Wymagania edukacyjne przyroda- klasa IV dostosowane do indywidualnych możliwości ucznia

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne przyroda- klasa IV dostosowane do indywidualnych możliwości ucznia Opinia PPP Tytuł rozdziału Numer Wymagania konieczne Wymagania Wymagania Wymagania w podręczniku i temat lekcji (ocena dopuszczająca). podstawowe rozszerzające dopełniające Uczeń: (ocena dostateczna). (ocena dobra).uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: Uczeń: 1. Przyroda i jej 1. Poznajemy wymienia dwa wyjaśnia znaczenie wymienia cechy podaje przykłady składniki składniki przyrody elementy przyrody pojęcia przyroda ożywionych elementów powiązań przyrody nieożywionej wymienia trzy przyrody, wskazuje nieożywionej z przyrodą wymienia dwa składniki przyrody w najbliższym otoczeniu ożywioną elementy przyrody nieożywionej wytwory działalności ożywionej niezbędne do życia człowieka itrzy przykłady wytworów działalności człowieka 2. Jak poznawać 2. Jakimi sposobami wymienia zmysły omawia na porównuje ilość i rodzaj wyjaśnia, w jakim celu przyrodę? poznajemy przyrodę? umożliwiające przykładach, rolę informacji uzyskiwanych prowadzi się poznawanie poszczególnych za pomocą doświadczenia i otaczającego świata zmysłów w poszczególnych zmysłów, eksperymenty poznawaniu świata, wymienia cechy przyrodnicze wymienia źródła przyrodnika, określa rolę informacji o obserwacji w poznawaniu przyrodzie przyrody 3. Przyrządy 3. Przyrządy i podaje nazwy przyporządkowuje Proponuje przyrząd uzasadnia celowość i pomoce pomoce ułatwiające przyrządów służących przyrząd do odpowiedni do obserwacji obserwacji, omawia przyrodnika prowadzenie do prowadzenia obserwowanego konkretnego obiektu, sposób przygotowania obserwacji obserwacji w terenie, obiektu, określa wymienia najważniejsze obiektu do obserwacji przeprowadza charakterystyczne części mikroskopu mikroskopowej obserwację za pomocą cechy obserwowanych lupy lub lornetki, notuje obiektów dwa-trzy spostrzeżenia dotyczące obserwowanych obiektów 4. Określamy 4. W jaki sposób podaje nazwy podaje nazwy wyjaśnia, co to jest podaje przykłady kierunki określamy głównych kierunków głównych kierunków widnokrąg, samodzielnie wykorzystania w życiu geograficzne kierunki geograficznych geograficznych, wyznacza kierunki umiejętności wyznaczania geograficzne? wskazanych przez przyporządkowuje geograficzne za pomocą kierunków nauczyciela na skróty do nazw kompasu, wyjaśnia, w jaki geograficznych, potrafi

2 widnokręgu głównych kierunków sposób wyznacza się bezbłędnie wyznaczać wyznacza główne geograficznych, kierunki pośrednie kierunki główne i kierunki geograficzne określa warunki pośrednie za pomocą kompasu korzystania z kompasu 5. Co pokazujemy 5. Co to jest oblicza wymiary biurka wyjaśnia, jak powstaje wyjaśnia pojęcieskala rysuje plan pokoju na planach? plan? w skali 1:10 (C); rysuje plan, rysuje plan liczbowa, oblicza wymiary w skali 1:50 plan biurka w skali 1:10 dowolnego przedmiotu w różnych (C) przedmiotu w skali skalach, 1:10 (C) np. 1:5, 1:20, 1:50; 6. Jak czytamy 6.Czytamy plan wymienia rodzaje map, wyjaśnia pojęcia opisuje słowami fragment porównuje dokładność plany i mapy? miasta i mapę odczytuje informacje mapai legenda, terenu przedstawiony na planu miasta i mapy turystyczną zapisane w legendzie określa przeznaczenie planie lub mapie, turystycznej, odszukuje planu planu miasta i mapy przygotowuje zbiór na mapie wskazane turystycznej znaków kartograficznych obiekty