Sytuacja ludności świata 2003 - Raport Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych (UNFPA) - Konferencja prasowa - UN INFORMATION CENTRE Warszawa 08.X.2002 Ludność, płodność, rodzina. Polska - Europa Ewa Frątczak
1. Jak zmienia się liczba ludności Polski? (dane z ewidencji, prognozy ONZ)
Ludność Polski, lata 1990-2020 w tys 39500 39000 38500 38000 37500 37000 36500 36000 1990 1995 2000 2005 2010 2020 warian t średn i warian t wysoki wariant niski wariant stałej płodności
Absolutna liczba nastolatek, młodzieży i ludzi młodych w latach 1990-2020 dla Polski (prognoza ONZ - wariant średni) 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 Nastolatki (10-19 lat ) Młodzież (15-24 lat ) M łodzi ludzie (10-24 lat ) 2000 1990 1995 2000 2005 2010 2020
% udział w ogólnej liczbie ludności kraju: nastolatek, młodzieży i ludzi młodych w latach 1990-2020 dla Polski (prognoza ONZ - wariant średni) 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% Nastolat ki (10-19 lat) Młodzież (15-24 lat) M łodzi ludzie (10-24 lat) 5,00% 1990 1995 2000 2005 2010 2020
2. Jak zmieniła się płodność w Polsce?
NATĘŻENIE URODZEŃ 1950-2001 (urodzenia na 1000 ludności) 32 30 30,7 28 26 24 22 20 18 14,9 16 14 9,5 12 10 8 6 4 2 0 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 P olska m iast o wieś
ZMIANY WZORCA PŁODNOŚCI 1989-2001 250 200 184,5 Współczynniki płodności kobiet w latach 1989 i 2001, Polska (urodzenia żywe na 1000 kobiet) 150 100 97,8 1989 2001 50 0 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 45 48 wiek
skala zmian miasto ZMIANY WZORCA PŁODNOŚCI 1989-2001 Współczynniki płodności kobiet w latach 1989 i 2001 (urodzenia żywe na 1000 kobiet) skala zmian wieś
różnica wzorców 1989 ZMIANY WZORCA PŁODNOŚCI miasto-wieś Współczynniki płodności kobiet w mieście i na wsi (urodzenia żywe na 1000 kobiet) różnica wzorców 2001
WSPÓŁCZYNNIK DZIETNOŚCI 1950-2001 4 3,75 3,5 4,03 3,75 3,25 3 2,75 2,5 3,37 2,25 2 1,75 1,5 1,25 1 0,75 0,5 0,25 miasto Polska wieś - 1983-1987 - 1994 2,42 1,29 0 1950 1952 1954 1956 1958 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 P olska m iast o wieś
Urodzenia pozamałżeńskie (w % ogółu urodzeń) 18 16 14 12 Miasto Wieś Polska 10 8 6 4 2 0 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Lata
3. Jak zmienił się w Polsce proces formowania i rozpadu rodzin?
Współczynniki zawierania pierwszych małżeństw, Polska 1989-2001 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Lata mężczyźni kobiety
Rozpad małżeństw w wybranych latach 140 120 100 80 60 40 1970 1980 1990 1995 2001 20 0-20 przez śmierć żony przez śmierć męża poprzez rozwód nadwyżka małżeństw zawartych nad rozwiązanymi
4. Jak obserwowane zmiany we wzorcach płodności, modelu rodziny należy oceniać i interpretować?
Interpretacje z wykorzystaniem: 1. Analiz empirycznych i rachunków modelowych. 2. Wybranych teorii.
Współczynniki dzietności wg formuły Bongaartsa-Feeneya Wszystkie urodzenia 2,4 2,2 2 1,8 1,6 1,4 1,2 PwDZ SPwDz ŚWK 1 1989199019911992199319941995199619971998199920002001 0,75 Urodzenia drugie 0,7 0,65 0,6 0,55 0,5 0,45 0,4 0,35 0,3 PwDz SPwDz ŚWK 25 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 27,5 0,95 25 0,9 27 0,85 24,5 26,5 0,8 0,75 24 26 0,7 0,65 23,5 25,5 0,6 23 0,55 25 0,5 PwDz SPwDz ŚWK 22,5 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 efekt tempa 28,5 28 27,5 27 26,5 26 25,5 Urodzenia pierwsze Urodzenia trzecie 0,4 31,5 0,35 31 0,3 30,5 0,25 30 29,5 0,2 29 0,15 PwDz SPwDz ŚWK 28,5 0,1 28 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Przekrojowy współczynnik pierwszych małżeństw: obserwowany i skorygowany, oraz średni wiek przy zawieraniu małżeństwa 1,1 1 0,9 0,8 0,7 0,6 mężczyźni 0,5 23 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 PWPM SPWPM ŚWM 27,5 27 26,5 26 25,5 25 24,5 24 23,5 1,1 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 kobiety 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 PWPM SPWPM ŚWK 24,5 24 23,5 23 22,5 22 21,5 efekt tempa
5. Jaki obraz norm, wartości, postaw i zachowań odniesionych do płodności i rodziny prezentuje ludność Polski, będąca w wieku prokreacyjnym? Wyniki najnowszych badań 2001.
