OCENA PARAMETRÓW GENETYCZNYCH CECH UśYTKOWOŚCI MLECZNEJ KRÓW Z UWZGLĘDNIENIEM EFEKTU POZIOMU PRODUKCJI STADA CZĘŚĆ II.

Acta Sci. Pol., Zootechnica 5(2) 2006, 87 96 OCENA PARAMETRÓW GENETYCZNYCH CECH UśYTKOWOŚCI MLECZNEJ KRÓW Z UWZGLĘDNIENIEM EFEKTU POZIOMU PRODUKCJI STADA CZĘŚĆ II. POWTARZALNOŚĆ Anna Nienartowicz-Zdrojewska, Jolanta RóŜańska-Zawieja, Zbigniew Sobek Akademia Rolnicza w Poznaniu Streszczenie. Oszacowano współczynniki powtarzalności cech mleczności 488 990 krów uŝytkowanych w latach 1975 1992. Oceny dokonano przy uŝyciu modelu zwierzęcia(am). Obok typowych efektów w modelu uwzględniono efekt poziomu produkcji stada oraz efekt okręgu. Poziom stada miał znaczący wpływ na uzyskiwane wartości współczynników powtarzalności. Słowa kluczowe: bydło mleczne, model zwierzęcia, powtarzalność WSTĘP W badaniach zootechnicznych cechy analizuje się pod kątem właściwości waŝnych z punktu widzenia przydatności hodowlanej i wartości ekonomicznej. Do tych właściwości naleŝą między innymi: powtarzalność, odziedziczalność i stopień pokrewieństwa osobników, a do scharakteryzowania tych właściwości słuŝą odpowiednie miary zwane współczynnikami. Współczynniki są funkcjami komponentów wariancji. Problem oceny komponentów wariancji rozwiązuje się przy pomocy estymacji punktowej i przedziałowej, którym towarzyszy informacja o stopniu jej dokładności[sahai i in. 1985]. Powtarzalność jest waŝnym, aczkolwiek niedocenianym, parametrem genetycznym [Suzuki i VanVleck 1994]. Świadczy o tym znacznie mniejsze zainteresowanie autorów polskich i zagranicznych problemem powtarzalności niŝ korelacją i odziedziczalnością. Według Radomskiej[1984] powtarzalność pozwala uściślić wskaźnik odziedziczalności mierzonej wieloma powtórzeniami. Znajomość powtarzalności cech uŝytkowych pozwala na znaczne uproszczenie i skrócenie procesu kontroli uŝytkowości, zwłaszcza w stosunku do cech wysoko powtarzalnych. Celem niniejszej pracy było oszacowanie współczynników powtarzalności wydajności mleka(kg), wydajności tłuszczu(kg) oraz zawartości tłuszczu w mleku na tle zróŝni- Adres do korespondencji Corresponding author: dr inŝ. Anna Nienartowicz-Zdrojewska, Katedra Genetyki i Podstaw Hodowli Zwierząt, Akademia Rolnicza w Poznaniu, ul. Wołyńska 33, 60 637 Poznań, e-mail: cocker@jay.au.poznan.pl

88 A. Nienartowicz-Zdrojewska, J. RóŜańska-Zawieja, Z. Sobek cowanych warunków środowiskowych, wyraŝonych róŝnym poziomem produkcji stada bydła mlecznego. MATERIAŁ I METODY W badaniach wykorzystano informacje o 488 990 krowach mlecznych ocenianych w latach 1975 1992 w czterech okręgach. Liczba krów poddanych ocenie w poszczególnych okręgach kształtowała się następująco: Bydgoszcz 126 934, Olsztyn 125 731, Poznań 151 366, Wrocław 84 959. Dane pozyskano z ogólnopolskiego systemu SYMLEK. Dokładny opis badanej populacji znaleźć moŝna w pierwszej części artykułu(ss. 75 86). Oszacowań współczynników powtarzalności(r ), z uŝyciem pakietu ASREML[Glimour i in. 2001], dokonano przy pomocy modeli[nienartowicz-zdrojewska i in. 2003 a, b]: y ijklmno =L i +A ij +p ijr +H k +Y l +S m +B n +β(x j x)+e ijklmno,(model1.) y ijklmno =A i +p ir +H k +Y l +S m +B n +β(x j x)+e ijklmno,(model2.) gdzie: y ijklmno wartośćbadanejcechy, L i efekti-tegopoziomuprodukcji, H k efektk-tegostada, Y l efektl-tegoroku, S m efektm-tegosezonu, B n efektn-tejklasydolewugenówrasyhf, R i efekti-tegookręgu, β(x