Tworzenie wykresów
Wykresy Wykresy są graficzną ilustracją danych liczbowych zawartych w arkuszu. Pozwalają w dogodny sposób oglądać dane oraz ułatwiają ich analizę i wyciąganie wniosków. Aby utworzyć wykres należy zaznaczyć odpowiedni zestaw danych. W poniższym przykładzie chcielibyśmy utworzyć wykres pokazujący jak kształtowały się opłaty za czynsz w poszczególnych miesiącach. Możemy również tworzyć wykresy zaznaczając fragmenty arkusza nie leżące obok siebie. Używamy wtedy (tak jak przy zaznaczaniu) klawisza CTRL. Ważne jest aby najpierw zaznaczyć pierwszy fragment a następnie przytrzymać klawisz CTRL. Jeśli zrobimy odwrotnie (najpierw naciśniemy klawisz CTRL a potem zaznaczymy fragment), zostanie zaznaczona pojedyncza komórka, która również będzie wykorzystywana do tworzenia wykresu. Po zaznaczeniu odpowiedniego fragmentu, z górnego menu wybieramy polecenie Wstaw->Wykres Po wybraniu polecenia Wstaw-->Wykres otworzy się okno kreatora tworzenia wykresów. Drugim elementem, który pojawi się w arkuszu jest aktualny podgląd wykresu Wykres z zaznaczoną pojedynczą komórką.
Wykresy Okno kreatora jest podzielone na dwie części: poszczególne kroki, które należy wykonać aby utworzyć wykres opcje możliwe do wybrania w poszczególnych krokach Pole wyboru Wygląd 3D pozwala na wybór wyglądu wybranego typu W pierwszym kroku możemy dokonać wyboru typu wykresu, adekwatnego do danych, które mają być przedstawiane. Dodatkowo można wybrać różne warianty danego typu W każdej chwili możemy zakończyć tworzenie wykresu klikając na przycisk Utwórz. Przejście do następnego kroku następuje po kliknięciu na przycisk Dalej lub wybierając konkretny krok z listy kroków Zaznaczając pole wyboru Wygląd 3D mamy do wyboru różne figury przedstawiające dane
Wykresy W drugim kroku kreatora określamy zakresy danych wykorzystywane na wykresie. Zaznaczony zakres danych z arkusza. Wybierając ikonę możemy dokonać zmian w zaznaczonym zakresie. Określenie, które dane mają być analizowane przy utworzeniu wykresu. Gdzie w zaznaczeniu są dane, które mają być traktowane jako etykiety osi X wykresu. UWAGA: Budując wykres należy dobrze przemyśleć co chcemy zaprezentować. Wybieranie automatycznie zaznaczonych opcji nie zawsze gwarantuje poprawność wykonania wykresu Przy zaznaczeniu danych i wybraniu Seria danych w kolumnach na wykresie zostają zaprezentowane dane za poszczególne elementy wydatków domowych (czynsz, światło itd.) pogrupowane w poszczególne miesiące Przy zaznaczeniu danych i wybraniu Seria danych w wierszach na wykresie zostają zaprezentowane dane z poszczególnych miesięcy zgrupowane w kategorie poszczególnych elementów wydatków domowych
Wykresy Zaznaczając zakres trzeba zwrócić uwagę jaki typ danych znajduje się w miejscu, które ma być użyte do opisania osi X. W poniższym przykładzie chcemy przedstawić jak kształtowały się wydatki domowe w poszczególnych dniach (daty mają być etykietą osi X) Jeśli zdecydujemy się na automatycznie zaznaczone opcje, wykres nie będzie prawidłowy, gdyż daty zawarte w pierwszej kolumnie mają być traktowane jako etykiety osi X a są traktowane jako dane, umieszczone na wykresie. Aby prawidłowo zbudować wykres należy wskazać, że daty z zaznaczonego obszaru znajdujące się w pierwszej kolumnie nie mają być traktowane jako dane do wykresu ale jako etykiety danych. Wtedy dane na wykresie przybiorą prawidłowy wygląd.
