Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku NR (27) 3/2015

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku NR (27) 3/2015

Publikację wspiera Grupa PZU SA Partnerem publikacji jest IASK Nr (27) 3/2015 ISSN 2299-744X ISBN 978-83-64559-04-4 arlrw.univ.szczecin.pl Adres redakcji: Al. Piastów 40b 71-065 Szczecin Zespół redakcyjny: Redaktor naczelna i redakcja naukowa: dr hab. prof. nadzw. Danuta Uwska danuta_uwska@univ.szczecin.pl tel. (91) 444 27 60 Sekretarz Redakcji: Milena Schefs aktywnosc.sekretariat@gmail.com Współpraca - recenzenci: prof. dr hab. Wiesław Siwiński prof. dr hab. Zbigniew Szot dr hab. Ewa Dybińska, prof. AWF dr hab. Tadeusz Rynkiewicz, prof. AWF Korekta: Małgorzata Mazur Redakcja techniczna: Natalia Mirowska Opracowanie graficzne, DTP: Maciej Uwski Wydawca: Wydawnictwo Promocyjne Albatros Szczecin 2015 www.wydawnictwoalbatros91.pl albatros91@wp.pl

Spis treści Teoretyczne aspekty aktywności ruchowej Krystian Michalak Fair Play Fair Life pomiędzy teorią a praktyką... 5 Aktywność ruchowa ludzi dorosłych Joanna Kupczyk Znaczenie usprawniania na turnusach rehabilitacyjno-usprawniających dla zmniejszenia ryzyka upadków osób w wieku starszym... 19 Wioletta Łubkowska, Michał Tarnowski Parki linowe formą edukacji i wychowania plenerowego... 29 Anna Uznańska Bezpieczna aktywność fizyczna kobiet w ciąży... 47 Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży Lila Pławińska, Ewa Szczepanowska, Martyna Repecka Aktywne formy spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistów... 53 Hanna Żukowska, Mirosława Szark-Eckardt, Elena Bendíková, Pavol Bartík Postawa młodzieży gimnazjalnej wobec aktywności fizycznej... 65 3

Lila Pławińska, Ewa Szczepanowska, Martyna Repecka Uniwersytet Szczeciński Aktywne formy spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistów Słowa kluczowe: rekreacja ruchowa, młodzież, zdrowy styl życia Wstęp Czas wolny jest określany w literaturze w kategoriach jakościowych i ilościowych. Jest to czas, który człowiek przeznacza na wykonywanie działań i zadań dowolnych, dobrowolnych, dla przyjemności oraz rozwijania własnych zainteresowań i zaspokajania potrzeb. Czynności te określa się mianem rekreacji [1, 2]. Za czas wolny natomiast uważa się tę jego ilość, która pozostaje po wykonaniu wszystkich czynności obowiązkowych zawodowych, rodzinnych, domowych i społecznych [3]. Czynnikami warunkującymi zarówno ilość czasu wolnego, jak i sposoby jego wykorzystania przez dzieci i młodzież jest sytuacja materialna rodziny, preferowane przez rodziców formy aktywności, a także zwyczaje i moda panująca w danym środowisku lokalnym [4]. Istotne znaczenie przy wyborze sposobu spędzania czasu wolnego ma również infrastruktura rekreacyjna, z której może korzystać młodzież [5]. Zajęcia podejmowane w czasie wolnym mogą mieć charakter: edukacyjny, integracyjny, rekreacyjny, kulturalny, kompensacyjny, wychowawczy. W zależności od stopnia zaangażowania i aktywności wyróżnia się: rekreację bierną (np. oglądanie telewizji), rekreację czynną (np. gra w szachy). Podejmowanie aktywności ruchowej w czasie wolnym to nie tylko dbałość o zdrowie i dobrą kondycję fizyczną. To także styl życia, którego celem jest utrzymanie sprawności fizycznej i wydolności intelektualnej na optymalnym poziomie, a także umożliwia człowiekowi uniknięcie zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży 53

