Rada Unii Europejskiej Bruksela, 10 lutego 2017 r. (OR. en) Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 10 lutego 2017 r. (OR. en) 6171/17 JAI 104 ASIM 10 CO EUR-PREP 8 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 10 lutego 2017 r. Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej COM(2017) 74 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY dotyczące dziewiątego sprawozdania w sprawie relokacji i przesiedleń Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2017) 74 final. Zał.: COM(2017) 74 final 6171/17 mf DGD 1B PL

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 8.2.2017 r. COM(2017) 74 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY Dziewiąte sprawozdanie w sprawie relokacji i przesiedleń PL PL

1 Wprowadzenie W dziewiątym sprawozdaniu w sprawie relokacji i przesiedleń przedstawiono aktualną sytuację w porównaniu z poprzednim sprawozdaniem z 8 grudnia 1 i oceniono działania podjęte przez wszystkie zainteresowane strony w okresie od 8 grudnia 2016 r. do 7 lutego 2017 r. (okres sprawozdawczy) na rzecz wykonania zobowiązań w ramach programów relokacji i przesiedleń. Od 5 grudnia 2016 r. do Grecji przybyło 3 873 osób 2. Całkowita liczba migrantów przebywających w Grecji utrzymała się na tym samym poziomie co w poprzednim okresie sprawozdawczym. Na dzień 7 lutego wynosi ona około 62 600 osób, z czego około 15 000 na wyspach i około 47 600 w kontynentalnej części kraju 3. Od 5 grudnia 2016 r. do Włoch przybyło 15 614 osób 4. Osoby posiadające obywatelstwo Erytrei, czyli główne obywatelstwo uprawniające do relokacji we Włoszech, 5 stanowiły 3,6 % przybywających. W 8. sprawozdaniu Komisja określiła szczegółowe cele miesięczne: relokowanie co najmniej 1 000 osób miesięcznie z Włoch i 2 000 miesięcznie z Grecji od grudnia 2016 r. Na swoim ostatnim posiedzeniu w dniu 15 grudnia 6 Rada Europejska zatwierdziła wspólny plan działania dotyczący wdrażania ustaleń zawartych w oświadczeniu UE Turcja, obejmujący cele w zakresie relokacji z Grecji, i ponowiła apel o zwiększenie wysiłków na rzecz przyspieszenia relokacji, w szczególności w odniesieniu do osób małoletnich bez opieki, oraz wzmocnienie istniejących programów przesiedleń. Mimo tych apeli rezultaty nie są jednoznacznie pozytywne. W okresie sprawozdawczym relokowano 3 813 dodatkowych osób, dzięki czemu całkowita liczba relokowanych wzrosła do 11 966 (8 766 relokacji z Grecji i 3 200 z Włoch) 7. W grudniu relokowano 1 926 osób (764 z Włoch i 1 162 z Grecji), co stanowi nowy rekord relokacji, zarówno z Włoch, jak i Grecji i pozwoliło na osiągnięcie wyznaczonego poziomu 1 2 3 4 5 6 7 COM(2016) 791 final. Zgłoszona przez Grecję liczba wykrytych przypadków nielegalnego przekraczania granicy lądowej i morskiej przez osoby przybywające z terytorium Turcji w okresie od dnia 5 grudnia 2016 r. do dnia 5 lutego 2017 r., zarejestrowana w aplikacjach JORA (Joint Operations Reporting). Źródło: władze greckie. Źródło: włoskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, dane obejmują okres od dnia 5 grudnia 2016 r. do dnia 5 lutego 2017 r. Do relokacji kwalifikują się obecnie obywatele następujących państw: Burundi, Erytrea, Jemen, Katar, Malediwy, Oman i Syria. Jak wspomniano w poprzednich sprawozdaniach, mimo że obywatele niektórych państw nie kwalifikują się już do relokacji, nie dotyczy to tych osób, które już zostały zidentyfikowane jako mogące wymagać ochrony międzynarodowej (np. osoby zarejestrowane wstępnie mogą być wciąż relokowane). http://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/12/15-euco-conclusions-final/. Dziewięć przypadków przekazania, które uwzględniono w poprzednich sprawozdaniach jako relokacje, okazało się przypadkami przekazania na podstawie rozporządzenia dublińskiego, a nie relokacji (cztery