Problem ha asu generowanego podczas robót drogowych na obszarach chronionych i na terenach zurbanizowanych Dr hab. in. W adys aw Gardziejczyk, Politechnika Bia ostocka 1. Wprowadzenie W otoczeniu wi kszo ci dróg samochodowych w naszym kraju, zarówno tych g ównych, jak i dróg o mniejszym znaczeniu, dopuszczalny poziom d wi ku jest znacznie przekroczony. Dodatkowym problemem jest ha as emitowany przez pracuj ce maszyny i urz dzenia wykorzystywane przy budowie, przebudowie czy modernizacji dróg i ulic. Roboty drogowe cz sto s prowadzone w pobli u budynków mieszkalnych, na terenach chronionych, na obszarach Natura 2000 i chocia maj charakter przej ciowy i lokalny, naruszaj ycie w rodowisku oraz mog przyczynia si do jego degradacji. Ocena emisji ha asu w otoczeniu robót drogowych jest zadaniem trudnym i z o onym, gdy wi kszo robót ma indywidualny charakter, zmienia si rodzaj stosowanego sprz tu, maszyn i urz dze drogowych, zmienne s warunki gruntowo-wodne, wyst puj ró nice w zagospodarowaniu otoczenia, d ugo ci i szeroko ci pasa robót. Na budowanych i modernizowanych odcinkach dróg bardzo cz sto dzia aj ró ne przedsi biorstwa wykorzystuj ce bardzo ró norodny, specjalistyczny sprz t, a dodatkowym utrudnieniem mo e by równolegle odbywaj cy si ruch samochodowy. Wa n spraw z punktu widzenia ochrony rodowiska jest odleg o od wykonywanych prac budowlanych. Znajomo problematyki ha asu od prowadzonych robót drogowych jest bardzo potrzebna, zarówno specjalistom opracowuj cym raporty o ocenie oddzia ywania na rodowisko, projektantom dróg, jak i wykonawcom robót. W raportach o oddzia ywaniu inwestycji na rodowisko do cz sto pojawiaj si tylko ogólnikowe zapisy. Przyk adem mo e by stwierdzenie zawarte w jednym z takich opracowa :...Zmiany w klimacie akustycznym w fazie prac drogowych b d mia y charakter przemijaj cy, krótkotrwa y i zmienny. Emitowany ha as b dzie wprawdzie wysoki (85 102 db(a)), ale krótkotrwa y i o zasi gu lokalnym. Dlatego te nie jest celowe rozpatrywanie zastosowania zabezpiecze akustycznych. Faza budowy b dzie wnosi a do rodowiska ha as nieustalony, pochodz cy od pracy ci kiego sprz tu mechanicznego oraz budowlanomonta owego, maszyn drogowych i rodków transportu.... Jednak dotychczas w naszym kraju ha as od robót drogowych nie by przedmiotem bardziej szczegó owych bada. Brak jest danych o poziomie ha asu w otoczeniu typowych robót drogowych, które mog yby stanowi podstaw do oceny klimatu akustycznego w otoczeniu placów budów, ju na etapie planowania organizacji robót. Takich informacji nie ma tak e zbyt wiele w doniesieniach z innych krajów. Jednak przyk adem mog by wyniki bada prowadzonych przez Martina i Solainego w programie TRRL, w ramach których ustalono, e równowa ny poziom ha asu w bezpo rednim otoczeniu drogi (dla okresu 6h), na której by y realizowane prace drogowe, wynosi od 70 do 83 db(a), a w odleg o ci 30 m od drogi od 62 do 75 db(a) [6]. W niniejszym artykule przedstawiono wyniki pilota owych bada poziomu ha asu w otoczeniu przyk adowych robót drogowych oraz ich porównanie z warto ciami dopuszczalnego i progowego równowa nego poziomu ha asu dla dróg i linii kolejowych oraz porówna z poziomem ha asu od ruchu samochodowego w