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (27) 3/2015 a w konsekwencji zapobiega powstawaniu niektórych chorób. Przejawem zdrowego stylu życia są zachowania prozdrowotne, czyli nawyki, postawy i zwyczaje w zakresie własnego zdrowia, m.in. racjonalne odżywianie, aktywność fizyczna, umiejętność radzenia sobie ze stresem, unikanie używek oraz higiena snu [6]. Rekreacja ruchowa przyczynia się także do pogłębiania poczucia własnej wartości, wiary w siebie i doskonalenia umiejętności pokonywania stresu. Systematyczne podejmowanie aktywności ruchowej o odpowiednio dobranym natężeniu i częstotliwości przyczynia się do odnowy organizmu człowieka zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej [7]. Przygotowanie do udziału w aktywnych formach spędzania czasu wolnego to jedno z podstawowych zadań szkolnego wychowania fizycznego. By w trakcie tego procesu uczniowie osiągnęli pozytywne efekty, ważne jest poznanie ich preferencji w zakresie spędzania czasu wolnego. Cel pracy Celem niniejszej pracy jest określenie sposobów spędzania czasu wolnego przez młodzież gimnazjalną. Ponadto poznanie preferowanych przez nią form aktywności ruchowej. Sformułowano zatem następujące pytania badawcze: 1. Jakie formy spędzania czasu wolnego preferuje młodzież? 2. Jaką ilością czasu wolnego dysponują gimnazjaliści? 3. Jakie są motywy podejmowania aktywności ruchowej przez młodzież? Na podstawie powyższych pytań postawiono następujące hipotezy badawcze: 1. Gimnazjaliści obok aktywnych form spędzania czasu wolnego preferują również bierne sposoby, np. oglądanie telewizji. 2. Najczęściej wybieraną formą aktywności ruchowej jest jazda na rowerze i piłka nożna. Materiał i metody Badania przeprowadzono wśród gimnazjalistów ze Szczecina i okolicznych miejscowości w 2013 roku. W sondażu uczestniczyło 200 uczniów, w tym w tym 100 gimnazjalistów z miasta (50 dziewcząt i 50 chłopców) oraz 100 ze wsi (50 dziewcząt i 50 chłopców). W badaniach posłużono się metodą sondażu diagnostycznego w oparciu o kwestionariusz ankiety, który składał się z siedemnastu pytań. Na potrzeby niniejszej pracy analizie poddano odpowiedzi na dziewięć pytań o charakterze zamkniętym, w tym cztery wielokrotnego wyboru. Zebrane wypowiedzi poddano analizie ilościowej i jakościowej. Dodatkowo przeprowadzono test zgodności χ 2, porównując wypowiedzi dziewcząt z odpowiedziami chłopców. Analizę przeprowadzono dla poziomu istotności α = 0,05. Przy obliczeniach i przy opracowaniu wyników 54

L. Pławińska, E. Szczepanowska, M. Repecka Aktywne formy spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistów posłużono się programem Microsoft Excel oraz w oparciu o jego formuły odczytano poziom statystycznej istotności różnic. Wyniki badań Pod względem preferowanych sposobów spędzania czasu wolnego ankietowani gimnazjaliści w większości deklarowali udział w spotkaniach z przyjaciółmi, przy czym najczęściej tę formę wybierały dziewczęta ze wsi (68,0%) (tab. 1). Na uwagę zasługuje fakt, że średnio co czwarty chłopiec z miasta w czasie wolnym uprawia aktywność ruchową (28,0%) lub słucha muzyki (24,0%). Dla ich koleżanek atrakcyjniejszą formą podejmowaną w czasie wolnym było korzystanie z komputera (72,0%). Zarówno wśród dziewcząt, jak i chłopców mieszkających na wsi najczęściej wybieranym sposobem spędzania czasu wolnego było również słuchanie muzyki (chłopcy 48,0%; dziewczęta 52,0%) i korzystanie z komputera (chłopcy 44,0%; dziewczęta 42,0%). Uzyskane wypowiedzi różniły się istotnie statystycznie tylko w populacji uczniów z miasta (p = 0,0200). Tabela 1. Sposób spędzania czasu wolnego przez młodzież [%] oglądam tv/dvd 22,0 10,0 32,0 30,0 słucham muzyki 24,0 34,0 48,0 52,0 korzystam z komputera 16,0 72,0 44,0 42,0 chodzę na imprezy 8,0 10,0 20,0 24,0 jestem aktywny turystycznie 2,0 2,0 2,0 czytam 12,0 12,0 4,0 16,0 uprawiam aktywność ruchową 28,0 44,0 38,0 12,0 spotykam się z przyjaciółmi 46,0 34,0 50,0 68,0 chodzę na zakupy 4,0 8,0 2,0 8,0 chodzę do kina/teatru/opery 8,0 12,0 2,0 inne (jakie?) 2,0 Jak wcześniej wspomniano podejmowane aktywności w czasie wolnym są uwarunkowane nie tylko sytuacją materialną i dostępnością do różnorodnej infrastruktury rekreacyjnej. Wpływ na preferowane formy spędzania czasu poza obowiązkami ma również jego ilość. Badani gimnazjaliści zadeklarowali, że w ciągu dnia dysponują 3 4 godzinami czasu wolnego (: dziewczęta 98,0%; : dziewczęta 64,0%; chłopcy 52,0%), przy czym co drugi chłopiec z miasta posia- 55

