Ewa Czerniawska-Piątkowska, Małgorzata Szewczuk

Transkrypt

1 Acta ci. Pol., Zootechnica 5(2) 2006, KZTAŁTOWANIE IĘ CECH UśYTKOWOŚCI MLECZNEJ KRÓW PIERWIATEK KRAJOWYCH ORAZ IMPORTOWANYCH Z DANII I HOLANDII Ewa Czerniawska-Piątkowska, Małgorzata zewczuk Akademia Rolnicza w zczecinie treszczenie. Celem pracy było porównanie uŝytkowości mlecznej oraz wieku pierwszego wycielenia krów pierwiastek krajowych i importowanych z Holandii i Danii. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, Ŝe pierwiastki importowane z Danii, Holandii uzyskały w I laktacji 305 dniowej większą wydajność mleka w porównaniu z krowami krajowymi. RóŜnice były istotne(p 0,01 i P 0,05). Pierwsze wycielenia importowanych krów nastąpiły między 26. a 27. miesiącem Ŝycia. Pierwiastki krajowe cb charakteryzowały się najstarszym wiekiem pierwszego wycielenia i uzyskały najniŝszą wydajność mleczną w I laktacji. łowa kluczowe: import, pierwiastki, wiek pierwszego wycielenia, wydajność mleczna WTĘP Od wielu lat w Polsce wykorzystuje się bydło hosztyńsko-fryzyjskie do doskonalenia krajowego bydła mlecznego. Zdaniem Gnypa i in.[2001], Czaplickiej i in.[2002], jest to proces bardzo długi, a efekty osiągane są dopiero po wielu latach. zybszą metodą poprawy mleczności jest import jałówek hf o najwyŝszym potencjale genetycznym, dzięki czemu w krótszym czasie, przy niewiele wyŝszych nakładach i zapewnieniu zwierzętom bardzo dobrych warunków utrzymania i Ŝywienia moŝna uzyskać wyŝszą wydajność. Ziemiński i Hibner[1974] podkreślają, Ŝe na importowane jałowice powaŝny wpływ wywiera takŝe transport do nowego miejsca pobytu oraz pora roku. RozbieŜności w uzyskiwanych danych dotyczących uŝytkowości mlecznej importowanych do Polski zwierząt skłoniły do podjęcia tematu. Celem pracy było porównanie uŝytkowości mlecznej oraz wieku pierwszego wycielenia krów pierwiastek krajowych i importowanych z Holandii i Danii. MATERIAŁ I METODY Badaniom porównawczym poddano krowy rasy holsztyńsko-fryzyjskiej importowane jako jałowice cielne z Danii(66 osobników), Holandii(210 osobników) w 2002 roku oraz Adres do korespondencji Corresponding author: dr inŝ. Ewa Czerniawska-Piątkowska, Katedra Nauk o Zwierzętach PrzeŜuwających, Akademia Rolnicza w zczecinie, ul Doktora Judyta 10, zczecin, Ewa.Czerniawska-Piatkowska@biot.ar.szczecin.pl

