1
Na lekcje muzealne i warsztaty do Muzeum Pana Tadeusza zapraszamy zarówno dzieci ze szkół podstawowych, od pierwszych aż do siódmych klas, jak i uczniów gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych, szczególnie maturzystów. Wszystkie zajęcia dostosowujemy do potrzeb grup integracyjnych, zaś wybrane lekcje i warsztaty prowadzimy w językach angielskim i niemieckim. Muzeum Pana Tadeusza bierze udział w programie Szkoła w mieście.
PROGRAM Najnowsza historia Polski Wystawa Misja: Polska Muzeum Pana Tadeusza ukazuje polską drogę do wolności od czasów romantyzmu do współczesności. Część muzeum, która prezentuje dramatyczne dla Polski czasy współczesne, to ekspozycja zatytułowana Misja: Polska. Jest to opowieść o polskiej historii XX wieku oparta na losach Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego. Ich życiorysy to część historii pokolenia, które wychowywało się w wolnej po 123 latach zaborów Polsce, ale w 1939 roku stanęło przed koniecznością walki o niepodległość. Te dwie sylwetki i historyczne tło to doskonała baza do przekazywania dzieciom i młodzieży polskiej historii współczesnej. Czasy okupacji, Holokaust, Polskie Państwo Podziemne, powojenny podział Europy i trudne czasy PRL-u, aż do wejścia Polski do Unii Europejskiej wszystkie te tematy podejmujemy podczas naszych zajęć muzealnych specjalnie przygotowanych tak, aby korzystając z interaktywnej ekspozycji, uzupełniać podstawę programową z historii i wiedzy o społeczeństwie w szkole podstawowej, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Lekcje i warsztaty prowadzone przez specjalnie przeszkolonych edukatorów są wzbogacone o działania interaktywne bazujące na rozmowie i korzystające z bogatego zaplecza multimediów. To dialog z młodym człowiekiem, który podejmuje próbę zrozumienia historii ojczyzny i swojej tożsamości narodowej. 3
SPIS TREŚCI 4 Informacje praktyczne 6 Lekcje muzealne 6 Uczniowie klas i iii szkół podstawowych 9 Uczniowie klas iv vi szkół podstawowych 12 Uczniowie klas vii szkół podstawowych oraz gimnazja 15 Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych 17 Powtórka dla maturzysty 19 Oferta świąteczna 21 Muzealne warsztaty artystyczne 21 Dzieci i młodzież (7 19 lat) 23 Dzieci i młodzież (10 19 lat) 4
INFORMACJE PRAKTYCZNE wiek dla szkół podstawowych, dla gimnazjów, dla szkół ponadgimnazjalnych lekcje muzealne Zajęcia odbywają się w wybranej sali na ekspozycji oraz w sali warsztatowej. warsztaty artystyczne Działania artystyczne w sali warsztatowej poprzedzone krótkim zwiedzaniem wybranej części ekspozycji. wtorek niedziela, 8.30 16.00 lekcja muzealna: 75 minut warsztaty: 90 minut formularz rezerwacji www.muzeumpanatadeusza.pl (zakładka Edukacja i wydarzenia) koszt lekcji 150 zł za grupę od 16 do 30 osób 100 zł za grupę do 15 osób 5
koszt warsztatów 200 zł za grupę od 16 do 30 osób 150 zł za grupę do 15 osób English? Deutsch? Cześć lekcji i warsztatów może być przeprowadzona w językach angielskim lub niemieckim. grupy integracyjne Zajęcia dostosowujemy do potrzeb grup integracyjnych Grupy od 16 do 30 osób dzielone są na dwie mniejsze, dla których zajęcia prowadzone są równolegle, w tym samym czasie, przez dwóch edukatorów; ze względu na konieczność podziału grup obecność dwóch opiekunów jest obowiązkowa. Dział Edukacji edukacja-mpt@ossolineum.pl tel. 71 75 50 651 do 655 6
Uczniowie klas I III szkół podstawowych Tajna misja w muzeum wprowadzenie najmłodszych w historię XX wieku Uczeń zna najważniejsze wydarzenia historyczne; orientuje się w tym, że są ludzie szczególnie zasłużeni dla miejscowości, w której mieszka, dla Polski i świata. W czasie zajęć dzieci przeżyją pasjonującą przygodę. Przydadzą się inteligencja, refleks, spostrzegawczość i szczęście. Wszystko to, co pomogło Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu w przeprowadzeniu trzech tajnych misji kurierskich podczas II wojny światowej. Podczas zajęć uczniowie: wykonają zadania potrzebne do odkrycia tajnego hasła; poznają wybrane zagadnienia dotyczące historii Polski w XX wieku; oswoją się z przestrzenią muzealną. 7