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (27) 3/2015 da 5 i więcej godzin czasu wolnego poza nauką i innymi obowiązkowymi zadaniami (tab. 2). Tabela 2. Ilość czasu wolnego młodzieży w ciągu dnia [%] mniej niż jedna godzina 1 2 godziny 2,0 10,0 8,0 3 4 godziny 46,0 98,0 52,0 64,0 5 i więcej 52,0 2,0 38,0 28,0 Pod względem natomiast dyspozycyjności w trakcie weekendu większość uczniów zgodnie stwierdziła, że ma cały weekend dla siebie. Jedynie dziewczęta z miasta uznały, iż w tym okresie posiadają tylko jeden dzień (36,0%) lub pół dnia (36,0%) czasu wolnego, który mogą przeznaczyć na rozwijanie własnych zainteresowań (tab. 3). Ilość czasu wolnego zarówno w ciągu dnia nauki (p = 5,21825E 08), jak i w trakcie weekendu (p = 2,80692E 16) różniła się istotnie statystycznie wśród uczniów uczęszczających do miejskich gimnazjów. Tabela 3. Ilość czasu wolnego młodzieży w ciągu weekendu [%] cały weekend mam dla siebie 92,0 2,0 90,0 80,0 tylko jeden dzień 8,0 36,0 6,0 18,0 pół dnia 36,0 2,0 2,0 tylko kilka godzin 22,0 2,0 Istotne dla kształtowania postaw wobec uczestnictwa w rekreacji ruchowej jest poznanie preferowanych sposobów spedzania czasu wolnego. Niespełna 3/4 respondentek z gimnazjów miejskich (74,0%) i 2 na 3 ankietowanych chłopców z obu grup (: 60,0%; : 62,05) lubiła czynnie spedzać czas wolny. Tylko co czwarta mieszkanka wsi wolała biernie wykorzystywać czas poza obowiązkami szkolnymi i domowymi (tab. 4). Odpowiedzi chłopców ze wsi różniły się istotnie statystycznie od wypowiedzi ich rówiesniczek (p = 0,0038). 56