Wykresy W trzecim kroku Seria danych możemy dokonać zmian dotyczących danych przedstawianych na wykresie. Nazwy poszczególnych serii Adresy komórek, z których są pobierane nazwy serii oraz zakresy wartości dla danej serii Adres komórki, w której znajduje się nazwa serii. Ikona pozwalająca na wskazanie innego adresu dla nazwy serii Zakres komórek, w których znajdują się nazwy dla osi X Załóżmy, że w naszym wykresie chcielibyśmy zmienić nazwę serii wpisanej w komórce B2 (czynsz) na wartość wpisaną w komórce B7 (mieszkanie). 1. Klikamy na ikonę pozwalającą na wskazanie komórki w której znajduje się nowa nazwa dla serii 2. Po ukazaniu się zminimalizowanego okna kreatora wskazujemy komórkę, w której znajduje się nowa nazwa serii (w tym przykładzie komórka B7) 3. Aby zakończyć operację zmiany nazwy serii danych, w zminimalizowanym oknie kreatora klikamy na ikonę. W ponownie otwartym oknie kreatora pojawi się adres komórki, w której znajduje się nazwa serii oraz nowa nazwa serii
Wykresy Podobnie jak nazwę serii danych, zmienić możemy także zakres przedstawianych danych. Aby to wykonać wskazujemy w sekcji Zakresy danych Wartości Y Następnie w sekcji Zakres dla wartości Y klikamy na ikonę. Po ukazaniu się zminimalizowanego okna kreatora zaznaczamy nowy zakres danych i kończymy klikając na ikonę W ostatnim kroku tworzenia wykresu możemy określić elementy dodatkowe występujące na wykresie (tytuł, legenda, opisy osi...) Tytuł wykresu Podtytuł wykresu Włączenie/wyłączenie i umiejscowienie legendy Opis osi X Opis osi Y Dodatkowe osie X i Y widoczne na wykresie Przy tworzeniu wykresów składających się z pojedynczych wartości pojawia się legenda wskazująca literę kolumny lub numer wiersza, w której znajdują się opisy osi X. W takim wypadku należy bezwzględnie taką legendę z wykresu usunąć.
Formatowanie wykresu Aby sformatować wykresy należy je zaznaczyć. O aktywności wykresu świadczą znaczniki (8 kwadracików wokół wykresu). Jeśli znaczników nie widać oznacza to, że wykres nie jest zaznaczony. Zaznaczenie wykresu może przybrać dwie formy: Zielone znaczniki powstają przy jednym kliknięciu na niezaznaczonym wykresie i wskazują na możliwość zmiany rozmiarów całego wykresu oraz do zmiany położenia wykresu na arkuszu. Czarne znaczniki z jasnoszarą obwódką powstają przy dwukrotnym kliknięciu na niezaznaczonym wykresie i wskazują na możliwość formatowania każdego elementu wykresu osobno. Kliknięcie w dowolnym miejscu wykresu przy włączonym trybie edycji PPM, rozwiniemy menu umożliwiające nam zmianę typu wykresu oraz zmianę zakresu danych i zmianę serii danych i ich nazw. Do usuwania wykresu używamy klawisza DELETE (wcześniej zaznaczając wykres przy pomocy zielonych znaczników)
Formatowanie wykresów Każdy wykres jest zbudowany z kilku podstawowych i kilku dodatkowych elementów (w zależności od dokonanego wyboru podczas procesu wykresu ) Do podstawowych elementów wykresu należeć będą: Dodatkowe elementy to te, które zostały dodane przy tworzeniu wykresu. Obszar wykresu tło całego obiektu Tytuł wykresu Podtytuł wykresu Ściana wykresu tło wykresu Siatka osi X lub Y Punkt danych Opis osi X lub Y Oś X lub Y linie i teksty osi wykresu Legenda wykresu Podczas wyboru formatowania poszczególnych elementów wykresu, klikamy na nim PPM. W tym momencie pojawia się menu, z którego wybieramy Właściwości obiektu. W tym samym momencie formatowany element zostaje zaznaczony zielonymi lub niebieskimi znacznikami. Zaznaczenie możliwości formatowania obszaru wykresu (zielone znaczniki wokół całego wykresu) Zaznaczenie możliwości formatowania głównej siatki osi Y (zielone znaczniki na osiach) Zaznaczenie możliwości formatowania tytułu wykresu (niebieskie znaczniki wokół tytułu)
Formatowanie obszaru wykresu Aby upewnić się, że zaznaczamy prawidłowy fragment wykresu do formatowania możemy najechać kursorem w dowolne miejsce wykresu, a po pewnym czasie pojawi się podpowiedź z nazwą elementu wykresu Wybierając Właściwości w obszarze wykresu możliwość sformatowania: Krawędzi (obramowania) Obszaru (tła) Przezroczystości obszaru obiektu mamy W zakładce Krawędzie, w sekcji Właściwości linii mamy możliwość zdefiniowania cech linii, która będzie obramowaniem całego obiektu jakim jest wykres. W zakładce Obszar mamy możliwość zdefiniowania tła dla obiektu. Rozwijając listę w sekcji Wypełnienie możemy wybrać kolor, gradient,kreskowanie lub mapę bitową. Zaznaczając pole wyboru Kolor tła, zdecydujemy o kolorze jaki ma być pod kreskowaniem.