przypadki przesunięć z Włoch do Portugalii w grudniu 2015 r. i w kwietniu 2016 r.; jeden z Włoch do Niderlandów w listopadzie 2016 r.; jeden z Grecji do Luksemburga w czerwcu 2016 r., jeden z Grecji do Francji w czerwcu 2016 r. i dwa z Grecji do Rumunii w sierpniu 2016 r.). W związku z tym zostały one odliczone od całkowitej liczby przekazanych osób oraz od liczby osób przekazanych do poszczególnych państw członkowskich przedstawionej w załącznikach. Ponadto w omawianym okresie sprawozdawczym wystąpiły dwa kolejne przypadki przekazania osób na podstawie rozporządzenia dublińskiego: jeden z Grecji do Hiszpanii w grudniu 2016 r. i jeden z Grecji do Norwegii w styczniu 2017 r., które w związku z tym nie zostały uwzględnione w łącznych danych liczbowych dla tych krajów. 2

ponad 10 000 osób relokowanych. Styczniowe wyniki (551 osób relokowanych z Włoch i 1 131 z Grecji) potwierdziły, że relokacje z Grecji ustabilizowały się na poziomie ok. 1 000 osób miesięcznie. Jednak mimo że liczby te nadal wskazują na ogólną pozytywną tendencję, wciąż nie sięgają wartości docelowych wyznaczonych przez Komisję, a w przypadku relokacji z Grecji, zatwierdzonych również przez Radę Europejską. Co się tyczy przesiedleń, wdrażanie konkluzji z lipca 2015 r. 8 przewidujących przesiedlenie 22 504 osób jest na właściwej drodze dotychczas przesiedlono 13 968 osób wymagających ochrony międzynarodowej, czyli ponad połowę uzgodnionej liczby. Od dnia 6 grudnia 2016 r. przesiedlono 913 osób 9, głównie z Turcji, Jordanii i Libanu. Część przesiedleń realizowanych w ramach wspomnianego programu europejskiego służy również wprowadzeniu przewidzianego w oświadczeniu UE Turcja mechanizmu 1:1. W ramach wspomnianego mechanizmu od momentu jego uruchomienia, tj. od dnia 4 kwietnia, 10 z Turcji do UE przesiedlono 3 098 Syryjczyków, co obejmuje również 487 11 osób przesiedlonych od czasu poprzedniego sprawozdania. 2 Relokacja 2.1 Główne wydarzenia w okresie sprawozdawczym Po przyjęciu 8. sprawozdania Komisja wezwała niemal wszystkie państwa członkowskie do zwiększenia wysiłków zmierzających do osiągnięcia zakładanych celów. Aktywnie zaangażowane w ten proces państwa członkowskie oraz kraje stowarzyszone zareagowały pozytywnie na to wezwanie i przekazały Komisji swoje planowane miesięczne deklaracje. Sytuacja w odniesieniu do niektórych innych krajów jest jednak niezadowalająca. Węgry, Austria i Polska pozostają jedynymi państwami członkowskimi, które nie dokonały żadnych relokacji. Słowacja prowadzi relokacje wciąż w bardzo ograniczonym zakresie, a Republika Czeska nie podjęła nowych zobowiązań od maja 2016 r. i nie przeprowadziła żadnych relokacji od sierpnia 2016 r. Wartość docelowa wynosi 2 000 relokacji miesięcznie, tymczasem w grudniu 2016 r. z Grecji relokowano 1 162 osoby, a w styczniu 2017 r. 1 131 osób, przy czym w grudniu 2016 r. podjęto zobowiązanie do relokacji 1 178 osób, a w styczniu 2017 r. 1 550. Osiągnięcie wartości docelowej jest możliwe, pod warunkiem że wszystkie państwa członkowskie będą regularnie, co miesiąc składać zobowiązania i dokonywać relokacji zgodnie ze swoimi przydziałami. Do osiągnięcia wartości docelowej 2 000 relokacji na miesiąc w szczególności niezbędne jest, by te państwa członkowskie, które nie przeprowadziły dotąd żadnych relokacji lub tylko ograniczoną ich liczbę (Republika Czeska, Węgry, Chorwacja, Austria, Polska i Słowacja) niezwłocznie podjęły takie działania. Ponadto 8 9 10 11 Konkluzje przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie przesiedlenia za pomocą wielostronnych i krajowych systemów 20 000 osób w sposób oczywisty wymagających ochrony międzynarodowej (11130/15). Liczba podana w poprzednim sprawozdaniu wymagała skorygowania na podstawie zaktualizowanych informacji otrzymanych od państw uczestniczących w programie przesiedleń. Rzeczywista liczba przesiedlonych na dzień 5 grudnia 2016 r. wynosiła nie, jak podano, 13 887, lecz 13 055 osób. SN 38/16, 18.03.2016 r. Dane liczbowe opublikowane w poprzednim sprawozdaniu wymagały dostosowania, tak by odzwierciedlały fakt, że przesiedlenia Syryjczyków z Turcji do Norwegii w ramach programu 1:1 nie są wliczane do powrotów Syryjczyków z Grecji. 3