L. Pławińska, E. Szczepanowska, M. Repecka Aktywne formy spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistów Tabela 4. Sposoby spędzania czasu wolnego przez młodzież [%] lubię spędzać czas wolny biernie 24,0 22,0 8,0 26,0 lubię spędzać czas wolny czynnie 60,0 74,0 62,0 32,0 tylko czasami czynnie spędzam czas wolny 12,0 4,0 26,0 42,0 tylko czasami biernie spędzam czas wolny 4,0 4,0 Wśród aktywnych form spędzania czasu wolnego młodzież najczęściej wybierała wszelkie formy rozrywki (: chłopcy 70,0%; dziewczęta 44,0%; : chłopcy 74,0%; dziewczęta 88,0%) (tab. 5). Na uwagę zasługuje fakt, że ponad 1/3 ankietowanej grupy uczennic miejskich gimnazjów (42,0%) i ich kolegów ze szkół wiejskich (38,0%) deklarowała udział w zajęciach sportowych w czasie wolnym. Zebrane wypowiedzi respondentów z obu populacji nie różniły się istotnie statystycznie ze względu na płeć. Tabela 5. Aktywne formy spędzania czasu wolnego przez młodzież [%] zajęcia sportowe 22,0 42,0 38,0 16,0 rozrywka (spotkania ze znajomymi, itp.) 70,0 44,0 74,0 88,0 kultura (teatr, opera, itp.) 12,0 10,0 turystyka 2,0 2,0 inne 4,0 2,0 Najpopularniejszą formą aktywności ruchowej podejmowaną przez badaną młodzież była jazda na rowerze, którą wybierała co druga dziewczynka ze wsi (56,0%) (tab. 6). Uczniowie chętnie grali w czasie wolnym w różnego rodzaju zespołowe gry sportowe, przy czym te zajęcia częściej preferowali chłopcy mieszkający na wsi (piłka nożna 72,0%; piłka siatkowa 48,0%; piłka koszykowa 28,0%). Co trzeci respondent z miasta uprawiał jogging w czasie wolnym (32,0%). Zadeklarowane preferencje w zakresie podejmowanych aktywnych form spędzania czasu wolnego różniły się istotnie statystycznie zarówno w grupie uczniów z miasta (p = 0,0003), jak i pomiędzy chłopcami a dziewczętami mieszkającymi na wsi (p = 3,58935E 11). 57

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (27) 3/2015 Tabela 6. Formy aktywności ruchowej podejmowane w czasie wolnym przez młodzież [%] piłka siatkowa 16,0 22,0 48,0 36,0 piłka koszykowa 20,0 8,0 28,0 6,0 piłka nożna 20,0 72,0 2,0 pływanie 18,0 18,0 2,0 16,0 jogging 32,0 14,0 10,0 jazda na rowerze 38,0 24,0 32,0 56,0 siłownia 28,0 8,0 26,0 taniec 2,0 26,0 2,0 14,0 inne 4,0 8,0 2,0 Dziewczęta ze wsi podejmowały aktywność ruchową w czasie wolnym dla przyjemności, rozrywki i dla zabawy (76,0%), a co trzecia respondentka z tej grupy aby coś robić (32,0%) (tab. 7). Dla ich róniczek z miasta najważniejsza była możliwość samodoskonalenia i rozwoju (48,0%). Najliczniejsza grupa chłopców z miasta (36,0%) i ze wsi (66,0%) uznała, że motywem aktywnego spędzania czasu wolnego jest przede wszystkim zabawa i rozrywka. Zebrane wypowiedzi, dotyczące powodów podejmowania aktywności ruchowej w czasie wolnym, różniły się istotnie statystycznie tylko wśród uczniów szkół miejskich (p = 0,0021). Motywy podejmowania aktywności przez młodzież [%] Tabela 7. rozrywka, zabawa, przyjemność 36,0 42,0 66,0 76,0 wypoczynek, regeneracja sił 22,0 18,0 36,0 12,0 chęć samodoskonalenia i rozwoju 30,0 48,0 36,0 24,0 chęć poznania czegoś nowego 8,0 6,0 14,0 18,0 zawieranie nowych znajomości 12,0 4,0 10,0 12,0 chęć przynależności do jakiejś grupy 18,0 4,0 14,0 poprawa stanu zdrowia 24,0 2,0 18,0 12,0 aby coś robić 10,0 6,0 20,0 32,0 bo inni też to robią 6,0 6,0 14,0 Zdaniem respondentów podejmowanie aktywności ruchowej przede wszystkim służyło podniesieniu i utrzymaniu dobrej kondycji fizycznej. Opinię tę wyraziło blisko 2/3 uczniów szkół miejskich (chłopcy 60,0%; dziewczęta 62,0%) i co drugi 58

