Europejska sieć ekologiczna Natura 2000

Europejska sieć ekologiczna Natura 2000

NATURA 2000 to spójna europejska sieć ekologiczna, której celem jest zachowanie rodzajów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ważnych dla Wspólnoty. Rodzaje siedlisk przyrodniczych oraz gatunki będące przedmiotami ochrony są wymienione w odpowiednich załącznikach Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywy Siedliskowej) zał. 1 siedliska, zał. 2 gatunki i Dyrektywy 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. Dyrektywy Ptasiej) zał. 1 gatunki.

Sieć Natura 2000 składa się z dwóch typów obszarów: specjalne obszary ochrony (SOOS pozw), tworzone na podstawie Dyrektywy Siedliskowej dla ochrony: typów siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunków roślin i zwierząt obszary specjalnej ochrony ptaków (OSOP), tworzone na podstawie Dyrektywy Ptasiej dla ochrony siedlisk ptaków

Dyrektywa Siedliskowa (załączniki I i II) Dyrektywa Ptasia (załącznik I) Kryteria BirdLife Obszary Specjalnej Ochrony SPA 3 lata Kryteria: zał III DS Informacja naukowa Krajowa lista proponowanych Obszarów o Znaczeniu dla Wspólnoty + mapy + SDF-y Natura 2000 Weryfikacja przez Komisję Europejską Obszary o Znaczeniu dla Wspólnoty SCI 6 lat Specjalne Obszary Ochrony SAC

Biorąc pod uwagę powyższą procedurę możemy mieć doczynienia z czterema typami obszarów NATURA 2000 Istniejące ostoje ptasie (ustanowione na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2004 w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000). Projektowane ostoje ptasie (zgłoszone do Komisji Europejskiej). Projektowane ostoje siedliskowe zgłoszone do KE przez rząd i będące w trakcie konsultacji. Projektowane ostoje siedliskowe będące w trakcie konsultacji międzyresortowych lub na Shadow List.

Kluczowe akty prawne i dokumenty związane z siecią NATURA 2000 w Polsce Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2004 w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2005 w sprawie trybu i zakresu opracowania projektu planu ochrony dla obszaru NATURA 2000 Podręcznik interpretacji siedlisk przyrodniczych wydany przez Komisję Europejską w 2003 r. jego zapisy zawarto w: ROZPORZĄDZENIU MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000.

NATURA 2000 a prawo krajowe 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Art. 6. 1. USTAWA z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880

Art. 25. 1. Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: 1) obszary specjalnej ochrony ptaków 2) specjalne obszary ochrony siedlisk 2. Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-4 i 6-9. Artykuły: 26 39 odnoszą się wyłącznie do sieci NATURA 2000

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 76 typów siedlisk w tym 14 priorytetowych 44 gatunki roślin w tym 10 priorytetowych 89 gatunków zwierząt w tym 12 priorytetowych Kryteria oceny letnich i zimowych schronisk nietoperzy

W przypadku ptaków spośród gatunków wymienionych w zał. I DP w Polsce występuje 267 gatunków (przy 407 stwierdzonych w ogóle). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2004 w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000 72 Obszary Specjalnej Ochrony ptaków

Obszary NATURA 2000: Istniejące (ptasie) 1. PLB240001 Dolina Górnej Wisły Zgłoszone do KE (siedliskowe) Strumień Chybie Zb. Goczałkowicki 1 Wisła 1. PLH24001 Cieszyńskie Źródła Tufowe 2. PLH240002 Madohora 3. PLH120001 Babia Góra 4. PLH120012 Na Policy 1 6 1 5 2 Skawa Projektowane (ptasie) 1. PLB120011 Babia Góra Wisła Projektowane (siedliskowe) 1. PLH240008 Kościół w Górkach Wielkich 2. PLH240005 Beskid Śląski 3. PLH240007 Kościół w Radziechowach 4. PLH240006 Beskid Żywiecki 5. PLH240022 Beskid Mały 6. PLH240021 Pierściec 7. PLH240018 Górna Soła z Koszarawą Olza 2 3 7 So³a 4 7 3 4 1 Zb. Orawski 0 10 km

