Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego) Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska IMUZ Falenty Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy Projekt finansowany przez Norweski Mechanizm Finansowy
Obszar zlewni górnej Zgłowiączki (powyżej jeziora Głuszyńskiego) ma bardzo ubogą sieć hydrograficzną. Stanowi ją system rowów odwadniających użytki rolne
Krajobraz Dominuje otwarty, pozbawiony zwartych kompleksów leśnych i zadrzewień, mało zróżnicowany krajobraz charakterystyczny dla terenów intensywnie użytkowanych rolniczo. Ze względu na dużą wartość rolniczą gleb dominują uprawy polowe, trwałe użytki zielone zajmują tylko niewielkie śródpolne obniżenia.
Zróżnicowanie gleb i warunków wodnych w zależności od położenia w rzeźbie terenu Na obszarach równinnych podścielonych mało przepuszczalnymi glinami zwałowymi nawet niewielkie deniwelacje są powodem dużego zróżnicowania gleb i warunków wodnych
W ubogim krajobrazie rolniczym występują tylko nieliczne zadrzewienia śródpolne
Śródpolne oczko wodne rzadki element krajobrazu
Śródpolny trwały użytek zielony, który stanowi strefę buforową wzdłuż rowu odwadniającego wyjątek w krajobrazie
Gleby Dominują czarne ziemie kujawskie i gleby płowe o dużej wartości rolniczej. W obrębie czarnych ziem przeważają gleby kompleksu 2. pszennego dobrego wytworzone z glin lekkich i gleby płowe. Ponadto występują gleby kompleksu 4. - żytniego bardzo dobrego, 5. żytniego dobrego i 8. zbożowo-pastewnego mocnego. W obrębie gleb płowych przeważają gleby kompleksu 4. żytniego bardzo dobrego wytworzone z glin piaszczystych. Ponadto na małych powierzchniach występują gleby kompleksu 5. żytniego dobrego i 6. żytniego słabego
Profil czarnej ziemi kujawskiej
Profil gleby płowej
Uprawy rolnicze Żyzne gleby sprzyjają intensywnej uprawie roślin. W strukturze zasiewów dominują zboża, głównie pszenica ozima, buraki cukrowe, rzepak, kukurydza, lucerna, warzywa gruntowe i rośliny zielarskie.
W strukturze zasiewów dominują zboża
Buraki cukrowe i kukurydza
W grupie roślin paszowych znaczącą powierzchnię zajmuje uprawa lucerny
Warzywa gruntowe: cebula
Warzywa gruntowe: ogórki i cukinia
Rośliny zielarskie: tymianek
Coraz większą powierzchnię zajmuje bardzo pożądana uprawa międzyplonów (gorczyca) Międzyplony chronią powierzchnię gleby przed erozją, poprawiają bilans substancji organicznej w glebie i zmniejszają wymywanie z gleby substancji nawozowych
Zgłowiączka (odcinek górny, powyżej jeziora Głuszyńskiego)
W górnym odcinku Zgłowiączka trafnie nazywana jest Kanałem Głuszyńskim ma charakter śródpolnego rowu bez wykształconej doliny
Zgłowiączka w górnym odcinku jest pozbawiona strefy ochronnej - grunty orne przylegają do krawędzi koryta
Zgłowiączka - bujna roślinność w dnie koryta i na skarpach objaw eutrofizacji wody
Powierzchnia wody pokryta rzęsą - objaw eutrofizacji i małego przepływu
Koryto Zgłowiączki
Koryto Zgłowiączki
Osady denne pochodzące z odprowadzanych ścieków
Zgłowiączka w okresie niskich stanów zanieczyszczenie ściekami
Zgłowiączka w okresie niskich stanów lokalne zanieczyszczenie wody ściekami
Koryto Zgłowiączki poniżej Osięcin
Całkowicie zarośnięte koryto Zgłowiączki poniżej Osięcin
Zgłowiączka poniżej Osięcin w okresie niskich stanów widoczne zanieczyszczenie wody ściekami
Zgłowiączka powyżej ujścia do jeziora Głuszyńskiego odcinek z wyraźnie wykształconą doliną
Zgłowiączka powyżej ujścia do jeziora Głuszyńskiego wpływa na rozległy obszar mokradłowy
Zgłowiączka przepust powyżej ujścia do jeziora Głuszyńskiego
Rozległy obszar mokradłowy stanowiący strefę buforową, przez który przepływa Zgłowiączka na długości prawie 2km powyżej ujścia do jeziora Głuszyńskiego
Aktualne źródła zanieczyszczeń Zgłowiączki Źródła punktowe głównie ścieki bytowe Źródła rozproszone: - odpływ drenarski, - zasilanie gruntowe, - zawiesina osadów dennych w okresie wezbrań, -spływ powierzchniowy, - opad mokry lokalnie duża koncentracja produkcji zwierzęcej, - opad suchy erozja eoliczna gleby.
Rów dopływ Zgłowiączki zanieczyszczony ściekami
Rów odwadniający dopływ Zgłowiączki zanieczyszczony ściekami z gospodarstwa rolniczego
Studnia na zbieraczu drenarskim Duża część gleb użytków rolnych ze względu na potrzeby intensywnej uprawy roślin wymaga sprawnego odwodnienia. System drenarski odprowadzając nadmiar wody z gleby przyspiesza także odpływ nie wykorzystanych przez rośliny składników nawozowych.
Rów odwadniający odprowadzający odpływ z sieci drenarskiej Wylot zbieracza drenarskiego System odwadniający jest drogą szybkiego przemieszczania się do wód powierzchniowych składników nawozowych wymywanych z gleb
Przykłady niedopuszczalnej i lekkomyślnej praktyki wykorzystanie zbieraczy drenarskich do odprowadzania ścieków z gospodarstw