rozpoznaje obiekty dla planu lub mapy przedstawione na najbliższej okolicy planie lub mapie za pomocą znaków kartograficznych 7. Jak się 7. Jak się orientować wskazuje kierunki określa położenie wyjaśnia, na czym polega orientuje mapę za pomocą orientować w w terenie? geograficzne na mapie, innych obiektów na orientowanie planu lub obiektów w terenie terenie? odszukuje na planie mapie w stosunku do mapy okolicy wskazany obiekt, np. kościół, szkołę podanego obiektu,potrafi posługiwać się kompasem Podsumowanie działu 1 1. Substancje 8. Otaczają nas wskazuje w najbliższym wymienia stany wyjaśnia, na czym polega klasyfikuje ciała stałe ze wokół nas substancje otoczeniu przykłady ciał skupienia, w jakich zjawisko rozszerzalności względu na właściwości, stałych, cieczy i gazów, występują substancje, cieplnej wyjaśnia, na czym polega wskazuje w najbliższym podaje dwa-trzy kruchość, plastyczność i otoczeniu dwa przykłady sprężystość, porównuje przykłady ciał wykorzystania właściwości ciał stałych, plastycznych, kruchych właściwości ciał cieczy i gazów i sprężystych stałych w życiu codziennym 2. Woda 9. Poznajemy stany wymienia stany wyjaśnia zasadę wymienia czynniki podaje przykłady z życia występuje skupienia wody skupienia wody działania termometru, wpływające na szybkość codziennego zmian w trzech w przyrodzie, podaje wyjaśniana czym parowania stanów skupienia wody stanach przykłady polega parowanie i skupienia występowania wody skraplanie wody

3 w różnych stanach skupienia, odczytuje wskazania termometru, wyjaśnia, na czym polega krzepnięcie i topnienie 3. Składniki pogody 10. Poznajemy wymienia przynajmniej wyjaśnia, co podaje, z czego mogą być wykazuje związek składniki pogody trzy składniki pogody, nazywamy pogodą zbudowane chmury pomiędzy porą roku rozpoznaje na dowolnej oraz pojęcia: upał, rozróżnia rodzaje osadów a występowaniem ilustracji rodzaje przymrozek, mróz, atmosferycznych na różnych zjawisk opadów, wyjaśnia, podaje nazwy osadów ilustracjach, wyjaśnia, atmosferycznych dlaczego burze są atmosferycznych czym jest ciśnienie groźne atmosferyczne, wyjaśnia, jak powstaje wiatr 4. Obserwujemy 11. Obserwujemy dobiera przyrządy do zapisuje temperaturę wymienia przyrządy odczytuje prognozę pogodę pogodę pomiaru trzy dodatnią i ujemną, służące do obserwacji pogody przedstawioną za składników pogody, omawia sposób meteorologicznych, pomocą znaków odczytuje temperaturę pomiaru oraz dokonuje pomiaru graficznych powietrza z termometru jednostki składników składników pogody cieczowego, odczytuje pogody, prowadzi prowadzi kalendarz symbole umieszczone tygodniowy kalendarz pogody na mapie pogody, pogody na podstawie przedstawia stopień obserwacji wybranych zachmurzenia za składników pogody, pomocą symboli, określa aktualny przedstawia rodzaj stopień zachmurzenia opadów za pomocą nieba na podstawie symboli obserwacji 5. Wędrówka 12. Wędrówka wyjaśnia pojęcia omawia pozorną określa zależność między porównuje wysokość Słońca po niebie Słońca po niebie wschód Słońca, wędrówkę Słońca nad wysokością Słońca a Słońca nad widnokręgiem zachód Słońca widnokręgiem, temperaturą powietrza oraz długość cienia podaje daty omawia zmiany wyjaśnia pojęcie podczas górowania rozpoczęcia temperatury powietrza górowanie Słońca, omawia w poszczególnych porach kalendarzowych w ciągu dnia, zmiany w pozornej roku pór roku, podaje po wyjaśnia pojęcia wędrówce Słońca nad trzy przykłady równonoc przesilenie, widnokręgiem zmian omawia cechy pogody w poszczególnych porach zachodzących w poszczególnych roku Podsumowanie w przyrodzie ożywionej w poszczególnych porach roku porach roku

