WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI I PRAWIDŁOWEJ POSTAWY CIAŁA: 1. Przez cały dzień razem z dzieckiem poprawiać postawę. 2. Uświadamiać dziecku nieprawidłowości jego postawy i negatywne konsekwencje nie dbania o posturę. 3. Troszczyć się razem z dzieckiem o długotrwałe utrzymanie dobrej postawy. 4. Pamiętać by dziecko bardzo często było w postawie odciążającej kręgosłup od ucisku osiowego (mało stać, dużo leżeć, klęczeć w podporze), zwisać na rękach i na podudziach. 5. Prowadzić z dzieckiem gimnastykę poranną (rozruch). 6. Pamiętać o prawidłowych pozycjach roboczych. 7. Odżywianie powinno być wartościowe wg ogólnie przyjętych zasad. 8. W przypadku nadwagi stosować dietę odchudzającą zgodnie z zaleceniami lekarza. 9. Wyjeżdżać z dzieckiem na kolonie zdrowotne specjalnie organizowane dla dzieci z wadami postawy. 10.Pamiętać, że znaczna część dzieci z wadami postawy wymaga oddziaływań korekcyjnych przez kilka lat. 11.Wpajać dziecku nawyk do pracy nad własnym ciałem. CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH WAD POSTAWY PLECY OKRĄGŁE W plecach okrągłych osłabione są mięśnie grzbietu i ściągające łopatki, natomiast nadmiernie napięte i przykurczone mięśnie piersiowe. Poprzez ćwiczenia należy wzmocnić w pozycji zbliżenia przyczepów mięśnie karku, mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego 1
oraz mięśnie ściągające łopatki; natomiast rozciągnąć należy mięśnie piersiowe oraz zębate przednie. 1. słuchanie muzyki w pozycji leżącej na plecach z ramionami odwiedzionymi w bok i ugiętymi w stawach łokciowych, nogi ugięte w stawach biodrowych i kolanach; 2. oglądanie programu telewizyjnego z laseczką trzymaną na plecach w ciągu 20-30 minut; 3. w czasie siedzenia przy odrabianiu lekcji należy mieć dobre podparcie na odcinek lędźwiowy i dolny piersiowy; 4. biurko musi posiadać odpowiednią wysokość, tak aby dziecko nie było zmuszone pochylać się nadmiernie; 1. stanie na rękach, na głowie; 2. skłony w przód; 3. podpory przodem o ramionach wyprostowanych; 4. krążenia ramion w przód przy pochyłemu do przodu ; 5. jazda na rowerze z niską kierownicą; 6. siady skrzyżne z wyciągniętymi ramionami w przód; 7. unikać wszystkich pozycji, które zaokrąglają plecy i uwypuklają odcinek piersiowy kręgosłupa. PLECY WKLĘSŁE Plecom wklęsłym towarzyszy osłabienie mięśni brzucha, pośladkowych wielkich oraz zginaczy stawu kolanowego. Natomiast nadmiernie napięte są mięśnie grzbietu w odcinku lędźwiowym i zginacze stawu biodrowego. W czasie gimnastyki korekcyjnej wskazane jest stosowanie ćwiczeń kifotyzujących. Ponieważ ćwiczenia te pośrednio wpływają negatywnie na rozwój klatki piersiowe, przeplata się je intensywnymi ćwiczeniami oddechowymi. 1. odrabianie lekcji siedząc na krześle z dobrym oparciem na odcinek lędźwiowy i piersiowy dolny; 2. przybieranie często pozycji klęcznych; 3. leżenie codziennie 5-10 minut na plecach na twardym podłożu, RR splecione na karku, łokcie na podłożu, NN ugięte w stawach kolanowych; 2
4. jazda na rowerze; 5. pływanie; 6. inne formy ruchowe. 1. 1.unikanie pozycji zwiększających lordozę lędźwiową; 2. mostek, kołyska / z pozycji wyjściowej - leżenie przodem. PLECY PŁASKIE Zadaniem ćwiczeń korekcyjnych w w/w wadzie postawy ciała jest ogólne, wszechstronne wzmocnienie mięśni grzbietu, brzucha oraz mięsni pośladkowych. W postępowaniu korekcyjnym nie należny unikać pozycji lordozujących i kifotyzujących, natomiast niewskazane są ćwiczenia elongacyjne polegające na wydłużeniu kręgosłupa wzdłuż osi długiej oraz zwisy. PLECY OKRĄGŁO WKLĘSŁE Wadzie tej towarzyszy duże osłabienie prostownika grzbietu w odcinku piersiowym, a wzrost jego napięcia w odcinku lędźwiowym. Osłabieniu ulegają również mięśnie brzucha i pośladkowe, natomiast mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej ulegają przykurczowi. Postępowanie korekcyjne przy tej wadzie polega na : - zwiększeniu ruchowości kręgosłupa; - rozciągnięciu skróconych mięśni; - wzmocnieniu mięśni rozciągniętych. - usunięcie przykurczów wiązadeł i mięśni zwłaszcza w obrębie grzbietu i miednicy, - zrównoważenie sił układu mięśniowego, - podniesienie ogólnej wydolności fizycznej i wyrobienie nawyku prawidłowej postawy ciała. 1. pływanie, zwłaszcza stylem klasycznym; 2. jazda na nartach; 3. jazda na rowerze; 4. zabawy na czworakach; 3