wymagałoby to, by Belgia i Hiszpania podejmowały comiesięczne zobowiązania, zgodnie ze swoimi przydziałami oraz by Portugalia, Rumunia i Litwa wznowiły swoje comiesięczne zobowiązania. Niemniej jednak należy również przyznać, że Estonia, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta i Finlandia są na dobrej drodze do wypełnienia swoich zobowiązań. Ponadto, przy obecnym tempie relokacji, Szwajcaria i Norwegia w całości wypełnią swoje zobowiązania w tym zakresie do marca 2017 r. Inne państwa członkowskie, które dopiero niedawno rozpoczęły relokacje z Grecji, muszą jeszcze wiele nadrobić w stosunku do osiągających lepsze wyniki państw członkowskich i państw stowarzyszonych. Władze greckie usprawniły proces rejestracji i zmieniły terminy spotkań, tak aby do połowy marca 2017 r. wszyscy wstępnie zarejestrowani wnioskodawcy (w tym osoby posiadające obywatelstwo uprawniające do relokacji) byli w pełni zarejestrowani 12. Jak najszybsze osiągnięcie miesięcznej wartości docelowej będzie miało zasadnicze znaczenie dla uniknięcia długich okresów oczekiwania i ryzyka wtórnego przemieszczania. W grudniu 2016 r. dokonano relokacji 764 osób z Włoch, co świadczy o stałym wzroście w ciągu poprzednich miesięcy. Jest to najwyższa wartość od początku programu. W grudniu 2016 r. liczba zobowiązań wyniosła 735, natomiast w styczniu została osiągnięta wyznaczona wartość docelowa 1 000 miejsc (zadeklarowano 1 025 miejsc). W ciągu ostatnich czterech miesięcy nastąpił gwałtowny wzrost relokacji z Włoch (z 230 do około 750 na miesiąc), jednak w styczniu liczba osób przeniesionych po raz pierwszy spadła (551 osób). Można to częściowo tłumaczyć sezonem urlopowym, ale również kwestiami operacyjnymi i logistycznymi, w niektórych przypadkach powiązanymi z rozproszeniem wnioskodawców po całym terytorium Włoch. Ze względu na nieustanny napływ nowych imigrantów, w tym obywateli Erytrei, według danych przekazanych przez włoskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych liczba osób ubiegających się o relokację utrzymywała się na stałym poziomie między 5 300 a 5 800 Erytrejczyków. W relokacje z Włoch w pełni zaangażowanych jest siedem państw (Finlandia, Francja, Malta, Niderlandy, Niemcy, Norwegia i Szwajcaria). Wśród nich Malta i Finlandia są na dobrej drodze do wypełnienia swoich zobowiązań, natomiast Norwegia i Szwajcaria przy obecnym tempie wypełnią swoje zobowiązania w zakresie relokacji już w marcu 2017 r. Państwa członkowskie, zwłaszcza te, które nie prowadzą jeszcze relokacji z Włoch, powinny zintensyfikować swoje wysiłki, aby udało się osiągnąć cel 1 000 relokacji z Włoch miesięcznie. Ze swojej strony Włochy zamierzają zwiększyć liczbę personelu obsługującego wnioski w zespole ds. postępowań dublińskich i wykazały elastyczność w odniesieniu do kontroli bezpieczeństwa. Ustalenia z Europolem w celu ułatwienia prowadzenia wyjątkowych dodatkowych kontroli bezpieczeństwa zostały po raz pierwszy wprowadzone w życie w styczniu 2017 r. na wniosek Norwegii. Na podstawie protokołu relokacji dotyczącego Włoch pierwsze przesłuchanie w ramach kontroli bezpieczeństwa przeprowadzone wspólnie przez funkcjonariuszy Europolu oraz funkcjonariuszy norweskich i włoskich powinno się odbyć we Włoszech w lutym. Ma ono w założeniu posłużyć jako podstawa do wyciągnięcia wniosków 12 http://asylo.gov.gr/en/?p=1974 4