4 działu 2 1. Organizmy mają 13. Poznajemy budowę Wyjaśnia, po czym wyjaśnia pojęcia charakteryzuje czynności podaje przykłady różnych wspólne cechy i czynności życiowe rozpozna organizm, organizm życiowe organizmów sposobów wykonywania organizmów wymienia przynajmniej jednokomórkowy, omawia cechy tych samych czynności trzy czynności życiowe organizm rozmnażania płciowego przez organizmy (np. organizmów, omawia wielokomórkowy, i bezpłciowego ruch, wzrost) porównuje jedną wybraną przez podaje rozmnażanie płciowe z siebie czynność życiową charakterystyczne rozmnażaniem organizmów, odróżnia cechy organizmów, bezpłciowym przedstawione na wymienia ilustracji organizmy czynności życiowe jednokomórkowe od organizmów wielokomórkowych 2. Organizmy różnią 14. Jak odżywiają się określa, czy podany dzieli organizmy wyjaśnia pojęcia: organizm omawia sposób się sposobem rośliny i dla jakich organizm jest cudzożywne ze samożywny, organizm wytwarzania pokarmu odżywiania organizmów są samożywny, czy względu na rodzaj cudzożywny,wymienia przez rośliny, określa pożywieniem? cudzożywny, podaje pokarmu, podaje cechy roślinożerców, rolę, jaką odgrywają w 15. W jaki sposób przykłady organizmów przykłady wymienia, podając przyrodzie zwierzęta organizmy cudzożywnych: organizmów przykłady, sposoby odżywiające się cudzożywne mięsożernych, roślinożernych, dzieli zdobywania pokarmu przez szczątkami glebowymi, zdobywają pokarm? roślinożernych i mięsożerców na organizmy cudzożywne, wyjaśnia, na czym wszystkożernych, drapieżniki podaje przykłady zwierząt polega pasożytnictwo wskazuje na ilustracji i padlinożerców, odżywiających się charakterystyczne wyjaśnia, na czym szczątkami glebowymi, cechy drapieżników polega wymienia przedstawicieli wszystkożerność pasożytów 3. Zależności 16. układa łańcuch wyjaśnia, czym są wyjaśnia nazwy ogniw omawia rolę destruentów pokarmowe między Poznajemyzależności pokarmowy z podanych zależności łańcucha pokarmowego, w łańcuchu pokarmowym organizmami pokarmowemiędzy organizmów, układa pokarmowe, podaje wyjaśnia, co to jest sieć organizmami jeden łańcuch nazwy ogniw łańcucha pokarmowa pokarmowy pokarmowego 4.Rośliny i zwierzęta 17. Obserwujemy rośliny wymienia korzyści podaje trzy przykłady rozpoznaje wybrane opisuje szkodliwość wokół nas i zwierzęta wynikające z uprawy roślin stosowanych rośliny doniczkowe, zwierząt zamieszkujących roślin w domu i jako przyprawy do wyjaśnia, jakie znaczenie nasze domy, formułuje ogrodzie, podaje potraw, wyjaśnia, ma znajomość wymagań apel do osób mających przykłady zwierząt dlaczego decyzja o życiowych uprawianych zamiar hodować zwierzę hodowanych w hodowli zwierzęcia roślin, określa cel lub podarować je domach przez powinna być hodowania zwierząt w w prezencie człowieka, podaje dokładnie domu, wyjaśnia, dlaczego przykład drobnego przemyślana, omawia nie wszystkie zwierzęta zwierzęcia żyjącego zasady opieki nad możemy hodować w w domach, zwierzętami, podaje domu, wskazuje źródła rozpoznaje trzy przykłady dzikich informacji na temat

