SPRAWOZDANIE FINANSOWE dr Marek Masztalerz SPRAWOZDAWCZOŚĆ FINANSOWA Sprawozdanie finansowe jest finalnym produktem rachunkowości finansowej. RACHUNKOWOŚĆ KSIĘGOWOŚĆ RACHUNEK KOSZTÓW SPRAWOZDAWCZOŚĆ FINANSOWA Zasadniczym celem sprawozdania finansowego wg ustawy o rachunkowości jest rzetelna i jasna prezentacja (TRUE & FAIR VIEW) sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. 1
FUNKCJE SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO FUNKCJA INFORMACYJNA sprawozdanie pozwala określić stan faktyczny, tworzy podstawy planowania, ułatwia podejmowanie decyzji FUNKCJA DOKUMENTACYJNA sprawozdanie jest wiarygodnym źródłem udokumentowanych informacji historycznych FUNKCJA ANALITYCZNA sprawozdanie zawiera zbiór informacji niezbędnych do przeprowadzenia analizy ekonomiczno-finansowej jednostki FUNKCJA KONTROLNA sprawozdanie umoŝliwia ocenę realizacji zamierzeń oraz ocenę działalności jednostki CELE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH wg MSSF Celem sprawozdań finansowych według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej jest dostarczenie informacji o sytuacji finansowej, o wynikach jednostki oraz o zachodzących zmianach w jej sytuacji finansowej, które mogą być przydatne wielu uŝytkownikom sprawozdań finansowych w podejmowaniu decyzji o charakterze ekonomicznym. Zgodnie z MSSF sprawozdawczość finansowa stanowi równieŝ podstawę do oceny kierownictwa jednostki za zarządzanie powierzonym majątkiem, czyli wskazuje na odpowiedzialność kierownictwa jednostki za naleŝyte wykorzystanie majątku w okresie objętym sprawozdaniem finansowym. Cele sprawozdań finansowych przyjęte w MSSF zostały oparte na wielopoziomowych załoŝeniach koncepcyjnych (Conceptual Framework) sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych Komitetu MSR. 2
ZAŁOśENIA KONCEPCYJNE MSSF Cele sprawozdań finansowych. UŜytkownicy sprawozdań oraz ich potrzeby informacyjne. Zasady podstawowe: zasada memoriału i zasada kontynuacji działalności. Cechy jakościowe sprawozdań finansowych Składniki sprawozdania finansowego. Podstawowe definicje Ujmowanie i wycena składników w sprawozdaniu finansowym. UśYTKOWNICY SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH I ICH POTRZEBY INFORMACYJNE INWESTORZY KREDYTODAWCY KONTRAHENCI UśYTKOWNICY ZEWNĘTRZNI SPOŁECZEŃSTWO RZĄD I JEGO AGENDY ORGANY PODATKOWE ZARZĄD UśYTKOWNICY WEWNĘTRZNI PRACOWNICY ZWIĄZKI ZAWODOWE 3
ZASADY PODSTAWOWE wg MSSF ZASADA MEMORIAŁU wpływa na EWIDENCJĘ polega na ujmowaniu transakcji i innych zdarzeń z chwilą ich wystąpienia, niezaleŝnie od momentu otrzymania lub wydatkowania środków pienięŝnych. Operacje gospodarcze muszą być ujęte w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym w okresie, którego dotyczą. ZASADA KONTYNUACJI wpływa na WYCENĘ oznacza, Ŝe jednostka jest w stanie prowadzić swoja działalność i będzie ją kontynuować w dającej się przewidzieć przyszłości w niezmniejszonym istotnie zakresie. JeŜeli jednostka zamierza lub jest zmuszona zaprzestać prowadzonej działalności albo powaŝnie ją ograniczyć, to fakt ten musi ujawnić w dodatkowych informacjach i objaśnieniach, poniewaŝ ma to wpływ na sposób wyceny aktywów i pasywów. HIERARCHIA CECH JAKOŚCIOWYCH SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO TRUE & FAIR VIEW ZROZUMIAŁOŚĆ PRZYDATNOŚĆ WIARYGODNOŚĆ PORÓWNYWALNOŚĆ PRAWDZIWOŚĆ ISTOTNOŚĆ RZETELNOŚĆ JEDNOLITOŚĆ PRZEJRZYSTOŚĆ I JASNOŚĆ SPRAWDZALNOŚĆ CIĄGŁOŚĆ PRZEWAGA TREŚCI NAD FORMĄ TERMINOWOŚĆ NEUTRALNOŚĆ OSTROśNOŚĆ KOMPLETNOŚĆ 4
