PRZYRODY W KLASIE IV. Wymagania na ocenę dopuszczającą wyjaśnić co nazywamy przyrodą wymienić elementy przyrody oŝywionej i nieoŝywionej wymienić cechy dobrego przyrodnika wymienić ogólne cechy obserwowanych obiektów nazwać przyrządy słuŝące przyrodnikowi do obserwacji obserwować obiekty za pomocą lupy i lornetki wyjaśnić co nazywamy widnokręgiem nazwać i wskazać główne kierunki świata opisać zmiany jakie zachodzą w przyrodzie wiosną, jesienią, latem i zimą wymienić róŝne składniki pogody nazwać przyrządy słuŝące do pomiaru poszczególnych składników pogody odczytać znaki z mapy pogody nazwać trzy stany skupienia wskazać w najbliŝszym otoczeniu przykłady substancji nazwać stany skupienia wody załoŝyć hodowlę fasoli wymienić nazwy zwierząt, które moŝna hodować w pracowni nazwać wskazane narządy wymienić róŝne sposoby poruszania się zwierząt z podanych organizmów ułoŝyć łańcuch pokarmowy narysować plan prostych przedmiotów w skali 1:1 oraz 1:10 odczytać informacje zawarte w legendzie planu lub mapy zdefiniować pojęcie poziomica wymienić czynniki rzeźbiące krajobraz podać przykłady krajobrazów naturalnych oraz częściowo i całkowicie przekształconych przez człowieka nazwać formy terenu wskazać w terenie elementy naturalne krajobrazu oraz przekształcone przez człowieka wskazać na mapie zbiorniki wodne wymienić główne elementy rzeki nazwać piętra roślinności w lesie wyjaśnić w jaki sposób naleŝy zachowywać się w lesie wyjaśnić czym róŝni się łąka od lasu wymienić kilka gatunków roślin i zwierząt, które moŝna spotkać w parkach
odszukać na mapie Polski swoje miasto posługując się mapą hipsometryczną wskazać połoŝenie gór, wyŝyn i nizin (pasy) wymienić podstawowe czynności Ŝyciowe człowieka wymienić układy warunkujące ruch organizmu człowieka zaprezentować prawidłową postawę stojącą i siedzącą określić kogo naleŝy zawiadomić w razie wypadku podzielić pokarmy na pochodzenia roślinnego i zwierzęcego wskazać pokarmy bogate w witaminy wyjaśnić kiedy odczuwamy pragnienie a kiedy głód odczytać z opakowań skład produktów spoŝywczych odczytać termin przydatności produktu do spoŝycia wymienić przykłady zawodów, które wymagają duŝego wysiłku fizycznego wymienić podstawową funkcję układu nerwowego nazwać substancje zaliczane do uŝywek wykonać plakat ostrzegający przed sięganiem po uŝywki nazwać Ŝeńską i męską komórkę rozrodczą wyjaśnić pojęcie ciąŝy wymienić zmiany zachodzące w organizmie podczas procesu dojrzewania wymienić podstawowe zasady higieny, których naleŝy przestrzegać podczas okresu dojrzewania wymienić najprostsze choroby zakaźne wskazać przykłady produktów spoŝywczych otrzymanych w wyniku działalności mikroorganizmów wymienić nazwy pasoŝytów człowieka wskazać przyczyny zanieczyszczeń środowiska podać przykłady odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody wskazać miejsca w najbliŝszej okolicy, w których moŝna wypocząć Wymagania na ocenę dostateczną wyjaśnić zasady pracy na lekcjach przyrody odróŝnić elementy przyrody oŝywionej i nieoŝywionej załoŝyć dziennik obserwacji przyrody zgodnie z instrukcją podaną przez nauczyciela odróŝniać poszczególne przedmioty słuŝące do obserwacji obserwować obiekty za pomocą mikroskopu wykonać schematyczny rysunek obserwowanego obiektu w dowolny sposób wyznaczyć kierunki główne nazywa kierunki pośrednie wyjaśnić pojęcia: wschód, zachód, górowanie Słońca zaplanować działania, które ułatwią zwierzętom przetrwanie zimy nazwać rodzaje opadów odczytać temperaturę dodatnią i ujemną dokonać pomiaru ilości opadów na podstawie obserwacji określić właściwości drewna, metalu, wody, powietrza podać przykłady substancji będących w róŝnych stanach skupienia scharakteryzować rolę wody występującej w stanie ciekłym
