Ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu. wybrane aspekty

Transkrypt

1 Ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu wybrane aspekty

2 Wybory: jeden z głównych wyznaczników demokracji;

3 proces, podczas którego wyborca oddaje swój głos na reprezentujących go w tzw. organach przedstawicielskich, np.. Sejmie czy Senacie przedstawicieli

4 Kampania wyborcza: okres poprzedzający wybory, podczas którego politycy za pomocą różnych technik i środków marketingowych przekonują wyborcę, aby oddał na nich swój głos

5 Wybory do Sejmu 4, 18 czerwca 1989 tzw. Sejm kontraktowy, wg ustaleń dokonanych przy okrągłym stole - 65% mandatów: dla strony koalicyjno rządowej - 35% mandatów: dla opozycji

6 Pierwsze demokratyczne wybory do Senatu 4 czerwca 1989: - przywrócenie Senatu tzw. nowelą kwietniową z 1989 r - spektakularny sukces opozycji: 99 mandatów, 1 senator niezależny: Henryk Stokłosa

7 Kampania wyborcza 1989

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28 Kampania strony rządowej 1989 r.

29

30 Plakaty wyborcze:

31

32

33

34 Wybory parlamentarne w Polsce po 1989 roku, podstawowe dane Rok Tury (jeśli były) I tura II tura Frekwencja 62% 25% 43,2% 52,1% 48,0% 46,3% 40,57%?

35 KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z 2 kwietnia 1997 r. WYBORY I KADENCJA Art. 96. Sejm składa się z 460 posłów. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym. Art. 97. Senat składa się ze 100 senatorów. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

36 Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Art Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym( ) Art Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

37 Wybory do Sejmu: 1) ) powszechne 2) równe 3) bezpośrednie 4) proporcjonalne 5) tajne

38 Wybory do Senatu: 1) powszechne 2) bezpośrednie 3) tajne

39 Przymiotniki wyborcze:

40 1) powszechne 2) bezpośrednie 3) równe 4) tajne 5) proporcjonalne

41 1) Powszechne: to znaczy: mogą w nich uczestniczyć wszyscy obywatele posiadający pełnię praw wyborczych

42 Bierne i czynne prawo wyborcze

43 Czynne prawo wyborcze = prawo wybierania swoich przedstawicieli do Sejmu i Senatu mają wszyscy obywatele, którzy najpóźniej w dniu wyborów ukończyli 18 lat

44 Czynnego prawa wyborczego nie mają osoby: 1) pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu, 2) pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu, 3) ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu (art. 7 ordynacji wyborczej)

45 Bierne prawo wyborcze= prawo wybieralności mają wszyscy obywatele posiadający czynne prawo wyborcze, którzy ukończyli najpóźniej w dniu wyborów - do Sejmu: 21 lat - do Senatu: 30 lat

46 2) Bezpośrednie to znaczy: wyborca bezpośrednio (sam, bez pośredników) decyduje o składzie organu przedstawicielskiego

47 W Polsce głosować można tylko osobiście (bezpośrednio); nie można głosować: - przez pełnomocnika - za pośrednictwem poczty -przez przez Internet

48 Co to jest e-voting? wykorzystanie środków elektronicznych w procesie oddawania i liczenia głosów wyborczych.

49 Obejmuje on głosowanie: - za pomocą tzw. głosomatów - za pomocą specjalnych kiosków internetowych umieszczonych w różnych miejscach publicznych; - przez Internet - przez telefon komórkowy (SMS) - za pomocą interaktywnej telewizji

50 3) RÓWNE: to znaczy: a) każdy wyborca dysponuje 1 głosem b) waga głosu każdego wyborcy powinna być równa

51 Wybory do Sejmu: Jednolita norma przedstawicielstwa czyli: liczba posłów wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych oraz podział województw na okręgi jest wynikiem podzielenia liczby mieszkańców kraju przez liczbę posłów wybieranych w okręgach

52 Wybory do Senatu: W 1997, kiedy powstawała Konstytucja: podział na 49 województw i nierówność głosu wyborcy, obecnie: wg Ordynacji wyborczej z 2001 roku podział na 40 okręgów, w każdym od 2 do 4 senatorów