Udział gminy w procesie tworzenia sieci NATURA 2000 i planowania ochrony obszarów. Art. 27 mówi o tworzeniu projektu sieci NATURA 2000, w ust. 2 tego artykułu jest zapisane Projekt, ( ) wymaga zasięgnięcia opinii właściwych miejscowo rad gmin. Niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za brak uwag. Projekt planu ochrony obszaru Natura 2000 sporządza sprawujący nadzór nad obszarem w terminie 5 lat od dnia wyznaczenia tego obszaru, w uzgodnieniu z właściwymi miejscowo radami gmin. (art. 29. ust. 2). Obszary NATURA 2000 powinny znaleźć się w opracowaniach strategiczno-planistycznych gminy: pzp, poś, studium, oprac. ekofizjograf, prl.

Inwestycje w obszarach NATURA 2000 Art. 31 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody mówi: Projekty planów i projekty zmian do przyjętych planów oraz planowane przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub projektowanych obszarów Natura 2000, znajdujących się na liście opracowanej przez Ministra Środowiska, a które mogą na te obszary znacząco oddziaływać, wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska.

Zabrania się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, z zastrzeżeniem art. 34. Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo wojewoda, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000.

Ocena wpływu na cele ochronne Tak Zmiana PP Tak Czy PP jest bezpośrednio związany z zarządzaniem danym obszarem Natura 2000 lub konieczny do zarządzania nim? Nie Czy PP może znacząco oddziaływać na obszar NATURA 2000? Czy PP wpłynie szkodliwie na integralność obszaru? Tak Czy istnieją rozwiązania alternatywne? Nie Czy na terenie obszaru występują siedliska lub gatunki priorytetowe? Nie Tak Nie Na terenie projektowanego obszaru NATURA 2000 (do momentu podjęcia decyzji przez KE) obowiązują takie same zakazy i rygory ochronne jak w obszarze istniejącym. Nie Tak Nie Pozwolenie nie może być wydane Czy wchodzą w grę wymogi nadrzędnego interesu publicznego? Nie Tak Pozwolenie może być wydane z uwagi na konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego po skonsultowaniu się z Komisją Europejską. Należy przeprowadzić kompensację Czy w grę wchodzą względy ochrony zdrowia ludzi lub poważne korzyści dla środowiska? Tak Pozwolenie może być wydane. Należy przeprowadzić kompensację. Należy poinformować Komisję Pozwolenie może być wydane

Korzyści z istnienia obszaru NATURA 2000

PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH na lata 2007 2013 Płatności dla obszarów Natura 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej. Cele działania: Utrzymanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków roślin, zwierząt, w tym ptaków, wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. (Dz.U. nr 94, poz. 795) na obszarach Natura 2000;

Opis działania: Działanie polega na udzielaniu rekompensat producentom rolnym, których działalność rolnicza jest ograniczana w związku z: 1 zakazem podejmowania działań mogących w istotny sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w istotny sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000. 2 ustaleniami planów ochrony zatwierdzonymi dla obszarów Natura 2000 w drodze rozporządzenia. Schemat I Schemat I składa się z dwóch pakietów rolnośrodowiskowych (wariant 3.2 w ramach pakietu 3: ekstensywne trwałe użytki zielone i pakiet 4: ochrona cennych siedlisk przyrodniczych), których celem jest zachowanie dobrego stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków programu Natura 2000. Liczba pakietów rolnośrodowiskowych w tym Schemacie może ulec rozszerzeniu, stosownie do ustaleń planów ochrony.