z postępowania i zwiększenia niezbędnego zaufania do systemu wśród wszystkich państw członkowskich prowadzących relokacje z Włoch. Liczba przybywających do Włoch osób małoletnich bez opieki 13 nadal się zwiększa. W 2016 r. do Włoch przybyło 28 129 osób małoletnich, z czego 25 772 (91,6 %) bez opieki, w tym 3806 Erytrejczyków, 218 Syryjczyków, 394 Irakijczyków i 13 Jemeńczyków 14. Ponadto do dnia 23 stycznia 2017 r. do tego kraju przybyło kolejnych 462 małoletnich bez opieki, z których czworo posiada obywatelstwo uprawniające do relokacji. Greckie Krajowe Centrum Solidarności Społecznej (EKKA) szacuje, że na dzień 27 stycznia w Grecji przebywało 2 200 małoletnich bez opieki. Jak poinformowano w poprzednim sprawozdaniu, w akcji masowej rejestracji wstępnej w Grecji stwierdzono obecność 1 225 małoletnich bez opieki, 15 z czego 48 % (około 588) posiada obywatelstwa uprawniające do relokacji (36 % to Syryjczycy, 12 % to Irakijczycy) 16. Według stanu na początek lutego 2017 r. w Grecji zarejestrowano 523 małoletnich bez opieki (zgodnie z definicją zawartą w prawie greckim), ale jedynie 248 z nich zostało przeniesionych. Główna trudność polega na przenoszeniu osób małoletnich pozostających w związkach małżeńskich (zwłaszcza w przypadku osób poniżej 17. roku życia), gdyż w wielu państwach członkowskich istnieją przeszkody prawne dla relokacji tej kategorii dzieci bez opieki (np. dorosły, który zawarł związek małżeński z osobą małoletnią, może zostać za to skazany). W związku z tym państwa te nie przyjmują takich osób albo nawet odrzucają złożone wnioski o relokację 17. Państwa członkowskie powinny zbadać, w jaki sposób można ułatwić relokację tej kategorii dzieci bez opieki. Włochy wprawdzie również podejmują starania zmierzające do ułatwienia relokacji osób małoletnich bez opieki, jednak muszą jeszcze dopracować procedurę umożliwiającą relokację małoletnich bez opieki podróżujących samodzielnie. Tylko jedno dziecko bez opieki zostało przeniesione z Włoch do Niderlandów w listopadzie 2016 r. 13 14 15 16 17 Art. 2 lit. l) dyrektywy w sprawie kwalifikowania (dyrektywa 2011/95/UE) definiuje małoletniego bez opieki jako małoletniego (poniżej 18. roku życia), który przybywa na terytorium państw członkowskich bez opieki osoby dorosłej odpowiedzialnej za niego z mocy prawa danego państwa członkowskiego lub z mocy praktyki stosowanej w danym państwie członkowskim [dodano podkreślenia]. Ze względu na różnice w przepisach krajowych i praktyce definicja małoletniego bez opieki różni się w poszczególnych państwach członkowskich, w wyniku czego w niektórych państwach dzieci odseparowane od rodziców, w tym dzieci, które poślubiły dorosłego, uważane są za małoletnich bez opieki, a w niektórych nie. Taki stan rzeczy prowadzi również do niespójności w sprawozdawczości dotyczącej ogólnej liczby relokowanych małoletnich bez opieki, ponieważ niektóre państwa członkowskie uznają za małoletnich bez opieki jedynie dzieci, które są same, i wyłączają z zakresu sprawozdań relokowane dzieci odseparowane od rodziców. Uwzględniono jedynie osoby posiadające obywatelstwo potencjalnie uprawniające do relokacji. http://asylo.gov.gr/en/wp-content/uploads/2016/08/preregistrationdata_template_5_en_external.pdf. Najwięcej małoletnich bez opieki przebywających w Grecji pochodzi z Afganistanu. Obywatele tego państwa nie kwalifikują się jednak do relokacji. Grecki rząd pozostaje w kontakcie z kilkoma państwami członkowskimi z zamiarem wynegocjowania ewentualnych dobrowolnych przeniesień małoletnich o innym statusie niż status osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. Sprawozdanie Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 2016 r. na temat dzieci odseparowanych o rodziców zawiera dane dotyczące przepisów prawnych i praktyk państw członkowskich w odniesieniu do małoletnich migrantów będących w związkach małżeńskich. Zob. w szczególności tabela 1 na s. 11 sprawozdania dostępnego na stronie internetowej: http://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/fra-december-2016-monthly-migration-reportseparated-childr.pdf. 5