Uczniowie klas IV VI szkół podstawowych Misja: Polska. Trudny wiek XX wiek Kształtowanie więzi z krajem ojczystym, świadomości obywatelskiej, postawy szacunku i odpowiedzialności za własne państwo, utrwalanie poczucia godności i dumy narodowej. II wojna światowa, a potem trudne czasy komunizmu, droga Polaków do wolności i patriotyzm to tematy, które są przedstawione w sposób nowoczesny i zajmujący. Zajęcia prowadzone będą z wykorzystaniem wątków sensacyjnych i przygodowych (biografia polskiego Jamesa Bonda emisariusza Jana Nowaka-Jeziorańskiego), nowoczesnych technologii (Oculus, film, komiks), różnorodnych mediów (film, animacja, komiks) oraz unikatowych eksponatów muzealnych. Podczas zajęć uczniowie: poznają biografie wybitnych Polaków takich jak: Zośka, Alek, Rudy, Witold Pilecki, Jan Paweł II, bohaterowie Solidarności; poznają wojenne przygody Jana Nowaka-Jeziorańskiego; poszybują w powietrzu przy pomocy technologii Oculus. 8
Maluchem w przeszłość. Historia mojej rodziny Uczeń zbiera informacje na temat historii swojej rodziny, gromadzi i opowiada o pamiątkach rodzinnej przeszłości. Dziadkowie i rodzice dzisiejszych uczniów żyli w PRL-u. Jak więc wyglądała ich codzienność? Czym zajmowali się w czasie wolnym? Czy w tym okresie działo się coś ważnego w Polsce i na świecie? Czym różnił się ich zwyczajny dzień od naszych, współczesnych? Podczas zajęć uczniowie: dowiedzą się, czym była PRL; sporządzą drzewo genealogiczne swojej rodziny; zobaczą, jak wyglądało życie codzienne ich dziadków. Skarby naszej historii. Opowieść o kulturze polskiej XIX wieku Uczeń wyjaśnia, dlaczego należy szanować dziedzictwo historyczne. Opowieść o tym, w jaki sposób moneta z czasów Bolesława Krzywoustego, obraz Jana Matejki, szabla polskiego szlachcica i grafika Jana Piotra Norblina pomogły przetrwać trudne czasy niewoli i braku państwowości. Uczestnicy zastanowią się, dlaczego kultura i sztuka są ważne dla żołnierza i informatyka, dla polonisty i historyka, a także dla ucznia. Opowieść ilustrowana jest eksponatami muzealnymi: obrazami, numizmatami, bronią i grafikami. Podczas zajęć uczniowie: zobaczą skarby kultury polskiej: obrazy XIX-wiecznych mistrzów i kilkusetletnie numizmaty; zapoznają się z kolekcją dzieł sztuki Jana Nowaka-Jeziorańskiego; dowiedzą się, jakie znaczenie dla podtrzymania ducha narodowego miała kultura w czasach rozbiorów. 9
Uczniowie klas VII szkół podstawowych i gimnazja Nie będziemy bierni. Polskie Państwo Podziemne Uczeń wyjaśnia, uwzględniając wielonarodowe tradycje Polski, jaki wpływ na kształtowanie narodu mają wspólne dzieje, kultura, język i tradycja. Podczas zajęć uczniowie poznają tajne struktury Państwa Polskiego Podziemnego i jego wielowątkową działalność, a także sensacyjne przygody żołnierzy i kontakty z rządem polskim w Londynie. Wszystko to pokazane jest przez pryzmat biografii dwóch wojowników o wolność: Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego. Podczas zajęć uczniowie: obejrzą druki wojenne i inne dokumenty Polskiego Państwa Podziemnego; poznają różne aspekty działalności tajnych struktur państwa polskiego w czasie II wojny światowej; odkryją sensacyjną, wojenną biografię słynnego Kuriera z Warszawy ; przeżyją pasjonującą przygodę, biorąc udział z zabawie bazującej na zasadach escape room. 10