5 zwierzęta żyjące w zwierząt żyjących w hodowanych zwierząt ogrodach mieście, wykonuje wyjaśnia, dlaczego coraz zielnik (pięć okazów) więcej dzikich zwierząt przybywa do miast Podsumowaniedziału 3 1. Trawienie 18. podaje przykłady wymienia składniki omawia rolę składników omawia rolę witamin, i wchłanianie Poznajemyskładniki produktów bogatych w pokarmowe, pokarmowych w wymienia wybrane pokarmu pokarmu białka, cukry, tłuszcze, przyporządkowuje organizmie wymienia objawy niedoboru jednej witaminy podane pokarmy do produkty zawierające sole z poznanych witamin, omawiaznaczenie wody wskazanej grupy mineralne omawia rolę soli dla organizmu pokarmowej mineralnych w organizmie 19. Jak wskazuje na modelu wymienia narządy wyjaśnia pojęcie wyjaśnia rolę enzymów przebiegatrawienie położenie budujące przewód trawienie,opisuje drogę trawiennych, wskazuje i wchłanianiepokarmu? poszczególnych pokarmowy, omawia pokarmu w organizmie, narządy, w których narządów przewodu rolę układu omawia, co dzieje się w zachodzi mechaniczne pokarmowego, pokarmowego, podaje organizmie po i chemiczne wyjaśnia, dlaczego zasady higieny układu zakończeniu trawienia przekształcanie pokarmu należy dokładnie żuć pokarmowego pokarmu pokarm, uzasadnia konieczność mycia rąk przed każdym posiłkiem 2. Układ krwionośny 20. Jaką rolę odgrywa wskazuje na schemacie omawia rolę serca i wymienia funkcje układu wyjaśnia, jak należy dbać transportuje krew układ krwionośny? serce i naczynia naczyń krwionośnych, krwionośnego, wyjaśnia, o układ krwionośny, krwionośne, wymienia na schemacie czym jest tętno, podaje przykłady rodzaje naczyń pokazuje omawiarolę układu produktów krwionośnych, mierzy poszczególne rodzaje krwionośnegow transporcie żywnościowych puls podaje dwa naczyń krwionośnych substancjiw organizmie, korzystniewpływających przykłady zachowań proponuje zestaw prostych na pracę układu korzystnie ćwiczeń poprawiających krwionośnego wpływających na pracę funkcjonowanie układu układu krążenia krwionośnego 3. Układ 21. Jak oddychamy? pokazuje na modelu lub wymienia narządy określa cel wymiany wyjaśnia, na czym oddechowy planszy dydaktycznej budujące drogi gazowej, omawia rolę polegawspółpraca zapewnia położenie narządów oddechowe, wyjaśnia, poszczególnych narządów układów pokarmowego, wymianę budujących układ co dzieje się z układu oddechowego krwionośnego i gazową oddechowy, wymienia powietrzem podczas oddechowego zasady higieny układu wędrówki przez drogi oddechowego oddechowe, określa rolę układu oddechowego, opisuje

6 zmiany w wyglądzie części piersiowej tułowia podczas wdechu i wydechu 4. Szkielet i mięśnie 22. Jakie układy wskazuje na sobie, wymienia elementy rozróżnia rodzaje na modelu lub planszy umożliwiają ruch narządów modelu lub planszy budujące układ ruchu, połączeń kości, podaje wskazuje kości umożliwiają elementy szkieletu; podaje nazwyi nazwy głównych o różnych kształtach, organizmowi ruch? wyjaśnia pojęcie stawy; wskazuje główne stawów u człowieka, omawia pracę mięśni omawia dwie zasady elementy szkieletu, wyjaśnia, w jaki sposób szkieletowych higieny układu ruchu wymienia trzy funkcje mięśnie są połączone szkieletu; wymienia ze szkieletem zasady higieny układu ruchu 5. Układ nerwowy 23. Jak organizm Wskazujena planszy omawia rolę omawia, korzystając wymienia zadania kontroluje pracę odbiera informacje położenie układu poszczególnych z planszy, w jaki sposób mózgu, rdzenia organizmu z otoczenia? Narząd nerwowego, wskazuje narządów zmysłów, powstaje obraz kręgowego i nerwów, wzroku na planszy lub modelu omawia rolę skóry oglądanego obiektu, podaje wspólną cechę 24. Jak organizm położenie narządów jako narządu zmysłu, wskazuje na planszy narządów zmysłu odbiera informacje z zmysłów;wymienia wymienia zasady elementy budowy oka: węchu i smaku, otoczenia? Narządy: zadania narządów higieny oczu i uszu soczewkę, siatkówkę uzasadnia, że układ węchu, smaku, słuchu smaku i powonienia i źrenicę, wskazuje na nerwowy koordynuje i dotyku wymienia, podając planszy małżowinę uszną, pracę wszystkich przykłady, rodzaje przewód słuchowy i błonę narządów zmysłów smaków, wymienia dwa bębenkową, omawia zachowania zasady higieny układu niekorzystnie nerwowego wpływające na układ nerwowy 6. Układ 25. Jak jest wskazuje na planszy wymienia narządy omawia rolę wyjaśnia przyczyny rozrodczy zbudowany układ położenie narządów tworzące żeński i poszczególnych różnic w budowie układu umożliwia rozrodczy? układu rozrodczego, męski układ narządów układu rozrodczego żeńskiego wydawanie na rozpoznaje komórki rozrodczy, określa rozrodczego i męskiego, omawia świat rozrodcze: męską rolę układu przebieg rozwoju nowego potomstwa i żeńską, wyjaśnia rozrodczego, omawia organizmu, wskazuje na pojęcie zapłodnienie zasady higieny planszy narządy układu układu rozrodczego, rozrodczego męskiego i wskazuje na planszy żeńskiego miejsce rozwoju nowego organizmu 7. Dojrzewanie to 26. Dojrzewanie to podaje przykłady wymienia opisuje zmiany psychiczne wyjaśnia, na przykładach, czas wielkich zmian czas wielkich zmian zmian w organizmie zmiany fizyczne zachodzące w okresie czym jest świadczących o zachodzące w dojrzewania odpowiedzialność rozpoczęciu okresu okresie

7 dojrzewania u własnej dojrzewania płci; podaje dwa u dziewcząt i przykłady zmian w chłopców; funkcjonowaniu skóry omawia zasady w okresie dojrzewania higieny, których należy przestrzegać w okresie dojrzewania Podsumowanie działu 4 1. Zdrowy styl 27. Jak dbać o higienę? wymienia co najmniej podaje zasady wymienia wyjaśnia, czym jest życia trzyzasady zdrowego prawidłowego (wszystkie)zasady zdrowy styl życia; stylu życia, korzystając odżywiania wyjaśnia, zdrowego stylu życia; omawia skutki z piramidy zdrowego dlaczego należy dbać wyjaśnia rolę aktywności niewłaściwego żywienia i aktywności o higienę skóry; fizycznej w zachowaniu odżywiania się, fizycznej, wskazuje opisuje sposób zdrowia; opisuje sposób ;wyjaśnia,na czym polega produkty, które należy pielęgnacji paznokci; pielęgnacjiskóry ze higiena osobista; podaje spożywać w dużych i w wyjaśnia, na czym szczególnym sposoby uniknięcia małych polega właściwy uwzględnieniem okresu zakażenia się grzybicą ilościachwyjaśnia, dobór odzieży, podaje dojrzewania; wyjaśnia, na dlaczego ważna jest przykłady czym polega higiena jamy czystość rąk; omawia wypoczynku czynnego ustnej sposób dbania o zęby; i biernego wymienia dwie zasady bezpieczeństwa podczas zabaw na świeżym powietrzu 2. Choroby, 28. Poznajemy wymienia drogi wymienia przyczyny wyjaśnia, czym są porównuje objawy którymi choroby zakaźne wnikania do organizmu chorób zakaźnych; szczepionki; wymienia przeziębienia z objawami można się człowieka wymienia nazwy sposoby zapobiegania grypy i anginy; zarazić drobnoustrojów chorób chorobom przenoszonym klasyfikuje pasożyty na chorobotwórczych; przenoszonych drogą drogą oddechową; wewnętrzne i zewnętrze, wymienia trzy zasady, oddechową; omawia wymienia szkody, które podaje przykłady których przestrzeganie objawy wybranej pasożyty powodują w pasożytów; pozwoli uniknąć chorób choroby przenoszonej organizmie;omawia charakteryzuje pasożyty przenoszonych drogą drogą oddechową; objawy zatruć wewnętrzne człowieka; oddechową; wymienia omawia przyczyny opisuje objawy trzy zasady, których zatruć; określa wybranych chorób przestrzeganie pozwoli zachowania zakaźnych; wymienia uniknąć chorób zwierzęcia, które drobnoustroje mogące przenoszonych drogą mogą świadczyć o wnikać do organizmu pokarmową tym, że jest ono chore przez uszkodzoną skórę