nazwać przemiany zachodzące między róŝnymi stanami skupienia na podstawie schematu omówić obieg wody w przyrodzie wyjaśnić, w jakim celu prowadzimy hodowle określić zasady postępowania z hodowanymi organizmami wskazać przykłady narządów roślin i zwierząt wymienić róŝne sposoby poruszania się zwierząt wyjaśnić w jakim celu organizmy rozmnaŝają się wskazać części roślin słuŝące do rozmnaŝania bezpłciowego wyjaśnić co nazywamy łańcuchem pokarmowym wskazać sposoby i przykłady obrony roślin i zwierząt przed wrogami wskazać róŝnice między planem a mapą odczytać obiekty przedstawione na planie, wykorzystując znaki topograficzne korzystając z indeksu nazw, wyszukać na planie nazwy ulic wskazać na rysunku: wysokość względną, bezwzględną, podnóŝe, szczyt opisać zmiany w wyglądzie góry, które są efektem działania wód opadowych określić, w jaki sposób człowiek przekształca krajobraz rozpoznać formy terenu wskazać na mapie połoŝenie wód słonych i słodkich wymienić przykładowe organizmy Ŝyjące w wodach słodkich i słonych porównać zachowanie się przedmiotów w powietrzu i w wodzie wskazać przystosowanie ryb do Ŝycia w wodzie określić warunki panujące w górnym i dolnym biegu rzeki scharakteryzować warunki panujące w wysokich górach i na pustyni scharakteryzować znaczenie lasów wymienić przykłady organizmów Ŝyjących w poszczególnych piętrach lasu określić znaczenie gospodarcze łąki wyjaśnić, dlaczego nie wolno wypalać traw rozpoznać cztery podstawowe zboŝa uprawiane w Polsce wymienić rośliny okopowe rozpoznać pospolite szkodniki upraw odczytać z mapy nazwy krain geograficznych, miast, rzek nazwać podstawowe narządy i układy człowieka określić rolę układu pokarmowego, oddechowego, ruchu wskazać główne elementy szkieletu określić rolę szkieletu wymienić skutki nadmiernego obciąŝenia jednej kończyny nazwać rodzaje urazów załoŝyć opatrunek podać przykłady zawierających duŝą ilość białek, cukrów, tłuszczów, witamin i soli mineralnych wyjaśnić, dlaczego nie moŝna jeść ciągle tych samych pokarmów na podstawie analizy diagramu wymienić składniki, z których zbudowane jest ciało człowieka nazwać narządy tworzące układ pokarmowy wyjaśnić, dlaczego waŝne jest dokładne Ŝucie pokarmu wyjaśnić, dlaczego naleŝy spoŝywać pokarmy świeŝo przygotowane opisać drogę wdychanego powietrza wyjaśnić, w jaki sposób organizm wykorzystuje pokarm wskazać sytuacje, w których wzrasta zapotrzebowanie człowieka na tlen
nazwać podstawowe narządy budujące układ nerwowy podać przykłady skutków alkoholizmu wskazać róŝnice w budowie i psychice kobiety i męŝczyzny nazwać męskie i Ŝeńskie narządy rozrodcze wyjaśnić, dlaczego naleŝy dbać o higienę narządów rozrodczych nazwać etapy po narodzeniu wyjaśnić, dlaczego niektórzy dojrzewają wcześniej wymienić zmiany w zachowaniu podczas dojrzewania wymienić objawy i czynniki sprzyjające występowaniu chorób zakaźnych wymienić przyczyny chorób nowotworowych wyjaśnić, jak naleŝy postępować w stosunku do osób niepełnosprawnych wymienić czynniki ułatwiające kształtowanie odporności na choroby wymienić przyczyny zatruć pokarmowych wymienić sposoby konserwowania Ŝywności wymienić przyczyny chorób pasoŝytniczych wskazać zasady zapobiegania chorobom odzwierzęcym wyjaśnić, jak naleŝy postępować, aby zmniejszyć ilość śmieci wyjaśnić, dlaczego naleŝy ograniczyć zakup towarów w opakowaniach jednorazowych Wymagania na ocenę dobrą wyjaśnić, dlaczego wymienione elementy środowiska stanowią przyrodę nieoŝywioną scharakteryzować czynniki warunkujące istnienie Ŝycia uzasadnić konieczność posiadania kaŝdej z cech przez obserwatora wskazać jakie elementy przyrody moŝna obserwować uzasadnić, dlaczego obserwacja jest głównym źródłem wiedzy o przyrodzie na podstawie obserwacji dokonać porównań nazwać części mikroskopu scharakteryzować sposoby wyznaczania kierunków wyznaczyć kierunki główne posługując się kompasem wymienić daty rozpoczęcia się pór kalendarzowych roku