CECHY JAKOŚCIOWE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH (1) ZROZUMIAŁOŚĆ PRAWDZIWOŚĆ PRZEJRZYSTOŚĆ PRZYDATNOŚĆ ISTOTNOŚĆ Informacje są zrozumiałe dla uŝytkowników, co umoŝliwia poprawne odczytanie treści sprawozdania i analizę danych. Informacje są zgodne z prawdą, tj. z faktycznymi zdarzeniami gospodarczymi. Informacje są przedstawione w sposób uporządkowany, chronologiczny i systematyczny oraz oparty na poprawnej metodologii; nie mogą zaciemniać obrazu jednostki. Informacja jest przydatna wtedy, gdy jej ujawnienie wpływa znacząco na decyzje podejmowane przez uŝytkowników. Informacja nie jest nadmiernie rozbudowana, koncentruje się na kluczowych zagadnieniach, umoŝliwiających trafną ocenę przeszłych zdarzeń i i wyrobienie poglądu o przyszłości. CECHY JAKOŚCIOWE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH (2) WIARYGODNOŚĆ RZETELNOŚĆ SPRAWDZALNOŚĆ PRZEWAGA TREŚCI NAD FORMĄ NEUTRALNOŚĆ Informacje wiernie (wiarygodnie) odzwierciedlają rzeczywistość gospodarczą: są wolne od błędów rachunkowych, bezstronne, obiektywne. Sprawozdanie jest sporządzone na podstawie rzetelnie prowadzonych ksiąg rachunkowych oraz dokumentacji źródłowej, zweryfikowanej w ramach inwentaryzacji. MoŜliwość szybkiego skonfrontowania danych liczbowych sprawozdania finansowego ze źródłami księgowymi. Informacje wiernie oddają zdarzenia zgodnie z ich treścią ekonomiczną a nie tylko poprawnie pod względem formalnym (prawnym). Informacje są obiektywne i nietendencyjne oraz nie wpływają na podejmowanie ukierunkowanych decyzji. 5
CECHY JAKOŚCIOWE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH (3) OSTROśNOŚĆ KOMPLETNOŚĆ PORÓWNYWALNOŚĆ JEDNOLITOŚĆ CIĄGŁOŚĆ TERMINOWOŚĆ Uwzględnianie określonego stopnia przezorności w wycenie, tak aby aktywa nie były zawyŝone a długi zaniŝone. Uznawanie przychodów, gdy są pewne i kosztów gdy są tylko prawdopodobne. W sprawozdaniu uwzględnione są skutki wszystkich zdarzeń gospodarczych oraz wszystkie składniki (bez kompensat). Informacje są porównywalne w wymiarze wewnętrznym (róŝne okresy) i zewnętrznym (inne podmioty). Stosowanie w kolejnych okresach tych samych ustaleń merytorycznych i metodycznych w zakresie wyceny i ujmowania informacji liczbowych. Informacje z końca okresu poprzedniego pokrywają się z informacjami z początku kolejnego okresu. Sprawozdanie jest sporządzone, zatwierdzone i złoŝone w terminach przewidzianych w przepisach. KLASYFIKACJA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH ZłoŜoność podmiotu Powtarzalność Okres sprawozdawczy Stopień szczegółowości Metoda sporządzenia sprawozdanie jednostkowe sprawozdanie łączne sprawozdanie skonsolidowane sprawozdanie systematyczne sprawozdanie sporadyczne sprawozdanie roczne sprawozdanie półroczne sprawozdanie kwartalne sprawozdanie szczegółowe sprawozdanie uproszczone metoda brutto metoda netto metoda mieszana 6