2 14 E. Czerniawska-Piątkowska, M. zewczuk krowy krajowe cb(158 osobników) uŝytkowane w jednym z gospodarstw województwa lubuskiego. Pierwiastki utrzymywane były w oborze wolnostanowiskowej na głębokiej ściółce z dostępem do koryta paszowego. Woda dozowana była automatycznie w specjalnych poidłach umoŝliwiających utrzymanie odpowiedniej temperatury wody. Zwierzęta Ŝywiono w systemie TMR. Dawka pokarmowa zapewniała zapotrzebowanie zwierząt przez cały rok. Zadawanie paszy odbywa się wozem paszowym typu KEENAN. Na podstawie danych zebranych z dokumentacji hodowlanej dokonano porównania wydajności mlecznej, tłuszczu i białka, wydajność FCM(tj. wydajność mleka o zawartości 4% tłuszczu), zawartość tłuszczu i białka w mleku zwierząt importowanych oraz krów krajowych. Określono równieŝ zaleŝności między tymi składnikami(rtb róŝnica między zawartością tłuszczu i białka, BT stosunek zawartości białka do tłuszczu). Przeanalizowano równieŝ wiek pierwszego wycielenia(wpw) u badanych zwierząt. Materiał opracowano statystycznie, stosując jednoczynnikową analizę wariancji przy wykorzystaniuprogramutatitica 6.Podanośredniearytmetyczne(),odchylenie standardowe(), współczynnik zmienności() oraz zaznaczono istotności róŝnic pomiędzy grupami. WYNIKI I DYKUJA Uzyskane wyniki(tab. 1) wskazują, Ŝe krowy importowane jako jałówki cielne z Danii i Holandii charakteryzowały się większą wydajnością mleka w pierwszej laktacji 305 dniowej w porównaniu do krów krajowych. Największą wydajność mleka stwierdzono u krów pochodzących z Danii(7308 kg) tj. więcej o 979 kg niŝ od miejscowych. Krowy pochodzące z Holandii uzyskały 7173 kg mleka. RóŜnice pomiędzy badanymi grupami krów były istotne (P 0,01; P 0,05). Podobne wyniki badań otrzymała Czaplicka[2004], porównując uŝytkowość mleczną krów rasy hf importowanych z Holandii i krajowych rasy cb. W badaniach Kuczaja[2004], krowy pierwiastki importowane z Holandii w porównaniu z rówieśnicami krajowych ras cb i czb uzyskały istotnie mniejszą wydajność mleka odpowiednio o 32,1 i 28,4%. Krowy holsztyńsko-fryzyjskie importowane z Francji(4954, 89 kg) i Niemiec (4690,63 kg) charakteryzowały się mniejszą wydajnością mleka w l. laktacji w porównaniu do pierwiastek analizowanych w niniejszej pracy[czaplicka i in. 1998]. Inne wyniki badań otrzymała natomiast awicka i in.[2000], która stwierdziła przewagę wydajności mleka u krów krajowych(5265 kg) w porównaniu do importowanych z Danii(5194 kg). NiŜsze wydajności krów importowanych z Holandii odnotowali Dymnicki i Reklewski[1999]. Największą wydajność białka(252 kg) i tłuszczu(294 kg) stwierdzono u krów importowanych z Holandii zaś najmniejszą u krów krajowych odpowiednio 216 kg i 257 kg. Krowy z Danii uzyskały następującą wydajności odpowiednio 248 kg i 270 kg. Uzyskane róŝnice między analizowanymi grupami zwierząt były statystycznie istotne na poziomie (P 0,01; P 0,05). Acta ci. Pol.

3 Kształtowanie się cech uŝytkowości mlecznej krów Tabela 1. Porównanie wydajności i składu mleka krów pierwiastek krajowych i importowanych zholandiiidanii Table 1. Comparison of milk performance and milk composition of Polish > heifer cows and those imported from Holland and Denmark Wyszczególnienie pecification Mleko, kg Milk, kg FCM, kg Białko, kg Protein, kg Tłuszcz, kg Fat, kg Białko, % Protein, % Tłuszcz, % Fat, % tatystyka tatistics V V Kraj pochodzenia Country of origin Polska Poland Holandia Holland Dania Denmark 6329 AB 1363,25 21, AB 1524,40 23, AB 49,24 22, AB 69,18 26,96 3,75 A 0,34 9,17 4,41 A 0,64 14, Aa 966,42 13, B 955,24 14, AB 36,79 14, Aa 41,09 13,99 3,88 AB 0,16 4,24 4,52 AB 0,36 8, Ba 900,08 12, A 778,02 11, A 31,31 12, Ba 29,42 10,89 3,74 AB 0,13 3,53 4,08 B 0,22 5,40 RTB % 0,67 0,64 0,34 BT 0,85 0,86 0,92 Średnie w wierszach oznaczone róŝnymi literami róŝnią się istotnie: A, B przy P 0,01; a, b przy P 0,05. Means in lines marked with different letters differ significantly: A, B at P 0.01; a, b at P RTB fat-protein difference. BT protein/fat ratio. Mleko krów importowanych z Holandii i Danii charakteryzowało się wyŝszą zawartością białka i tłuszczu w porównaniu do mleka krów krajowych. NajwyŜszą średnią zawartość białka (3,88%) i tłuszczu(4,52%) w mleku stwierdzono w grupie krów pochodzących z Holandii. twierdzono róŝnice statystycznie istotne(p 0,01) pomiędzy analizowanymi grupami krów. WyŜszą zawartość tłuszczu w mleku krów importowanych odnotowano w badaniach Dymnickiego i Reklewskiego[1999], Wrońskiego i in.[2001] oraz Kuczaja[2004]. NiŜszą zawartość białka stwierdzono w badaniach Czaplickiej i in.[2003] porównując grupę krów importowanych z Francji i krajowych cb. W badaniach własnych stwierdzono gorsze relacje między TB i RTB u krów pochodzących z Holandii i Polski. Kształtowanie się stosunku białkowo-tłuszczowego(bt) było korzystniejsze w grupie krów duńskich. W badaniach Pogorzelskiej i in.[2004] najkorzystniejszy stosunek białko/tłuszcz(0,817) odnotowano u pierwiastek z większym udziałem genów rasy hf. Zootechnica 5(2) 2006

