Nazwa projektu Ustawa o zmianie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz niektórych innych ustaw Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące Ministerstwo Finansów Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu Podsekretarz Stanu Dorota Podedworna-Tarnowska Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu Jeremiasz Nowakowski +48 (22) 694 5495 jeremiasz.nowakowski@mofnet.gov.pl Data sporządzenia Źródło: Prawo UE Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. UE. L 176 z 27.6.2013, str. 1) rozporządzenie 575/2013 Nr w wykazie prac: UC113 1. Jaki problem jest rozwiązywany? OCENA SKUTKÓW REGULACJI Banki spółdzielcze nie dysponują obecnie prawną możliwością ograniczenia lub odmowy wykupu udziałów członkowskich, co na podstawie art. 29 ust. 2 rozporządzenia 575/2013 uniemożliwi zaklasyfikowanie ich jako kapitału podstawowego Tier I dla potrzeb adekwatności kapitałowej. Jednocześnie rozporządzenie 575/2013 przewiduje m.in. wprowadzenie tzw. Liquidity Coverage Ratio (LCR), tj. normy płynności krótkoterminowej, która nie uwzględnia specyficznego dla Polski systemu lokowania nadwyżek płynności przez banki spółdzielcze w bankach zrzeszających, dlatego zgodnie z przepisami rozporządzenia 575/2013 środki utrzymywane przez banki spółdzielcze na rachunkach w bankach zrzeszających nie będą uznawane za płynne aktywa. 2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt Istotą rozwiązań ujętych w projekcie będzie: - wprowadzenie zmian, które pozwolą bankom spółdzielczym nadal zaliczać fundusz udziałowy do kapitału podstawowego Tier I, - wprowadzenie do polskiego porządku prawnego ram umożliwiających bankom spółdzielczym lub zrzeszającym powołanie systemu ochrony instytucjonalnej w celu zwiększenia bezpieczeństwa tych podmiotów. 3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE? Rozwiązania przyjęte w prawodawstwie polskim w zakresie funkcjonowania zrzeszających są charakterystyczne wyłącznie dla Polski - prawodawstwo UE nie uwzględnia w całości specyfiki polskiej bankowości spółdzielczej w tym zakresie. W innych państwach Unii Europejskiej banki spółdzielcze są już uprawnione do ograniczenia lub odmowy wykupu udziałów członkowskich. Ponadto zasady instytucjonalnego systemu ochrony, przewidziane w art. 113 ust. 2 rozporządzenia 575/2013, funkcjonują w systemach bankowości spółdzielczej w większości państw Unii Europejskiej. Jednocześnie należy zaznaczyć, że z uwagi na różny stopień centralizacji grup banków spółdzielczych nie można wskazać jednego modelu funkcjonowania systemu ochrony. 4. Podmioty, na które oddziałuje projekt Grupa Wielkość Źródło danych Oddziaływanie Banki spółdzielcze 572 Raport UKNF z grudnia 2013 Zmiany dot. wypłaty udziałów pozwolą na uznanie funduszu udziałowego za trwały, a w następstwie na zakwalifikowanie go do funduszy własnych najwyższej jakości (CET I). Przepisy pozwolą na tworzenie systemów ochrony
Banki zrzeszające Udziałowcy banków spółdzielczych SGB-Bank S.A. w Poznaniu (zrzesza 206 banków spółdzielczych) i BPS S.A. w Warszawie (zrzesza 365 banków spółdzielczych) Raport UKNF z grudnia 2013 1 041 395 Raport UKNF z grudnia 2013 instytucjonalnej (IPS) w celu zwiększenia ochrony uczestników przed upadłością, wzmocnienia płynności i wypłacalności. Przynależność do IPS pozwoli na objęcie wzajemnych ekspozycji wagą ryzyka 0%. W ramach IPS banki zrzeszające będą mogły stosować wagę ryzyka 25% zamiast 100% w stosunku do wypływu