W obecnym okresie sprawozdawczym łączna liczba przeniesionych osób małoletnich wyniosła 74 (do Finlandii, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburga, Niderlandów, Niemiec, Norwegii i Szwajcarii), a całkowita liczba przeniesionych małoletnich bez opieki wzrosła do 249 18 i dotyczy prawie wyłącznie Grecji. 2.2 Działania podejmowane przez państwa członkowskie relokacji 2500 2000 1500 1000 500 0 Relokacje z Włoch i Grecji (październik 2015 r. - styczeń 2017 r. ) IT EL ogółem Od dnia 7 grudnia do dnia 7 lutego relokowano dodatkowo 3 813 osób: 2 558 z Grecji (w tym pierwsze przeniesienie do Liechtensteinu) 19 i 1 255 z Włoch 20. Państwem, które relokowało największą liczbę wnioskodawców (2 727), jest Francja, a kolejne miejsca zajmują Niemcy (2 042) i Niderlandy (1 361). Działania zmierzające do rozwiązania kwestii ograniczonej liczby zobowiązań: W okresie sprawozdawczym 13 państw członkowskich (Niemcy, Belgia, Estonia, Francja, Chorwacja, Irlandia, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Niderlandy, Słowenia i Finlandia) 21 oraz Szwajcaria i Norwegia 22 podjęło 4 413 formalnych zobowiązań (1 760 formalnych zobowiązań podjętych w odniesieniu do Włoch oraz 2 653 w odniesieniu do Grecji). Łączna liczba formalnych zobowiązań podjętych przez państwa członkowskie relokacji wynosi 22 928 (7 599 odnosi się do Włoch, a 15 329 do Grecji). Belgia, Estonia, Finlandia, Francja, Irlandia, Łotwa, Malta, Niderlandy, Niemcy, Norwegia i Szwajcaria podejmowały comiesięczne zobowiązania w odniesieniu do Grecji, natomiast w odniesieniu do Włoch to samo zrobiły Belgia, Finlandia, Łotwa, Niderlandy, Niemcy, Norwegia i Szwajcaria. Poza tym Luksemburg podejmował zobowiązania w odniesieniu do obu krajów co dwa miesiące. 18 19 20 21 22 Władze greckie i Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM) nie stosują tej samej definicji małoletnich bez opieki, w związku z czym dane liczbowe podawane przez władze Grecji i IOM różnią się od siebie. Zgodnie z danymi IOM ogólna liczba osób małoletnich relokowanych w okresie sprawozdawczym wynosi 51. 934 osoby do Niemiec, 13 na Cypr, 21 do Estonii, 355 do Francji, 171 do Irlandii, 48 na Łotwę, 10 do Liechtensteinu, 44 na Litwę, 29 do Luksemburga, 172 do Niderlandów, 184 do Norwegii, 231 do Portugalii, 26 do Rumunii, 252 do Hiszpanii, 18 do Finlandii i 50 do Szwajcarii. 493 osoby do Niemiec, 1 na Łotwę, 21 do Luksemburga, 92 do Niderlandów, 335 do Norwegii, 10 do Portugalii, 2 do Rumunii, 94 do Hiszpanii i 207 do Szwajcarii. Niemcy: 1 000 w odniesieniu do Włoch i 1 000 w odniesieniu do Grecji, Belgia: 35 w odniesieniu do Włoch i 65 w odniesieniu do Grecji, Estonia: 58 w odniesieniu do Grecji, Francja: 50 w odniesieniu do Włoch i 400 w odniesieniu do Grecji, Chorwacja: 20 w odniesieniu do Włoch i 30 w odniesieniu do Grecji, Irlandia: 80 w odniesieniu do Grecji, Łotwa: 30 w odniesieniu do Włoch i 60 w odniesieniu do Grecji, Litwa: 10 w odniesieniu do Włoch i 40 w odniesieniu do Grecji, Luksemburg: 50 w odniesieniu do Grecji, Malta: 15 w odniesieniu do Grecji, Niderlandy: 100 w odniesieniu do Włoch i 200 w odniesieniu do Grecji, Słowenia: 15 w odniesieniu do Włoch i 35 w odniesieniu do Grecji, Finlandia: 50 w odniesieniu do Włoch i 100 w odniesieniu do Grecji. Norwegia: 250 w odniesieniu do Włoch i 200 w odniesieniu do Grecji, Szwajcaria: 200 w odniesieniu do Włoch i 320 w odniesieniu do Grecji. 6