j x) efektregresjinadnidoju, A i efektlosowyi-tegozwierzęcia, A ij efektlosowyj-tegozwierzęciawi-tymokręgu(i-tympoziomieprodukcji), p ijr efektr-tyśrodowiskowytrwałydlaj-tegozwierzęcianai-tympoziomie, p ir efektr-tyśrodowiskowytrwałydlai-tegozwierzęcia, e ijklmno efektlosowy(błąd). WYNIKI Tabela 1 zawiera wartości współczynników powtarzalności, oszacowanych na podstawie baz danych niepodzielonych na podpopulacje względem poziomu produkcji stad. Obliczeń dokonano z uŝyciem modelu 2. bez efektu poziomu produkcji stad oraz za pomocą modelu 1. zawierającego dany efekt. Wartości powtarzalności oraz ich błędów standardowych, szacowane zgodnie z modelem 2. okazały się identyczne, co do wartości, w porównaniu z estymatorami uzyskanymi przy pomocy modelu 1. dla Bazy Danych Łącznie, okręgów olsztyńskiego i poznańskiego. Wyjątek stanowiły niewielkie róŝnice zanotowane w wartościach współczynników powtarzalności cech mleczności szacowanych modelami 1.i2.napodstawiepopulacjibydgoskiejiwrocławskiej.Ztegowzględuwtab.1ograniczono się do podania parametrów uzyskanych na drodze analizy modelem 1. Acta Sci. Pol.

Ocena parametrów genetycznych cech uŝytkowości mlecznej krów... Część II 89 W tabeli 1 podano równieŝ wartości współczynników odziedziczalności wraz z ich błędami oszacowań, obliczone na podstawie danych za trzy laktacje łącznie. W rozdziale pierwszym niniejszego opracowania zawarto informacje odnoście wartości współczynników odziedziczalności szacowanych w kolejnych laktacjach. Rysunki 1 3 przedstawiają wartości współczynników powtarzalności, oszacowanych na podstawie baz danych podzielonych pod względem średniego poziomu produkcji stad na sześć grup. Oszacowań dokonano przy pomocy modelu 2. bez efektu poziomu produkcji. Tabela 1. Współczynniki odziedziczalności i powtarzalności dla badanych cech mleczności bydła z Bazy Danych Łącznie(BDŁ) i poszczególnych okręgów(model 1.) Table 1. Heritabilities and repeatabilities evaluated for estimated traits for cows from Data Base(Total) allow for different production regions Cecha Trait Powtarzalność, r Repearability, r Błąd SE, r Standard Error, r Odziedziczalność, h 2 Heritability, h 2 Błąd SE, h 2 Standard Error, Baza Danych (łącznie) Data Base (total) KGM 0,399 0,0014 0,170 0,0029 KGT 0,370 0,0014 0,151 0,0027 KPRT 0,371 0,0014 0,230 0,0030 Bydgoszcz KGM 0,398 0,0028 0,198 0,0058 KGT 0,374 0,0028 0,175 0,0056 KPRT 0,423 0,0028 0,290 0,0062 Olsztyn KGM 0,403 0,0025 0,137 0,0051 KGT 0,372 0,0026 0,120 0,0049 KPRT 0,353 0,0027 0,226 0,0054 Poznań KGM 0,378 0,0025 0,159 0,0052 KGT 0,344 0,0025 0,130 0,0048 KPRT 0,333 0,0026 0,170 0,0052 Wrocław KGM 0,419 0,0034 0,185 0,0070 KGT 0,392 0,0035 0,178 0,0068 KPRT 0,378 0,0036 0,241 0,0075 KGM wydajność mleka, kg trzy laktacje łącznie milk yield for 3 lactations jointly. KGT wydajnośćtłuszczu,kg fatyield. KPRT zawartośćtłuszczuwmleku,% fatcontent. r współczynnik powtarzalności coefficient of repeatability. SE(r ) błąd standardowy współczynnika powtarzalności standard error of repeatability. h 2 współczynnikodziedziczalności coefficientofheritability. SE(h 2 ) błądstandardowywspółczynnikaodziedziczalności standarderrorofheritability. Uzyskano niskie wartości parametrów genetycznych, które nie odbiegają od wartości spotykanych w literaturze. Biorąc pod uwagę Bazę Danych Łącznie najniŝszą wartość współczynnika odziedziczalności zanotowano dla wydajności tłuszczu(0,151), a naj- Zootechnica 5(2) 2006

