Żelazny jubileusz Studium Języków Obcych z krasnalem z brązu W 2017 roku Studium Języków Obcych Politechniki Wrocławskiej obchodzi swój jubileusz 65-lecia, nazywany żelaznym. Z tej okazji Studium otrzymało w prezencie od JM Rektora Cezarego Madryasa sympatycznego krasnala z brązu, któremu studenci PWr nadali imię Poliglotek. Zamieszkał przed głównym wejściem do budynku H-4 i został symbolem obchodów jubileuszu SJO. W tym artykule chcemy przedstawić społeczności naszej Uczelni, co się wydarzyło w dziejach Studium od 2012 roku, w którym uroczyście obchodzono 60-lecie powstania SJO. Minęło kolejnych pięć lat. Sześćdziesięciolecie zamykaliśmy przedstawieniem pierwszego dokumentu dotyczącego jakości kształcenia Strategia budowania kultury jakości kształcenia językowego w Studium Języków Obcych Politechniki Wrocławskiej. Ten dokument został zwycięzcą konkursu Najlepsza polityka/strategia językowa na uczelni wyższej ogłoszonego przez Fundację Instytut Jakości w Edukacji i Stowarzyszenie Akademickich Ośrodków Nauczania Języków Obcych SERMO. Stał się także bazą obowiązującego obecnie w Studium Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia Językowego Studium Języków Obcych Politechniki Wrocławskiej. Opiera się na czterech programach: Programie doskonalenia procesu dydaktycznego, Programie wsparcia studentów w osiąganiu efektów kształcenia, Programie zatrudniania, oceny i doskonalenia kadry dydaktycznej i administracyjnej, Programie promocji działalności SJO w środowisku akademickim. Co roku System jest aktualizowany i są przygotowywane raporty z jego samooceny, które uzyskują wysokie oceny Uczelnianej Rady Jakości. Przedstawiony System jest ściśle związany z opracowaną w 2013 roku Strategią Rozwoju SJO do 2020 roku. Strategia ta jest oparta na Strategii Rozwoju Uczelni i jej misji, stanowi ona uzupełnienie Strategii uczelnianej o zakres działania i zadania SJO. W Strategii określa się rolę, jaką Studium odgrywa w procesie umiędzynarodowienia Uczelni, opisuje misję, wizję SJO oraz filary rozwoju, a także modele kierunkowe i wskazuje sposoby jej wdrażania. Załącznikiem do Strategii Rozwoju są Cele Strategiczne i sposoby ich realizacji (tzw. mierniki). Strategia jest realizowana według 5 modeli kierunkowych: 1. Model nauczania języków obcych, 2. Model jakości kształcenia językowego, 3. Model kadrowy, 4. Model zarządzania SJO, 1
5. Model działań wspomagających. W ramach tych modeli są realizowane działania organizacyjne i dydaktyczne polegające na przygotowaniu i przeprowadzeniu lektoratów oferty podstawowej, kursów językowych oferty dodatkowej oraz działań pozadydaktycznych Studium. Założone w Strategii cele strategiczne są co roku osiągane, nawet z przekroczeniem prognozowanych mierników. Realizacji Strategii Rozwoju SJO oraz wsparciu funkcjonowania Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia Językowego SJO służy działalność powoływanych zespołów zadaniowych. W latach 2013-2015 działało 10 zespołów zadaniowych. Od roku akademickiego 2015/16 w Studium działają zespoły zadaniowe do spraw: nauczania, internacjonalizacji, certyfikacji, tłumaczeń, działalności pozadydaktycznej oraz promocji. W każdym Zespole zadaniowym współpracują przedstawiciele różnych zespołów językowych, co służy zwiększeniu integracji nauczycieli akademickich w Studium, ujednoliceniu standardów nauczania wszystkich języków, doskonaleniu jakości kształcenia oraz rozwijaniu działalności pozadydaktycznej Studium. Największą wagę Studium przywiązuje do działalności dydaktycznej. Od roku akademickiego 2012/13 obowiązuje w SJO nowy system nauczania języków obcych oparty na Krajowych Ramach Kwalifikacji. System ten określa efekty kształcenia językowego dla studentów wszystkich stopni i form (na poziomach założonych