otoczeniu wybranych ulic. 2. Charakterystyka akustyczna urz dze stosowanych w budownictwie drogowym Charakterystyka akustyczna masz yn i urz dze stosowanych w pracach budowlanych jest oparta na mocy akustycznej, która jest miar ilo ci energii wypromieniowanej przez ród o w jednostce czasu i wyra ana w watach (W). Podobnie jak w przypadku ci nienia akustycznego, ze wzgl du na szeroki przedzia zmienno ci warto ci mocy akustycznej, stosuje si skal logarytmiczn oraz poj cie poziomu mocy akustycznej LWA, wyra anego w db. Poziom mocy akustycznej jest podstawow wielko ci charakteryzuj c 45
46 Tabela 1. Warto ci dopuszczalnych poziomów mocy akustycznej przyk adowych urz dze stosowanych w robotach drogowych [1, 3] Typ urz dzenia Maszyny do zag szczania (walce wibracyjne, p yty wibracyjne, ub aki wibracyjne) Spycharki g sienicowe, adowarki g sienicowe, koparko- adowarki g sienicowe Spycharki ko owe, adowarki ko owe, koparko- adowarki ko owe, wywrotki, równiarki, walce niewibracyjne, maszyny do wyka czania nawierzchni Koparki emisj ha asu z jego ród a i st d jest stosowany do oceny ha asu maszyn. W tabeli 1 podano warto ci dopuszczalne poziomów mocy akustycznej przyk adowych urz dze, w zale no ci od zainstalowanej mocy netto P uzyskanej na stanowisku badawczym na ko cu wa a korbowego lub jego równowa nika [1, 3]. Ochrona przed ha asem wymaga spe nienia przez producentów i u ytkowników wymaga w zakresie emisji ha asu do rodowiska, okre lonych w stosunku do urz dze przeznaczonych do u ytkowania na zewn trz pomieszcze. Zgodnie z [3, 8] urz dzenia te dziel si na dwie grupy: urz dzenia podlegaj ce ograniczeniu emisji ha asu (oznacza to, e gwarantowany poziom mocy akustycznej nie powinien by przekroczony) i urz dzenia podlegaj ce tylko oznaczeniu gwarantowanego poziomu mocy akustycznej. Gwarantowany poziom mocy akustycznej jest to poziom mocy akustycznej uwzgl dniaj cy niepewno pomiaru wynikaj c ze zmienno ci procesu wytwarzania i procedur pomiarowych. Do pierwszej grupy urz dze nale- m.in.: maszyny do zag szczania (tylko walce wibracyjne i niewibracyjne, p yty i ubijaki wibracyjne), r czne kruszarki do betonu i m oty nap dzane silnikiem elektrycznym, spycharki, wywrotki, koparki hydrauliczne lub linowe, koparko- adowarki, równiarki, adowarki, uk adarki do nawierzchni (bez listwy do intensywnego zag szczania). Do drugiej grupy zalicza Zainstalowana moc netto P [kw] Dopuszczalny poziom mocy akustycznej [db/1pw] P 8 105 8 < P 70 106 P > 70 86 + 11 lg P P 55 103 P > 55 84 + 11 lg P P 55 101 P > 55 si m.in.: d wigi budowlane, wiertnice, m oty hydrauliczne, wycinarki do fug w nawierzchni, uk adarki do nawierzchni z listw do intensywnego zag szczania, urz dzenia do palowania, uk adarki do rur, frezarki do nawierzchni, koparki do rowów. W robotach drogowych stosowane s urz dzenia pierwszej i drugiej grupy. Powinny one spe nia wymogi stosownych rozporz dze, tj. posiada oznakowanie CE i oznakowanie gwarantowanego poziomu mocy akustycznej oraz deklaracj zgodno ci WE. W oparciu o podane warto ci poziomu mocy akustycznej pojedynczych urz dze trudno jest jednak ocenia klimat akustyczny w otoczeniu budowanych i modernizowanych dróg. Dodatkowym utrudnieniem jest to, e ha as od robót