90 A. Nienartowicz-Zdrojewska, J. RóŜańska-Zawieja, Z. Sobek wyŝszą dla procentowej zawartości tłuszczu w mleku(0,230). Podobną zaleŝność zaobserwowano wewnątrz poszczególnych regionów hodowli. RóŜnice w wartościach współczynników odziedziczalności i powtarzalności poszczególnych cech były znaczne. Wartość współczynnika odziedziczalności wydajności mleka wynosiła0,170dlabazydanychłącznie.najniŝszymh 2 dlawydajnościmlekaodznaczył się region olsztyński(0,137), najwyŝszym okręg bydgoski(0,198). Powtarzalność dla cechy wydajność mleka kształtowała się na poziomie 0,399 dla BDŁ. Wewnątrz poszczególnych okręgów wielkość współczynnika powtarzalności dla omawianej cechy zawierała się w przedziale od 0,378 dla okręgu poznańskiego do 0,419 dla krów z regionu wrocławskiego. NajniŜszy współczynnik odziedziczalności wydajności tłuszczu wystąpił w okręgu olsztyńskim(tylko 0,12). Populacja poznańska charakteryzowała się nieco wyŝszym współczynnikiem odziedziczalności 0,13, natomiast dla krów z populacji bydgoskiej iwrocławskiejzanotowanopodobnewartościestymatorówh 2 wydajnościmleka rzędu 0,18. W BDŁ współczynnik odziedziczalności wydajności tłuszczu osiągnął wielkość 0,151, natomiast współczynnik powtarzalności wydajności tłuszczu plasował się na poziomie 0,37. Rozrzut wartości powtarzalności, na przestrzeni omawianych regionów, wyniósł od 0,344 dla okręgu poznańskiego, poprzez około 0,37 dla krów z rejonów bydgoskiego i olsztyńskiego, do 0,392 dla wydajności tłuszczu w regionie wrocławskim. Współczynnik odziedziczalności procentowej zawartości tłuszczu w mleku wewnątrz Bazy Danych Łącznie wyniósł 0,23. Omawiany estymator najniŝszą wartość osiągnął w populacji poznańskiej(0,17), najwyŝszą zaś w regionie bydgoskim(0,29). Wielkość współczynnika powtarzalności zawartości tłuszczu w mleku zawiera się w przedziale od 0,333 dla populacji poznańskiej do 0,423 dla krów z populacji bydgoskiej. Szeroki zakres wartości współczynnika powtarzalności dotyczył estymatorów uzyskanych na podstawie poszczególnych poziomów i okręgów produkcji(rys. 1 3). NajniŜszym oszacowanym estymatorem r wydajności tłuszczu w mleku była wartość 0,084(okręg olsztyński, poziom 6.), najwyŝszym 0,469(region wrocławski, poziom 6.). RóŜnica w wartościach skrajnych współczynników powtarzalności wydajności tłuszczu wyniosła 0,4. Minimum dla oszacowanych współczynników powtarzalności procentowej zawartości tłuszczu w mleku stanowiła wartość 0,263(okręg poznański, poziom 1.), maksimum przypadło w regionie wrocławskim, wewnątrz poziomu 6.(0,59). RóŜnica w wartościach skrajnych współczynników powtarzalności zawartości tłuszczu wyniosła 0,33. Nieco węŝszym zakresem wartości charakteryzowały się estymatory odziedziczalności wydajności mleka 0,29(wartość minimalna dla poziomu 6 w rejonie olsztyńskim, maksymalna na 5. poziomie krów z okręgu wrocławskiego). NaleŜy stwierdzić, Ŝe generalnie wyŝsze wartości wybranych parametrów genetycznych uzyskano dla wyŝszych poziomów produkcji stad. Zmiany w trendzie wzrostowym wartości współczynników na kolejnych poziomach wydajności dotyczyły głównie szóstego poziomu produkcji stad, rzadziej trzeciego lub czwartego. Wyniki uzyskane dla okręgu olsztyńskiego odbiegają od tendencji określonych na podstawie pozostałych okręgów i Bazy Danych Łącznie i wykazują wyŝsze wahania. Acta Sci. Pol.