w Europejskim Systemie Opisu Kształcenia Językowego), z uwzględnieniem limitu godzin przeznaczonych na naukę języków obcych na poszczególnych stopniach, autonomii studenta oraz indywidualnych potrzeb studenta (np. studentów z dysleksją lub studentów niepełnosprawnych). Przygotowana przez Studium oferta lektoratów i kursów językowych wychodzi naprzeciw potrzebom studentów oraz uwzględnia wymagania wydziałów i pracodawców. W każdym semestrze jest aktualizowana podstawowa i dodatkowa oferta kształcenia językowego według języków i poziomów nauczania. Co semestr na lektoraty zapisuje się ponad 10 tysięcy studentów do ponad 600 oferowanych grup. Bogatą ofertę ma także Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców, które, oprócz od lat prowadzonego intensywnego kursu języka polskiego dla kandydatów na studia w polskich uczelniach, prowadzi lektoraty języka polskiego dla studentów obcokrajowców studiujących na Politechnice Wrocławskiej po polsku i po angielsku oraz w ramach programu ERASMUS+. SJPC proponuje też letnie intensywne kursy języka polskiego dla zagranicznych studentów przyjeżdżających do Polski w ramach letnich szkół. Wprowadzenie nowego systemu nauczania wymagało opracowania nowych programów i kart przedmiotu zawierających efekty kształcenia i obejmujących język dla celów zawodowych specjalistyczny i naukowo-techniczny. Wykonaną pracę odzwierciedlają liczby: dla studiów I stopnia opracowaliśmy 66 programów i kart, a dla II stopnia 60. W podstawowej ofercie znajdują się także kursy autorskie zgłaszane przez lektorów. 2
Systematyczne badanie opinii studentów, absolwentów i pracodawców stanowi podstawę do wprowadzania zmian w programach lektoratów i kursów językowych. Przykładowo w roku akademickim 2013/2014 przygotowano nowe programy dla poziomu B2 i C1 (16 programów) oparte na języku specjalistycznym. W roku akademickim 2016/17 ponownie dokonano zmian programowych na poziomach B2 i C1 z ukierunkowaniem na język akademicki i specjalistyczny, a na poziomach B2+ i C1+ na język dla potrzeb zawodowych. Wdrożenie nowego systemu nauczania nie mogło się obejść bez opracowania dokumentów zawierających pełny opis systemu kształcenia, zasady realizacji i zaliczania lektoratów, zasady uznawalności ocen, wykaz certyfikatów zwalniających z lektoratu i co najważniejsze system oceniania osiągniętych efektów kształcenia określony dla każdego poziomu zaawansowania i jednolity dla wszystkich nauczanych języków. Ewaluacja procesu kształcenia jest dokonywana przez lektorów SJO na wszystkich poziomach, formach i stopniach studiów w trakcie zajęć w ciągu całego semestru w formie pisemnej, tj. kartkówek, sprawdzianów, testów i w formie ustnej oceny pracy na zajęciach, zadań domowych. Ewaluacja końcowa do roku 2013/14 była dokonywana na podstawie centralnego egzaminu końcowego. Od roku 2013/14 podsumowaniem pracy uczących się jest zaliczenie (najczęściej na podstawie testu zaliczeniowego). Po każdym semestrze Zespół ds. Zapewniania Jakości Kształcenia dokonuje analizy stopnia osiągnięcia założonych efektów kształcenia. Dla przykładu zilustrujemy stopień ich osiągnięcia poniższą tabelą: OCENA STOPNIA OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA JĘZYKOWEGO NA WYDZIAŁACH, semestr letni 2015/16, Język angielski, poziom B2.2 Typ studiów / Wydział B2.2 (I stopień) stacjonarne % ocen pozyt. % ocen negatywnych R W N W1 95,5 4,5 0,0 4,5 W2 93,7 6,3 1,5 4,9 W3 91,7 8,3 0,0 8,3 W4 90,7 9,3 0,6 8,7 W5 92,2 7,8 1,0 6,8 W6 91,3 8,7 0,0 8,7 W7 84,6 15,4 2,6 12,8 W8 94,0 6,0 0,6 5,4 W8 (s. licencjackie) 80,0 20,0 2,5 17,5 W9 97,9 2,1 0,5 1,6 W10 96,2 3,8 0,9 2,8 W11 95,1 4,9 0,5 4,4 W12 93,1 6,9 1,4 5,69 W13 92,6 7,4 0,0 7,4 W13 (s. licencjackie) 100 0,0 0,0 0,0 Łącznie 92,6% 7,4% 0,8% 6,6% R razem, W wiedza (nieosiągnięcie EK), N nieuczestniczenie w zajęciach SJO, poza ofertą adresowaną do wszystkich studentów Politechniki Wrocławskiej, ma szeroką ofertę kursów językowych odpowiadającą zgłaszanym zapotrzebowaniom, dokształcających płatnych kursów językowych oraz kursów certyfikatowych umożliwiających przystąpienie do egzaminu certyfikatowego ACERT, Bulats, Mondiale i wielu innych. 3