drogowych jest ha asem nieustalonym, o poziomie d wi ku A zmieniaj cym si wi cej ni 5 db. Szczególnym rodzajem ha asu nieustalonego jest za ha as impulsowy, który charakteryzuje si wyst powaniem jednego lub kilku impulsów d wi kowych o czasach trwania krótszych ni 1 s. Ten rodzaj ha asu, przy du ych poziomach ci nienia akustycznego, wyst puj cy stosunkowo cz sto w otoczeniu placów budów, jest szczególnie niebezpieczny dla s uchu. St d te rozpoznanie tego tematu jest bardzo wskazane. 3. Wyniki bada i ich analiza 82 + 11 lg P P 15 93 P > 15 80 + 11 lg P Pomiary poziomu ha asu od przyk adowych robót drogowych przeprowadzono w otoczeniu budowanego odcinka drogi krajowej nr 8 (obwodnica Augustowa, odcinek Bia ystok Katrynka), odcinka drogi krajowej nr 19 (obwodnica Wasilkowa), ul. Zwierzynieckiej w Bia ymstoku, przy przebudowie ul. W. Jagie y w Suwa kach. Przedstawiony na rysunkach 1 i 2 odcinek drogi krajowej nr 8 jest po o ony na obszarze Natura 2000, a pokazany na rysunku 3 odcinek ul. Zwierzynieckiej przecina Las Zwierzyniecki. Czas trwania pojedynczego pomiaru w wyznaczonych punktach wynosi od 30 do 90 minut i by ustalany w zale no ci od zakresu prowadzonych robót i obejmowa pe ne cykle pracy sprz tu na danym odcinku. W tabeli 2 podano warto ci równowa nego (maksymalnego) poziomu d wi ku od przyk adowych robót w odleg o ci 25 m i w odleg o ci 50 m od granicy pasa, na którym by y prowadzone prace budowlane. Bardziej szczegó owy opis robót oraz informacje o pracuj cym w czasie pomiarów sprz cie podano w [2]. Klimat akustyczny w otoczeniu tras komunikacyjnych jest oceniany poprzez porównanie równowa nego poziomu d wi ku od ruchu samochodowego z warto ciami poziomu dopuszczalnego w porze dnia i w porze nocy. W przypadku terenów zanieczyszczonych nadmiernym ha asem dobrym wska nikiem wydaje si by progowy poziom ha asu oznaczaj cy poziom, którego przekroczenie
a) Rys. 1. Roboty przy budowie odcinka drogi krajowej nr 8 (Bia ystok Katrynka): a) profilowanie pod o a gruntowego, wykonywanie dolnej warstwy podbudowy z kruszywa amanego a) Rys. 2. Pomiary ha asu przy frezowaniu zniszczonej nawierzchni (odcinek dk nr 8: Bia ystok Katrynka): a) pomiar w odleg o ci 25 m od miejsca robót, pomiar w odleg o ci 50 m od miejsca robót a) Rys. 3. Pomiary ha asu przy wykonywaniu warstwy mrozoochronnej (budowa odcinka ul. Zwierzynieckiej w Bia ymstoku): a) widok robót, pomiar w odleg o ci 25 m od granicy robót kwalifikuje dany teren do tzw. terenów zagro onych ha asem [7]. Porównuj c ustalone warto ci równowa nego poziomu d wi ku w otoczeniu prowadzonych robót (tabela 2) z warto ciami dopuszczalnego i progowego równowa nego poziomu d wi ku podanymi w tabeli 3 mo na stwierdzi, e w odleg o ci 25 m od granicy robót poziom 60 db(a) jest przekroczony niezale nie od charakteru i zakresu realizowanych prac. Warto ró nicy przekroczenia wynosi od 3,3 db(a) przy profilowaniu pod o a gruntowego, przy wykorzystaniu jednej równiarki, do 16,1 db(a) przy frezowaniu zniszczonej nawierzchni. Nieco korzystniej, z punktu widzenia ochrony rodowiska, przedstawia si poziom ha asu w odleg o ci 50 m od prowadzonych robót. W tej odleg o ci, w przypadku wykonywania niektórych prac budowlanych, równowa ny poziom d wi ku by ni szy od 60 db(a). Nale y jednak zauwa y, e poza pracami najbardziej ha a liwymi (frezowanie nawierzchni i wykonywanie nasypu 47
