TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO

Podobne dokumenty
EKONOMICZNA ANALIZA POLITYKI

EKONOMICZNA ANALIZA POLITYKI

Instytucje gospodarki rynkowej. Ekonomiczna teoria demokracji Anthony ego Downsa Blok 10 i 11

PUBLIC CHOICE i PUBLIC GOVERNANCE

Ekonomia polityczna. Katarzyna Metelska-Szaniawska. Wykład 4

Elementy teorii wyboru publicznego. Marek Oramus

Instytucje gospodarki rynkowej. Polityka a ekonomia. Dobra publiczne i wybór publiczny Blok 9

Instytucje gospodarki rynkowej. Polityka a ekonomia. Dobra publiczne i wybór publiczny Blok 9

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO

EKONOMICZNA ANALIZA POLITYKI

Informacja i decyzje w ekonomii

Problem absencji wyborczej w Polsce. Karol Domański Przemysław Zyra

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO

Ocena działalności rządu, premiera i prezydenta Maj 2017 K.023/17

Wszyscy równi? Wiara w merytokrację w społeczeństwe polskim

Antoni Z. Kamiński: Ordynacja wyborcza wybór kultury politycznej

Niestabilnośd uczestnictwa wyborczego w Polsce

Ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu. wybrane aspekty

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ PREFEROWANY SYSTEM PARTYJNY BS/3/2001 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 2001

Tylko w pełni zjednoczona opozycja ma szanse w konfrontacji z PiS

UNIWERSYTET IM. A. MICKIEWICZA ADRESACI REKLAMY POLITYCZNEJ WYBORCY; TYPOLOGIE WYBORCÓW

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

EKONOMICZNA ANALIZA POLITYKI

Polskie spory o kształt demokracji Mirosława Grabowska

Podstawy metodologiczne ekonomii

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO

KOMUNIKATzBADAŃ. O czym Polacy chcieliby się wypowiedzieć w referendum? NR 97/2017 ISSN

D L A C Z E G O O B S E R W U J E M Y W Y B O R Y?

Z cyklu rozmów z ekonomistami nad problemami strategii społeczno gospodarczej

Wpływ. Kilka Podstaw. Wpływ

Zainteresowanie wyborami do Parlamentu Europejskiego i preferencje wyborcze

PAŃSTWO POWTÓRZENIE PRZED EGZAMINEM GIMNAZJALNYM 2014

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ POLACY O PRZYSZŁOŚCI POLITYCZNEJ PREZYDENTA ALEKSANDRA KWAŚNIEWSKIEGO BS/28/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ

aksjologicznej antropologicznej

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO

Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać?

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

BADANIE WYBORCÓW ZAWIEDZONYCH

WPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI PODEJMOWANIA DECYZJI GOSPODARCZYCH

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Komunikat z badań. Zachowania i preferencje wyborcze Polaków w październiku

JAKI RZĄD PO WYBORACH? PREFERENCJE POLAKÓW. Warszawa, październik 2001 roku. Z badania telefonicznego przeprowadzonego tydzień po wyborach wynika, że:

KOMUNIKATzBADAŃ. Poczucie wpływu na sprawy publiczne NR 95/2017 ISSN

Polacy zdecydowanie za dalszym członkostwem w UE

Komunikat z badań. Zachowania i preferencje wyborcze Polaków w grudniu

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO Ćwiczenia 11

Wiedza o społeczeństwie zakres rozszerzony

Preferencje partyjne Polaków Sierpień 2017 K.036/17

Krzysztof Jasiecki MIĘDZY MODERNIZACJĄ A PERYFERIAMI UNII EUROPEJSKIEJ

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ STOSUNEK DO RZĄDU W LIPCU BS/125/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, LIPIEC 2002

KONSTYTUCJA W ŚWIETLE NAUK EKONOMICZNYCH

Pojęcie myśli politycznej

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia

wyjaśnia, co to znaczy, że

E f e k t y z e w n ę t r z n e

Teoria gier. Łukasz Balbus Anna Jaśkiewicz

Warszawa, wrzesień 2010 BS/131/2010 OCENY WSPÓŁPRACY W KOALICJI RZĄDOWEJ PO-PSL

Jak zagłosują rolnicy? Zobacz najnowszy sondaż agrofakt.pl

, , STOSUNEK DO RZĄDU W CZASIE KRYZYSU POLITYCZNEGO WARSZAWA, STYCZEŃ 96

Stosunek frekwencji młodych i starszych wyborców 1,36 1,34 1,21 1,16 1,39 1,16

DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA

Władza PO, premiera i prezydenta. kwiecień Władza PO, premiera i prezydenta. TNS kwiecień 2013 K.031/13