Ocena parametrów genetycznych cech uŝytkowości mlecznej krów... Część II 91 PowtarzalnoÊç Repeatability 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 PowtarzalnoÊç wydajnoêci mleka Repeatability of milk yield Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6 Poziom produkcji stad Production level of herds Bydgoszcz Olsztyn Poznaƒ Wroc aw BD Rys. 1. Zestawienie współczynników powtarzalności wydajności mleka krów z badanych okręgów z uwzględnieniem poszczególnych poziomów wydajności Fig. 1. Statement of repeatabilities of milk yield evaluated for cows from analyzed regions allow for different production levels PowtarzalnoÊç Repeatability 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 PowtarzalnoÊç wydajnoêci mleka Repeatability of milk yield Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6 Poziom produkcji stad Production level of herds Bydgoszcz Olsztyn Poznaƒ Wroc aw BD Rys. 2. Zestawienie współczynników powtarzalności wydajności tłuszczu krów z badanych okręgów z uwzględnieniem poszczególnych poziomów wydajności Fig. 2. Statement of repeatabilities of fat yield evaluated for cows from analyzed regions allow for different production levels Zootechnica 5(2) 2006

92 A. Nienartowicz-Zdrojewska, J. RóŜańska-Zawieja, Z. Sobek PowtarzalnoÊç Repeatability 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 PowtarzalnoÊç wydajnoêci mleka Repeatability of milk yield Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6 Poziom produkcji stad Production level of herds Bydgoszcz Olsztyn Poznaƒ Wroc aw BD Rys. 3. Zestawienie współczynników powtarzalności zawartości tłuszczu w mleku krów z badanych okręgów z uwzględnieniem poszczególnych poziomów wydajności Fig. 3. Statement of repeatabilities of fat content evaluated for cows from analyzed regions allow for different production levels DYSKUSJA Analizując literaturę dotyczącą parametrów genetycznych cech mleczności bydła, uwagę zwraca fakt, Ŝe gros doniesień dotyczy współczynników odziedziczalności, współczynników korelacji genetycznej, a stosunkowo niewiele artykułów odnosi się do wielkości współczynników powtarzalności. Współczynniki powtarzalności(r ) określają stosunek wariancji czynników stałych(genotypu i stałych czynników środowiskowych) dla kolejnych wydajności do ogólnej wariancji fenotypowej. Wartości współczynników odziedziczalności są niŝsze lub równe wartościom współczynników powtarzalności[śuk 1973, Mijala i Hanna 1974, śuk i in. 1981 a, b, c]. Fakt ten potwierdzają wyniki badań własnych zamieszczone w tab. 1. Zgodnie z literaturą[dymnicki i in. 1987] współczynniki powtarzalności procentowej zawartości tłuszczu w mleku są wyŝsze od obliczonych dla wydajności mleka i tłuszczu. WyŜsze wartości r we wszystkich laktacjach odnotowano dla rasy czb, mniejsze dla cb. WyŜsze wartości r cytowani autorzy uzyskiwali w stadach o wyŝszej przeciętnej wydajności. Dymnicki i Grabowski[1974] oszacowali powtarzalność rzędu 0,32 dla stad o wysokiej wydajności, współczynnik powtarzalności wydajności tłuszczu wyniósł 0,43, a 0,67 zawartości tłuszczu w mleku. Rezultaty badań świadczą, Ŝe dokładniejsze przewidywania wydajności cech mleczności w II laktacji na podstawie I będzie miało miejsce w przypadku krów utrzymywanych w stadach o wyŝszym poziomie produkcyjnym, czyli w lepszych warunkach środowiskowych. Janicki i Sobek[1984] uzyskali niŝsze wartości współczynnika powtarzalności wydajności mleka w stosunku do powtarzalności wydajności i zawartości tłuszczu: r = 0,39 zanotowanodlawydajnościmleka,r =0,82dlawydajnościtłuszczuir =0,71dlapro- Acta Sci. Pol.