8 na wściekliznę 3. Jak sobie radzić 29. Jak uniknąć wymienia określa zasady wymienia omawia sposób w niebezpiecznych niebezpiecznych zjawiskapogodowe, postępowania w czasie charakterystyczne cechy postępowania po sytuacjach? sytuacji w naszym które mogą stanowić burzy, gdy przebywa muchomora ukąszeniu przez żmiję; otoczeniu? zagrożenie; odróżnia się w domu lub poza sromotnikowego; rozpoznaje dziko rosnące muchomora nim; rozpoznaje wymienia objawy zatrucia rośliny trujące sromotnikowego od owady, które mogą grzybami innych grzybów; określa być groźne sposób postępowania po użądleniu 30.Niebezpieczeństwa omawia zasady podaje przykłady omawia zasady pierwszej omawia zasady i pierwsza pomoc postępowania podczas trujących roślin pomocy po kontakcie ze postępowania w w domu pielęgnacji roślin hodowanych w domu; środkami czystości przypadku oparzeń hodowanych w domu; przyporządkowuje podaje przykłady nazwę zagrożenia do środków czystości, symboli które stwarzają umieszczanych na zagrożenia dla zdrowia; opakowaniach; wymienia rodzaje urazów skóry omawia sposób postępowania przy otarciach i skaleczeniach 4. Uzależnienia są 31. Uzależnienia i ich podaje przynajmniej podaje przykłady wyjaśnia, na czym polega wyjaśnia, czym jest groźne skutki dwa przykłady substancji, które mogą palenie bierne; uzależnienie; negatywnego wpływu uzależniać, podaje wymieniaskutki charakteryzuje substancje dymu tytoniowego przykłady skutków przyjmowania narkotyków; znajdujące się w dymie i alkoholu na organizm działania alkoholu na wyjaśnia, czym jest papierosowym ;uzasadnia człowieka; opisuje organizm ; podaje asertywność koniecznośćzachowań zachowanie świadczące przykłady sytuacji, asertywnych; uzasadnia, o mogącym rozwinąć w których należy dlaczego napoje się uzależnieniu od zachować się energetyzujące nie są komputera lub asertywnie obojętne dla zdrowia telefonu;prezentuje zachowanie asertywnew wybranej sytuacji Podsumowanie działu 5 1. Co to jest 32. Co to jest rozpoznaje na zdjęciach wyjaśnia, do czego wyjaśnia pojęcie: opisuje krajobraz krajobraz? krajobraz? rodzaje odnoszą się nazwy krajobraz; wymienia najbliższej okolicy krajobrazów;podaje krajobrazów; składniki, które należy przykłady krajobrazu wymienia rodzaje uwzględnić, opisując naturalnego; wymienia krajobrazów krajobraz; omawia cechy

9 nazwy krajobrazów (naturalny, poszczególnych kulturowych; określa kulturowy); wyjaśnia krajobrazów kulturowych; rodzaj krajobrazu pojęcie: krajobraz wskazuje składniki najbliższej okolicy kulturowy; wskazuje naturalne w krajobrazie w krajobrazie najbliższej okolicy najbliższej okolicy składniki, które są wytworami człowieka 2. Ukształtowanie 33. Poznajemy formy rozpoznaje na ilustracji omawia na podstawie opisuje wklęsłe formy klasyfikuje wzniesienia terenu terenu formy terenu; wyjaśnia, ilustracji elementy terenu; opisuje formy na podstawie ich czym są równiny; wzniesienia; wskazuje terenu dominujące w wysokości; omawia wykonuje modele formy terenu w krajobrazie najbliższej elementy doliny wzniesienia i doliny krajobrazie najbliższej okolicy okolicy 3. Czy wszystkie 34. Czy wszystkie przyporządkowuje podaje nazwy grup opisuje budowę skał omawia proces skały są twarde? skały są twarde? jedną