Preferencje partyjne po rekonstrukcji rządu

Dr hab. Magdalena Knapińska, prof. nadzw. UEP Katedra Makroekonomii i Historii Myśli Ekonomicznej

Warszawa, wrzesień 2011 BS/104/2011 PREFERENCJE PARTYJNE WE WRZEŚNIU

Informacje dla ucznia

Warszawa, czerwiec 2012 BS/79/2012 POKOLENIE PRZYSZŁYCH WYBORCÓW PREFERENCJE PARTYJNE NIEPEŁNOLETNICH POLAKÓW

Implikacje wprowadzenia nowych zasad tworzenia prawa unijnego dla sektora żywnościowego w UE

Wykład XI. Podaż dóbr publicznych. Podatek Grovesa-Clarke a

Mikroekonomia. Wykład 7

Głosowanie strategiczne.

Handel międzynarodowy teoria, korzyści, ograniczenia. Jerzy Wilkin Wprowadzenie do ekonomii WNE UW

Przedmowa. Część 1 TEORIE POLITYCZNE. 1. Co to jest polityka? 2. Rządy, systemy i ustroje. 3. Ideologie polityczne XIII

Dlaczego i jak Polacy będą głosować? Motywacje wyborcze Polaków. Centrum im. Adama Smitha, Warszawa, 18 października 2018

Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.

Ekonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 3: (Nie)racjonalność wyborów

Ekonomia polityczna Jerzy Wilkin

Recenzent: prof. UW dr hab. Stanisław Sulowski. Projekt okładki Jan Straszewski. Opracowanie redakcyjne Joanna Paszkowska ISBN

OCENY DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI PUBLICZNYCH WARSZAWA, LUTY 2000

Marta Żerkowska-Balas (Uniwersytet SWPS) Wyraz poparcia czy obywatelski obowiązek co motywuje Polaków do głosowania?

OPINIE O PROTESTACH PIELĘGNIAREK WARSZAWA, GRUDZIEŃ 2000

Komunikat z badań. Zachowania i preferencje wyborcze Polaków w marcu 2015

Wybory do rad gmin i regionów 2011

Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych Autor: Bogusław Banaszak

, , WARSZAWA, MAJ 97

Decydujmy razem. Modele partycypacji Jak mierzyć partycypację na poziomie lokalnym. dr Anna Olech dr Tomasz Kaźmierczak Warszawa 31 maja 2011 r.

Światowe Badanie Klientów Usług Ubezpieczeniowych 2014

Wiedza o społeczeństwie, zakres rozszerzony Plan dydaktyczny, klasa 2d

Robert Dahl POLIARCHIA JAKO RZECZYWISTA DEMOKRACJA

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Głosowanie w wyborach do Parlamentu Szkockiego

Demokracja elektroniczna (e-demokracja) to rządy demokratyczne z wykorzystaniem elektronicznych technologii komunikacyjnych.

TZW. PRZYMIOTNIKI WYBORCZE

6.4. Wieloczynnikowa funkcja podaży Podsumowanie RÓWNOWAGA RYNKOWA Równowaga rynkowa w ujęciu statycznym

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Plan studiów dla MISH (od roku 2012/2013) w formie stacjonarnej. Politologia, studia I stopnia

Systemy Wspomagania Decyzji

KOMUNIKATzBADAŃ. Czy reforma edukacji powinna zostać poddana pod głosowanie w referendum? NR 57/2017 ISSN

Uchwała Nr XLVII/445/2013 Rady Miejskiej w Karczewie z dnia 20 grudnia 2013 roku

Materiał dydaktyczny dla nauczycieli przedmiotów ekonomicznych MENEDŻER. Wprowadzenie do problematyki decyzji menedżerskich. Mgr Piotr Urbaniak

Transkrypt:

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO Wykład 7 Katarzyna Metelska-Szaniawska 30/03/2009

PLAN WYKŁADU I II Demokracja a ujęcie ekonomiczne

I Demokracja a ujęcie ekonomiczne czym jest demokracja? ustrój polityczny, w którym źródłem władzy jest wola większości obywateli ( władza ludu ) różne formy ustroju, pojęcie wieloznaczne dlaczego ekonomiści interesują się demokracją?