Ocena parametrów genetycznych cech uŝytkowości mlecznej krów... Część II 93 centowej zawartości tłuszczu. Podobnie Dymnicki i Grabowski[1974] oszacowali mniejsze wartości powtarzalności dla mleka, a wyŝsze dla wydajności i zawartości tłuszczu. Sytuację, w której najwyŝsze wartości powtarzalności charakteryzują zawartości tłuszczu w mleku odnotowano dla okręgu bydgoskiego(tab. 1), oraz uwzględniając poziomy produkcji stad, dla populacji z: Bazy Danych Łącznie, okręgu wrocławskiego na poziomie6.iokręguolsztyńskiego napoziomach4.i5.(rys.3). Szacując parametry genetyczne cech mleczności, na podstawie danych z Bazy Danych Łącznie(BDŁ) stwierdzono, Ŝe najwyŝszym współczynnikiem charakteryzuje się wydajność mleka(0,399). Podobną relację zanotowano w okręgach: olsztyńskim, poznańskim i wrocławskim(tab.1). Po podziale populacji na podpopulacje o sześciu poziomach wydajności(rys. 1 3) wyŝsze wartości współczynników powtarzalności uzyskano dla cechy wydajność mleka, a niŝsze dla pozostałych cech mleczności w następujących przypadkach: okręg bydgoski i okręg poznański na wszystkich badanych poziomach, Baza DanychŁącznieiokręgwrocławski napoziomachod1.do5.,okręgolsztyński na poziomach:1.,2.,3.oraz6. śuk i in.[1981 c] oszacowali odziedziczalność oraz powtarzalność wydajności mleka i tłuszczu w trzech pierwszych laktacjach krów rasy czerwono-białej(czb) i czarno-białej (cb), w zaleŝności od poziomu produkcyjnego. Autorzy wyróŝnili dwa poziomy produkcyjności w zaleŝności od przeciętnej wydajności rówieśnic. Przebadano 29 275 wydajnościmlekaitłuszczukrówczb(wtym13108pierwiastek)ze184stadoraz20831 wydajności krów czarno-białych(w tym 9203 pierwiastek) z 52 stad. Dane pochodziły z lat 1963 1976. Parametry obliczono metodą analizy wariancji-kowariancji z uwzględnieniem wpływu ojca i efektów specyficznych dla zwierzęcia. Powtarzalność szacowano jako współczynnik regresji wydajności późniejszej na wcześniejszą wewnątrz grup stado-rok. Współczynnik powtarzalności uzyskał wyŝszą wartość na wyŝszym poziomie produkcyjnym o średnio 0,09. Analizując rys. 1 3 naleŝy stwierdzić, Ŝe poziom produkcji wywarł znaczący wpływ na wielkość szacowanych współczynników powtarzalności. Za wyjątkiem powtarzalności wydajności mleka i tłuszczu, szacowanych na podstawie danych z okręgu olsztyńskiego, w pozostałych okręgach obserwować moŝna systematyczny wzrost wartości współczynnika powtarzalności wewnątrz kolejnych poziomów produkcji stad. Wzrost wartości powtarzalności wydajności mleka i wydajności tłuszczu załamuje się jednak na najwyŝszym poziomie(szóstym). Dla cechy procentowa zawartość tłuszczu w mleku, za wyjątkiem wyników uzyskanych na podstawie obserwacji wydajności krów z regionu olsztyńskiego, obserwować moŝna wzrost wartości estymatorów powtarzalności w kaŝdym z kolejnych poziomów produkcji stad. Grabowski i in.[1993] uzyskali niŝsze wartości powtarzalności szacowane za okres laktacji 100-dniowej, wyŝsze natomiast za pełny okres laktacji. Współczynnik powtarzalności wydajności mleka za okres laktacji 100-dniowej wyniósł 0,55, za okres pełnej 305-dniowej laktacji 0,59. Wskaźniki powtarzalności wydajności tłuszczu osiągnęły wartości 0,61 i 0,65, a procentowej zawartości tłuszczu w mleku 0,50 i 0,69 odpowiednio dla laktacji 100-dniowej i 305-dniowej. Szkotnicki i in.[1978] stwierdzili, Ŝe rasy brown swiss i canadienne charakteryzują się podobną wielkością współczynników powtarzalności wy- Zootechnica 5(2) 2006