53 Art W poszczególnych województwach wybiera się: 1) w województwie dolnośląskim - 8 senatorów, 2) w województwie kujawsko-pomorskim - 5 senatorów, 3) w województwie lubelskim - 6 senatorów, 4) w województwie lubuskim - 3 senatorów, 5) w województwie łódzkim - 7 senatorów, 6) w województwie małopolskim - 8 senatorów, 7) w województwie mazowieckim - 13 senatorów, 8) w województwie opolskim - 3 senatorów, 9) w województwie podkarpackim - 5 senatorów, 10) w województwie podlaskim - 3 senatorów, 11) w województwie pomorskim - 6 senatorów, 12) w województwie śląskim - 13 senatorów, 13) w województwie świętokrzyskim - 3 senatorów, 14) w województwie warmińsko-mazurskim - 4 senatorów, 15) w województwie wielkopolskim - 9 senatorów, 16) w województwie zachodniopomorskim - 4 senatorów.

54 4) tajne Wyborca powinien mieć stworzone warunki do zagwarantowania tajności swej decyzji wyborczej (np( np. odpowiednie kabiny gwarantujące zachowanie tajności głosowania)

55 5) proporcjonalne

56 Zasada proporcjonalności: zasada przeliczania wyników głosowania

57 Wybory do Sejmu: proporcjonalne Wybory do Senatu: większościowe

58 Wybory do Sejmu: Art Ordynacji wyborczej: Wyborca głosuje tylko na jedną listę okręgową,, stawiając na karcie do głosowania znak "x" w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego z kandydatów z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu. Art ( ) okręgowa komisja wyborcza dokonuje podziału mandatów pomiędzy uprawnione listy okręgowe w sposób następujący: 1) liczbę głosów ważnych oddanych na każdą z tych list w okręgu wyborczym dzieli się kolejno przez: 1; 2; 3; 4 i dalsze kolejne liczby aż do chwili, gdy z otrzymanych w ten sposób ilorazów da się uszeregować tyle kolejno największych liczb, ile wynosi liczba mandatów do rozdzielenia między te listy, 2) każdej liście przyznaje się tyle mandatów, ile spośród ustalonego w powyższy sposób szeregu ilorazów przypada jej liczb kolejno największych.

59 Wybory do Senatu: Art. 206 Ordynacji wyborczej: Za wybranych na senatorów w danym okręgu wyborczym uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej oddanych głosów ważnych.

60 System proporcjonalny: a) przeliczanie głosów oddanych na listy na mandaty b) progi wyborcze (minimum głosów, które musi uzyskać w skali kraju lista, aby można było ją wziąć pod uwagę przy przeliczaniu głosów) -

61 Progi wyborcze: - mają eliminować partie najmniejsze (preferują partie większe); - przeciwdziałają rozdrobnieniu w parlamencie; - ułatwiają tworzenie koalicji,

62 Progi wyborcze wg Ordynacji wyborczej z 12 kwietnia 2001 r. 5% dla partii, ugrupowań czy list wyborców 8% dla koalicyjnych komitetów wyborczych

63 Metody przeliczania głosów na mandaty wg ordynacji proporcjonalnej (stosowane w Polsce po 1989 r.): Metoda St. Laguë Metoda d Hondta

64 Metoda St. Laguë : Liczby głosów oddanych na poszczególne listy okręgowe porządkuje się od największej do najmniejszej, a następnie dzieli przez 1,3,5,7,9 itd..( w Polsce zamiast 1 jako pierwszego dzielnika stosowano 1,4). Spośród tych liczb wybiera się taką ilość ilorazów (wyników dzielenia), ile jest mandatów do uzyskania w danym okręgu.

65 Metoda (system) d Hondta Liczby głosów oddanych na poszczególne listy okręgowe porządkuje się od największej do najmniejszej, a następnie dzieli przez kolejne liczby całkowite 1,2,3,4,5 itd.. Spośród tych liczb wybiera się taką ilość ilorazów ( wyników dzielenia), ile jest mandatów do uzyskania w danym okręgu.