4 16 E. Czerniawska-Piątkowska, M. zewczuk Według Kuczaja i Blicharskiego[2001], naleŝy się liczyć z nieznacznie mniej korzystną relacją między składnikami mleka u krów córek pochodzących po matkach utrzymywanych w Holandii. Karczmarek i in.[1997] stwierdzili takŝe, Ŝe przy jednostronnym ukierunkowaniu hodowli bydła na ilość mleka moŝna spodziewać się obniŝenia zawartości waŝnych jego składników. Według awy[2003] wraz z obniŝeniem się stosunku białka do tłuszczu spada dobowa i laktacyjna wydajność mleka. W tabeli 2 przedstawiono wiek pierwszego wycielenia badanych krów. Najkrótszy uzyskały krowy importowane z Holandii(800 dni), następnie z Danii(817 dni), zaś najdłuŝszy stwierdzono u krów krajowych(912 dni). Tabela 2. Średni wiek pierwszego wycielenia badanych krów Table2.Meanageatfirstcalvingofthestudiedcows Wyszczególnienie pecification Wiek pierwszego wycielenia Age of first calving Polska Poland Holandia Holland Dania Denmark dni days miesiące months 30,4 26,6 27,0 awicka i in.[2000] podają, Ŝe krowy importowane z Niemiec wycielały się po raz pierwszy w wieku(890 dni) 29,7 miesięcy, zaś z Holandii(815 dni) 27,2 mies. obczyńska[1989] podaje, Ŝe optymalny wiek krowy przy pierwszym wycieleniu to miesięcy. W badaniach Hibnera i in.[1993] najwyŝszą wydajnością w 1. laktacji charakteryzowały się krowy cielące się po raz pierwszy w wieku powyŝej 29 miesięcy. Małecki i in.[2000] u importowanych krów hf stwierdzili mleczność na średnim poziomie, podkreślając, Ŝe bydło o potencjale genetycznym warunkującym wysoką wydajność mleczną, wymaga kompleksowej opieki zootechniczno-weterynaryjnej. NaleŜy równieŝ podkreślić, Ŝe dobrostan zwierząt odgrywa kluczową rolę w wartości badanych cech. Prawidłowe utrzymanie zwierząt i Ŝywienie wpływa na zwiększenie wydajności mlecznej, zdrowotność stada i uzyskania zadawalających wskaźników rozrodczych. Import zwierząt z krajów Unii Europejskich jest jak najbardziej wskazany pod warunkiem, Ŝe zapewni im się odpowiednie warunki bytowania dając tym samym szansę na ujawnienie ich wysokiego potencjału genetycznego. WNIOKI twierdzono, Ŝe pierwiastki importowane z Danii i Holandii uzyskały w pierwszej laktacji 305 dniowej większą wydajność mleka w porównaniu z krowami krajowymi. RóŜnicebyłyistotne(P 0,01iP 0,05). Acta ci. Pol.

