Program Przeciwdziałanie Szarej Strefie (2014 2020)
Według raportu UN ECE Non-observed economy z 2008 roku w Polsce: 302 000 osób pracuje w szarej strefie wytwarzając 26,56 mld zł dochodu; 1,09 mld zł generują zyski z przemysłu 9,05 mld zł zysku przynosi branża budowlana 8,85 mld zł wynosi wartość handlu 1,82 mld zł pochodzi z transportu 0,74 mld zł nielegalnego dochodu generuje branża nieruchomości 5,01 mld zł tworzą inne formy działalności
Artykuły UNCAC Konwencja Narodów Zjednoczonych na rzecz przeciwdziałania korupcji Art.15 Przekupstwo krajowych funkcjonariuszy publicznych Tak Art.16 Art.17 Przekupstwo zagranicznych funkcjonariuszy publicznych i międzynarodowych organizacji publicznych Malwersacja, sprzeniewierzenie lub inne nadużycie mienia przez funkcjonariusza publicznego Tak Czy wdrożono w Polsce? Częściowo Art.18 Handel wpływami Częściowo Art.19 Nadużycie funkcji Tak Art.20 Nielegalne wzbogacenie NIE Art.21 Przekupstwo w sektorze prywatnym Częściowo Art.22 Malwersacja mienia w sektorze prywatnym Częściowo Art.23 Pranie dochodów z przestępstwa Tak Art.24 Zatajenie Tak Art.25 Obstrukcja wymiaru sprawiedliwości Tak Art.26 Odpowiedzialność osób prawnych NIE Art.31 Zakaz obrotu, zajęcie i konfiskata Częściowo Art.33 Ochrona osób zgłaszających (sygnalistów) NIE Art.36 Wyspecjalizowane organy Częściowo
Zakres działań W ramach Programu najważniejsze synergiczne działanie instytucji państwowych i branż zagrożonych nieetycznymi bądź przestępczymi praktykami biznesowymi. Działania wstępne skupiały się na analizie zakresu problemu szarej strefy i zdefiniowaniu przyczyn istnienia w poszczególnych branżach - przedstawione w Raporcie Zadaniem Global Compact w Polsce jest praca w ramach koalicji instytucji centralnych i firm na rzecz wymiany wiedzy i praktyk z zakresu przeciwdziałania korupcji
Cele programu Wspieranie Rządu RP, instytucji i firm działających w Polsce w pracach na rzecz ograniczania zjawiska szarej strefy i przestępczości gospodarczej poprzez analizę stanu obecnego na rzecz: Poprawy jakości i efektywności działań organów administracji publicznej w realizacji celów rozwojowych Poprawy jakości i efektywności stanowionego prawa w zapobieganiu patologiom gospodarczym Rozpowszechnianie i implementację odpowiedzialnej polityki korporacyjnej (w tym zasad etyki w biznesie, implementowania i weryfikowania stosowania kodeksów etycznych firm)
Główne tematy Wielkość i przejawy szarej strefy i jej wpływ na konkurencyjność i kondycję gospodarki Luka podatkowa VAT w Polsce i UE Mechanizmy walki z szarą strefą w ujęciu horyzontalnym i branżowym Rozwiązania stosowane w innych krajach i możliwe do wprowadzenia w Polsce Potencjalna skuteczność oraz koszty wybranych rozwiązań Społeczna świadomość problemu szarej strefy
PRACE KONSULTACYJNE 30 czerwca 2015 w w siedzibie Business Centre Club, debata z udziałem Ministerstwa Finansów i Gospodarki, CBA, CBŚ, KG Policji nt. określenia głównych obszarów problemowych, patologii i branż szczególnie wrażliwych na penetrację org. przestępczych 12 października 2015 w Berlinie z udziałem szefowej UNGC L. Kingo oraz Dyrektora Transparency International C. De Swardt, dla określenia obszarów priorytetowych dla Programu w Polsce i regionie 23 listopada / 15 grudnia 2015 / 15 stycznia 2016 w Najwyższej Izbie Kontroli cykl spotkań z Prezesem K. Kwiatkowskim i zespołem prowadzący kontrole i raporty NIK w obszarze Szarej strefy dla określenia obszarów szczególnie wrażliwych i dotychczasowych wyników procedur kontrolnych.