Tabela 2. Warto ci równowa nego (maksymalnego) poziomu d wi ku od przyk adowych robót przy budowie i przebudowie dróg i ulic 48 Opis robót I. Karczowanie pni drzew i ich wywóz II. ProÞ lowanie pod o a gruntowego + wywóz gruntu III. Wykonywanie nasypu (du a koncentracja sprz tu) IV. Stabilizacja gruntu cementem lub wapnem V. Wykonywanie warstwy podbudowy z kruszywa amanego VI. Frezowanie zniszczonej nawierzchni bitumicznej VII. Uk adanie warstw bitumicznych nawierzchni *) w nawiasach podano warto ci maksymalnego poziomu d wi ku przy du ej koncentracji sprz tu), progowy poziom ha asu w odniesieniu do terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej i zagrodowej, nie by przekroczony. Z porównania warto ci podanych w tabeli 2 i w tabeli 3 wynika tak e, e na obszarach A ochrony uzdrowiskowej oraz na terenach wypoczynkowo-rekreacyjnych, wi kszo robót drogowych powoduje przekroczenie dopuszczalnego i progowego równowa nego poziomu d wi ku, zarówno w odleg o ci 25 m, jak i w odleg o ci 50 m. Roboty drogowe o du ej koncentracji sprz tu budowlanego powoduj istotne pogorszenie klimatu akustycznego w otoczeniu miejsca Lokalizacja L Aeq w db(a) w odleg o ci: 25 m 50 m Uwagi dk nr 19 (obwodnica Wasilkowa) 66,0 (72,3*) 60,1 (74,8) 2 koparki, samochód samowy adowczy dk nr 8 (Katrynka) 66,9 (80,9) 58,8 (69,1) równiarka, spycharka, koparka, samochód samowy adowczy dk nr 8 (Augustów) 63,3 (68,6) 54,9 (57,8) równiarka, dk nr 8 (Augustów) 83,4 (99,7) 73,7 (87,9) spycharka, 3 walce, samochód samowy adowczy dk nr 8 (Katrynka) 69,6 (93,4) 65,4 (8,8) równiarka, WR2000, ci gnik, 2 walce dk nr 8 (Augustów) 64,3 (78,6) 54,8 (64,7) WR2000, 2 walce, samochód samowy. dk nr 8 (Katrynka) 68,6 (87,7) 57,1 (68,2) roz cie acz, 2 walce, samochód samowy adowczy dk nr 8 (Katrynka) 76,1 (88,6) 64,4 (72,8) frezarka, samochód samowy adowczy Ulica (Suwa ki) 72,4 (78,1) 67,5 (74,6) frezarka, samochód samowy adowczy dk nr 8 (Katrynka) 69,5 (87,5) 65,7 (76,6) roz cie acz, 3 walce, samochody, Ulica (Suwa ki) 68,8 (75,9) 57,4 (68,7) roz cie acz, 2 walce, samochody ich realizacji. Na przyk ad, poziom ha asu w otoczeniu wykonywanego nasypu przy budowie odcinka drogi krajowej nr 8 (obwodnica Augustowa) przyjmowa nast puj ce warto ci w zale no ci od odleg o ci od prowadzonych robót: 25 m 83,4 db(a), 50 m 73,7 db(a), 100 m 58,3 db(a), 200 m 48,9 db(a). Oznacza to, e dopiero w odleg o- ci oko o 200 m poziom ha asu nie przekroczy 50 db(a). Do szczególnie ha a liwych robót nale y zaliczy tak e: frezowanie nawierzchni, wykonywanie stabilizacji gruntu spoiwami hydraulicznymi oraz uk adanie warstw nawierzchni (w szczególno ci ich zag szczanie). W celu rozpoznania problemu wp ywu robót drogowych na klimat Tabela 3. Warto ci dopuszczalne i progowe równowa nego poziomu d wi ku dla dróg i linii kolejowych w porze dnia i w porze nocy [4, 5] Rodzaj terenu Warto L Aeq, [db(a)] Warto progowa L Aeq, [db(a)] Pora dnia Pora nocy Pora dnia Pora nocy 1. Obszary A ochrony uzdrowiskowej 50 40 60 50 2. Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem 3. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej i zagrodowej 4. Tereny w streþ e ródmiejskiej miast powy ej 100 tys. mieszka ców ze zwart zabudow mieszkaniow i koncentracj obiektów administracyjnych, handlowych i us ugowych 55 45 60 50 60 50 75 67 65 55 75 67 akustyczny na terenach zurbanizowanych, w sierpniu i we wrze- niu 2009 roku, przeprowadzono pomiary równowa nego poziomu d wi ku w otoczeniu przebudowywanego skrzy owania ulic: Anto niukowska, wi tokrzyska i Wierzbowa w Bia ymstoku (rys. 4). Pomiary wykonano w czterech punktach: A, B, C i D po o onych w odleg o ci 10 m od kraw dzi jezdni (rys. 5). W ka dym z tych punktów wykonano od 6 do 10 jednogodzinnych pomiarów równowa nego i maksymalnego poziomu d wi ku, a ustalone warto ci podano w tabeli 4. Analiza wyników wskazuje na do istotne zró nicowanie poziomów ha asu w zale no ci od rodzaju i zakresu prowadzonych robót, miejsca ich wykonywania oraz charakterystyki pracuj cego sprz tu. Najwy sze warto ci poziomu ha asu w punkcie A zanotowano w sytuacji, gdy w odleg o ci oko o 30 m dokonywano rozbiórki starej zniszczonej nawierzchni bitumicznej (pomiar nr 8 rys. 6a). Maksymalny poziom d wi ku (94,2 db(a)) zanotowano w tym punkcie w czasie wyjazdu z placu budowy samochodu ci arowego. W punkcie B najwy szy równowa ny poziom d wi ku (72,2 db(a)) stwierdzono przy frezowaniu istniej cej
ul. Antoniukowska ul. wi tokrzyska A D B C ul. Wierzbowa ul. Antoniukowska Rys. 4. Widok przebudowywanego skrzy owania ulic: Antoniukowska wi tokrzyska Wierzbowa w Bia ymstoku bada pozwalaj tak e stwierdzi, e istotny wp yw na maksymalny poziom d wi ku mia y rodki transportu dostarczaj ce materia- y na plac budowy lub wywo ce destrukt asfaltowy oraz grunt z wykopu na odk ad. Ustalone warto ci poziomu ha asu w otoczeniu skrzy owania porównano z poziomem ha asu w punktach A i B od ruchu samochodowego (bez prowadzenia robót drogowych). W czasie wykonywania pomiarów w punktach A i B, w ci gu ulicy Antoniukowskiej (bli sz jezdni ) odbywa si ruch samochodowy w obu kierunkach. Ustalone warto ci poziomu ha asu wynosi y odpowiednio: Pkt A: L Aeq = 63,9 db(a), L AFmax = 70,6 db(a), Pkt B: L Aeq = 63,4 db(a), L AFmax = 75,4 db(a). Oznacza to, e ha as od ruchu samochodowego jest ni szy o 3 6 db(a) od poziomu ustalonego w sytuacji pracy sprz tu budowlanego. Dotyczy to jednak tylko przypadków, kiedy najbarnawierzchni w odleg o ci 20 30 m od punktu pomiaru, a maksymalny poziom d wi ku zanotowano w czasie u ywania krótkotrwa ego d wi kowego sygna u ostrzegawczego wstecznego biegu przez samochód ci arowy. W punkcie C ustalone równowa ne i maksymalne poziomy d wi ku by y zbli one do warto ci uzyskanych w punkcie B, a ich przyczyny te by y takie samie jak w punkcie B. W trakcie prowadzenia pomiarów w punkcie D w pobli u nie prowadzono najbardziej ha a liwych robót, z wyj tkiem pomiaru nr 7, w trakcie którego na jezdni wokó wyspy uk adano warstw cieraln. Równowa ny poziom d wi ku o warto ci 74,8 db(a) by spowodowany prac dwóch roz cie aczy i 3 walców w stosunkowo bliskiej odleg o ci (od 15 do 75 m). Maksymalny poziom d wi ku w tym punkcie (89,5 db(a)) zanotowano za podczas pracy zag szczarki wykorzystywanej do zag szczenia