Spotkanie w sprawie statusu organizacyjnego (formy prawnej) Centrów Integracji Społecznej 8.02.2010 r. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Kraków Protokół ze spotkania 08.02.2010 r. Instytucje powiadomione Osoby obecne Przebieg spotkania Gmina Wieprz, Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy, Towarzystwo Przyjaciół Ogrodu Doświadczeń, Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne, Stowarzyszenie STOPIL, Galicyjska Fundacja Wsparcie, Integracja, Rozwój, Małopolskie Forum Pracy, Grodzki Urząd Pracy, Cogito, Vifenix, CIS MFP Kraków Danuta Szymońska (Towarzystwo Przyjaciół Ogrodu Doświadczeń), Janusz Więcek (Vifenix), Andrzej Muzyk (STOPIL), Joanna Brzozowska (ZLSP), Witold Ekielski (CIS Wieprz), Katarzyna Sołtys (CIS Wieprz), Aleksandra Bargieł (Galicyjska Fundacja Wsparcie, Integracja, Rozwój), Elżebieta Olszak (Galicyjska Fundacja Wsparcie, Integracja, Rozwój), Jarosław Wójtowicz (CIS MFP Kraków), Mariusz Jachimczak (Stowarzyszenie Małopolskie Forum Pracy ), Alina Handzlik (ROPS), Katarzyna Zientarska (ROPS), Maria Brzeziak (ROPS), I. Powitanie uczestników II Uwagi uczestników, realizatorów Centrów Integracji Społecznej Andrzej Muzyk (STOPIL)- żadna z formuł zaproponowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej do prowadzenia CIS-ów przez gminy nie jest rozwiązaniem satysfakcjonującym. Wszystkie wskazane formy organizacyjno prawne, zarówno spółdzielnie socjalne, jak i spółki prawa handlowego, to osoby prawne, których zasadniczym celem istnienia jest nastawiona na przynoszenie dochodu działalność gospodarcza. Są to, wg powszechnie uznanej włoskiej typologii tzw. przedsiębiorstwa społeczne typu B, w których działania związane z reintegracją społeczną i zawodową odgrywają drugorzędną, uzupełniającą rolę. Art.2 ust.1 ustawy o spółdzielniach socjalnych z dnia 27 kwietnia 2006 r. (Dz. U. 2006 r. Nr 94 poz.651 z późniejszymi zmianami), stanowi, iż przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Spółdzielnia socjalna może działać na rzecz społecznej i zawodowej
reintegracji jej członków, lecz te działania nie są wykonywane w ramach prowadzonej przez spółdzielnię socjalną działalności gospodarczej. Inaczej niż w CIS-ach, gdzie reintegracja społeczna i zawodowa prowadzona jest wobec każdego wykluczonego beneficjenta, wykorzystując do tego celu w pewnych okolicznościach prowadzoną przez CIS quasi-działalność gospodarczą. Działalność gospodarcza w przedsiębiorstwach społecznych typu B jest w jakiś sposób wspierana, czy to przez ulgi, zwolnienia podatkowe, czy też w formie bezpośrednich dotacji do obciążeń ZUS. Instytucja CIS ma do spełnienia szczególne zadanie, polegające na przebudowaniu mentalności osób obciążonych dysfunkcjami społecznymi. Tego rodzaju zadanie (cel) nie może kolidować z celami czysto gospodarczymi podmiotów działających for profit. Praktyka pokazuje, iż taki układ organizacyjny w instytucji, w szczególności założonych dla niej celów, nie gwarantuje oczekiwanych rezultatów żadnej ze stron. Absolwenci CIS-ów mogą trafić na otwarty rynek pracy i skutecznie się po nim poruszać. W świetle obowiązujących przepisów prawa, w szczególności ustaw o samorządzie gminy, czy też o finansach publicznych, nie ma dobrej formuły prowadzenia CIS-u przez samorządy. Najwłaściwszą jak się wydaje było gospodarstwo