dwie okazane skał; podaje litych, zwięzłych i luźnych powstawania gleby skały przykłady skał litych, do poszczególnych zwięzłych i luźnych grup 4. Wody słodkie 35. Wody słodkie podaje przykłady wód podaje przykłady wód wyjaśnia pojęcia: wody charakteryzuje wody i wody słone i wody słone słonych ;wskazuje na słodkich, wskazuje słodkie, wody słone; słodkie występujące na mapie przykład wód różnice między porównuje rzekę z kanałem Ziemi; omawia, jak stojących i płynących oceanem a morzem, śródlądowym powstają bagna; w najbliższej okolicy wymienia różnice charakteryzuje wody między jeziorem a płynące stawem 5. Krajobraz 36. Krajobraz wczoraj rozpoznaje na zdjęciach wymienia, podając omawia zmiany podaje przykłady wczoraj i dziś i dziś krajobraz przykłady, od czego w krajobrazie wynikające działalności człowieka, kulturowy;podaje dwa- pochodzą nazwy z rozwoju rolnictwa; z które prowadzą do trzy przykłady zmian w miejscowości; podaje rozwojem przemysłu; przekształcenia krajobrazie najbliższej przykłady zmian wyjaśnia pochodzenie krajobrazu; wskazuje okolicy w krajobrazach nazwy swojej źródła, z których można kulturowych miejscowości uzyskać informacje o historii swojej miejscowości 6. Obszary 37. Obszary wymienia dwie-trzy wyjaśnia, co to są wyjaśnia cel ochrony wskazuje różnice między i obiekty chronione i obiekty chronione formy ochrony przyrody parki narodowe; przyrody; wyjaśnia, co to parkiem narodowym a w Polsce; podaje dwa- podaje przykłady są rezerwaty przyrody; parkiem krajobrazowym; trzy przykłady obiektów, które są wyjaśnia różnice między na podstawie mapy ograniczeń pomnikami przyrody; ochroną ścisłą a ochroną w podręczniku lub atlasie obowiązujących omawia sposób czynną; podaje przykład podaje przykłady na obszarach zachowania się na obszaru chronionego lub pomników przyrody chronionych; wyjaśnia, obszarach pomnika przyrody ożywionej i nieożywionej

10 na czym polega ochrona chronionych znajdującego się na terenie Polski i ścisła w najbliższej okolicy swojego województwa Podsumowanie działu 6 1. Warunki życia 38. Poznajemy podaje trzy omawia, popierając omawia, na przykładach, wyjaśnia pojęcie w wodzie warunki życia przystosowania ryb do przykładami, przystosowania roślin do plankton; w wodzie życia w wodzie; przystosowania ruchu wód; omawia sposób wymienia dwa zwierząt do życia w pobierania tlenu przez przykłady innych wodzie; wyjaśnia, organizmy wodne przystosowań dzięki czemu organizmów do życia zwierzęta wodne w wodzie mogą przetrwać zimę 2. Z biegiem rzeki 39. Poznajemy rzekę wskazuje na ilustracji podaje po dwie trzy wymienia cechy, którymi porównuje świat elementy rzeki: źródło, nazwy organizmów różnią się poszczególne roślin i zwierząt bieg górny, środkowy, żyjących w górnym, odcinki rzeki; porównuje w górnym, dolny, ujście środkowym i dolnym warunki życia w środkowym i biegu rzeki; omawia poszczególnych biegach dolnym biegu warunki panujące rzeki) rzeki; rozpoznaje w górnym biegu rzeki na ilustracjach organizmy charakterystyczn e dla każdego z biegów rzeki 3. Życie w jeziorze 40. Poznajemy przyporządkowuje na podaje nazwy stref charakteryzuje wyjaśnia pojęcie warunkiżycia schematycznym życia w jeziorze; przystosowania roślin plankton; charakteryzuje w jeziorze rysunku nazwy do stref wymienia grupy do życia w strefie poszczególne strefy życia w jeziorze; roślin żyjących przybrzeżnej; wymienia jeziora; rozpoznaje na odczytuje z ilustracji w strefie czynniki warunkujące ilustracjach