mieszanki mineralno-asfaltowej przy kraw niku. Obserwacje w trakcie dziej ha a liwe prace (np. frezowanie nawierzchni czy zag szczanie warstw nawierzchni) by y wykonywane w odleg o ci ponad 30 40 metrów od punktu pomiaru. W sytuacji, gdy bardziej ha a liwe prace by y realizowane w pobli u punktów pomiaru, poziom ha asu by wy szy, nawet o ponad 10 db(a) w stosunku do poziomu ha asu tylko od ruchu samochodowego. W celu porównania poziomów ha asu od robót drogowych, przy przebudowie analizowanego skrzy owania, z ha asem od ruchu samochodowego w otoczeniu innych (bardziej obci onych ruchem) ulic przeprowadzono po 3 jednogodzinne pomiary równowa nego poziomu d wi ku w odleg o ci 10 m od kraw dzi jezdni, w czterech punktach na terenie Bia egostoku i w trzech punktach na terenie Augustowa, a wyniki podano w tabeli 5. Porównanie równowa nych poziomów d wi ku od robót drogowych i od ruchu samochodowego wskazuje na zbli one ich warto- Rys. 5. Lokalizacja punktów pomiaru ha asu od robót drogowych na skrzy owaniu ulic: Antoniukowska wi tokrzyska Wierzbowa w Bia ymstoku Tabela 4. Warto ci równowa nego (maksymalnego) poziomu d wi ku w otoczeniu skrzy owania Punkt pomiaru A B C D Równowa ny poziom d wi ku (maksymalny poziom d wi ku) [db(a)] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 65,2 66,3 67,7 65,2 68,0 66,4 73,2 71,7 75,8 69,5 (79,0) (82,5) (94,2) (77,8) (85,9) (78,9) (82,6) (80,3) (86,8) (90,2) 70,7 69,3 72,2 67,0 67,8 68,0 (89,6) (81,3) (86,3) (78,8) (87,9) (83,1) 69,7 70,7 69,0 67,5 69,8 69,4 (85,2) (86,8) (88,9) (82,6) (80,3) (81,2) 64,9 64,8 67,6 65,2 66,4 63,2 74,8 (84,1) (78,6) (82,5) (78,5) (85,7) (76,7) (89,5) 49
50 Tabela 5. Warto ci równowa nego poziomu d wi ku w otoczeniu wybranych ulic w Bia ymstoku i w Augustowie Miasto Bia ystok Augustów Równowa ny poziom d wi ku A, [db(a)] Ulica Pora dnia Pora nocy Pomiar 1 Pomiar 2 Pomiar 3 Piastowska 65,4 65,1 59,2 Gen. W. Andersa 67,9 68,1 62,0 Gen. F. Kleeberga pkt 1 69,6 70,4 65,9 Gen. F. Kleberga pkt 2 68,5 72,0 66,0 Mazurska 66,3 63,1 52,3 Chreptowicza 65,0 66,0 62,9 29 listopada 70,2 67,7 63,6 wane z uwzgl dnieniem ich wp ywu na otoczenie i pracuj cy personel. Szczególnie niekorzystnie wyró ni- y si w tej grupie prace zwi zane z wykonywaniem pali wierconych maksymalny poziom d wi ku osi gn warto 103,8 db(a). W takim przypadku, jak równie przy wykonywaniu fug w nawierzchni, rozbiórce nawierzchni oraz innych ha a liwych pracach budowlanych, g ówna uwaga powinna by zwrócona na ochron operatorów sprz tu oraz osoby przebywaj ce w pobli u prowadzonych robót. Dopuszczalne warto ci poziomu d wi ku w miejscu pracy okre laj odpowiednie przepisy, normy i zalecenia. Nale y przy tym uwzgl dni czas dzia ania ha asu oraz maksymalne i szczytowe jego warto ci. Poziom ekspozycji dziennej (8 h) na ha as nie powinien przekracza 85 db(a), a maksymalny poziom d wi ku nie mo e przekroczy 115 db(a). Uwa a si, e ekspozycja na ha as przekraczaj cy 85 db(a) jest mo liwa bez ci, oczywi cie poza sytuacjami, kiedy wykonywane prace s bardzo ha a liwe. Mo na wi c stwierdzi, e wi kszo robót drogowch przy przebudowie i modernizacji ulic nie jest bardziej uci liwym zanieczyszczeniem otoczenia tras komunikacyjnych ni ruch