66 METODA ( SYSTEM) d HONDTA Listy Głosy: do rozdzielenia w okręgu wyborczym: 15 mandatów Przeciwnikó w kosiarek Nie: ogrodowym krasnalom Partia Przyjaciół Króliczka Cykliści Niebieska Alternatywa Niezależni Mandaty

67 Mandaty Mandaty :5 : :4 : :3 : :2 : Głosy: Głosy: :1 :1 Niezależni Niezależni Niebieska Niebieska Alternatywa Alternatywa Cykliści Cykliści Partia Partia Przyjaciół Przyjaciół Króliczka Króliczka Nie: Nie: ogrodowym ogrodowym krasnalom krasnalom Przeciwnikó Przeciwnikó w kosiarek w kosiarek Listy Listy

68 Mandaty Mandaty (15) (15) :5 : (13) (13) :4 : (14) (14) (11) (11) (8) (8) :3 : (12) (12) (10) (10) (6) (6) (5) (5) :2 : (9) (9) (7) (7) (4) (4) (3) (3) (2) (2) (1) (1) Głosy: Głosy: :1 :1 Niezależni Niezależni Niebieska Niebieska Alternatywa Alternatywa Cykliści Cykliści Partia Partia Przyjaciół Przyjaciół Króliczka Króliczka Nie: Nie: ogrodowym ogrodowym krasnalom krasnalom Przeciwnikó Przeciwnikó w kosiarek w kosiarek Listy Listy

69 System proporcjonalny: Argumenty za : - jest bardziej sprawiedliwy (odzwierciedla proporcjonalnie poglądy obywateli) - możliwość wystawiania kandydata przez partie sprzyja ich dyscyplinowaniu (możemy rozliczyć partię polityczną z działalności jej członka)

70 - zapewnia reprezentację różnych - zapewnia lepiej równość siły głosu - sprzyja stabilizacji sceny politycznej

71 - małe i nowe partie mają możliwość reprezentowania swoich wyborców w parlamencie - zmniejsza liczbę głosów straconych

72 Argumenty przeciw : - głosowanie na listę,, nie na konkretnego kandydata (duży wpływ partii politycznych na listy wyborcze) - mniej zrozumiały dla przeciętnego wyborcy (obywatela)

73 - istnieje niebezpieczeństwo nadmiernej roli politycznej małych partii (tzw. języczków u wagi) - możliwość umieszczania na listach wyborczych w nagrodę ( np.. za lojalność) nie zawsze kompetentnych kandydatów

74 System większościowy: Argumenty za : - bardziej zrozumiały dla przeciętnego wyborcy - wyborcy głosują bezpośrednio na konkretną osobę, nie na listę - większa rozpoznawalność kandydata

75 - to sami wyborcy, a nie partie decydują o tym, kto zasiądzie w parlamencie -prostsze (i tańsze) procedury - bardziej wiąże kandydata z wyborcami

76 - kandydat jest niezależny od kierownictwa swojej partii (bardziej samodzielny)

77 Argumenty przeciw : - jest mniej sprawiedliwy (nie odzwierciedla preferencji wyborców) - istnieje możliwość dostania się do parlamentu ludzi przypadkowych - niebezpieczeństwo rozdrobnienia, destabilizacji sceny politycznej

78 - zwiększa liczbę głosów straconych - ograniczona jest możliwość działania nowych partii (nie mają zazwyczaj szansy wprowadzenia swoich kandydatów)

79 Inne zasady: globalności konkurencyjności okresowości ostateczności

80 Zasada globalności: daje możliwość wszystkim upoważnionym do tego podmiotom uczestniczenia w procesie wyborczym

81 Zasada konkurencyjności: jest prawo do udziału w wyborach wszystkich uprawnionych do tego podmiotów, a więc obywateli i partii politycznych na równych zasadach

82 Prawo zgłaszania list kandydatów do Sejmu oraz kandydatów na senatorów: - komitety wyborcze partii politycznych - koalicyjne komitety wyborcze - komitety wyborców

83 Zasada okresowości: okresowość = kadencyjność

84 Kadencja okres, na jaki wyborcy udzielają organowi wybieralnemu pełnomocnictw, i w jakim realizuje on swe zadania funkcjonując w chwilowym składzie pochodzącym z jednych wyborów Kadencja Sejmu i Senatu: 4 lata.

85 Zasada ostateczności: po ogłoszeniu wyników i ich weryfikacji przez Sąd Najwyższy wszystkie podmioty polityczne w nim uczestniczące muszę je zaakceptować