Austria 23 i Węgry są nadal jedynymi państwami, które nie podjęły żadnych zobowiązań ani nie dokonały żadnych relokacji. Polska natomiast od kwietnia 2016 r. nie podjęła realizacji swoich zobowiązań i nie zadeklarowała ani nie dokonała relokacji żadnego wnioskodawcy 24. Ponadto niektóre państwa członkowskie (Bułgaria, Republika Czeska) nie podjęły zobowiązań od ponad siedmiu miesięcy. Działania zmierzające do skrócenia czasu udzielania odpowiedzi na wnioski o relokację: W trakcie tego okresu sprawozdawczego państwa członkowskie poczyniły wprawdzie pewne postępy w kierunku zmniejszenia czasu potrzebnego na udzielenie odpowiedzi na wniosek o relokację, jednak w dalszym ciągu nie osiągnęły docelowej wartości 10 dni roboczych wyznaczonej w protokołach dotyczących relokacji. Jak podano w poprzednich sprawozdaniach, przesłuchania w ramach kontroli bezpieczeństwa powinny być przeprowadzane jedynie w należycie uzasadnionych przypadkach i z zachowaniem terminu 10 dni roboczych. Państwa członkowskie muszą zwiększyć swoje zdolności rozpatrywania wniosków i skrócić czas, w jakim udzielają odpowiedzi. Niektóre przypadki odrzucenia wniosków w dalszym ciągu uzasadnia się powodami, które nie zostały przewidziane w decyzjach Rady, takimi jak obywatelstwo (nawet jeżeli dana osoba posiada obywatelstwo uprawniające do relokacji). Uzasadnianie odrzucenia wniosków musi zatem ulec poprawie, aby spełnione były wymogi decyzji Rady. W tym kontekście Niemcy, Niderlandy i Irlandię można uznać za dobre przykłady na to, w jaki sposób należy uzasadniać odrzucenie wniosku. Dla bezpieczeństwa Unii Europejskiej kluczowe znaczenie ma wymiana informacji. W związku z tym państwa członkowskie nie powinny odrzucać niektórych wniosków, odnosząc się jedynie do kwestii bezpieczeństwa w ujęciu ogólnym; powinny współpracować, by zająć się tą kwestią w sposób całościowy. W odpowiedzi na wyrażone przez niektóre państwa członkowskie obawy dotyczące wymiany informacji związanych z bezpieczeństwem Europol udostępnił specjalny zabezpieczony kanał komunikacji umożliwiający państwom członkowskim bezpieczne przekazywanie uzasadnień odrzucenia wniosków o relokację. Kanał ten funkcjonuje od dnia 1 grudnia 2016 r., ale dotychczas żadne państwo członkowskie nie wykorzystało go do przekazania informacji o uzasadnieniu odmowy. Grecka policja wyznaczyła krajowego korespondenta ds. bezpieczeństwa, który działa jako osoba kontaktowa do celów powiadamiania o przyczynach odmowy. Komisja podkreśla po raz kolejny, że na potrzeby weryfikacji na szczeblu krajowym możliwa jest wymiana odcisków palców za pośrednictwem kanałów współpracy policyjnej, w szczególności w przypadku gdy wnioskodawca nie posiada dowodu tożsamości ani dokumentów podróży. Działania zmierzające do sprostania wyzwaniom związanym z relokacją wnioskodawców wymagających szczególnej troski, w tym małoletnich bez opieki: Tempo relokacji małoletnich bez opieki było podobne jak w poprzednim okresie sprawozdawczym ze względu na trudności związane z relokacją osób małoletnich będących 23 24 Zgodnie z decyzją Rady 2016/408 z dnia 10 marca 2016 r. Austria korzysta z tymczasowego zawieszenia relokacji do 30 % wnioskodawców przypisanych jej na mocy decyzji Rady (UE) 2015/1601. W rezultacie relokacja 1 065 wnioskodawców do Austrii jest zawieszona do dnia 11 marca 2017 r. Nadal jednak mają zastosowanie zobowiązania Austrii w zakresie relokacji na mocy decyzji 2015/1601 dotyczące pozostałej części przydziału, zatem zobowiązania i relokacje są nadal konieczne. Na początku kwietnia Polska zawiesiła rozpatrywanie 73 wniosków o relokację przesłanych jej przez grecką służbę azylową na podstawie zobowiązania przedłożonego przez Polskę 16 grudnia 2015 r., co de facto oznacza zamrożenie procedury relokacji trzy i pół miesiąca po przedłożeniu zobowiązania. To samo dotyczy wniosków pochodzących z Włoch. 7