Opowieści spod lady. O życiu w PRL-u Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; Życie codzienne PRL-u jest inne i odległe, ale też ważne można je zrozumieć przez różne aspekty życia codziennego (samochód Maluch, meblościanka, kartki na mięso, siatka na zakupy, kolejka w sklepie, Pewex, płyta winylowa) i politycznego (rozmowa kontrolowana, ZOMO, cenzura, obóz internowania, godzina policyjna). Uczniowie poznają tamte czasy przez multimedialną ekspozycję, przedmioty codziennego użytku i losy bohaterów wystawy Misja: Polska. Podczas zajęć uczniowie: poznają różne aspekty życia codziennego w PRL-u; podyskutują o różnych znaczeniach pojęcia wolność ; zagrają w grę, która pomoże zrozumieć codzienność zwykłych obywateli. Rozmowa kontrolowana. Inwigilacja w PRL-u Uczeń: omawia funkcje i wyjaśnia znaczenie środków masowego przekazu w życiu obywateli. Podsłuchiwane rozmowy, wszechobecna cenzura, brak wolnych mediów, szpiegowanie, donosicielstwo i siatka tajnych agentów to była codzienność obywateli powojennej, komunistycznej Polski. Jak wyglądało życie, w którym brakowało wolności słowa i swobód obywatelskich? Dlaczego wolne media są niezbędne w demokratycznym społeczeństwie? Jak się żyło w kraju, do którego prawdziwe informacje docierały przez ulotki zrzucane z przybyłych zza żelaznej kurtyny balonów? 11
Podczas zajęć uczniowie: poznają mechanizmy działania cenzury; zrozumieją, na czym polegała działalność agentów i tajnych współpracowników; porozmawiają o roli wolnych mediów w demokratycznym państwie; poszybują w powietrzu przy pomocy technologii Oculus. 12
Czas niebytu. Kultura polska pod zaborami Uczeń omawia położenie Polaków w zaborach pruskim i austriackim; charakteryzuje główne nurty oraz postacie Wielkiej Emigracji i ruch spiskowy w kraju. Uczeń opisuje formowanie się nowoczesnej świadomości narodowej Polaków. Polska pod zaborami: Adam Mickiewicz pisze Pana Tadeusza, Jan Matejko maluje Bitwę pod Grunwaldem, a Józef Maksymilian Ossoliński zakłada Ossolineum. Opowieść o tym, jak kultura, sztuka i historia kształtowały świadomość narodową Polaków w okresie rozbiorów ilustrowana malarstwem i grafiką polskich twórców, a także pamiątkami z wieków wcześniejszych: monetami z okresu pierwszych Piastów i fragmentami uzbrojenia rycerza husarii. Podczas zajęć uczniowie: zobaczą skarby kultury polskiej: obrazy XIX-wiecznych mistrzów czy kilkusetletnie numizmaty; zapoznają się z kolekcją dzieł sztuki Jana Nowaka-Jeziorańskiego; dowiedzą się, jakie znaczenie dla podtrzymania ducha narodowego miała kultura w czasach rozbiorów. 13
Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych Kurier z Warszawy w płonącej Europie Uczeń opisuje strukturę polityczną i wojskową oraz działalność polskiego państwa podziemnego i ocenia historyczną rolę Armii Krajowej. Jest to opowieść o Polsce podczas II wojnie światowej widzianej z perspektywy tajnego kuriera emisariusza Jana Nowaka- -Jeziorańskiego. Z jednej strony okupacja niemiecka i powstanie warszawskie, z drugiej rzeczywistość wojennego Londynu wraz z Rządem Rzeczypospolitej na uchodźstwie i brytyjskimi politykami, z Winstonem Churchillem włącznie. Sensacyjne wątki wojennej biografii Kuriera z Warszawy są znakomitym pretekstem do zrozumienia trudnej historii Polski w latach 1939 1945. Podczas zajęć uczniowie: poznają strukturę Polskiego Państwa Podziemnego; dowiedzą się, jakie wojenne przygody miał legendarny i tajny emisariusz Jan Nowak-Jeziorański; podejmą próbę zrozumienia, dlaczego w czasie wojny tak ważne były kryptonimy i pseudonimy; przeżyją pasjonującą przygodę, biorąc udział z zabawie bazującej na zasadach escape room. 14