ELEMENTY SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO BILANS majątek jednostki oraz źródła jego finansowania RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘśNYCH przychody i koszty działalności oraz wynik finansowy wpływy i wydatki gotówkowe INFORMACJA DODATKOWA ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI wprowadzenie do sprawozdania, opis polityki rachunkowości, proponowany sposób podziału zysku lub pokrycia straty, dane o zatrudnieniu i organach jednostki, dodatkowe objaśnienia zmiany składników kapitału własnego opis zdarzeń istotnie wpływających na jednostkę, przewidywany rozwój, waŝne osiągnięcia w dziedzinie badań i rozwoju, sytuacja finansowa PODMIOTY SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO BILANS RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT INFORMACJA DODATKOWA wszystkie podmioty ustawy o rachunkowości RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘśNYCH ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI jednostki, których sprawozdanie podlega corocznemu badaniu przez biegłego rewidenta spółki akcyjne, spółki z o.o., towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe i inne jednostki wymienione w odrębnych przepisach 7
JEDNOSTKI PODLEGAJĄCE BADANIU PRZEZ BIEGŁEGO REWIDENTA banki zakłady ubezpieczeń fundusze inwestycyjne i emerytalne spółki akcyjne grupy kapitałowe jednostki, które spełniły co najmniej dwa z poniŝszych warunków: - średnioroczne zatrudnienie co najmniej 50 osób (etatów), - suma aktywów bilansu na koniec roku co najmniej 2 500 000 euro - przychody netto ze sprzedaŝy produktów i towarów oraz z operacji finansowych co najmniej 5 000 000 euro SPRAWOZDANIE FINANSOWE WAśNE TERMINY Sprawozdanie finansowe sporządza się obowiązkowo na koniec roku obrotowego (najczęściej na dzień 31 grudnia). Spółki giełdowe mają obowiązek publikacji sprawozdań co pół roku. Poza tym sprawozdanie naleŝy sporządzić na dzień przed ogłoszeniem upadłości lub postawieniem w stan likwidacji. Sprawozdanie finansowe powinno zostać sporządzone nie później niŝ w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego a zatwierdzone nie później niŝ w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego. Sprawozdanie finansowe wraz z opinią biegłego rewidenta (jeśli firma podlega badaniu) oraz dokumentem zatwierdzenia i dokumentem dotyczącym podziału zysku lub straty jest składane w rejestrze sądowym w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania. Sprawozdanie finansowe jednostek podlegających badaniu jest ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Monitor Polski B, a w przypadku spółdzielni w Monitorze Spółdzielczym. 8
Jak szukać sprawozdań finansowych? Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) moŝliwe wyszukiwanie podmiotów poprzez Internet jak równieŝ w oddziałach KRS. Sprawozdania jak i inne dokumenty dotyczące firmy są dostępne w oddziałach. Monitor Polski B zawiera sprawozdania podmiotów objętych obligatoryjnym badaniem przez biegłego rewidenta. Wstępne wyszukiwanie: www.monitorb.pl Strony internetowe firm. Spółki notowane na giełdzie publikują swoje sprawozdania finansowe (raporty roczne, półroczne i kwartalne) na swoich stronach internetowych w działach nazywanych: Dane finansowe lub Relacje inwestorskie lub Dla inwestorów. Niektóre podmioty zagraniczne publikują swoje sprawozdania finansowe (financial reports) na swoich stronach internetowych w dziale Investor Relations. RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘśNYCH Rachunek przepływów pienięŝnych (CASH FLOW) jest zestawieniem wpływów i wydatków gotówkowych. DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA wpływy ze sprzedaŝy oraz wydatki operacyjne (np. wypłata wynagrodzeń, zakup usług, materiałów i towarów) wpływy i wydatki związane z zakupem i sprzedaŝą środków trwałych, wartości niematerialnych i aktywów finansowych wpływy i wydatki związane z finansowaniem działalności (kredyty, emisja akcji i obligacji, leasing finansowy) 9
