiele osób to osoby psychotyczne, większość to osoby w depresji, samotni, nie mający nadziei, bezradni, głęboko zawiedzeni, porzuceni
Wiele osób myśli o samobójstwie w jakimś okresie życia. Większość unika zagrożenia, uczy się właściwych reakcji, odzyskuje kontrolę wiedzie długie, sensowne życie Sygnałem niebezpieczeństwa jest okres euforii następujący po epizodzie depresyjnym lub samobójczym
Większość osób z problemem S oscyluje pomiędzy pragnieniem śmierci a chęcią życia. Wykazują one ambiwalencję i oczekują,że otoczenie podejmie próbę ratowania ich
Maj miesiącem nasilonych samobójstw Samobójstwa występują parami (przetwarzanie poznawcze, jeśli ktoś to zrobił to może i ja?) Występują w rocznicę śmierci osoby z otoczenia, środowiska
Parasamobójstwa Akt nie skierowany na całkowite zniszczenie życia W intencji wywieranie presji na otoczeniu, rodzaj manifestacji, wołania o pomoc gdy wszystkie inne sposoby zawiodły W takich chwilach adolescenci chcą rozwiązać konflikt, wywołać zmianę zachowania u osób w ich otoczeniu
Zamach samobójczy demostracyjny Ma na celu manifestacje uczuć wrogości, ukaranie otoczenia, które jest odpowiedzialne w świadomości jednostki za jej niepowodzenia i cierpienia. Występuje w sytuacjach gdy np.. Uczennica sięgnie po tabletki w szkole, wezwie wcześniej pogotowie, powie koleżance, pozostawi list wyjaśniający przyczyny i domagający się zmian
Samookaleczenia Rozpatrywane w kategorii zaburzeń osobowości jako próby odzyskiwania poczucia bezpieczeństwa oraz obrony u osób, które doznały urazu w dzieciństwie.
Geneza samookaleczeń Dziecko wskutek doznanych urazów wierzy, że jest złe, ma niską samoocenę, popada w złość, nienawiść do siebie, brak ufności, występują paniczne lęki, Nieokreślona wściekłość, złość jest tłumiona, znajduje w końcu ujście w okresie adolescencji i wyraża się w zachowaniach autodestrukcyjnych
Źródło samookaleczeń Brak związku z zewnętrznymi sytuacjami Stany napięcia wewnętrznego, samookaleczenie powoduje redukcję napięcia nie robię niczego złego innym tylko sobie
Funkcja samookaleczeń Adolescent radzi sobie z przeżywanymi emocjami, redukując napięcie poprzez zadawanie sobie bólu fizycznego, który pełni rolę adaptacyjną, gdyż intensywność jego odczucia odwraca uwagę od cierpienia wewnętrznego, w którym jest pogrążony
Samookaleczenia-funkcje Radzenie sobie ze stresem, którego w żaden sposób adolescent nie może przeżyć, poradzić sobie z nim Alternatywa dla samobójczych zachowań bo chronią przed nimi Alternatywa wobec agresji wobec innych, ponieważ agresja skierowana jest do wewnątrz --
Adolescent poprzez samouszkodzenia karze siebie za niepowodzenia, niedoskonałości, ponieważ jego ciało uszkodzone jest niedoskonałe wyrabia w sobie przekonanie, że nie zasługuje na dobre traktowanie Zadawanie sobie ran ma na celu wyrażanie negatywnego stosunku do siebie
Poprzez samouszkadzanie adolescent apeluje o zainteresowanie się otoczenia, ma problemy z którymi nie potrafi sobie poradzić, prosi o pomoc, opiekę, zaspokojenie emocjonalnych potrzeb
Samouszkodzenia przyjmować mogą formę zachowań kompulsyjnych- nerwicowych,, sa najczęściej w miejscach niewidocznych dla otoczenia, nie zagrażają życiu Przy samobójstwach samookaleczenia sa widoczne!
Pomoc Nie należy lekceważyć osób dokonujących samookaleczeń, ponieważ samookaleczenia wskazują na występowanie problemów wewnątrz rodziny Adolescent wymaga objęcia terapią wraz z rodziną, która będzie ukierunkowana na rozwiązywanie konfliktów, wyrażanie agresji w sposób akceptowany społecznie, na akceptacje ciała, poznanie ciała, funkcjonowanie społeczne
Dziękuję za uwagę B. Sadkowska-Jakubów