Panowie w prochowcach. O działalności Służb Bezpieczeństwa w komunistycznej Polsce Uczeń charakteryzuje system represji stalinowskich w Polsce i ocenia jego skutki; charakteryzuje realia życia gospodarczego i społecznego PR- L-u; charakteryzuje działalność opozycji w PRL-u. Władysław Bartoszewski inwigilowany był w sumie przez 418 funkcjonariuszy Służb Bezpieczeństwa. Jak wyglądało życie w stalinowskim więzieniu i w obozie internowania? Jak służby bezpieczeństwa pozyskiwały agentów? Dlaczego podsłuchiwano rozmowy telefoniczne i jak wyglądało życie na podsłuchu, pod ciągłą obserwacją? Odpowiedź na te wszystkie pytania poznamy na przykładzie biografii Władysława Bartoszewskiego. Podczas zajęć uczniowie: zrozumieją mechanizmy działania UB i SB w komunistycznej Polsce; poznają różne sposoby inwigilacji społeczeństwa; zagrają w grę pozwalającą zrozumieć psychologiczne aspekty działania służb bezpieczeństwa w kraju komunistycznym. Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się! O życiu w PRL-u Uczeń charakteryzuje kulturę i życie codzienne w Polsce Ludowej. Filmy wyświetlane na ekranach, gry, multimedialne aplikacje i pamiątki minionej epoki pokazują, jak żyli zwykli ludzie po II wojnie światowej w Polsce. Z jakimi problemami się zmagali? Jak radzili sobie z codziennością komunizmu? Co ich cieszyło? Czy mogli podróżować i dlaczego zwykłe zakupy były niezwykłym wyzwaniem? 15
Podczas zajęć uczniowie: dowiedzą się, jak wyglądało życie codzienne w Polsce po II wojnie światowej; zobaczą, jak komunizm wpływał na codzienność obywateli; zagrają w gry, które przeniosą ich w tamte czasy. Kto ratuje jedno życie ratuje cały świat Uczeń charakteryzuje politykę III Rzeszy wobec społeczeństw okupowanej Europy, w tym nazistowski plan eksterminacji Żydów oraz innych narodowości i grup społecznych; opisuje postawy społeczeństwa polskiego wobec Holokaustu. Czy przez pryzmat małej karteczki pochodzącej z 1944 roku z kwotą, datą i podpisem można zrozumieć Holokaust? Czy w zrozumieniu tego tematu pomogą medal i dyplom Sprawiedliwego wśród Narodów Świata? Dokumenty z okrutnych lat II wojny światowej są pretekstem do rozmowy i pomocą w zrozumieniu istoty zagłady Żydów. Podczas zajęć uczniowie: zobaczą cudem ocalałe dokumenty z okresu II wojny światowej oraz druki wojenne; poznają pojęcie Holokaustu; poznają formy pomocy Żydom (m. in. działalność Żegoty). 16
Powtórka dla maturzysty Polskie Państwo Podziemne Uczeń opisuje opisuje międzynarodowe uwarunkowania działalności polskiego rządu na uchodźstwie; opisuje organizację polskiego państwa podziemnego oraz różne formy ruchu oporu, ze szczególnym uwzględnieniem działalności Armii Krajowej; wyjaśnia uwarunkowania polityczne i charakteryzuje czyn zbrojny powstania warszawskiego. Specjalne zajęcia dla uczniów przygotowujących się do matury z historii. Podczas zajęć młodzież usystematyzuje wiedzę o: rządzie na uchodźstwie, jego znaczeniu politycznym i kontaktach z krajem; Polskim Państwie Podziemnym i jego strukturach organizacyjnych; różnych formy ruchu oporu, ze szczególnym uwzględnieniem Armii Krajowej; przebiegu powstania warszawskiego. 19
Oferta świąteczna Lekcje o charakterze obyczajowym dostosowane są do wszystkich grup wiekowych; dostępne od 1 do 22 grudnia 2017 Karp w wannie i zielone pomarańcze, czyli Boże Narodzenie w PRL-u Karp w wannie, wyrób czekoladopodobny, zielone pomarańcze i choinka z ceraty pewne rzeczy w czasach, kiedy rodzice i dziadkowie byli dziećmi, były takie same, a pewne inne. Zajęcia świąteczne pokazują, jak celebrowano Boże Narodzenie w czasach PRL-u. Podczas zajęć uczniowie: dowiedzą się, jak wyglądały przygotowania do świąt Bożego Narodzenia w czasach PRL- u i jak świętowano; poznają zwyczaje i obyczaje charakterystyczne dla tych czasów; wykonują charakterystyczne dla świąt sprzed kilkudziesięciu lat ozdoby choinkowe. 20
MUZEALNE WARSZTATY ARTYSTYCZNE Muzealne warsztaty artystyczne to różnorodne działania o charakterze artystycznym, tematyką nawiązujące do ekspozycji Muzeum Pana Tadeusza, rozwijające wrażliwość na sztukę, poczucie estetyki, kreatywność, pomysłowość, umiejętność współpracy w grupie. Wszystkie warsztaty dostosowujemy do potrzeb grup integracyjnych. Dzieci i młodzież 7 19 lat Zabawy z grafiką czas trwania: 75 minut Zapraszamy do fascynującego świata grafiki artystycznej, w którym warsztat składa się z dziesiątek dziwnych narzędzi: są tu rylce, wałki, farby i mikstury. Wszystko to sprawia wrażenie magicznej pracowni, w której powstają niesamowite prace. Na zajęciach postaramy się obłaskawić niecodzienne sprzęty i wykonamy własne odbitki graficzne w technice monotypii lub linorytu. 21