Formatowanie obszaru wykresu zakładka Obszar Wybierając wypełnienie obiektu przy pomocy mapy bitowej możemy zmienić dodatkowe opcje. Zaznaczając tylko pole wyboru Sąsiadująco możemy ustalić wielkość powielanej mapy bitowej Domyślnie ustawione jest wypełnienie powierzchni oryginalną wielkością obrazka sąsiadująco Pozostawiając zaznaczone tylko pole wyboru Oryginał uzyskamy efekt mapy bitowej ustawionej na środku w naturalnej wielkości Zaznaczając tylko pole wyboru Autodopasowanie uzyskamy efekt rozciągniętej mapy bitowej na całą powierzchnie obiektu Wyłączając zaznaczenia we wszystkich polach możemy ręcznie ustalić wymiary mapy bitowej, która zostanie umiejscowiona na środku obiektu.
Formatowanie obszaru wykresu zakładka Przezroczystość Zakładka Przezroczystość służy do ustawienia nasycenia koloru, który wypełnia tło obiektu. Jeśli zaznaczymy Bez przezroczystości uzyskamy pełne nasycenie kolorów. Aby uzyskać efekt przezroczystego tła obiektu (będą widoczne linie siatki arkusza) należy ustawić w zakładce Przezroczystość 100% przezroczystości lub w zakładce Obszar brak wypełnienia. Zaznaczając pole Przezroczystość możemy ręcznie ustawić poziom nasycenia kolorów Liniowy Zaznaczając w sekcji Tryb przezroczystości pole wyboru Gradient możemy z listy wybrać różne typy gradientów Osiowy Radialny Eliptyczny Korzystając z dodatkowych ustawień możemy tworzyć dowolne wyglądy gradientów. Tetragonaln y Kwadrat
Formatowanie ściany wykresu zakładka Krawędzie Aby sformatować tło samego wykresu należy kliknąć PPM na wykresie (zostanie on zaznaczony zielonymi znacznikami) a z menu wybrać polecenie Właściwości obiektu. Dostępne opcje formatowania Ściany wykresu są takie same jak formatowania tła wykresu jako obiektu. Mamy do dyspozycji trzy zakładki: Krawędzie, Obszar, Przezroczystość. Sformatowane tło samego wykresu (linia wokół wykresu i tło mapy bitowej z 50% przezroczystością)
Formatowanie osi - zakładka Skala Aby sformatować właściwości Osi Y należy kliknąć PPM na osi (zostanie ona zaznaczona zielonymi znacznikami) a z menu wybrać polecenie Właściwości obiektu. Zakładka Skala służy do ustawiania właściwości wartości na osi. Domyślnie wszystkie ustawienia są zablokowane zaznaczeniem pola wyboru Automatyczny Pole wyboru Kolejność odwrócona pozwala na odwrócenie wykresu do góry nogami. Najmniejsza wartość skali znajduje się na górze osi, największa zaś na dole osi. Wyłączając zaznaczenie w polu Automatyczne mamy możliwość ręcznego ustawienia wartości skali. Minimum oznacza najmniejszą wartość skali Maksimum oznacza największą wartość skali Przedział główny oznacza skok pomiędzy kolejnymi wartościami skali (od minimum do maksimum)
Formatowanie osi - zakładka Pozycjonowanie Zakładka Pozycjonowanie służy do: określania położenia osi Y względem osi X określania położenia skali na osi Y określenia położenia znaczników podziałki osi Y W sekcji Linia osi, rozwijając listę Przetnij drugą oś... możemy wybrać w którym punkcie ma nastąpić przecięcie osi Y z osią X. Zaznaczenie opcji Początek spowoduje umiejscowienie osi na początku układu współrzędnych Zaznaczenie opcji Koniec spowoduje umiejscowienie osi Y z prawej strony osi X Wybranie z listy opcji Kategoria umożliwi wybranie kategorii przed którą zostanie przesunięta oś Y Sekcja Etykiety umożliwia określenie położenia wartości skali. Opcja Oś bliska powoduje umieszczenie wartości skali zawsze przy osi, nawet jeśli zostanie przeniesiona w inne miejsce Opcja Oś bliska (druga strona) powoduje umieszczenie wartości skali po prawej stronie osi (za osią) Opcja Początek na zewnątrz powoduje umieszczenie wartości skali zawsze na początku układu współrzędnych nawet jeśli oś zostanie przesunięta. Opcja Koniec na zewnątrz powoduje umieszczenie wartości skali zawsze po prawej stronie osi X, bez względu na położenie osi Y
Formatowanie osi - Zakładka Pozycjonowanie
Formatowanie osi - zakładka Etykieta Zakładka Etykieta służy do formatowania wyglądu i pozycji opisów wartości osi. Sekcja Kolejność pozwala na skonfigurowanie rozmieszczenia etykiet osi. Pole wyboru Pokaż etykiety pozwala na włączanie i wyłączanie etykiet na osi Y Wybranie opcji Automatycznie i sąsiadująco ustawia etykiety jedna pod drugą, bezpośrednio przy osi. Sekcja Orientacja tekstu pozwala na ustawienie wyświetlania etykiet pod wybranym kątem. Aby ustawić tekst po wybranym kątem należy przesunąć wskaźnik lub wpisać wartość w pole Stopnie Wybranie opcji Rozm. przest.(góra-dół) ustawia pierwszą wartość od góry wysuniętą w lewo, następna jest przysunięta do osi. Wybranie opcji Rozm. przest. (dół-góra) przysuwa pierwszą wartość od góry do osi, kolejną wysuwa w lewo.