pospolite nazwy dwóch trzech przybrzeżnej; życie w poszczególnych zwierzęta związane organizmów żyjących rozpoznaje na strefach jeziora; wymienia z jeziorami w poszczególnych ilustracjach pospolite zwierzęta żyjące w strefie strefach jeziora rośliny wodne przybrzeżnej przytwierdzone do podłoża charakteryzuje przystosowania ptaków i ssaków do życia w strefie przybrzeżnej 4. Warunki życia na 41. Warunki życia na wymienia czynniki omawia charakteryzuje omawia negatywną lądzie lądzie warunkujące życie na przystosowania przystosowania roślin i i pozytywną rolę wiatru lądzie; omawia roślin do niskiej zwierząt zabezpieczające w życiu roślin; przystosowania lub wysokiej przed utratą wody; wymienia zwierząt do zmian temperatury wymienia przykłady przystosowania roślin do temperatury przystosowań chroniących wykorzystania światła

11 zwierzęta przed działaniem wiatru;) 5. Las ma budowę 42. Poznajemy budowę wskazuje warstwy lasu podaje nazwy warstw omawia wymagania charakteryzuje warstwową lasu i panujące w nim na planszy lasu; omawia zasady środowiskowe poszczególne warstwy warunki dydaktycznej lub zachowania się w wybranych gatunków lasu ilustracji; wymienia po lesie; rozpoznaje zwierząt żyjących w dwa gatunki pospolite organizmy poszczególnych organizmów żyjących żyjące warstwach lasu w dwóch wybranych w poszczególnych warstwach lasu; podaje warstwach lasu; trzy zasady zachowania rozpoznaje pospolite się w lesie grzyby jadalne 6. Jakie drzewa 43. Poznajemy różne podaje po dwa porównuje wygląd porównuje drzewa liściaste podaje przykłady drzew rosną w lesie? drzewa przykłady drzew igieł sosny i świerka; z iglastymi; rozpoznaje rosnących w lasach iglastych i liściastych; wymienia cechy rosnące w Polsce rośliny liściastych, iglastych rozpoznaje dwa drzewa budowy roślin iglaste; rozpoznaje i mieszanych iglaste i dwa liściaste iglastych ułatwiające przynajmniej sześć ich rozpoznawanie, gatunków drzew np. kształt i liczba liściastych; wymienia typy igieł, kształt lasów rosnących w Polsce i wielkość szyszek; wymienia cechy ułatwiające rozpoznawanie drzew liściastych 7. Na łące 44. Na łące podaje dwa przykłady wymienia cechy łąki; Omawia zmiany przyporządkowuje nazwy znaczenia łąki; wymienia zwierzęta zachodzące na łące gatunków roślin wyjaśnia, dlaczego nie mieszkające na łące w różnych porach roku; do charakterystycznych wolno wypalać traw; i żerujące na niej; rozpoznaje przynajmniej barw łąki ; uzasadnia, że rozpoznaje przedstawia w formie pięć gatunków roślin łąka jest środowiskiem przynajmniej trzy łańcucha występujących na łące; życia wielu zwierząt gatunki poznanych pokarmowego proste wyjaśnia, w jaki sposób roślin łąkowych zależności ludzie wykorzystują łąki pokarmowe między organizmami żyjącymi na łące 8. Na polu 45. Na polu uprawnym Wymienia nazwy zbóż; omawia sposoby wyjaśnia pojęcia zboża podaje przykłady innych uprawnym rozpoznaje na wykorzystywania ozime, zboża jare; podaje upraw niż zboża i ilustracjach owies, roślin zbożowych; przykłady warzywa, wskazując pszenicę i żyto; podaje rozpoznaje nasiona wykorzystywania sposoby ich przykłady warzyw trzech zbóż; wyjaśnia, uprawianych warzyw; wykorzystywania; uprawianych na polach; które rośliny wymienia przedstawia zależności wymienia dwa nazywamy chwastami; sprzymierzeńców występujące na polu

12 Podsumowanie działu 7 szkodniki upraw człowieka w walce ze w formie łańcucha polowych szkodnikami upraw pokarmowego; polowych rozpoznaje zboża rosnące w najbliższej okolicy