samochodowy. Przy budowie/przebudowie dróg i ulic realizowane s prace o innym charakterze ni typowe roboty drogowe, które przyczyniaj si do nadmiernego zanieczyszczenia akustycznego rodowiska (rys. 6). Przeprowadzono pomiary równowa nego poziomu d wi ku w otoczeniu odcinków dróg i ulic, na których prowadzono takie prace budowlane, a ustalone warto ci poziomu ha asu przedstawiaj si nast puj co: a) wbijanie cianek szczelnych (droga krajowa nr 8 obwodnica Augustowa; palownica Hitachi GLSK-125): odleg o 25 m: L Aeq = 77,2 = 92,1 db(a), odleg o 50 m: L Aeq = 67,9 = 86,3 db(a), wykonywanie pali wierconych w rurze obsadowej ( rednica 600 mm) (ul. Antoniukowska w Bia ymstoku, palownica DEL- MAG RH26W): odleg o 15 m: L Aeq = 84,1 = 103,8 db(a), c) wykonywanie fug w nawierzchni w celu umieszczenia detektorów (ul. Antoniukowska w Bia ymstoku): odleg o 15 m: L Aeq = 84,0 = 89,0 db(a), d) rozbiórka nawierzchni r cznym m otem (ul. Antoniukowska): odleg o 30 m: L Aeq = 71,7 = 80,3 db(a), e) rozbiórka p yty betonowej m o - tem mechanicznym i równo le g e frezowanie zniszczonej nawierzchni (ul. Antoniukowska w Bia ym stoku): odleg o od miejsca frezowania 15 m, od rozbiórki p yty 30 m: L Aeq = 79,8 db(a), L AFmax = 92,4 db(a). Podane warto ci potwierdzaj du ha a liwo wymienionych robót, a to oznacza, e powinny by one szczególnie dok adnie planoa) Rys. 6. Widok robót przy przebudowie ulicy Antoniukowskiej i skrzy- owania w Bia ymstoku: a) rozbiórka nawierzchni, wykonywanie pali wierconych w rurze obsadowej uszczerbku dla zdrowia w przypadku stosowania przerw w pracy lub ograniczenia czasu jej trwania. Na przyk ad, praca w ci g ym ha asie w granicach 95 100 db(a) nie mo e trwa d u ej w ci gu dnia ni 40 100 min. 4. Podsumowanie Wyniki poziomu d wi ku ustalone w trakcie pomiarów potwierdzaj, e ha as pochodz cy od robót drogowych zale y od ich rodzaju i zakresu, wykorzystywanego sprz tu oraz od odleg o ci od placu budowy. Do szczególnie ha a liwych prac budowlanych nale y zaliczy roboty zwi zane z wykonywaniem cianek szczelnych, pali wierconych, rozbiórk i frezowaniem nawierzchni. Niekorzystny wp yw na klimat akustyczny w otoczeniu robót ma du a koncentracja maszyn i urz dze na krótkich odcinkach budowanych lub przebudowywanych dróg.
ród em maksymalnego poziomu d wi ku przekraczaj cego stosunkowo cz sto poziom 80 db(a), s samochody ci arowe transportuj ce materia y na place budów, a tak e urz dzenia u ywaj ce krótkotrwa ych d wi kowych sygna ów ostrzegawczych wstecznego biegu. Do bardzo ha a liwych urz dze nale y zaliczy tak e wszelkiego rodzaju m oty, zag szczarki oraz pi y do wykonywania fug w warstwie cieralnej. Nale y stwierdzi, e praktycznie wszelkie prace budowlane prowadzone na obszarach A ochrony uzdrowiskowej i na terenach rekreacyjno-wypoczynkowych poza miastem prowadz do przekroczenia równowa nego poziomu d wi ku o warto ci 50 db(a) w odleg o ci 50 m od miejsca ich realizacji. Jednak poziom ha asu od wielu robót drogowych nie przekracza w sposób zdecydowany poziomu ha asu od ruchu samochodowego na ruchliwych ulicach naszych miast. Maj c jednak na uwadze nadmierny poziom ha asu w trakcie prowadzenia robót drogowych, celowe i konieczne s pewne dzia ania w celu