środków banków spółdzielczych. Przepisy pozwolą na tworzenie systemów ochrony instytucjonalnej (IPS) w celu zwiększenia ochrony uczestników przed upadłością, wzmocnienia płynności i wypłacalności. Przynależność do IPS pozwoli na objęcie wzajemnych ekspozycji wagą ryzyka 0%. W ramach IPS banki zrzeszające będą mogły stosować wagę ryzyka 25% zamiast 100% w stosunku do wypływu środków banków spółdzielczych. Wprowadzenie możliwości wstrzymania albo ograniczenia wypłaty udziałów przez bank spółdzielczy jest podyktowana koniecznością utrzymania kapitałów na poziomie zapewniającym bankowi stabilność i bezpieczeństwo. Przewiduje się, że takie działania podejmowane będą w sytuacji gdy: - powstała strata bilansowa lub przewiduje się jej powstanie albo istnieje niebezpieczeństwo utraty wypłacalności lub płynności, - bank spółdzielczy nie spełnia wymogów kapitałowych lub zwrot wpłat spowodowałby niespełnienie wymogów, - nie zostaną spełnione miary płynności, - zostanie naruszony współczynnik wypłacalności i Tier I, - limity zaangażowania znajdą się na nieakceptowanym poziomie.
5. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji Projekt ustawy został w dniu 24 lutego 2014 r. przekazany do konsultacji publicznych i opiniowania. W procesie tym udział wzięli: Komisja Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Główny Urząd Statystyczny, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Giełd Papierów Wartościowych S.A., BondSpot S.A., Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych, Związek Maklerów i Doradców, Izba Domów Maklerskich, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych, Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami, Związek Banków Polskich, Rada Banków Depozytariuszy, Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych, Związek Rewizyjny Banków Spółdzielczych, Bank Polskiej Spółdzielczości S.A., SGB-Bank S.A., Krajowy Związek Banków Spółdzielczych i Krajowa Rada Spółdzielcza. W dniach 7 i 15 kwietnia 2014 r. odbyła się konferencja uzgodnieniowa. 6. Wpływ na sektor finansów publicznych (ceny stałe z r.) Skutki w okresie 10 lat od wejścia w życie zmian [mln zł] 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Łącznie (0-10) Dochody ogółem x x x x x x x x x x x x Wydatki ogółem x x x x x x x x x x x x Saldo ogółem x x x x x x x x x x x x Źródła finansowania Dodatkowe informacje, w tym wskazanie źródeł danych i przyjętych do obliczeń założeń Wejście w życie projektowanej ustawy nie wiąże się z koniecznością poniesienia wydatków z budżetu państwa. Mając na uwadze dobrowolność stosowania projektowanych rozwiązań należy wskazać, że wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na dochody i wydatki sektora finansów publicznych o ile przewidziane w nim rozwiązania nie zostaną zastosowane. Ponadto należy podkreślić, że projektowane przepisy mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa banków spółdzielczych i zrzeszających zainteresowanych przystąpieniem do systemu ochrony, a tym samym ograniczenie ryzyka zaangażowania funduszy publicznych w ratowanie tych podmiotów w przyszłości. W przypadku zastosowania projektowanych rozwiązań istnieje możliwość, że poniesione przez banki spółdzielcze i zrzeszające wydatki będą poprzez zaliczenie ich do kosztów uzyskania przychodów - miały wpływ na uzyskany przez banki dochód, a w konsekwencji na podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym i obniżenie należnego podatku dochodowego. Jednak należy zaznaczyć, że utworzenie systemu ochrony spowoduje zastosowanie 0% wagi ryzyka na transakcjach pomiędzy jego uczestnikami, co uwolni dodatkowy kapitał i przyczyni się do zwiększenia dochodów uczestników systemu. 7. Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców oraz na rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe Niemierzalne Banki spółdzielcze i banki zrzeszające Koszty: Skutki