pomocnicze. De lege lata należy zatem dążyć do odciążenia samorządów od realizacji zadania związanego z reintegracją społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Formą efektywnego wykonywania przedmiotowego zadania będzie zlecanie go organizacjom pozarządowym lub próba wypracowania modelu pośredniego między placówką edukacyjną a placówką służby zdrowia. W przypadku formuły zlecania zadania należy zastanowić się, w jaki sposób sprywatyzować ew. uspołecznić CIS-y obecnie funkcjonujące w ramach gospodarstw pomocniczych należących do jst szczebla gminnego. Danuta Szymońska (TPOD)- Znowelizowana formuła partnerstwa publiczno - prywatnego, w wersji partnerstwa publiczno-społecznego jest przyszłościowa i optymalna. Zapewnia: - niezbędne uspołecznienie i motywację klientów CIS, - współodpowiedzialność finansową i merytoryczną partnerów realizujących zadanie, - szansę na elastyczność i jakość, odpowiadającą zmieniającym się potrzebom, - NGO, które wejdzie do partnerstwa będzie profesjonalizowało swoją działalność faktycznie wzmacniając zatrudnienie w III sektorze, uzyska trwałe podstawy systemowe, niezależne od projektów unijnych, - partnerstwo zakotwiczy się lokalnie budując krąg przyjaciół i sponsorów, - korzystny efekt synergii jest nieunikniony, ze względu na istotne różnice w kapitale społecznym partnerów.
PPP jako forma prawna mało dynamicznie promowana, miałaby szanse na przykładzie CIS-ów stworzyć precedensowe rozwiązania przecierając szlaki dla, i tak koniecznej, zmiany. Ważne byłoby wtedy centralne doradztwo eksperckie dla gmin podejmujących wyzwanie przekształcenia aktualnie istniejących CIS-ów w nową formę prawną z wykorzystaniem regulacji dot. PPP. Funkcje zarządcze w gminach są nadal wypierane przez bardziej konkretne wykonawstwo zadań ustawowych. To patologizuje administrację, nie tylko lokalną. Blokuje wykorzystanie potencjału społecznego. Traci na tym jakość "realnej samorządności"; organizowania, trafnej diagnozy, planowania, dopuszczania partycypacji, zarządzania zmianą, korygującej kontroli. Joanna Brzozowska (ZLSP) dobrym rozwiązaniem może być przedsiębiorstwo społeczne typu A - a więc w pierwszym rzędzie nakierowane na integrację społeczną, funkcjonujące jako spółdzielnia socjalna osób prawnych. Spółdzielnia taka budowałaby swój potencjał ekonomiczny na środkach zgromadzonych zgodnie z zasadą montażu finansowego - dofinansowanie ze środków publicznych wraz z dodatkowym elementem własnej działalności. Janusz Więcek (Vifenix) utrzymywanie Centrów Integracji Społecznej i Klubów Integracji Społecznej, nie znajduje dalszego uzasadnienia. W ich miejsce proponuje się powołanie do życia Grup Aktywizacji Społecznej (GAS). Utrzymywanie podmiotów typu CIS, KIS powoduje wyłącznie rozdrobnienie potencjału, tak finansowego, jak również ludzkiego będących komponentami ww kategorii jednostek. Ponadto koncentracja topograficzna w kilku zaledwie punktach na terenie województwa, zmniejsza dostęp potencjalnych beneficjentów do usług CIS i KIS. Funkcjonowanie CIS lub KIS w każdej gminie, gdzie znalazłoby to uzasadnienie jest nierealne, w odróżnieniu od stworzenia sieci spółdzielni socjalnych, stowarzyszeń lub OPP, przy których proponuje się lokalizowanie GAS. Wnioski ze sprawozdania dot. poprawy potencjału integracji społecznej na szczeblu