Forma i wysokość pomocy Producent rolny wnioskując o pomoc Schematu I, realizuje zobowiązanie przez okres 5 lat. Pomoc jest wypłacana corocznie, po wykonaniu określonego zestawu zadań zgodnie z wymogami danego wariantu. W przypadku, gdy producent rolny, obok płatności na obszarach Natura 2000, wnioskuje o płatności rolnośrodowiskowe, składa wniosek rolnośrodowiskowy z zaznaczeniem, że wnioskuje o płatność na obszarach Natura 2000. Pomoc będzie wypłacana razem z płatnością rolnośrodowiskową, natomiast finansowanie będzie pochodziło z dwóch działań. Pomoc stanowi rekompensatę za utracone dochody, dodatkowe kosztach i koszty i koszty transakcyjne związane ze sporządzeniem dokumentacji siedliska lub dokumentacji ornitologicznej. Pomoc jest powiększona w stosunku do płatności wynikającej z kalkulacji o 20%, ze względu na utracony dochód wynikający ze spadku wartości gruntów rolnych, które zostały włączone do obszarów Natura 2000.

Budżet zarezerwowany w PROW na lata 2007 2013 na działanie: Płatności dla obszarów Natura 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej wynosi 550 000 000 euro

Budowanie społecznego poparcia i edukacja ekologiczna na obszarze NATURA 2000 Dolina Tyśmienicy

www.mos.gov.pl/natura2000 oficjalny serwis NATURA 2000 na stronach Ministerstwa Środowiska, zawiera aktualny stan prac nad siecią, opisy i mapy obszarów, oraz podstawy prawne itp. www.kp.org.pl/n2k/index.html podstrona o NATURZE 2000 w serwisie Klubu Przyrodników. Znajduje się na niej szereg materiałów w postaci elektronicznej do pobrania, między innymi przewodniki powstałe po warsztatach ze społecznościami lokalnymi. www.natura2000.pl/ serwis NATURA 2000 a społeczności lokalne zawiera przykłady inicjatyw lokalnych powstałych w oparciu o obszary NATURA 2000 w Polsce, Czechach i Niemczech http://ine.eko.org.pl/ podstrona w serwisie Instytutu na rzecz Ekorozwoju zawierająca materiały na temat NATURA 2000 a turystyka. www.iop.krakow.pl/natura2000/ strona na serwerze Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, zawiera materiały dotyczące prawnych i naukowych podstaw sieci NATURA 2000 w Polsce. www.iucn-ce.org/mp/pl/ strona projektu Natura dla ludzi ludzie dla NATURY na serwerze IUCN. Zawiera szereg przydatnych materiałów w wersji elektronicznej.

Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot Bronimy dzikiej przyrody, odwołując się do założeń filozofii ekologii głębokiej. Przeprowadziliśmy wiele kampanii broniących cennych obszarów i gatunków (Puszcza Białowieska, kampania Dzikie jest piękne na rzecz ochrony dużych drapieżników, apel o utworzenie Turnickiego Parku Narodowego, sprzeciw wobec organizacji zimowej olimpiady w Tatrach). Angażujemy się w ochronę Tatr przed biznesem narciarskim, monitorujemy szkodliwe inwestycje turystyki masowej w górach i podejmujemy działania dotyczące ochrony wartości przyrodniczych przy drogach szybkiego ruchu i autostradach. Od 1998 r. trwa kampania w obronie doliny Rospudy. Prowadzimy działalność edukacyjną, której celem jest budzenie szacunku do wszelkich form życia oraz motywowanie ludzi do podejmowania działań dla ich ochrony (m. in. warsztat Zgromadzenie Wszystkich Istot i szkolenie Strażników Miejsc Przyrodniczo Cennych). Pracownia wielokrotnie zdobywała prestiżowe nagrody (m.in. za kampanię Dzikie jest piękne od Ministra Ochrony Środowiska, za osiągnięcia w dziedzinie edukacji ekologicznej od WFOŚ w Katowicach, za najlepsze projekty od Sasakawa Peace Foundation). Stowarzyszenie dysponuje ośrodkiem w Bystrej koło Bielska-Białej, który służy jako Stacja Edukacji Ekologicznej. Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot ul. Jasna 17 43-360 Bystra tel. 033 818 31 53 tel./fax 033 817 14 68 biuro@pracownia.org.pl