Strategia Rozwoju SJO umiejscawia pozadydaktyczną działalność w modelu działań wspomagających. Jest to bardzo znacząca działalność naszej jednostki, która nie tylko propaguje języki obce, ale także uczy i wychowuje. W mijającym pięcioleciu kontynuowaliśmy takie działania pozadydaktyczne, jak: Turniej językowy dla studentów PWr z wszystkich nauczanych w SJO języków, przeprowadzany jeszcze przed rokiem 2012, rozpoczęte w 2011 roku Juwenalia Językowe, bogate w imprezy językowe, warsztaty interkulturowe, debaty ogólnouczelniane, cieszące się zainteresowaniem środowiska studenckiego, udział Studium w Dolnośląskim Festiwalu Nauki, w którym podczas dwóch festiwalowych dni odbywa się średnio 30 imprez językowych (wykładów, warsztatów) dla młodzieży szkolnej Dolnego Śląska, uczelniane etapy dla uczestników studentów Politechniki Wrocławskiej ogólnopolskich olimpiad językowych (z języka angielskiego, niemieckiego, polskiego), podczas których nasi studenci często zostają zwycięzcami, warsztaty językowe i interkulturowe (m.in. przygotowujące do olimpiad i warsztaty specjalistyczne adresowane do studentów i doktorantów PWr o różnorodnej tematyce). Do nowych działań pozadydaktycznych należą projekty wewnętrzne i zewnętrzne. W omawianym okresie SJO uczestniczyło lub nadal uczestniczy w realizacji projektów uczelnianych: Santander Universidades (2013-2015) projekt realizowany w ramach umowy naszej Uczelni z Bankiem Zachodnim WBK, na mocy której Uczelnia znalazła się w globalnym programie Santander Universidades. Naszym zadaniem było przygotowanie studentów wybranych wydziałów pod kątem znajomości języka hiszpańskiego dla potrzeb Banku. Udział polonistów w projektach: Międzynarodowa Szkoła Letnia 3 E+ (dla studentów trzech wydziałów z uczelni technicznych z Rosji, Australii, Ukrainy, Chin, Nowej Zelandii, Indii i Arabii Saudyjskiej) oraz w: Letnia Szkoła Naukowa dla Studentów z Indii z Parul Institute of Engineering and Technology, w których zapewniają naukę języka polskiego, historii i kultury Polski, wspomaganą wycieczkami po Wrocławiu i Dolnym Śląsku. Podnoszenie kompetencji studentów Wydziału Chemicznego w odpowiedzi na potrzeby rynku pracy projekt, w którym Studium prowadzi kursy językowe: z języka angielskiego technicznego przygotowujący uczestników do egzaminu Mondiale, konwersacyjny kurs z języka angielskiego specjalistycznego w środowisku pracy na poziomie B1/B2 oraz konwersacyjny kurs z języka angielskiego specjalistycznego o charakterze akademickim na poziomie C1. 4
Summer i Winter School dla studentów z Chin projekt w ramach podpisanej w 2016 roku umowy o współpracy Politechniki Wrocławskiej z Guilin University of Technology. W edycji zimowej SJPC prowadziło (dla 40-osobowej grupy) lektorat z języka polskiego. Latem 2017 roku odbywały się zajęcia (dla 20-osobowej grupy) z języka polskiego oraz z języka angielskiego Academic English Writing, Research Methodology i How to write Master s degree dissertation. Deutsch ist ein Plus projekt realizowany na zlecenie firmy Capgemini przy współpracy z Biurem Karier Politechniki Wrocławskiej. W jego ramach Studium prowadzi dla studentów, głównie kierunku Informatyka, kurs języka niemieckiego od poziomu podstawowego z elementami IT. Jednocześnie, w ramach projektu, są prowadzone różnorodne działania mające na celu popularyzację nauki języka niemieckiego w branży