METODY SPORZĄDZANIA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘśNYCH DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA METODA BEZPOŚREDNIA + wpływy ze sprzedaŝy wydatki operacyjne METODA POŚREDNIA + zysk netto +/ korekty zysku netto DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA + wpływy ze zbycia środków trwałych, wartości niematerialnych oraz inwestycji + wpływy z aktywów finansowych (dywidendy, odsetki, spłata poŝyczki) wydatki na zakup środków trwałych, wartości niematerialnych oraz inwestycji udzielone poŝyczki + wpływy z emisji akcji oraz dopłat do kapitału + zaciągnięte kredyty i poŝyczki oraz wpływy z emisji obligacji wypłacone dywidendy spłata kredytów i poŝyczek (takŝe odsetek) oraz wykup obligacji płatności z tytułu leasingu finansowego PODSTAWOWE KOREKTY W METODZIE POŚREDNIEJ ZYSK NETTO + amortyzacja + straty / - zyski z tytułu róŝnic kursowych + zapłacone / - otrzymane odsetki + strata / - zysk z działalności inwestycyjnej + wzrost / - spadek stanu rezerw + spadek / - wzrost stanu zapasów + spadek / - wzrost stanu naleŝności + wzrost / - spadek stanu zobowiązań krótkoterminowych = PRZEPŁYWY PIENIĘśNE Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ 10
CASH FLOW treść przykładu (1) Sklep internetowy OMEGA zajmuje się handlem drobnym sprzętem elektronicznym. Bilans firmy na dzień 1.03.2009 przedstawiono w tabeli. W marcu zaksięgowano 12 operacji gospodarczych. Dokonaj księgowań, ustal wynik finansowy, sporządź bilans zamknięcia i rachunek przepływów pienięŝnych. AKTYWA zł PASYWA zł Środki trwałe 12 000 Kapitał podstawowy 50 000 Zapasy 77 000 Zysk netto 45 000 NaleŜności 16 000 Papiery wartościowe 8 000 Kredyt długoterminowy 22 000 Gotówka 30 000 Zobowiązania handlowe 26 000 SUMA 143 000 SUMA 143 000 CASH FLOW treść przykładu (2) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Zakupiono i przyjęto do magazynu towary o wartości 28 000 zł. Gotówką opłacono 75% a pozostała część płatności zostanie dokonana w kwietniu. Wystawiono faktury sprzedaŝy na łączną kwotę 100 000 zł. Wartość sprzedanych towarów według ich cen zakupu wyniosła 74 000 zł. Nie wszyscy odbiorcy zapłacili za dostarczone towary w marcu 20% płatności ma zostać dokonana w kwietniu. Zakupiono za gotówkę i przekazano do zuŝycia materiały biurowe o wartości 300 zł. Otrzymano faktury za usługi obce na kwotę 6 000 zł. Opłacono gotówką 80% faktur. Koszty amortyzacji wyniosły 700 zł. Zakupiono za gotówkę nowy serwer o wartości 4 000 zł. Naliczono i wypłacono wynagrodzenia w kwocie 8 000 zł. Spłacono ratę kapitałową kredytu 800 zł oraz odsetki 200 zł. Wpłynęła część zaległych naleŝności z lutego w kwocie 7 000 zł. Spłacono część zaległych zobowiązań z lutego w kwocie 15 000 zł. Zakupiono za gotówkę obligacje Skarbu Państwa za kwotę 5 000 zł. Naliczono i odprowadzono zaliczkę na podatek dochodowy 1 200 zł. 11
12