w związkach małżeńskich, które opisano w sekcji 2.1. Niektóre państwa członkowskie niechętnie odnoszą się również do przyjmowania innych kategorii osób w trudnej sytuacji (np. osób poważnie chorych); inne interpretują decyzje Rady zbyt restrykcyjnie, uznając zobowiązanie za wygasłe w przypadkach gdy przeniesienie musiało zostać przełożone z przyczyn zdrowotnych (np. gdy osoba nie jest zdolna do podróży z powodu choroby) o więcej niż 2 miesiące przewidziane w decyzjach Rady. Zgodnie z decyzjami Rady relokacja wnioskodawców wymagających szczególnej troski powinna być priorytetem i wymaga elastycznego podejścia, gdy ze względów zdrowotnych przeniesienie musi zostać odroczone i zrealizowane po upływie terminu 2 miesięcy. Jest tak tym bardziej w sytuacji, gdy państwo członkowskie relokacji nie przestrzega uzgodnionego terminu odpowiedzi na wniosek o relokację. Decyzje Rady pozwalają na przedłużenie o kolejne 4 tygodnie, a ostatecznie nawet ponad ten rozszerzony termin. Byłaby zatem wskazana większa elastyczność państw członkowskich relokacji. Działania służące przyspieszeniu przekazywania wnioskodawców: Nie zmniejszyło się znacząco opóźnienie między terminem pozytywnego rozpatrzenia wniosku przez państwo członkowskie relokacji a rzeczywistym przekazaniem. Jak wspomniano w poprzednim sprawozdaniu, podczas gdy w niektórych przypadkach takie opóźnienia są wynikiem dodatkowych kontroli przeprowadzanych przez państwa członkowskie po akceptacji wniosku, w innych spowodowane są problemami operacyjnymi i logistycznymi lub brakiem zdolności w zakresie przyjmowania migrantów w państwach członkowskich relokacji. Wskazana byłaby większa elastyczność państw członkowskich relokacji w zakresie organizacji i dat lotów, m.in. w przypadkach gdy przekazanie ma miejsce po upływie dwumiesięcznego terminu ze względów zdrowotnych, oraz lotów czarterowych. Państwa członkowskie będą musiały zapewnić zdolności recepcyjne umożliwiające przyjęcie relokowanych wnioskodawców. Działania mające na celu wzmocnienie zdolności Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO) w zakresie wspierania Włoch i Grecji: W dniu 19 grudnia 2016 r. zarząd EASO zmienił decyzję w sprawie profili i łącznej liczby ekspertów udostępnianych na potrzeby zespołów wsparcia w dziedzinie azylu. Decyzja ta pozwala uczestniczyć w pracach zespołów wsparcia w dziedzinie azylu pracownikom tymczasowym EASO pod kierunkiem stałych pracowników EASO i ekspertów krajowych. EASO będzie starał się zachować równowagę między liczbą ekspertów krajowych i pracowników tymczasowych. W odniesieniu do Grecji w dniu 20 grudnia 2016 r. EASO ogłosił pierwsze otwarte ogłoszenie o naborze na 26 stanowisk ekspertów o różnych profilach 25 w ramach nowego planu operacyjnego. Nabór ten obejmuje cały 2017 r., co umożliwia państwom członkowskim zorganizowanie oddelegowania ekspertów również w dalszej przyszłości. Podczas ostatniego posiedzenia krajowych punktów kontaktowych rezerwy interwencyjnej w dziedzinie azylu, które odbyło się na Malcie w dniach 12 i 13 stycznia 2017 r., niektóre państwa członkowskie (Niemcy i Niderlandy) ogłosiły, że podzielą się z EASO swoimi długoterminowymi planami oddelegowania ekspertów. Łączna liczba ekspertów oddelegowanych do Grecji w celu wsparcia systemu relokacji na dzień 6 lutego wynosi łącznie 19 ekspertów w dziedzinie azylu, w tym 3 ekspertów 25 Z ogólnej puli 193 ekspertów, którą przewidziano w nowym planie operacyjnym. 8