informatycznej. Dzięki nabytym umiejętnościom językowym, najlepsi absolwenci kursu mają możliwość odbycia stażu lub podjęcia pracy w firmie Capgemini. Senior - to projekt prowadzony przy współpracy z Kołem Emerytów i Rencistów PWr., którego celem jest pro-edukacyjna aktywizacja środowiska seniorów naszej Uczelni poprzez naukę języka angielskiego, jak również poszerzenia wiedzy o kulturze Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz innych krajów. Projekt Welcome to Poland realizowany od wielu lat przez SJO przy współpracy z DWM, nadal kontynuowany; ma na celu interkulturowe kształcenie cudzoziemców uczących się na intensywnych kursach języka polskiego i angielskiego. W ramach projektu odbywają się dni wstępne, spotkania okolicznościowe (np. świętowanie wigilii), wycieczki krajoznawcze po Polsce, Dolnym Śląsku i Wrocławiu. Do ciekawych projektów prowadzonych w Studium należą projekty poświęcone tandemom językowym, które są realizowane głównie przy współpracy z uczelniami zagranicznymi. Dużym zainteresowaniem cieszył się pierwszy taki projekt pod tytułem Tandem językowy, który odbywał się w latach 2013-2016 w ramach współpracy z Hochschule Hannover. Główną jego ideą było połączenie intensywnego kursu językowego (dla studentów niemieckich kursu języka polskiego, a dla studentów polskich kursu języka niemieckiego) z zajęciami tandemowymi i atrakcyjnym programem kulturoznawczym. Projekt ten jest kontynuowany pod nazwą Tandem II, do którego dołączyła kolejna uczelnia z Hanoweru. Następny projekt tandemowo-interkulturowy, to: Podziel się swoja kulturą, podziel się swoim językiem rozpoczęliśmy w roku akademickim 2016/17.) Biorą w nim udział polscy studenci PWr oraz studenci obcokrajowcy studiujący na naszej uczelni. Projekt służy rozwijaniu ich kompetencji językowych, umożliwia nawiązanie współpracy i przyjaźni poprzez wspólne spotkania integracyjne oraz realizację zadań wyznaczonych przez koordynatora. Ma 5
także na celu otoczenie opieką studentów obcokrajowców oraz pomoc w poznaniu języka polskiego, naszej kultury i przełamaniu barier międzykulturowych. Studenci pracują w tandemach obejmujących języki: angielski, niemiecki, rosyjski, francuski i hiszpański. Praca studentów jest monitorowana w ciągu semestru przez opiekuna językowego wykładowcę SJO, który pełni rolę tutora. W 2017 odbyło się w naszym Studium polsko-ukraińsko-niemieckie seminarium pt. Projekt tandemowy jako najlepsza forma uczenia się języka oraz rozwijania kompetencji międzykulturowych zorganizowane we współpracy z Narodowym Uniwersytetem Górniczym z Dniepropietrowska, Wyższą Szkołą Zarządzania w Hanowerze. Uczestniczyli w nim studenci z tych uczelni oraz wykładowcy. Podczas seminarium debatowano nad nowymi formami pracy studentów, współpracą między uczelniami, rozwojem kompetencji międzykulturowych i promocją języka niemieckiego. Odbywały się także spotkania integracyjne i wspólne zwiedzanie Wrocławia. Uczelnie z Niemiec i z Ukrainy są zainteresowane dalszą współpracą i przekształceniem seminarium w długotrwały projekt. Opisane wyżej główne dokumenty, przedsięwzięcia, projekty nie byłyby możliwe bez zaangażowanych w ich realizację i pracę nad nimi pracowników Studium. Zatrudniamy obecnie 120 nauczycieli języków i 9 pracowników administracji. W mijającym pięcioleciu nauczyciele akademiccy byli dwukrotnie oceniani (w 2013 i 2015 r.), 81% otrzymało ocenę wyróżniającą, pozostali dobrą. Regularnie są przeprowadzane hospitacje zajęć, wyniki których są także bardzo wysokie, średnia ocena wynosi 4,8. Co semestr każdy nauczyciel przeprowadza na koniec zajęć ankietę wśród studentów Opinia studenta o lektoracie. Stosowana od wielu lat ankieta, opracowana w Studium, jest regularnie weryfikowana i dostosowywana do zmian