A. Downs (1957): An Economic Theory of Democracy ekonomiczna teoria demokracji teoria rządu oparta na założeniach charakterystycznych dla ekonomii, jednak nie oderwana od politologii

założenia modelu Downsa model rynku, w którym: dobro: programy polityczne i działania władzy producenci: partie polityczne konsumenci: wyborcy środek wymiany: głosy wyborców aktorzy: wyborcy, partie polityczne, władza polityczna (ew. koalicje) indywidualizm metodologiczny racjonalność wyborców, partii politycznych i władzy (realizacja własnego interesu) cel polityczny: objęcie władzy, która przynosi korzyści

założenia modelu Downsa założenia szczegółowe: partie polityczne (min. 2) konkurują ze sobą w celu zdobycia władzy preferencje polityczne wyborców można uszeregować na skali od lewicowych do prawicowych i są one jednoszczytowe w drodze wyborów partie (koalicje) są upoważniane przez większość obywateli do sprawowania władzy przez 1 kadencję każdy (pełnoletni) obywatel ma 1 głos w wyborach nie można przejąć władzy bez wyborów, nielegalne jest ograniczanie praw wyborczych partie polityczne są dobrze poinformowane o preferencjach politycznych wyborców i odwrotnie

decyzja racjonalnego wyborcy wyborca szereguje partie na podstawie użyteczności, którą może otrzymać z realizacji ich programów (oczekiwana użyteczność) oczekiwane zróżnicowanie partii: J = E(U A t+1 ) E(UB t+1 ) gdzie: E(U A t+1 ) użyteczność, jaką dostarczyłaby wyborcy obecna partia rządząca (A), gdyby prowadziła taką samą politykę w czasie t + 1, jak prowadziła w czasie t (przy uwzględnieniu ewentualnych zmian w programie wyborczym) E(U B t+1 ) użyteczność, jaką dostarczyłaby wyborcy partia opozycyjna (B) w okresie t +1 realizując obietnice wyborcze J > 0 wyborca głosuje w następnych wyborach na partię rządzącą J < 0 wyborca głosuje w następnych wyborach na partię o jedną pozycję niżej w jego hierarchii

decyzja racjonalnego wyborcy bieżące zróżnicowanie partii: J C = E(U A t ) E(UB t ) + dodatkowe czynniki: 1) trend 2) ocena działalności partii w praktyce

decyzja racjonalnego wyborcy schemat decyzji wyborcy: 1) wyborca próbuje ocenić, jak będą głosować inni wyborcy 2) wyborca głosuje na preferowaną partię, jeśli ma ona szansę wygrać wybory 3) jeśli (2) nie, wyborca głosuje na tę kolejną partię w swojej hierarchii, która ma dużą szansę wygrać wybory ale 4) jeśli wyborca jest zorientowany na przyszłość i jeśli jego zdaniem najbardziej preferowana przez niego partia ma dużą szansę wygrania wyborów w przyszłości, to mimo jej nikłych szans na wygranie bieżących wyborów, wyborca zdecyduje się na nią zagłosować

decyzja racjonalnego wyborcy w przypadku, gdy jest możliwość tworzenia koalicji, użyteczność wyborcy zależy od: wyboru partnerów koalicyjnych przez poszczególne partie znaczenia partnerów w koalicji umowy koalicyjnej rzeczywiście prowadzonej polityki problem braku informacji

decyzja racjonalnego wyborcy niepewność wyborcy poziom zaufania do trafności podjętej decyzji poziomy zaufania: rozwaga wiedza kontekstowa informacja wraz ze wzrostem ilości informacji zmniejsza się niepewność wyborcy (nawet gdy informacje nie są prawdziwe) rola przywódców

decyzja racjonalnego wyborcy przywódca podmiot zdolny do takiego wpływania na wyborców by przyjęli pewne opinie jako wyrażające ich własną wolę partie polityczne grupy interesu agenci medialni