PRACE KONSULTACYJNE Debata 16 listopada 2015 w siedzibie Business Centre Club: Zwalczanie luki w podatku VAT - różnica między tym, co hipotetycznie z tego podatku powinno wpłynąć do budżetu państwa, a tym, co do niego wpływa, urosła w tym roku do 53 mld zł. To 3% polskiego PKB 25 stycznia 2016 w siedzibie Ministerstwa Rozwoju, konsultacje z p. Min. M. Haładyjem, w sprawie koordynacji prac Ministerstwa i UNGC w zakresie przeciwdziałania szarej strefie oraz wspólnych działań na rzecz transparentności funkcjonowania podmiotów gospodarczych oraz procedur przetargowych 28 stycznia 2016, w siedzibie Ministerstwa Finansów konsultacje z p. Min. W. Jasińskim w zakresie szacowania i przeciwdziałania nieprawidłowościom finansowym w branżach wrażliwych na infiltrację podmiotów z szarej strefy oraz strategii MF w wykrywaniu i zwalczaniu przestępczości finansowej 2 luty / 19 luty 2016 - w siedzibie Ministerstwa Rozwoju, konsultacje z p. Min. M. J. Kwiecińskim, w zakresie powiązania Planu Odpowiedzialnego Rozwoju z działaniami w ramach Programu Przeciwdziałania Szarej Strefie (m.in. w obszarach cash-less economy, odejścia od tzw. Polski resortowej )
PRACE KONSULTACYJNE 18 luty 2016 w Ministerstwie Skarbu Państwa, konsultacje z p. Min. M. Zagórskim, w zakresie ekspozycji spółek państwowych na szarą strefę i oszustwa podatkowe, możliwe działania systemowe 11 lutego 2016 w Ministerstwie Finansów, z p. Min. Filipem Grzegorczykiem i p. Min. W. Jasińskim j/w. Debata 11 lutego 2016 w siedzibie Ministerstwa Rozwoju: Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce - słabe egzekwowanie prawa, brak koordynacji organów władzy, częste kontrole, przeszkadzające normalnej pracy przedsiębiorcy, niedostateczna analiza poprzedzająca kontrolne. Wyjątkiem od reguły są tu przepisy o odwróconym podatku VAT w sektorze stalowym Debata 2 marca 2016 w siedzibie Business Centre Club: Szara strefa w Polsce: szacunki i metodologia badawcza - Oszacowania centralnych urzędów statystycznych są dużo bliższe wynikom w raporcie Global Compact i znacząco niższe, niż wyniki Schneidera. W 2012 roku szara strefa w Polsce wg Schneidera wynosiła ok. 24% PKB. W raporcie szacuje się szarą strefę na poziomie 13,2 % wartości niezarejestrowanych transakcji gotówkowych to około 215 mld. zł. w 2014 r., przy czym utracone dochody z tytułu VAT i CIT ok. 40 mld. zł.
PRACE KONSULTACYJNE Działanie koalicji biznesowej na rzecz walki z szarą strefą, wspieranie strategii rządowej i prac zaangażowanych ministerstw Akumulacja danych sektorowych i analitycznych, katalogowanie doświadczeń Partnerów i case studies przejawów szarej strefy i działalności przestępczej. Przegląd nieszczelności w systemie prawa podatkowego i poza podatkowego, systemu monitorowania nieprawidłowości oraz koordynacji działań poszczególnych organów i służb Wskazanie przyczyn różnic w szacunkach w opisie i wielkości szarej strefy jak i poszczególnych obszarach problemowych Rekomendacje jak zwiększyć skuteczność podejmowanych działań, wraz ze stopniowaniem ich poziomu skomplikowania, ryzyk towarzyszących i efektów poza-branżowych
PRACE KONSULTACYJNE: Analizy branżowe i Raport Partnerzy Główni Partnerzy Wspierający Partner Realizujący Badanie
Dane przedstawione w Raporcie nie pozostawiają złudzeń: Szara strefa w Polsce rozwijała się do tej pory prężnie i stanowi poważny hamulec rozwojowy polskiej gospodarki jednocześnie znaczący rezerwuar możliwych do odzyskania środków budżetowych W 2014 r. szara strefa w Polsce stanowiła aż 12,4% PKB tj. 214 mld złotych Eliminowanie nadużyć wiąże się z automatycznie ze wzrostem dochodów sektora finansów publicznych - tylko z tytułu samych podatków CIT i VAT wyniósłby w 2014 r. co najmniej 40,3 mld złotych Szara Strefa oraz wyłudzenia VAT odpowiadały w Polsce za ponad 90% luki VAT
Z analiz branżowych: Szara strefa i wyłudzenia na rynku paliw są szczególnie duże, przekraczając 18,3% i przynajmniej 4 mld złotych. Rynek zakładów wzajemnych i gier hazardowych, obliczany na 5,3 mld PLN prowadzony jest przez operatorów wśród których tylko 9% ma pozwolenie MF. Potencjalny wzrost dochodów z podatków nałożonych na internetowych operatorów offshore szacowany jest na 300 mln PLN Szara strefa na rynku tytoniowym sięgnęła co najmniej 24% rynku Szacowana strata budżetu na rynku spirytusowym to ok. 2,26 mld PLN z akcyzy i 0,8 mld PLN z VAT Szacowany wzrost płatności kartami płatniczymi o 100% mógłby zwiększyć dochody budżetu o przynajmniej 0,4%, a wyeliminowanie szarej strefy zw. z płatnościami gotówkowymi zwiększyłoby dochody państwa z VAT i CIT o najmniej 34,1 mld złotych