L. Pławińska, E. Szczepanowska, M. Repecka Aktywne formy spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistów uczeń mieszkający na wsi (chłopcy 54,0%; dziewczęta 48,0) (tab. 8). Ponadto co piąty chłopiec z obu grup (po 24,0%) uznał udział w rekreacji ruchowej jako sposób na poprawę samopoczucia. Jedynie niespełna 1/10 badanej populacji dziewcząt z miasta (8,0%) stwierdziała, że efektem podejmowanej aktywności ruchowej jest odprężenie. Opinie dziewcząt i chłopców zarówno z miasta (p = 0,4311), jak i ze wsi (p = 0,3930) nie różniły się istotnie statystycznie. Efekty podejmowanej aktywności ruchowej w opinii młodzieży [%] Tabela 8. poprawa samopoczucia 24,0 30,0 24,0 36,0 odprężenie 16,0 8,0 36,0 28,0 dobra kondycja fizyczna 60,0 62,0 54,0 48,0 Dla właściwego zaplanowania działań w zakresie edukacji do uczestnictwa w rekreacji ruchowej jest określenie obok wyżej omówionych motywów przyczyn niepodejmowania aktywności ruchowej w czasie wolnym. Dziewczęta ze szkół miejskich stwierdziły, że brak czasu (48,0%) uniemożliwiał im udział w różnego rodzaju zajęciach ruchowych (tab. 9). Dodatkowo co czwarta respondentka z tej grupy nie posiadała silnej woli i wytrwałości do bycia aktywną ruchowo (24,0%). Chłopcy natomiast obok braku wytrwałości i silnej woli (30,0%) uznali, że największą przeszkodą były trudności finansowe (22,0%). Uczniowie mieszkający na wsi zarówno dziewczęta (34,0%), jak i chłopcy (44,0) zadeklarowali, że przyczyna ich niskiej aktywności w czasie wolnym był brak dostępu do obiektów sportowych. Odpowiedzi dziewcząt ze szkół miejskich różniły się istotnie statystycznie od opinii ich róników (p = 0,0003), w przeciwieństwie do zebranych opinii wśród gimnazjalistów ze wsi (p = 0,6041). Tabela 9. Przyczyny niepodejmowania aktywności ruchowej przez młodzież [%] brak czasu 10,0 48,0 16,0 18,0 brak dostępu do obiektów sportowych 4,0 4,0 44,0 34,0 trudności finansowe 22,0 18,0 16,0 16,0 brak silnej woli i wytrwałości 30,0 24,0 16,0 28,0 brak sprzętu sportowego i turystycznego 12,0 8,0 14,0 słaby stan zdrowia 10,0 6,0 4,0 6,0 słaba aktywność fizyczna 12,0 4,0 12,0 59