decyzja racjonalnego wyborcy rola ideologii ideologia wyobrażenie o pożądanym kształcie społeczeństwa partie polityczne: tworzą ideologię by dopasować się do preferencji wyborców, a następnie przekonują do ich słuszności by zdobyć większe poparcie wyborcy: mogą łatwiej orientować się w różnicach między partiami dzięki ideologiom jeśli wyborca nie widzi różnic pomiędzy partiami w odniesieniu do konkretnych spraw lub chce oszczędzić na kosztach zdobycia informacji: o wyborze danej partii decyduje zróżnicowanie ideologiczne potrzeba manipulacji ideologią tak by jak najlepiej odpowiadała interesom członków (decydentów) danej partii politycznej

decyzja racjonalnego wyborcy decyzja o udziale w wyborach oczekiwana użyteczność z oddanego głosu <> koszty oddania głosu? czynniki determinujące oczekiwaną użyteczność: oczekiwane zróżnicowanie partii (im większe, tym bardziej opłaca się głosować) wpływ pojedynczego głosu na wynik wyborów stosunek do demokracji (długookresowa wartość z partycypacji) wielkość ogólnej frekwencji wyborczej (problem gapowicza) EU = oczekiwana wartość głosu + długookresowa wartość z partycypacji

decyzja racjonalnego wyborcy decyzja o udziale w wyborach oczekiwana użyteczność z oddanego głosu <> koszty oddania głosu? czynniki determinujące koszty udziału w wyborach: koszty informacji (zdobycia, przyswojenia i przetworzenia) podmioty zdobywają informację do momentu aż MB z dodatkowej jednostki informacji zrówna się z jej MC MB stosunkowo niska problem racjonalnej ignorancji bezpośrednie koszty udziału w głosowaniu Ogólnie: koszty transakcyjne (wybory = transakcja), koszty partycypacji

Algorytm podejmowania decyzji przez racjonalnego wyborcę

decyzja racjonalnej partii politycznej założenia dotyczące partii w modelu Downsa: są to organizacje tworzone przez jednostki mają za cel objęcie władzy, co umożliwia im realizację własnych interesów jednorodne (niezróżnicowane wewnętrznie)

decyzja racjonalnej partii politycznej preferencje wyborców a programy wyborcze partii partie tworzą programy, które spełnią oczekiwania jak największej liczby wyborców w systemie dwupartyjnym:

decyzja racjonalnej partii politycznej preferencje wyborców a programy wyborcze partii w systemie dwupartyjnym: a) - konwergencja programów wyborczych w kierunku odpowiadającym medianowemu wyborcy (programy wyborcze podobne do siebie i wieloznaczne) - oczekiwane zróżnicowanie obu partii maleje - osłabienie bodźców do udziału w wyborach b) - polaryzacja sceny politycznej (programy wyborcze zróżnicowane i dość jednoznaczne) - mniej więcej równie silne partie - niestabilność rządów a) i b) tendencja do utrzymania status quo (systemu dwupartyjnego)

decyzja racjonalnej partii politycznej preferencje wyborców a programy wyborcze partii rozkład preferencji wyborców determinuje kształt systemu politycznego

decyzja racjonalnej partii politycznej preferencje wyborców a programy wyborcze partii Downs (1957): Podstawowym wyznacznikiem rozwoju [ ] sceny politycznej jest dystrybucja wyborców na skali politycznej. Od tego czynnika zależy w wielkim stopniu, czy naród będzie miał dwie główne partie polityczne lub więcej takich partii, czy demokracja będzie prowadziła do stabilnych, czy do niestabilnych rządów i czy nowe partie będą zastępowały stare, czy też będą odgrywały tylko drugorzędną rolę

podsumowanie demokracja to należący do każdego wyborcy kapitał, z którego wypłacane są zyski przy każdych wyborach (Downs 1957, s. 270) 25 twierdzeń Downsa (Michalak 2005, s. 85-86)

POLECANA LITERATURA Wilkin (2005), rozdział 4 i pozycje tam powołane A. Downs (1957), An Economic Theory of Democracy, New York: Harper & Row L. Filipowicz, K. Opawski (1992), Teoria wyboru publicznego: wybrane koncepcje badawcze, Ekonomista, nr 3.