programowych. Średnia z ankiet dla całego Studium (ankietowanych ponad 220 grup w roku akademickim) wynosi 4.85. Kadra dydaktyczna SJO opracowuje materiały dydaktyczne z nauczanych języków. Rozpoczęty jeszcze w 2010 roku projekt wewnętrzny Studium Języki obce w środowisku pracy inżyniera został przekształcony w 2013 roku w Wirtualne Środowisko Nauki SJO (WŚN) dostępne online. Głównym celem tego przedsięwzięcia jest wsparcie studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych w trakcie nauki na naszych lektoratach oraz umożliwienie samodzielnego rozwijania kompetencji językowych, we własnym tempie i z uwzględnieniem swoich zainteresowań zawodowych. WŚN jest cały czas wzbogacane o nowe materiały dydaktyczne dla nauczanych poziomów i umieszczane w trzech strefach: Język ogólny, Język specjalistyczny w środowisku pracy inżynierów i Język naukowotechniczny. Obecnie w Wirtualnym Środowisku znajduje się pokaźny zbiór materiałów autorstwa naszych nauczycieli. Przykładowo, z języka angielskiego, głównie dla poziomów B2, C1, B2+, znajduje się ponad 200 tekstów specjalistycznych, związanych z nauczanymi dziedzinami technicznymi na naszej Uczelni, opatrzonych słownikiem do każdego tekstu oraz ćwiczeniami językowymi. Nauczyciele akademiccy SJO opracowują także materiały wzbogacające wiedzę na temat 6
krajoznawstwa, kultury i wielu innych dziedzin życia w krajach, języków których nauczamy w Studium. Bogaty zbiór takich materiałów znajduje się w Pasażu studenckim na stronie internetowej SJO, który corocznie jest uzupełniany nowymi materiałami, w tym również autorstwa naszych studentów. Od początku 2017 roku umieszczono w Pasażu 94 materiały (artykuły, opracowania, prezentacje) o tematyce językowo-kulturowej, w tym 28 prac autorstwa studentów, którzy przygotowali je pod opieką prowadzących lektorat. Kadra dydaktyczna SJO jest aktywna również na polu naukowym, uczestniczy w konferencjach naukowo-dydaktycznych w kraju i za granicą. Studium także jest organizatorem takich konferencji. Ostatnia, już XV w historii Studium, odbyła się w 2015 roku pod tytułem Kształcenie wielojęzyczne, interkulturowe i integrujące w szkole wyższej, podczas której z referatami wystąpiło 15 naszych pracowników. Nie jest obca naszym nauczycielom dbałość o swój warsztat metodyczny. W tym celu odbywają szkolenia zarówno w innych ośrodkach, jak i w Studium. Dwa razy w roku organizujemy dla pracowników Dni Rozwoju, w ramach których są prowadzone warsztaty i wykłady z zakresu metodyki, psychologii, umiejętności interpersonalnych. Dbamy o poprawność języka polskiego zarówno języka ogólnego, jak i naukowotechnicznego. W bieżącym roku została uruchomiona na stronie internetowej SJO Poradnia Języka Polskiego, która ma służyć pomocą wszystkim zainteresowanym precyzyjnym i bezbłędnym użyciem języka ojczystego. Troszczymy się również o bazę dydaktyczną, co sprzyja polepszeniu i unowocześnieniu warunków realizacji procesu kształcenia. W mijającym pięcioleciu wyposażyliśmy sale dydaktyczne w nowoczesny sprzęt multimedialny oraz przeprowadziliśmy w naszej siedzibie wiele prac remontowych, poprawiających estetykę i warunki pracy. Wyrażamy nadzieję, że, licząc na dalszą przychylność władz naszej Uczelni, na zaangażowaną pracę naszej kadry, przy okazji kolejnych jubileuszy będziemy mogli pochwalić się naszymi nowymi sukcesami dydaktycznymi i pozadydaktycznymi. A myśl zaczerpnięta od Stanisława Wyspiańskiego Każdy jubileusz wnosi w życie świeży zapał i nową mądrość tę naszą nadzieję będzie podtrzymywać. Kolejnym rocznikom studentów życzymy, aby zaszczepiona w murach Studium chęć osiągania coraz wyższego poziomu zaawansowania językowego oraz poznawania kolejnych języków towarzyszyła im przez całe życie. Romualda Kuźmińska, Irina Modrzycka 7