wyjaśnić pojęcia: dzień równonocy, przesilenie letnie, przesilenie zimowe wyjaśnić, dlaczego lato jest okresem pełni Ŝycia i rozwoju wyjaśnić w jaki sposób powstają opady scharakteryzować rodzaje wiatrów odczytać wysokość ciśnienia sporządzić mapę pogody, wykorzystując znaki graficzne określić właściwości dowolnie wybranej substancji załoŝyć hodowlę kryształów określić warunki do zmiany stanu skupienia wody wyjaśnić, w jaki sposób powstają źródła i rzeki zaplanować obserwacje na podstawie załoŝonej hodowli wykonać zielnik prowadzić dziennik obserwacji hodowanych zwierząt klasyfikować organizmy na jedno- i wielokomórkowe
wyjaśnić, na czym polega samoŝywność i cudzoŝywność wyjaśnić cel wymiany gazowej u roślin i zwierząt nazwać dwa podstawowe sposoby rozmnaŝania uzasadnić nazwy ogniw łańcuch pokarmowego oraz ich kolejność zdefiniować skalę planu zapisać i odczytać skalę liczbową, mianowaną i podziałkę liniową wyjaśnić na czym polega orientowanie planu odczytać z mapy poziomicowej wysokość względną i bezwzględną określić wysokości bezwzględne nizin, gór, wyŝyn wyjaśnić pojęcie depresji wyjaśnić, w jaki sposób woda niszczy skały wyjaśnić pojęcia: dolina, kotlina odróŝnić pagórek od góry scharakteryzować warunki Ŝycia w środowisku wodnym wyjaśnić róŝnice między wodami stojącymi a płynącymi wyjaśnić w jaki sposób oddychają organizmy wodne wyjaśnić, dlaczego organizmy wodne mogą przetrwać zimę przy dnie zbiorników wymienić czynniki warunkujące Ŝycie na lądzie wyjaśnić, dlaczego lasy zaliczane są do bogactw naturalnych wymienić gatunki roślin występujące na łące podać przykłady wykorzystania zbóŝ i roślin okopowych wyjaśnić jakie rośliny nazywamy chwastami wskazać powiązania między róŝnymi czynnościami Ŝyciowymi w organizmie wyjaśnić na czym polega wypoczynek czynny i bierny wymienić objawy skręceń i złamań wyjaśnić, po co się odŝywiamy wyjaśnić rolę białek w organizmie opisać procesy zachodzące w jamie ustnej objaśnić, co dzieje się z pokarmem po zakończeniu trawienia wymienić podstawowe zasady Ŝywienia wyjaśnić cel wymiany gazowej wyjaśnić rolę układu nerwowego na przykładzie pracy mięśni wyjaśnić, dlaczego palenie papierosów jest groźne wyróŝnić zewnętrzne i wewnętrzne narządy rozrodcze Ŝeńskie narysować komórki rozrodcze wyjaśnić, na czym polega proces zapłodnienia opracować własny rozkład dnia wyjaśnić przyczyny trądziku młodzieńczego nazwać drobnoustroje wywołujące choroby zakaźne scharakteryzować wygląd i usposobienie osoby dotkniętej chorobą Downa wyjaśnić pojęcie profilaktyka wymienić objawy towarzyszące zatruciom wymienić przykładowe choroby odzwierzęce wyjaśnić pojęcie pasoŝyt wymienić objawy owsicy podzielić pasoŝyty na zewnętrzne i wewnętrzne wyjaśnić, dlaczego wzrasta liczba odpadów wyjaśnić, jaką rolę pełnią rośliny w oczyszczaniu powietrza
zaplanować i przeprowadzić doświadczenie określające zanieczyszczenie powietrza w róŝnych punktach wymienić nazwy kilku parków narodowych Wymagania na ocenę bardzo dobrą porównać zmiany zachodzące w przyrodzie oŝywionej ze zmianami w przyrodzie nieoŝywionej wyszukać informacje w atlasie, słowniku, encyklopedii dostrzegać szczegóły w obserwowanych obiektach wyciągnąć wnioski z prowadzonych obserwacji wymienić kolejność czynności podczas mikroskopowania wyznaczyć kierunki główne i pośrednie róŝnymi sposobami wyjaśnić, w jaki sposób wyznaczyć nocą kierunki, obserwując niebo scharakteryzować rasę wędrówki Słońca w ciągu roku wyjaśnić przyczyny odlotu ptaków i snu zimowego zwierząt wyjaśnić co to jest ciśnienie powietrza wyjaśnić co to jest wyŝ i niŝ atmosferyczny wyjaśnić jak powstają wiatry opisać pogodę w swoim regionie posługując się modelami, wyjaśnić pojęcia: atom, cząsteczka, substancja scharakteryzować rolę wody występującej w stanie gazowym wyjaśnić związek zachodzący między zmiana stanów