Dzieci i młodzież 10 19 lat Animacja poklatkowa czas trwania: 90 minut Czy wiesz, że już w XIX wieku tworzono proste mechaniczne animacje? Co zrobić, by dwuwymiarowy obraz się poruszył? Tego wszystkiego dowiecie się podczas warsztatów animacji poklatkowej. Wspólnie przygotujemy krótki film, wykorzystując tradycyjne techniki klasycznej animacji: wycinankę, malowanie sypkimi materiałami czy animację plastelinową. 23
Dzieci i młodzież 13 19 lat Widzialne niewidzialne. Warsztaty z fotografii otworkowej czas trwania: 90 minut uwaga: grupa maksymalnie 15 osób Czy pudełko po butach lub puszka po herbacie mogą stać się aparatem fotograficznym? Ależ tak! Trudno uwierzyć, ale przy pomocy zwykłej, szczelnie zamykanej puszki z malutkim otworem, potrafimy zrobić prawdziwe zdjęcie. Podczas warsztatów uczniowie dowiedzą się, jak wykonać prosty aparat fotograficzny typu camera obscura, zrobią zdjęcia i własnoręcznie wywołają je w ciemni. 24
Dział Edukacji Muzeum Pana Tadeusza Magdalena Musiał kierownik Działu Edukacji, historyk sztuki i edukatorka muzealna. Autorka sześciu przewodników dla dzieci po muzealnych wystawach. Z Muzeum Pana Tadeusza związana od początku jego powstania. Monika Bronowicka historyk, edukatorka muzealna, przewodniczka miejska i blogerka. W muzeum odpowiada za cykl spotkań dla najmłodszych Brzdąc w muzeum i projekt #muzealniaki oraz lekcje z historii współczesnej. Lucyna Kościelniak polonistka, tyflopedagog i edukatorka muzealna wykorzystująca w swojej pracy język migowy. Odpowiada za program Muzeum dostępne oraz lekcje z epoki romantyzmu. Kinga Łaska artysta plastyk i edukatorka muzealna. W muzeum odpowiada za wszelkie zajęcia inspirujące do twórczego działania. To z jej inicjatywy w ofercie pojawiły się artystyczne warsztaty muzealne dla szkół i przedszkoli. Monika Nowak absolwentka ochrony dóbr kultury, edukatorka muzealna, członkini organizacji Toastmasters. W muzeum odpowiada za program dla rodzin, w tym cykl Maluchy odkrywają muzeum, oraz ofertę dla dzieci przedszkolnych. Fotografie wykorzystane w wydawnictwie pochodzą z archiwum Muzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Projekt katalogu: Grzegorz Owczarek, Maciej Kodzis, www.pillcrow.com
Muzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich to miejsce w samym centrum Wrocławia, w którym łączą się historia i współczesność. Naszą misją jest pokazanie rangi dzieła Adama Mickiewicza w zmieniającej się rzeczywistości historycznej i kulturalnej Europy na przestrzeni ostatnich dwustu lat. W Muzeum ukazujemy arcydzieło oraz jego autora w kontekście społeczno-kulturowym epoki jako mocno osadzonych w realiach ówczesnej Europy i kluczowych dla kształtowania się polskiej tradycji walki o niepodległość. Tradycja ta wiąże się ściśle z życiorysami Władysława Bartoszewskiego i Jana Nowaka-Jeziorańskiego, których wkład w odzyskanie przez Polskę wolności przedstawiony został w części wystawy zatytułowanej Misja: Polska. Dzięki najnowocześniejszej technologii, przyjaznej zarówno dla młodego, jak i starszych pokoleń, w sposób przystępny i wieloaspektowy prezentujemy nasze zbiory i przekazujemy wiedzę. Na 1500 m² powierzchni wystawienniczej, w 18 salach, zgromadziliśmy ponad 700 eksponatów, zainstalowaliśmy 100 gier, interaktywnych aplikacji i prezentacji multimedialnych. Muzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich Kamienica Pod Złotym Słońcem Rynek 6, 50-106 Wrocław czynne: wtorek niedziela, 10.00 18.00 www.muzeumpanatadeusza.pl www.facebook.com/panatadeusza www.instagram.com/muzeumpanatadeusza 26