Formatowanie osi - zakładka Liczby W zakładce liczby możemy formatować wygląd liczb będących etykietami osi. Po utworzeniu wykresu możliwość jest zablokowana przez zaznaczenie pola wyboru Format źródłowy. Aby dokonać jakichkolwiek zmian należy to zaznaczenie wyłączyć. Etykiety osi sformatowane jako waluta w złotówkach (dwa miejsca po przecinku), euro i jako data.
Formatowanie osi - zakładka Znaki i Efekty czcionki Zakładki Znaki i efekty czcionki służą do formatowania znaków. Możemy wstawić Krój, wielkość, styl, kolor, podkreślenie etykiet osi
Formatowanie osi - wartości pod osią Formatowanie wyglądu osi X odbywa się w taki sam sposób jak formatowanie osi Y. Okno z zakładkami posiada wszystkie narzędzia omawiane przy formatowaniu osi Y. Często zachodzi potrzeba pokazania na wykresie wartości, które są pod osią. Chcemy np. pokazać, które klasy mają średnią poniżej średniej szkolnej. Aby przesunąć oś X, tak aby słupki poniżej jakiejś wartości znalazły się pod osią musimy w zakładce Pozycjonowanie ustawić dwie opcje. Wybieramy z listy Przetnij drugą oś... opcję Wartość, a następnie wpisujemy żądaną wartość Aby etykiety osi X nie były przy osi z listy Umieść etykiety wybieramy opcję Początek na zewnątrz. Wykres z przesuniętą osią X na wartość 150 i z etykietami na dole wykresu.
Formatowanie legendy i tytułów wykresu Opisy kolorów serii danych umieszczone są na legendzie, którą w tradycyjny sposób również możemy formatować (PPM na legendzie -->z menu Właściwości obiektu) Wszystkie opisy wykresów: Tytuły, podtytuły, opisy osi mają podobne zakładki do konfiguracji (krawędzie, Obszar, przezroczystość, Znaki, Efekty czcionki, Wyrównanie). Zakładki Krawędzie, Obszar, Przezroczystość, Znaki i Efekty czcionki posiadają takie same opcje konfiguracyjne jak przy innych elementach wykresu. Dodatkową zakładką jest Pozycja. Umożliwia umieścić legendę w czterech miejscach wykresu.
Zmiana położenia elementów wykresu Jeśli na wybranym elemencie wykresu klikniemy 1xLPM pojawią się zielone lub niebieskie znaczniki oznaczające, że element jest traktowany jako obiekt, więc możemy go przesuwać i zmieniać jego wymiary, ustawiając je w dowolnym miejscu wykresu. Zmienione położenie elementów wykresu.
Tworzenie wykresu funkcji liniowej Po wykonaniu obliczeń dotyczących wartości y należy zaznaczyć zakres komórek do tworzenia wykresu. Uwaga: Zaznaczamy tylko wartości bez nazw osi X i Y W pierwszym kroju wybieramy wykresu liniowy podtyp Tylko linie typ
Tworzenie wykresu funkcji liniowej W drugim kroku kreatora należy zaznaczyć pole Pierwsza kolumna jako etykieta. Jeśli nie zaznaczymy tego pola na wykresie będą znajdowały się dwie linie proste Pozostaje na wykresie dodać tytuł, oraz usunąć legendę
Tworzenie wykresu funkcji liniowej Po przesunięciu osi można zmienić wielkość wykresu dopasowując go tak, aby poszczególne ćwiartki układu współrzędnych były równe. Aby zwiększyć czytelność powinniśmy również usunąć linie głównej siatki Aby wykres spełniał wymogi matematyczne musimy jeszcze utworzyć układ współrzędnych oś X i Y powinny przecinać się w punkcie 0 W tym celu musimy sformatować oś X wybierając zakładkę Pozycjonowanie Teraz rozwijamy listę Przetnij drugą oś w punkcie i z listy wybieramy wartość 0