5. dużo ruchu na świeżym powietrzu; 6. umiarkowany bieg. 1. skoki; 2. dźwiganie; 3. przewroty i mostki; 4. nadmiar skłonów w przód; 5. długotrwała nieprawidłowa pozycja np. przy telewizorze; 6. dłuższe wysiłki w pozycji stojącej. BOCZNE SKRZYWIENIE KRĘGOSŁUPA - SKOLIOZA, ASYMETRIA BARKÓW I ŁOPATEK 1. W ciągu dnia dziecko powinno jak najdłużej przebywać w pozycji leżącej na brzuchu z łokciami wysuniętymi do przodu (odrabianie lekcji, czytanie, oglądanie telewizji itp.) 2. Dzieci powinny spać na twardym materacu z Jaśkiem pod głowa. 3. Noszenie książek do szkoły jak najdłużej w dobrze dopasowanym tornistrze, ewentualnie torbie przewieszonej przez ramię. 4. Najkorzystniejszym sportem jest pływanie stylem klasycznym i na grzbiecie, jazda na rowerze z wysoko uniesioną kierownicą i obniżonym siodełkiem, łyżwy i wrotki. 5. Zaleca się systematyczne wykonywanie ćwiczeń - minimum l raz dziennie 20-30 min- 6. Dieta wysokobiałkowa z dużą ilością warzyw i owoców. 7. Zalecana jest zabawa na czworakach, umiarkowany bieg. 1. Uprawianie ćwiczeń z elementami skoków i skłonów bocznych. 2. Długotrwałe stanie oraz siedzenie, dźwiganie ciężarów. 3. Gry sportowe znacznie ograniczyć. 4. Uprawianie dyscyplin sportowych: gimnastyki artystycznej, akrobatycznej. 4
STOPA PŁASKA I PŁASKO - KOŚLAWA 1. Przestrzeganie codziennej higieny i pielęgnacji stóp, kąpiele w ciepłej wodzie z dodatkiem soli. 2. Chodzenie i bieganie boso po urozmaiconym terenie i podłożu (trawie i piasku ). 3. Stosowanie odpowiedniego obuwia (o noszeniu wkładek ortopedycznych powinien decydować lekarz). 4. Nie przeciążanie stóp nadmiernym wysiłkiem. 5. Nauka prawidłowego chodu - równoległe stawianie stóp. 6. Jazda na rowerze, pływanie. 1. Długotrwałe stanie we wszystkich sytuacjach i okolicznościach życiowych. 2. Zeskoki, skoki na twarde podłoże ( skakanie przez skakankę, gumę na betonie, asfalcie). 3. Marsz z dużym obciążeniem, dźwiganie ciężarów. 4. Marsz na wewnętrznych krawędziach stóp, piętach. 5. Uprawianie dyscyplin sportowych takich jak: piłka nożna, jazda na łyżwach, biegi długie i skoki. 6. Długotrwały wysiłek doprowadzający do przemęczenia mięśni wysklepiąjących stopę. Ćwiczenia zapobiegające płaskostopiu: 1. Kładziemy na podłodze ołówek, woreczek lub chusteczkę, chwytamy ją palcami stóp raz lewej, raz prawej nogi unosząc je lekko zgięte w kolanach. 2. Dziecko chodzi na czubkach palców kilka razy dookoła pokoju, następnie tak samo na piętach, zewnętrznych i przyśrodkowych krawędziach stóp, na przemian. 3. Mając stopy ustawione równolegle dziecko opiera się mocno na piętach, energicznie unosi palce do góry, następnie palce opuszczamy i natychmiast unosimy do góry pięty - około 10 razy. 4. Stojąc na zewnętrznych krawędziach stóp dziecko przyciąga do siebie duże palce. Rozsuwanie i przyciąganie palców powtarzamy około 10 razy. 5. Ćwiczenie z piłką - pracują całe stopy - od palców do pięty. W pozycji siedzącej na podłodze opierają się rękami i starają się uchwycić dużą piłkę w ten sposób, aby całe podeszwy do powierzchni piłki. 5
Powyższe ćwiczenia są skuteczne tylko wtedy, gdy dziecko ćwiczy systematycznie od 15-20 minut dziennie. Zanim jednak przystąpi się z dzieckiem do ćwiczeń należy zasięgnąć porady specjalistów, którzy wskażą, jakie ćwiczenia są najbardziej odpowiednie w danym przypadku. Poprawianie wadliwej postawy wymaga długiej i wytrwałej pracy samego dziecka oraz pomocy rodziców. Im wcześniej rodzice do tego przystąpią, tym lepsze będą wyniki. ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH - PŁASKOSTOPIE 1. Siad prosty, ręce oparte z tyłu o podłoże 2. Ruch. Maksymalne zgięcie i prostowanie stóp - jednocześnie 3. Siad na krześle, proste plecy na podłodze leży kartka papieru i ołówek Ruch. Chwyt palcami jednej stopy ołówka i rysowanie nim na kartce (druga stopa przytrzymuje papier) 4. Siad na krześle 5. Ruch. Chwyt małego przedmiotu palcami stóp i podawanie go do ręki przeciwnej (nie należy pochylać pleców w przód) 6. Leżenie tyłem ręce w skrzydełka", nogi ugięte, palce obu stóp trzymają woreczek, Ruch. Przejście do leżenia przewrotnego, z położeniem woreczka na podłodze za głową 7. Chód na palcach, na zewnętrznych krawędziach stóp (sylwetka skorygowana) Opracowała: Joanna Wizner 6