5 Kształtowanie się cech uŝytkowości mlecznej krów NajwyŜszą procentową zawartość białka i tłuszczu w mleku stwierdzono u krów importowanych z Holandii. Pomiędzy badanymi grupami zwierząt stwierdzono róŝnice statystycznieistotne(p 0,01iP 0,05). twierdzono gorsze relacje między TB i RTB u krów pochodzących z Holandii i Polski. Kształtowanie się stosunku białkowo-tłuszczowego(bt) było korzystniejsze w grupie krów duńskich. twierdzono, Ŝe pierwsze wycielenia importowanych krów nastąpiły między 26. a 27. miesiącem Ŝycia. Pierwiastki krajowe cb charakteryzowały się najpóźniejszym wiekiem pierwszego wycielenia i uzyskały najniŝszą wydajność mleczną w pierwszej laktacji. PIŚMIENNICTWO Czaplicka M., Porównanie uŝytkowości mlecznej krów rasy olsztyńsko-fryzyjskiej importowanych Rawicka Holandii i krajowych rasy czarno-białej. Zesz. Nauk. Prz. Hod. 74, Czaplicka M., Puchajda Z., Czerniewicz H., Kruk A., Darewicz M., Mioduszewski H., The performance of Holstein Fresian cows imported from France and Germany EAAP Meeting. Warsaw , Czaplicka M., Puchajda Z., zalunas T., Porównanie przyczyn brakowania krów importowanych z Francji z miejscową rasą czarno-białą. Rocz. Nauk. Zootech.(upl.) 15, Czaplicka M., Puchajda Z., zalunas T., Porównanie długości laktacji, okresu międzywycieleniowego oraz wydajności mleka w czterech laktacjach krów importowanych z Francji i krajowychc.b.zesz.nauk.prz.hod.68(1), Dymnicki E., Reklewski Z., UŜytkowość mleczna córek buhajów z niektórych krajów europejskich i krów importowanych z Niemiec i Holandii. Zesz. Nauk. Prz. Hod. 44, Gnyp J., Kamieniecki K., Kowalski P., Małyska T., Wydajność i skład mleka krów holsztyńsko-fryzyjskich krajowych i importowanych utrzymywanych w gospodarstwach indywidualnych województwa lubelskiego. Zesz. Nauk. PTZ 59 Produkcja mleka w polskich gospodarstwach farmerskich wobec wymogów Unii Europejskiej. iedlce , Warszawa, Hibner A., Ziemiański R., akowski T., Próba określenia optymalnego terminu rozpoczęcia uŝytkowaniamlecznegokrówmieszańcówf 1 (cbhf).pr.mater.zootech.44, Karczmarek A., Rosochowicz Ł., Kliks R., Antkowiak I., MoŜliwość poprawy zawartości białka w mleku krów. Rocz. AR Pozn., Zootech. 299, Kuczaj M., Analiza wartości uŝytkowej krów rasy czarno-białej importowanych z Holandii i ich rówieśnic ras czarno- i czerwono-białej odchowanych w kraju. Med. Weter. 60(12), Kuczaj M., Blicharski P., Zawartość białka i tłuszczu w mleku krów rasy czarno-białej importowanych do Polski oraz ich matek utrzymywanych w Holandii. Med. Weter. 57, Małecki-Tepicht J., Barański W., Janowski T., Czaplicka M., Procesy rozrodu oraz płodność importowanych krów rasy holsztynsko-fryzyjskiej. Prz. Hod. 2, 1 3. Pogorzelska J., Jastrzębski M., zarek J., Wpływ wybranych czynników na kształtowanie się stosunku białko/tłuszcz w mleku krów pierwiastek wysokim udziale genów rasy hf. Zesz. Nauk. Prz.Hod.72(1), Zootechnica 5(2) 2006

6 18 E. Czerniawska-Piątkowska, M. zewczuk awa A., UŜytkowość mleczna i częstotliwość występowania krów dających mleko o określonej róŝnicy między zawartością tłuszczu i białka. Acta ci. Pol. Zootech. 2(1), awicka E., Trela J., zewczyk A., Wartość produkcyjna bydła czarno-białego importowanegozholandiiiniemiec.zesz.nauk.prz.hod.51, obczyńska R., Referaty przeglądowe. Prz. Nauk. Lit. Zootech. 3/4, Wroński M., Cichocki M., Kossakowski J., Efektywność uŝytkowania importowanych z Holandii pierwiastek olsztyńsko fryzyjskich w porównaniu z pierwiastkami uzyskanymi z własnegochowu.zesz.nauk.prz.hod.59, Ziemiański R., Hibner A., Wskaźniki produkcyjne i płodnościowe importowanego na Dolnym Śląsk stada jałowic rasy n.cz.b. Prz. Hod. 17, 3 5. COMPARION OF MILK YIELD AND COMPOITION A WELL A AGE AT FIRT CALVING BETWEEN HOME-BRED HEIFER COW AND THOE IMPORTED FROM HOLLAND OR DENMARK Abstract.TheaimofthisstudywastocomparemilkperformanceandageatfirstcalvingofPolish, Danish, and Dutch primiparous cows. The results of the studies have demonstrated that the heifers imported from Holland and Denmark achieved higher first 305-d lactation milk yield compared to the Polish cows. The differences were statistically significant(p 0.01 and P 0.05). Firstcalvingsoftheimportedcowsoccurredbetween26thand27thmonthofage.Thehomebred Black-and-White cows first calved at the oldest age and achieved the lowest milk yield for the first lactation. Key words: age at first calving, heifer-cows, import, milk performance Zaakceptowano do druku Accepted for print: Acta ci. Pol.