POSTAWY I ZACHOWANIA REPRODUKCYJNE ZMIANY W POSTAWACH I ZACHOWANIACH REPRODUKCYJNYCH MŁODEGO I ŚREDNIEGO POKOLENIA POLEK I POLAKÓW Badanie zostało przeprowadzone w 2001 roku na próbie 3348 osób w wieku 18-54 lat, w tym: 1724 kobiet i 1624 mężczyzn
NORMY, WARTOŚCI, POSTAWY I ZACHOWANIA: * Religia - wartości i normy * Małżeństwo - związek partnerski - rozwody - separacje * Dziecko - rodzice * Kariera zawodowa - rodzina - równość płci * Społeczeństwo - kapitał społeczny * Rodzina - prokreacja - antykoncepcja
POSTAWY ODNOŚNIE ANTYKONCEPCJI 1. W którym roku życia rozpoczął(ęła) Pan(i) regularne życie seksualne? 2. Jaką metodę zapobiegania zajściu w ciążę aktualnie stosuje Pan(i)? 3. Jeśli nie stosuje Pan(i) żadnej z wyżej wymienionych metod, to czym jest to spowodowane? 4. Jaka jest Pan(i) opinia w sprawie stosowania środków antykoncepcyjnych? 5. Jaka jest Pan(i) opinia na temat przerywania ciąży?
1. W którym roku życia rozpoczął(ęła) Pan(i) regularne życie seksualne? KOBIETY MĘŻCZYŹNI 50,0% 50,0% 40,0% 40,0% 30,0% 30,0% 20,0% 20,0% 10,0% 10,0% 0,0% poniżej 20 lat 20-25 lat powyżej 25 lat 0,0% poniżej 20 lat 20-25 lat powyżej 25 lat
2. Jaką metodę zapobiegania zajściu w ciążę aktualnie stosuje Pan(i)? 35,0% 30,0% KOBIETY 35,0% 30,0% MĘŻCZYŹNI 25,0% 25,0% 20,0% 20,0% 15,0% 15,0% 10,0% 10,0% 5,0% 5,0% 0,0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 0,0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 11 1 abstynencja seksualna 2 stosunek przerywany 3 kalendarzyk 4 metoda termiczna 5 metoda owulacji 6 - prezerwatywa 7 środki chemiczne 8 spirala 9 pigułki antykoncepcyjne 10 sterylizacja 11 - żadna
3. Jeśli nie stosuje Pan(i) żadnej z wyżej wymienionych metod, to czym jest to spowodowane? KOBIETY MĘŻCZYŹNI 70,0% 70,0% 60,0% 60,0% 50,0% 50,0% 40,0% 40,0% 30,0% 30,0% 20,0% 20,0% 10,0% 10,0% 0,0% 1 2 3 4 5 6 0,0% 1 2 3 4 5 6 1 brak współżycia 2 niepłodność 3 - ciąża 4 pogodzenie się z ewentualną ciążą 5 inne 6 nie dotyczy
4. Jaka jest Pan(i) opinia w sprawie stosowania środków KOBIETY antykoncepcyjnych? MĘŻCZYŹNI 50,0% 50,0% 45,0% 45,0% 40,0% 40,0% 35,0% 35,0% 30,0% 30,0% 25,0% 25,0% 20,0% 20,0% 15,0% 15,0% 10,0% 10,0% 5,0% 5,0% 0,0% 1 2 3 0,0% 1 2 3 1 odrzucam je zdecydowanie 2 akceptuję częściowo 3 akceptuję całkowicie
5. Jaka jest Pan(i) opinia na temat przerywania ciąży? KOBIETY MĘŻCZYŹNI 70,0% 70,0% 60,0% 60,0% 50,0% 50,0% 40,0% 40,0% 30,0% 30,0% 20,0% 20,0% 10,0% 10,0% 0,0% 1 2 3 0,0% 1 2 3 1 potępiam zdecydowanie 2 akceptuję częściowo 3 akceptuję całkowicie
Mediana wieku respondentów przy inicjacji seksualnej i przy pierwszym stosowaniu środków antykoncepcyjnych Kobiety (wiek respondentów w latach w momencie badania) 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 Mediana wieku przy A 19,6 20,6 20.5 20,7 20,9 20,9 inicjacji seksualnej B (pierwszym 18,0 19,0 20,0 20,0 20,0 20,0 stosunku) Mediana wieku przy A - 23,2 24,4 24,1 24,8 25,9 pierwszym B stosowaniu środków 19,0 21,0 22,0 23,0 23,0 23,0 antykoncepcyjnych % respondentów A 50 49,8 43,8 46,2 40,7 37,9 stosujących środki antykoncepcyjne