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (27) 3/2015 Podsumowanie Badaniami dotyczącymi czasu wolnego młodzieży oraz jego aktywnym zagospodarowaniem poprzez turystykę i rekreację zajęło się dotąd wielu badaczy, m.in. Jurczak i in. [8], Latos [9], Puciato i Szczerbak [10] oraz Modzelewski [11]. Jurczak i in. [8] wykazali w swoich badaniach, iż młodzież w czasie wolnym uczestniczyła w spotkaniach towarzyskich (dziewczęta 79%; chłopcy 60%) i słuchała muzyki (chłopcy 77%; dziewczęta 74%). Najmniejsza grupa respondentów brała udział w kołach zainteresowań (tylko dziewczęta 5%), a także uczęszczała na koncerty (dziewczęta 3%). Latos [9] natomiast odnosząc się do tego samego zagadnienia stwierdziła, że nastolatki w czasie wolnym najczęściej oglądali telewizję (41,3%), spotykali się z kolegami i koleżankami w domu (41,6%), a tylko 1,8% badanych spędzało swój czas wolny w osiedlowych klubach i świetlicach lub 0,6% uczęszczało do teatru bądź filharmonii. Rezultaty te potwierdzają wyniki uzyskane wśród ankietowanych uczniów Szczecina i okolic. Jurczak i in. [8] stwierdzili, że tylko co dziesiąta dziewczynka i tyleż samo chłopców spędza swój wolny czas, korzystając z Internetu lub innych programów komputerowych w przeciwieństwie do deklaracji złożonych w niniejszych badaniach. Formy aktywności ruchowej, jakie najczęściej podejmowała młodzież badana przez Jurczak i in. [8], to spacer (dziewczęta 85%; chłopcy 33%), rower (dziewczęta 68%; chłopcy 60%), siatkówka (dziewczęta 31%; chłopcy 37%) oraz siłownia/fitness (dziewczęta 21%; chłopcy 40%). Zbliżone rezultaty uzyskano w niniejszym sondażu, w którym młodzież aktywnie spędzała swój czas wolny, wybierając jazdę na rowerze (: chłopcy 38,0%; dziewczęta 24,0%, : chłopcy 32,0%, dziewczęta 56,0%), jogging (: chłopcy 32,0%), taniec (: dziewczęta 26,0%), grę w siatkówkę (: chłopcy 48,0%; dziewczęta 36,0%). Ankietowana młodzież podejmowała aktywność ruchową w czasie wolnym dla rozrywki, zabawy i przyjemności (: chłopcy 36,0%; dziewczęta 42,0%; : chłopcy 66,0%; dziewczęta 76,0%). Według Jurczak i in. [8] dziewczęta argumentują udział w rekreacji ruchowej spędzaniem czasu ze znajomymi (55%), formą rozrywki i poprawą sylwetki (po 51%). Puciato i Szczerbak [10] pod względem ilości czasu wolnego stwierdzili, że co trzeci gimnazjalista (31,25%) posiada dużą ilość czasu wolnego. Przeciwnego zdania było 40,63% badanych. Ankietowani w niniejszej pracy deklarowali, iż posiadają 3 4 godziny czasu wolnego w ciągu dnia (: chłopcy 46,0%; dziewczęta 98,0%; : chłopcy 52,0%; dziewczęta 64,0%). Całym wolnym weekendem dla siebie dysponowała większość respondentów (: chłopcy 92,0%; : chłopcy 90,0%; dziewczęta 80,0%). Pod względem aktywnego spędzania czasu wolnego respondenci w badaniach Latos [9] 1/3 ankietowanych (32,5%) preferowała bierny wypoczynek, a tyl- 60

L. Pławińska, E. Szczepanowska, M. Repecka Aktywne formy spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistów ko niespełna co dziesiąty (8,8%) stwierdził, że jest bardzo aktywny. Na podstawie analizy odpowiedzi zebranych w niniejszym sondażu uznano, że badana młodzież niezależnie od płci i miejsca zamieszkania preferowała czynne spędzanie czasu wolnego (: chłopcy 60,0%; dziewczęta 74,0%; : chłopcy 62,0%; dziewczęta 32,0%). Modzelewski i in. [11] zebrali dane na temat pozytywnych aspektów aktywności ruchowej. Dla 65% chłopców i 40% dziewcząt aktywność ruchowa jest przyjemną formą spędzania czasu wolnego. Co czwarty badany chłopiec (25%) i niespełna co trzecia respondentka (30%) uznali, że udział w rekreacji ruchowej jest sposobem na odreagowanie stresu, a dla niektórych jest sposobem na nudę (18% gimnazjalistów i 5% gimnazjalistek). W niniejszej pracy stwierdzono, iż pozytywnym efektem podejmowania aktywności ruchowej jest dobra kondycja fizyczna. Odpowiedziało tak 60,0% chłopców z miasta, 62,0% dziewcząt z miasta oraz 54,0% chłopców i 48,0% dziewcząt z terenów wiejskich. W zakresie przyczyn niepodejmowania aktywności ruchowej w badaniach wśród uczniów z Grudziądza stwierdzono, że stanowi ją brak czasu (48% dziewcząt, 55% chłopców) oraz finanse (7% dziewcząt, 10% chłopców) [11]. Podobne wyniki badań przeprowadzonych wśród młodzieży tarnowskich szkół otrzymała Latos [9]. Respondenci uznali, że przyczyną ich niskiej aktywności ruchowej jest brak czasu (60,2%), brak pieniędzy (39,8%) oraz za dużo nauki (47,2%). Dla gimnazjalistów w niniejszym sondażu barierę stanowił brak czasu (: chłopcy 10,0%; dziewczęta 48,0%, : chłopcy 16,0%; dziewczęta 18,0%) oraz brak silnej woli i wytrwałości (: chłopcy 30,0%; dziewczęta 24,0%; : chłopcy 16,0%; dziewczęta 28,0%). Dodatkowo uczniowie szkół wiejskich jako przyczynę braku aktywności podali brak dostępu do obiektów 44,0% chłopców i 34,0% dziewcząt. Wnioski Na podstawie przeprowadzonej analizy zebranych odpowiedzi stwierdzono, że: 1. gimnazjaliści chętnie aktywnie spędzali czas wolny, przy czym najczęściej były to spotkania ze znajomymi; 2. obok czynnego sposobu wykorzystywania czasu wolnego młodzież gimnazjalna wybierała również formy bierne jak oglądanie telewizji, słuchanie muzyki i korzystanie z komputera; 3. uczniowie w ciągu dnia nauki dysponowali średnio 4 godzinami czasu wolnego, który przeznaczali na rozwijanie swoich zainteresowań; 4. wśród preferowanych przez respondentów form aktywności ruchowej były jazda na rowerze, siatkówka i jogging. 61

Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, nr (27) 3/2015 Piśmiennictwo 1. Siwiński W., Kiełbasiewicz-Drozdowska I., Teoria i metodyka rekreacji. Poznań, Wyd. AWF. 2001. 2. Siwiński W., Pluta B. (red.), Teoria i metodyka rekreacji. Poznań, Wyd. AWF. 2010. 3. Toczek-Werner S. (red.), Podstawy rekreacji i turystyki. Wrocław, Wyd. AWF. 2008 4. Wnuk-Lipiński E., Czas wolny współczesność i perspektywy. Warszawa, PWN. 1985. 5. Batory S., Wpływ środowiska rodzinnego na jakość i organizację czasu wolnego uczniów. Nauczyciel i szkoła, 1998, nr 1, 32 39. 6. Woynarowska B., Edukacja zdrowotna: podręcznik akademicki. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. 2008. 7. Krawczyk Z., O turystyce i rekreacji: studia i szkice. Warszawa, AlmaMer Wyższa Szkoła Ekonomiczna. 2007. 8. Jurczak P., Cieślicka M., Napierała M., Czas wolny i aktywność fizyczna młodzieży szkolnej. [W:] Muszkieta R. (red.), Uwarunkowania zdrowotne rekreacji ludzi w różnym wieku. Poznań, Ośrodek Sportu i Edukacji w Poznaniu, 2013, Monografia nr 20/13, 71 94. 9. Latos A., Czas wolny tarnowskiej młodzieży. Tarnów, Specjalistyczna Poradnia Profilaktyczno- Terapeutyczna w Tarnowie. 2007. 10. Puciato D., Szczerbak T., Wybrane aspekty zagospodarowania czasu wolnego u młodzieży z różnych środowisk. [W:] Kozioł L. (red.) Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, t. 8, nr 1/2011, Tarnów, Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna, 2011, 83 94. 11. Modzelewski D., Napierała M., Cieślicka M., Muszkieta R., Żurkow W., Jopkiewicz J., Rekreacja dzieci i młodzieży w Grudziądzu, Radomska Szkoła Wyższa w Radomiu, 2013, t. 3, z. 16, 161 172. Active forms of spending free time by junior high school students Summary Keywords: physical recreation, youth, healthy lifestyle Undertaking physical activity in ones free time is not only taking care about health, but also good physical condition. This is also lifestyle based on maintaining physical fitness and intellectual capability on optimal level. Recreation also contributes to high self-esteem, belief in ones abilities as well as improving ability of overcoming stress. Preparation to participation in active forms of spending free time seems to be one of the basic errand of school physical education. The purpose of the following study is stating manners of spending free time as well as preferred forms of physical activity amongst junior high school students. 62

L. Pławińska, E. Szczepanowska, M. Repecka Aktywne formy spędzania czasu wolnego przez gimnazjalistów The research was carried out among 200 junior high school students from Szczecin and surrounding towns and villages in 2013. The method of diagnostic poll was used by means of a questionnaire. The gathered responses underwent quality, quantity and statistical analysis taking into consideration sex of respondents. Having analysed the collected responses, it was stated that junior high school students willingly spend leisure time actively. Among preferred forms of physical activity there were the following: cycling, volleyball, jogging and dancing. 63