skupienia a niszczeniem skał wyjaśnić rolę składników pogody w zmianach stanów skupienia wody zaplanować cel hodowli i obserwację dŝdŝownicy wymienić przykładowe organizmy roślinne i zwierzęce naleŝące do jednokomórkowych wskazać podobieństwa i róŝnice między organizmami jedno- i wielokomórkowymi wyjaśnić sposób produkowania pokarmu przez rośliny uzasadnić, Ŝe rośliny mają zdolność ruchu porównać sposób poruszania się organizmów Ŝywych i elementów przyrody nieoŝywionej scharakteryzować sposoby rozmnaŝania bezpłciowego wyjaśnić, na czym polega rozmnaŝanie płciowe wskazać przykłady innych niŝ pokarmowe zaleŝności między organizmami wyjaśnić rolę drobnoustrojów w łańcuchu pokarmowym na podstawie odległości na planie między obiektami obliczyć rzeczywiste wymiary zorientować plan za pomocą kompasu zorientować plan bez pomocy przyrządów określić formy terenu na podstawie mapy poziomicowej wyjaśnić pojęcie wietrzenia skał określić rolę wiatru jako rzeźbiarza krajobrazu podać przykłady form terenu powstałych na skutek działalności człowieka określić wysokości względne pagórka, wzgórza, góry wyjaśnić związek między głębokością zbiornika a ilością organizmów Ŝywych wymienić cechy charakterystyczne 3 grup organizmów, Ŝyjących w środowisku wodnym wyjaśnić w jaki sposób rzeka rzeźbi krajobraz porównać przystosowania organizmów Ŝyjących w dolnym i górnym biegu rzeki
wyjaśnić w jaki sposób powstaje gleba wyjaśnić co to jest próchnica wskazać powiązania między organizmami łąki wyjaśnić rolę organizmów glebowych, Ŝyjących na łące wymienić gatunki zbóŝ, z których wyrabia się mąkę, kaszę porównując barwy na mapie z barwami w legendzie, odczytuje wysokości form terenu wskazuje elementy krajobrazu Polski ukształtowane przez lądolód wyjaśnić, na czym polega zaleŝna i niezaleŝna od naszej woli praca mięśni podać przykłady mięśni pracujących bez naszej woli wyjaśnić, dlaczego naleŝy unieruchomić kończynę w przypadku zwichnięcia czy złamania wyjaśnić, do czego organizm zuŝywa energię zawartą w pokarmach opisać skutki niedoboru witamin wyjaśnić, dlaczego pokarmy bogate w witaminy naleŝ spoŝywać na surowo uzasadnić, dlaczego wegetarianizm jest niewskazany w okresie dojrzewania wskazać miejsca, w których pokarm ulega obróbce chemicznej wymienić skutki niewłaściwego odŝywiania się zaplanować jadłospis na 2 dni określić rolę krwi w procesie wymiany gazowej wyjaśnić jaki związek zachodzi między odŝywianiem a oddychaniem przygotować dane na temat skutków sięgania po uŝywki określić funkcje poszczególnych części ukł. rozrodczego wyjaśnić wpływ trybu Ŝycia matki na rozwijający się płód wskazać, jakie zmiany pojawiają się w psychice podczas okresu dojrzewania wyjaśnić, w jakich sytuacjach zapadamy na choroby zakaźne wyjaśnić pojęcia: choroba wrodzona, alergia wyjaśnić zasady postępowania w przypadku zachorowania na chorobę zakaźną scharakteryzować świnkę, odrę, róŝyczkę wskazać róŝnice między odpornością wrodzoną a nabytą wyjaśnić czym się róŝni szczepionka od surowicy opisać zachowanie zwierząt chorych na wściekliznę wykazać sytuacje i miejsca, w których moŝe dojść do zakaŝenia się pasoŝytami na przykładzie tasiemca wymienić cechy przystosowujące go do pasoŝytniczego trybu Ŝycia wyjaśnić na czym polega proces samooczyszczania się wód wyjaśnić jak powstają kwaśne deszcze wyjaśnić związek czystości środowiska a stanem zdrowia mieszkańców wskazać połoŝenie kilku parków narodowych Wymagania na ocenę celującą Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: uzyskał wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania przyrody w danej klasie; potrafi twórczo i samodzielnie myśleć oraz rozwijać własne uzdolnienia sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów przyrodniczych; potrafi w praktyce wykorzystać swoje wiadomości, proponuje rozwiązania nietypowe