Szkoła gimnazjalna JĘZYK POLSKI Scenariusz z wykorzystaniem nowych mediów i platformy Filmoteka Szkolna (45 min) Scenariusz zgodny z podstawą programową (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 27 sierpnia 2012 r.). Polski alfabet według Wojciecha Wiszniewskiego Elementarz (1976) Opracowała: Anna Równy CC BY-NC-ND Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 3.0 Polska Licencja ta zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych). creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl ul. Marszałkowska 84/92 lok. 121, 00-514 Warszawa, e-mail: lk@legalnakultura.pl
Cele lekcji: - kształtuje w sobie właściwą postawę obywatelską; - uczy się poszanowania tradycji i wartości narodowych; - ćwiczy umiejętność wyszukiwania informacji w Internecie oraz ich selekcjonowania; - doskonali umiejętność czytania ze zrozumieniem; - nabywa umiejętności potrzebnych do życia w społeczeństwie informacyjnym; - ocenia przydatność filmu jako źródła wiedzy o świecie. Metody: - praca z tekstami kultury; - praca w grupach; - metoda poglądowa. Środki dydaktyczne: - karty pracy; - dostęp do Internetu; - rzutnik multimedialny/tablica interaktywna. Powiązanie z podstawą programową z języka polskiego: II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela. 1. Wstępne rozpoznanie. 1) opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło; 2) rozpoznaje problematykę utworu. 2. Analiza. 10) znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych; wskazuje przykłady mieszania gatunków; 11) uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne. 3. Interpretacja. 1) przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją; 4. Wartości i wartościowanie. 1) ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm nacjonalizm,
tolerancja nietolerancja, piękno brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach; 2) omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne; 3) dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość. III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Mówienie i pisanie. 1) tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja; dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada; 2) stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź na zadany temat; 3) tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi; 4) dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze (umiejętnie formatuje tekst, dobiera rodzaj czcionki według rozmiaru i kształtu, stosuje właściwe odstępy, wyznacza marginesy i justuje tekst, dokonuje jego korekty, jednocześnie kontrolując autokorektę), poprawia ewentualne błędy językowe, ortograficzne oraz interpunkcyjne; 5) uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi. Przebieg lekcji: FAZA WSTĘPNA Lekcję rozpoczyna projekcja filmu Wojciecha Wiszniewskiego Elementarz (1976, 9 min.) zamieszczonego w II pakiecie Filmoteki Szkolnej (dostępny dla nauczycieli na platformie www.filmotekaszkolna.pl ). Nauczyciel pyta uczniów, jakie teksty i książki, znane w polskiej literaturze i kulturze, pojawiają się w filmie Wojciecha Wiszniewskiego? Odpowiedzi uczniów (Marian Falski Elementarz, Władysław Bełza Katechizm polskiego dziecka) kierunkują działania nauczyciela do podziału klasy na 2 grupy: grupa I otrzymuje Kartę pracy nr 1, grupa II Kartę pracy nr 2.
FAZA REALIZACYJNA Uczniowie pracują w grupach. W razie potrzeby nauczyciel daje im możliwość ponownego obejrzenia filmu/fragmentów filmu. Po ok. 10 minutach grupy prezentują wyniki swojej pracy. FAZA PODSUMOWUJĄCA Burza mózgów korzystając z wniosków z prac grup, uczniowie z pomocą nauczyciela odpowiadają na pytania: 1. Jaka wizja Polski wyłania się z filmu Wojciecha Wiszniewskiego? 2. W jakim celu reżyser odwołał się do tekstów Falskiego i Bełzy? 3. Jaki jest Twój stosunek do powyższych tekstów kultury? Jakie masz z nimi skojarzenia/wspomnienia? 4. Jakie zabiegi techniczne powodują, że widz ma świadomość, że świat ukazany jest z perspektywy dziecka? Uczniowie z pomocą nauczyciela dochodzą do wniosku, że Elementarz Wojciecha Wiszniewskiego jest opisem rzeczywistości Polski lat 70-tych. Film wykorzystuje symbolikę i ideologię narodową. Reżyser sięga po Elementarz Falskiego, na którym wychowało się kilka pokoleń Polaków i wiersz Bełzy, którego uczyło się i uczy każde dziecko w naszym kraju. Celem reżysera było ukazanie prawdziwej rzeczywistości PRL czasów rządów Edwarda Gierka. Obraz Polski ma wymiar pesymistyczny, ale pewne wartości, takie jak wiara, praca, patriotyzm pozostają święte. Zadanie domowe: Czym we współczesnych czasach jest patriotyzm? Odwołaj się do własnych przemyśleń i obserwacji świata. Twoja praca powinna zawierać minimum 100 słów.
Karta pracy nr 1 Skorzystaj z poniższego linku i odpowiedz na pytania (link: http://www.funkydiva.pl/2011/08/06/elementarz-marian-falski/):
1. Jakie funkcje dydaktyczne pełnił Elementarz Mariana Falskiego? 2. Jakie uczucia wywołują w Tobie zaprezentowane przykładowe ilustracje Elementarza? 3. Porównaj wiersz Abecadło z interpretacją alfabetu w filmie Wiszniewskiego. 4. Jakie środowiska społeczne ukazuje reżyser? Jaki jest jego cel?
Karta pracy nr 2 Skorzystaj ze wskazanego linku do strony internetowej Wolne Lektury (legalne źródło wiedzy), przypomnij sobie tekst Władysława Bełzy Wyznanie wiary dziecięcia polskiego i odpowiedz na pytania (link: http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/katechizm-polskiego-dziecka-zbior_18.pdf): Władysław Bełza Wyznanie wiary dziecięcia polskiego Kto ty jesteś? Polak mały. Jaki znak twój? Orzeł biały. Gdzie ty mieszkasz? Między swemi. W jakim kraju? W polskiej ziemi. Czym ta ziemia? Mą Ojczyzną. Czym zdobyta? Krwią i blizną. Czy ją kochasz? Kocham szczerze. A w co wierzysz? W Polskę wierzę. Coś ty dla niej? Wdzięczne dziecię. Coś jej winien? Oddać życie. 1. Do kogo kierowane są w filmie pytania z wiersza Bełzy? 2. Jakie emocje towarzyszą odpowiadającym? 3. W jakim celu reżyser pominął w filmie cztery ostatnie wersy wiersza? 4. Dlaczego dzieci nie odpowiadają na pytanie: A w co wierzysz?
Proponowana bibliografia: 1. Lubelski T., Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Chorzów 2008, s. 372 373. 2. Smoleń M., Poszukiwanie stylu narodowego w polskim filmie dokumentalnym [w:] Kino polskie jako kino narodowe pod red. T Lubelskiego i M. Stroińskiego, Kraków 2009, s. 274 293.