B 84,6 80,3 73,1 69,0 66,7 73,4 przy inicjacji seksualnej Mężczyźni Mediana wieku przy A 19,7 20,8 20,6 20,8 21 21,7 inicjacji seksualnej B (pierwszym 19,0 19,0 19,0 20,0 20,0 20,0 stosunku) Mediana wieku przy A - 23,8 24,3 24 24,8 25,4 pierwszym B stosowaniu środków 19,0 20,5 21,0 23,0 23,0 23,0 antykoncepcyjnych % respondentów stosujących środki antykoncepcyjne przy inicjacji seksualnej A B 60,8 92,9 56,5 86,7 54,7 74,7 53,3 74,5 50,7 70,5 50,6 75,7
Jaka jest Pana(i) opinia na temat przerywania ciąży? 10,92 24,35 potępiam je zdecydowanie w pewnych sytuacjach uważam je za dopuszczalne 64,73 akceptuję bez żadnych warunków
Jaka jest Pana(i) opinia na temat przerywania ciąży? 10,92 24,35 potępiam je zdecydowanie w pewnych sytuacjach uważam je za dopuszczalne 64,73 akceptuję bez żadnych warunków
Jaka jest opinia Pana(i) na temat życia w kohabitacji? 10,25 4,76 47,62 nigdy nie jest dopuszczalne życie bez związku małżeńskiego jest dopuszczalne, ale tylko na krótko przed ślubem 11,6 jest dopuszczalne życie bez ślubu tak długo dopóki nie pojawią się dzieci jest dopuszczalne nawet, gdy są już dzieci 14,17 jest właściwe, jeśli odpowiada obojgu partnerom 11,6 nie mam zdania
Jeśli planuje Pani mieć jeszcze w przyszłości dzieci, to ile? 25,01 5,75 0,58 1 2 3 4 68,66
Jeśli planuje Pani mieć jeszcze w przyszłości dzieci, to kiedy? jestem w ciąży 47,29 1,01 13,46 11,93 w ciągu roku w ciągu dwóch lat 26,31 w ciągu trzech lub więcej lat nie wiem
6. Jak ze zmianami płodności i rodziny sytuuje się Polska w Europie?
Współczynnik dzietności: Polska - Unia Europejska Współczynnik dzietności Współczynnik niższy niż w Polsce (4) Polska i Austria - 1,34 (2) Współczynnik wyższy niż w Polsce(10)
Współczynnik dzietności: Polska - Kraje Kandydujące Współczynnik dzietności Współczynnik niższy niż w Polsce (6) Polska - 1,34 (1) Współczynnik wyższy niż w Polsce (1)
Przeciętny wiek kobiet przy urodzeniu pierwszego dziecka: Polska - Unia Europejska P rzecietny wiek kobiet P aństwa z przeciętnym wiekiem kobiet wyższym niż dla P olski P rzeciętny wiek dla P olski - 24,5
Udział urodzeń pozamałżeńskich: Polska - Unia Europejska Odsetek P aństwa z wyższym odsetku niż P olska (13) Odsetek dla P olski - 12,1 (1) P astwa z niższym odsetku niż dla P olska (2)
Udział urodzeń pozamałżeńskich: Polska - Kraje Kandydujące Odsetek Kraje o odsetku wyższym niż Polska(7) Polska - 12,1 (1)
Współczynnik zawierania pierwszych małżeństw dla kobiet: Polska - Unia Europejska Współczynnik pierwszych małżeństw Wskaźnik wyższy niż w Polsce (2) Polska - 0,63 (1) Wskaźnik niższy niż w Polsce (13)
Zachód: - późny wiek zawierania małżeństw - małżeństwo nie jest powszechną formą związku linia Hajnala St. Petersburg Wschód: - wczesny wiek zawierania małżeństw - małżeństwo jest powszechną formą związku Triest Dubrownik
Współczynnik dzietności: Polska - Kraje Unii Europejskiej. Skala zmian w czasie 3 Polska 2,5 2,4 2,416 Kraje Unii Europejskiej 14 lat TFR 2 1,5 27 lat 1,5 1,46 1 1970 1975 1980 1983 1985 1990 1995 1996 1997 Lata
Dziękuję za uwagę, Ewa Frątczak