Uczestnicy systemu ochrony instytucjonalnej zobowiązani będą do posiadania jednakowo zorganizowanych mechanizmów monitorowania i klasyfikowania ryzyka, co wiązać się będzie z koniecznością poniesienia przez poszczególnych uczestników systemu określonych nakładów związanych z dostosowaniem systemów teleinformatycznych. Jednocześnie uczestnicy systemu ochrony będą zobowiązani do utworzenia tzw. funduszu pomocowego, który co do zasady będzie przeznaczany na pomoc finansową dla uczestników, aby poprawić ich wypłacalność i ustrzec przed upadłością, a także utrzymywanie odpowiednią kwotę środków w ramach limitu płynnościowego. Banki spółdzielcze i banki zrzeszające Ponadto utworzenie systemu ochrony instytucjonalnej będzie wiązać się z organizacyjnym wyodrębnieniem nowych organów zarządzających systemem ochrony. Uczestnicy będą zobowiązani umową do zapewnienia tym organom narzędzi niezbędnych do wykonywania zadań związanych z zarządzaniem, w szczególności udostępnienia pomieszczeń, łącz telekomunikacyjnych i obsługi biurowej. Umowa będzie regulować zasady pokrywania kosztów związanych z zapewnieniem organom niezbędnych narzędzi w celu wykonywania ich zadań. Korzyści: W ujęciu długoterminowym projektowane rozwiązania mogą przynieść pozytywne skutki dla sektora bankowości spółdzielczej poprzez wzmocnienie jego bazy kapitałowej oraz lepsze zabezpieczenie się przed ryzykiem płynności. Wprowadzenie zmian, które pozwolą bankom spółdzielczym nadal zaliczać fundusz udziałowy do kapitału podstawowego Tier I pozwoli na wzmocnienie bazy kapitałowej banków spółdzielczych. Wprowadzenie systemu ochrony instytucjonalnej pozwoli m.in. na zmianę kwalifikacji lokat banków spółdzielczych w bankach zrzeszających do aktywów płynnych, a w przypadku banków zrzeszających - zaliczenie przyjętych środków jako stabilnych źródeł finansowania aktywów. W ramach systemu ochrony instytucjonalnej będzie obowiązywał jednakowy, wspólny dla wszystkich uczestników, mechanizm monitorowania i klasyfikowania ryzyka oraz będzie utworzony tzw. fundusz pomocowy. Dzięki takim rozwiązaniom wzrośnie bezpieczeństwo uczestników systemu ochrony, a tym samym bezpieczeństwo zgromadzonych depozytów. 8. Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z projektu Wprowadzane są obciążenia poza bezwzględnie wymaganymi przez UE (szczegóły w odwróconej tabeli zgodności). tak nie zmniejszenie liczby dokumentów zmniejszenie liczby procedur skrócenie czasu na załatwienie sprawy Wprowadzane obciążenia są przystosowane do ich elektronizacji. zwiększenie liczby dokumentów zwiększenie liczby procedur wydłużenie czasu na załatwienie sprawy tak nie Komentarz: Projekt nie wpływa bezpośrednio na zmianę obciążeń regulacyjnych. Projektowane rozwiązania mają charakter dobrowolny i tylko od woli podmiotów objętych regulacją zależy czy skorzystają z przewidzianych projektem rozwiązań. Banki spółdzielcze, które będą chciały nadal zaliczać fundusz udziałowy do kapitału podstawowego Tier I, będą musiały dokonać odpowiednich zmian w swoich statutach.