lokalnym, podpowiadają uaktywnienie organów samorządów lokalnych w realizacji ES, co jest raczej zjawiskiem unikalnym, niż powszechnym. Spółdzielnie socjalne, wiele organizacji pożytku publicznego i stowarzyszeń, faktycznie realizują programy, o których traktuje dotychczasowa ustawa o zatrudnieniu socjalnym. Wpisuje się dokładnie w cele działalności spółdzielni socjalnych. Ostatecznie docelowym i optymalnym jest tworzenie spółdzielni socjalnych przez uczestników CIS i KIS. Spółdzielnie socjalne, w większości przypadków realizują cele określone ustawą o zatrudnieniu socjalnym sumptem wypracowanych samodzielnie środków, na pokrycie kosztów tych działań. Uczestnictwo w GAS, funkcjonującego w ramach spółdzielni socjalnej
stanowiłoby sposób na wyjście z zagrożenia wykluczeniem społecznym. Aleksandra Bargieł, Elżbieta Olszak (Galicyjska Fundacja Wsparcie, Integracja, Rozwój) zmiana Centrów Integracji Społecznej na Grupy Aktywizacji Społecznej jest bardzo złą propozycją; działalność CIS-ów dopiero od niedawana jest rozumiana i uświadamiana. Struktury CIS-ów powinny zostać w niezmienionym kształcie. Proponowana jest ściślejsza współpraca z Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej. Jarosław Wójtowicz (CIS MFP Kraków) została zwrócona uwaga na dyskryminację uczestników CIS, np. nie mogą brać udziału w szkoleniach, gdyż ich status prawny, jako osób nie będących bezrobotnymi, dyskwalifikuje ich jako beneficjentów ww. szkoleń. Poza tym uczestnik CIS-u ma tylko 4 dni urlopu w ciągu roku. III Dyskusja Andrzej Muzyk formuła partnerstwa publiczno-prywatnego jest dobrym pomysłem na przekształcanie CIS - sukcesja prawna, najważniejsze jest zachowanie ciągłości tego podmiotu i to zarówno jego komponentu ludzkiego, jak i majątkowego; Katarzyna Zientarska postulat pozostawienia CIS-ów jako ważnego elementu reintegracji społecznej i zawodowej; propozycja przekształcenia ich w podmioty ekonomii społecznej tj tak zwane przedsiębiorstwa społeczne typu A; Janusz Więcek minimalna kwota dotacji CIS przez gminę powinna być zapisana w ustawie jako zadanie obligatoryjne JST Witold Ekierski źródła finansowania CIS muszą być inne niż tylko wpływy z funduszu korkowego CIS-y powinny istnieć w niezmienionym kształcie, gdyż integracja społeczno-zawodowa nie może ulec ograniczeniu. Pomysł na przekształcenie CIS-ów przez zastosowanie zasad dot. partnerstwa publiczno - społecznego nie jest rozwiązaniem. Propozycja utworzenia fundacji przez gminę, wniesienie majątku CIS-u do fundacji. Danuta Szymońska: Fundacja utworzona przez gminę nie może aplikować o środki z EFS. Natomiast w partnerstwie następuje podział zadań i ryzyk, gmina nie zatrudnia pracowników lecz finansuje ich działania. Janusz Więcek: CIS-y mogłyby funkcjonować przy różnych podmiotach ekonomii społecznej, typ docelowo tworzonego podmiotu mógłby być indywidualnie wybrany przez CIS
Wnioski 1. Sprzeciw wobec likwidacji Centrów Integracji Społecznej, dopuszczenie konieczności ich przekształcenia. 2. Przekształcenie CIS może nastąpić wyłącznie w taki sposób, aby była możliwa ciągłość działań CIS. 3. Ciągłość prawna CIS (sukcesja) musi być zagwarantowana ze względu na projekty, które są realizowane przez CIS-y, a które niejednokrotnie kończą się dopiero po 2011 roku. 4. Rozwiązanie prawne musi być znalezione na poziomie krajowym.