94 A. Nienartowicz-Zdrojewska, J. RóŜańska-Zawieja, Z. Sobek dajności tłuszczu(0,495 dla brown swiss i 0,497 dla canadienne) oraz identycznymi wartościami parametrów oszacowanych dla wydajności mleka(0,504). Rasa milking shorthorn przewyŝszyła omawiane rasy pod względem wielkości współczynnika powtarzalności, który wynosił 0,527 dla wydajności mleka i 0,52 dla wydajności tłuszczu. Winkelman i in. [1999] oszacowali identyczne wartości powtarzalności wydajności mleka(0,55) u krów rasy hf i jersey. Powtarzalność wydajności tłuszczu w mleku była wyŝsza w grupie krów rasy hf(0,49) w porównaniu do powtarzalności oszacowanej na podstawie wydajności jersey. Błędy standardowe oszacowań wahały się w przedziale od 0,01 do 0,02. W niniejszej rozprawie ograniczono się do pełnych laktacji nie krótszych niŝ 220 dni, a efekt poziomu rasy zamieszczono w modelu. Dematawewa i Berger[1998] szacowali odziedziczalność i powtarzalność cech wydajnościowych i cech związanych z płodnością na podstawie danych o 122 715 krowach rasy hf. Autorzy uzyskali niskie wartości estymatorów odziedziczalności: 0,2 dla wydajności mleka i 0,18 dla wydajności tłuszczu. Wartości współczynników powtarzalności kształtowały się na poziomie 0,42 i 0,41 odpowiednio dla wydajności mleka i tłuszczu. Podobnie, jak dzieje się ze współczynnikami odziedziczalności, pomiędzy wartościami parametrów powtarzalności odnotowuje się znaczne róŝnice. Wielkości szacowanych parametrów genetycznych są inne dla poszczególnych populacji(ras, stad, regionów hodowli, poziomów produkcji itp.) oraz zmieniają się w czasie[mijala i Hanna 1974]. WNIOSKI Okręgi: bydgoski, olsztyński, poznański i wrocławski oraz Baza Danych Łącznie róŝniły się pomiędzy sobą pod względem wydajności analizowanych cech mleczności oraz pod względem oszacowanych współczynników powtarzalności, zarówno przed, jak i po podziale populacji na podpopulacje pod względem średniego poziomu produkcji stad. Zastosowanie efektu okręgu w modelu nie wpłynęło znacząco na wielkość współczynników powtarzalności(oraz współczynników odziedziczalności wydajności mleka, tłuszczu i zawartości tłuszczu w mleku, szacowanych na podstawie trzech pierwszych laktacji łącznie) zarówno w całej bazie danych, jak i wewnątrz rozpatrywanych okręgów. RóŜnice w wielkościach współczynników powtarzalności zanotowano porównując estymatory oszacowane wewnątrz kolejnych poziomów produkcji stad. PIŚMIENNICTWO Dematawewa C.M.B., Berger P.J., 1998. Genetic and phenotypic parameters for 305-day yield, fertility and survival for Holsteins. J. Dairy Sci. 81, 2700 2709. Dymnicki E., Grabowski R., 1974. Genetic and phenotypic parameters of the milk yield characters in the cattle of the Lowland black-and-white breed in Poland. Genet. Pol. 15(4), 449 457. Acta Sci. Pol.