Ponadto na uczestników systemu ochrony instytucjonalnej nałożony zostanie obowiązek raportowania określonych zdarzeń i podjętych kroków do wskazanych organów. Zdarzenia te i podjęte kroki dotyczą głównie krytycznych sytuacji rzutujących na bezpieczeństwo uczestników i w konsekwencji całego systemu ochrony, do którego przynależą, m.in. organ nadzorujący system ochrony informuje KNF o składzie organu zarządzającego systemem ochrony oraz o zmianie jego składu niezwłocznie po jego powołaniu lub po zmianie składu. Uczestnicy systemu ochrony są zobowiązani do udzielania niezbędnych informacji na żądanie organu zarządzającego. Organ zarządzający systemem ochrony niezwłocznie informuje KNF o działaniach podjętych w związku z nieusunięciem przez uczestnika zaistniałych nieprawidłowości, działań niezgodnych z przepisami prawa lub umowy systemu ochrony. Jednocześnie uczestnicy systemu ochrony instytucjonalnej zobowiązani będą do posiadania jednakowo zorganizowanych mechanizmów monitorowania i klasyfikacji ryzyka. 9. Wpływ na rynek pracy Projektowane przepisy nie mają wpływu na rynek pracy. 10. Wpływ na pozostałe obszary środowisko naturalne sytuacja i rozwój regionalny Omówienie wpływu demografia mienie państwowe informatyzacja zdrowie Projektowane przepisy nie mają wpływu na inne obszary niż sektor bankowości spółdzielczej. 11. Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego Planuje się, że projektowana ustawa wejdzie w życie w IV kwartale 2014 r. Jednocześnie rozwiązania zawarte w projekcie ustawy mają charakter dobrowolny i to od zrzeszających zależy kiedy zostaną przyjęte. Wprowadzenie zmian, które pozwolą bankom spółdzielczym nadal zaliczać fundusz udziałowy do kapitału podstawowego Tier I, wiąże się z koniecznością dokonania odpowiednich zmian w statutach banków spółdzielczych. W tym miejscu należy wskazać, że rozporządzenie 575/2013 wprowadza okres przejściowy, w którym kapitał banków spółdzielczych, pozyskany z emisji udziałów przed 31 grudnia 2011r., będzie nadal zaliczany do kapitału podstawowego Tier I. Jednak jego wartość z punktu widzenia adekwatności kapitałowej będzie pomniejszana co roku o 10%, aż do 31 grudnia 2021 r., kiedy kapitał ten przestanie być zaliczany do kapitału podstawowego Tier I. Jednocześnie na poziomie ustawowym będzie określona jedynie możliwość stworzenia instytucjonalnego systemu ochrony oraz będą podane warunki brzegowe, których spełnienie pozwala na uznanie grupy współdziałających ze sobą banków spółdzielczych za system ochrony instytucjonalnej. Natomiast uszczegółowienie zasad współpracy i ich dostosowanie do konkretnych warunków będzie zawarte w drodze umowy pomiędzy uczestnikami danego systemu, a więc bankami spółdzielczymi lub zrzeszającymi. W tym miejscu należy wskazać, że nowa norma płynności krótkoterminowej (LCR) zacznie stopniowo obowiązywać od 2015 r. 12. W jaki sposób i kiedy nastąpi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostaną zastosowane? Celem projektowanej ustawy jest wprowadzenie zmian, które pozwolą bankom spółdzielczym nadal zaliczać fundusz udziałowy do kapitału podstawowego Tier I oraz wprowadzenie do polskiego porządku prawnego ram umożliwiających bankom spółdzielczym i zrzeszającym powołanie systemu ochrony instytucjonalnej w celu zwiększenia bezpieczeństwa tych podmiotów oraz ułatwienia zrzeszeniom dostosowania się do spełniania nowych norm płynnościowych. W związku z powyższym miernikiem, który pozwoli określić, czy oczekiwane efekty zostały uzyskane, będzie odsetek banków spółdzielczych i zrzeszających, które będą spełniały wymogi rozporządzenia 575/2013 w zakresie funduszy własnych i płynności. 13. Załączniki (istotne dokumenty źródłowe, badania, analizy itp.) 1) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. UE. L 176 z 27.6.2013, str. 1); 2) Raport UKNF z grudnia 2013 kwartałach 2013 r., ze.