jego ograniczenia. Mog by one podejmowane zarówno na etapie projektowania, jak i realizacji prac budowlanych. Do najwa niejszych takich dzia- a nale : eliminacja lub minimalizacja najbardziej ha a liwych procesów i prac, udoskonalenie polityki w zakresie stosowania maszyn i urz dze o ma ej emisji ha asu, uwzgl dnienie wymaga dotycz cych ograniczenia ha asu w specyfikacjach przetargowych, minimalizacja nara enia pracowników na ponadnormatywny ha as, prowadzenie systematycznej oceny poziomu ha asu w czasie prowadzenia robót (monitoring) oraz eliminowanie z placu budowy róde o nadmiernej ha a liwo ci. Problem no no ci granicznej p yt elbetowych w uj ciu aktualnych przepisów normowych BIBLIOGRAFIA [1] Dyrektywa 2005/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 14 grudnia 2005 r. w sprawie zbli enia ustawodawstw Pa stw Cz onkowskich odnosz cych si do emisji ha asu do rodowiska przez urz dzenia u ywane na zewn trz pomieszcze. Dziennik Urz dowy UE L 344/44 z 27.12.2005 r. [2] Gardziejczyk W., Oksztulska M., Ha as w otoczeniu budowanych i modernizowanych dróg. Artyku zg oszony i przyj ty do druku w miesi czniku Drogownictwo [3] Rozporz dzenie ministra gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymaga dla urz dze u ywanych na zewn trz pomieszcze w zakresie emisji ha asu do rodowiska. Dz.U. Nr 263, poz. 2202, z 30 grudnia 2005 r., z pó. zmianami [4] Rozporz dzenie ministra rodowiska z 9 stycznia 2002 r. w sprawie warto ci progowych poziomów ha asu. Dz.U. Nr 8, poz. 81 [5] Rozporz dzenie ministra rodowiska z 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów ha asu w rodowisku. Dz.U. Nr 120, poz. 8276 [6] Sadowski J., Podstawy akustyki urbanistycznej. Arkady. Warszawa 1982 [7] Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska. Dz.U. Nr 62, poz. 627 z pó n. zmianami [8] Wtulich D., Maszyny robocze badania ha asu. Magazyn Autostrady 6/2009 Prof. dr hab. in. Piotr Konderla, Politechnika Wroc awska 1. Wprowadzenie Przedmiotem analizy jest p yta elbetowa zbrojona ortogonalnie, parametryzowana uk adem wspó rz dnych {x,y} na powierzchni rodkowej p yty. Zgodnie z procedur stosowan w praktyce projektowej, dla przyj tego schematu statycznego i obci enia wykonuje si analiz statyczn p yty traktowan zwykle jako spr ysta, cienka p yta Kirchhoffa otrzymuj c w efekcie rozk ad przemieszczenia i si wewn trznych. W przypadku stosowania do analizy metody numerycznej MES, otrzymuje si rozwi zania w postaci dyskretnej. Kolejnym etapem jest wymiarowanie p yty, co w praktyce sprowadza si do doboru zbrojenia p yty tak, aby spe nione by y warunki stanu granicznego zgodnie z obowi zuj cymi normami. W artykule analizowano problem wymiarowania p yt elbetowych w zakresie spe nienia I stanu granicznego zgodnie z aktualnie obo- wi zuj cymi normami [1] i [2]. Z uwagi na ró nice w zapisach normowych, otrzymuje si w zasadzie ró ne zbrojenie przy ich stosowaniu. W niniejszym artykule dokonano porównania algorytmów wymiarowania wykonanych przy u yciu obu norm. Miar s u c do porównywania wyników analizy s miarodajne momenty zginaj ce, na podstawie których okre la si zbrojenie w przekroju p yty [3]. Prezentowany w artykule problem zosta zastosowany w autorskim 51