Ocena parametrów genetycznych cech uŝytkowości mlecznej krów... Część II 95 Dymnicki E., Sobczyńska M., Sakowski T., 1987. ZbieŜność między ocenami wartości hodowlanej tych samych buhajów w róŝnych poziomach produkcji. Zesz. Probl. Postęp. Nauk Rol. 332, 123 126. Glimour A.R. Thompson R., Cullis B.R. Welham S.J., 2001. ASREML Manual. New South Wales Dep. Agric., Orane, 2800. Grabowski R., Markiewicz-Grabowska H., Kurek A., 1993. Genetic parameters for the quantity and chemical composition of milk from cows from capital intensive farms and small farms. Anim. Sci. 28, 33 39. Janicki Cz., Sobek Z., 1984. Odziedziczalność i powtarzalność wydajności mleka, wydajności i zawartości tłuszczu i białka, cięŝaru krów oraz korelacje między tymi cechami u bydła czarno-białego. Zesz. Probl. Postęp. Nauk. Rol. 267, 15 20. Mijala K., Hanna M., 1974. Reliable phenotypic and genetic parameters in dairy cattle. World Congress on Genetic Applied to Livestock Production, Madrid, 541 563. Nienartowicz-Zdrojewska A., Sobek Z., RóŜańska-Zawieja J., 2003a. Współczynniki odziedziczalności dla cech mleczności krów z okręgu bydgoskiego, oszacowane z zastosowaniem Modelu Zwierzęcia. Zesz. Nauk. PTZ 68(1),143 152. Nienartowicz-Zdrojewska A., Sobek Z., RóŜańska-Zawieja J., 2003b. Współczynniki odziedziczalności dla cech mleczności oszacowane z zastosowaniem Modelu Zwierzęcia dla okręgu poznańskiego. Zesz. Nauk. PTZ 69, 71 77. Radomska J.M., 1984. Metody i kierunki doskonalenia zwierząt. PWN, Warszawa. Sahai H., Khuri A.I., Kapadia C.H., 1985. A second bibliography on variance components. Commun. Statist. Theor. Meth. 14, 63 115. Suzuki M., Van Vleck L.D., 1994. Heritability and Repeatability for milk production traits of Japanese Holsteins from an Animal Model. J. Dairy Sci. 77, 583 588. Szkotnicki W.D., TongA.K.W., Krotch K.M., Sharaby M.A., Johnson L.P., Schaeffer L.R., 1978. Maximum likelihood estimation of genetic parameters in Canadienne, Brown Swiss, and Milking Shorthorn. Can. J. Anim. Sci. 58, 271 276. Winkelman A.M., Johnson D.L., MacGibbon A.K.H., 1999. Estimation of heritability and correlations associated with milk color traits. J. Dairy Sci. 82, 215 221. śuk B., 1973. Metody genetyki populacji w hodowli zwierząt. PWRiL, Warszawa. śuk B., Nowicki B., Szyszkowski L., Filistowicz A., Zwolińska-Bartczak I., 1981a. Parametry genetyczne cech mleczności bydła w Polsce południowo-zachodniej. Cz. I. Odziedziczalność oraz genetyczne i fenotypowe korelacje. Rocz. Nauk Rol., Ser. B 100(4), 7 21. śuk B., Nowicki B., Szyszkowski L., Filistowicz A., Zwolińska-Bartczak I., 1981b. Parametry genetyczne cech mleczności bydła w Polsce południowo-zachodniej. Cz. II. ZaleŜności pomiędzy laktacjami. Rocz. Nauk Rol., Ser. B 100(4), 23 34. śuk B., Szyszkowski L., Filistowicz A., 1981c. Parametry genetyczne cech mleczności bydła w Polsce południowo-zachodniej. Cz. III. Wpływ poziomu produkcyjnego na kształtowanie się parametrów genetycznych. Rocz. Nauk. Rol., Ser. B. 100(4), 35 43. Zootechnica 5(2) 2006

96 A. Nienartowicz-Zdrojewska, J. RóŜańska-Zawieja, Z. Sobek ESTIMATION OF THE GENETIC PARAMETERS OF USING MILKING FEATURES WITH THE EFFECT OF PRODUCTIVITY OF A HERD TAKEN INTO CONSIDERATION PART II. REPEATABILITY Abstract. The coefficients of repeatability based on the milking features dates of 488 990 cows examinedbetween1975and1992wereestimated.theestimationwasmadeinusewitham Animal Model. Beside the typical effects, in this model an effect of the level of productivity of aherdandtheeffectofaregionweretakenintoconsideration.theleveloftheherdhadagreat impact on the values of the coefficients of repeatability. Key words: Animal Model, dairy cattle, repeatability Zaakceptowano do druku Accepted for print: 24.02.2006 Acta Sci. Pol.