indywidualnych, a ponadto 40 tłumaczy ustnych. Obecnie brakuje 9 ekspertów 26, a przewiduje się, że od tygodnia rozpoczynającego się 13 marca niedobór ten wzrośnie do 21 ekspertów. W odniesieniu do Włoch EASO opublikował pierwsze zaproszenie do wyrażenia zainteresowania w ramach nowego planu operacyjnego (podpisanego z Włochami w dniu 22 grudnia 2016 r.) dotyczące łącznie 72 stanowisk ekspertów. Na dzień 6 lutego do Włoch oddelegowano 48 ekspertów w dziedzinie azylu oraz 43 mediatorów kulturowych. Obecnie brakuje 24 ekspertów, a od tygodnia rozpoczynającego się 13 marca niedobór ten wzrośnie do 35 ekspertów. Wszystkie państwa członkowskie powinny wyznaczyć więcej ekspertów, którzy będą mogli regularnie zgłaszać się w ramach różnych naborów EASO, oraz zapewnić, by okresy oddelegowania były dłuższe, a eksperci mieli większe doświadczenie i wyspecjalizowane profile. 2.3 Działania podjęte przez Grecję i Włochy Grecja Działania na rzecz przyspieszenia rejestracji i obsługi migrantów oraz zdolność greckiej służby azylowej w zakresie rejestracji: Po zakończeniu akcji masowej rejestracji wstępnej, z której Komisja już wcześniej złożyła sprawozdanie, grecka służba azylowa wyznaczyła harmonogram spotkań umożliwiających złożenie pełnego wniosku o udzielenie azylu. Po dalszej poprawie wydajności procedury rejestracji grecka służba azylowa zmieniła harmonogram spotkań, tak aby pełna rejestracja zakończyła się do połowy marca 2017 r. (zamiast w kwietniu, jak pierwotnie przewidywano). Osoby, które nie skorzystały ze wstępnej rejestracji, mogą nadal uzyskać dostęp do procedury azylowej, umawiając się na spotkanie za pomocą komunikatora Skype. Relokacje z Grecji: Łączna liczba podjętych zobowiązań, zarejestrowanych wniosków, wniosków skierowanych do państw członkowskich i wniosków pozytywnie rozpatrzonych (01.02.2016-06.02.2017) 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 01.02.2016 01.03.2016 01.04.2016 01.05.2016 01.06.2016 01.07.2016 01.08.2016 01.09.2016 01.10.2016 01.11.2016 01.12.2016 01.01.2017 01.02.2017 Łączna liczba zobowiązań Łączna liczba wniosków skierowanych do państw członkowskich Łączna liczba zarejestrowanych wniosków Łączna liczba wniosków rozpatrzonych pozytywnie W okresie sprawozdawczym wzrosła różnica między liczbą osób zarejestrowanych przez grecką służbę azylową a całkowitą liczbą zobowiązań (od 6 grudnia do 6 lutego Grecja zarejestrowała 5 233 wniosków o relokację, podczas gdy liczba dodatkowych zobowiązań wyniosła 2 733). W sumie do dnia 6 lutego Grecja zarejestrowała 24 640 wniosków, podczas gdy łączna liczba zobowiązań wyniosła 15 329, co oznacza, że pozostaje około 9 000 przypadków osób, które wymagają relokowania, a nie mają pokrycia w zobowiązaniach. Osiągniecie miesięcznego celu w zakresie zobowiązań i przeniesień staje się priorytetem zapewniającym wznowienie przekazywania osób w ramach systemu dublińskiego 26 Grecka służba azylowa zwróciła się z dodatkową prośbą o dwóch ekspertów w dziedzinie systemu dublińskiego, którzy mieliby dołączyć do zespołu ds. postępowań dublińskich, o ile tacy eksperci są dostępni. 9

i relokację wszystkich kwalifikujących się wnioskodawców w terminie przewidzianym w decyzjach Rady. Działania zmierzające do poprawy zdolności przyjmowania w Grecji: Według stanu na dzień 7 lutego całkowita zdolność przyjmowania migrantów w Grecji wynosi 75 182 miejsc 27 w ośrodkach tymczasowych i stałych w części kontynentalnej kraju, zarówno w odniesieniu do migrantów o nieuregulowanym statusie, jak i osób, które wyraziły chęć ubiegania się o ochronę międzynarodową lub złożyły już wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej. Łączną zdolność recepcyjną 40 ośrodków w kontynentalnej części Grecji szacuje się na około 27 000 miejsc. Spośród 20 000 miejsc zapewnionych przez UNHCR wnioskodawcom kwalifikującym się do relokacji w ramach programu wynajmu 28 według stanu na 7 lutego udostępniono 19 309 miejsc 29, w tym 1 831 miejsc w budynkach, 5 132 miejsca w hotelach, 10 865 miejsc w mieszkaniach, 417 miejsc u rodzin przyjmujących i 704 miejsca w wyspecjalizowanych placówkach dla małoletnich bez opieki. Obecny stopień wykorzystania tych miejsc wynosi około 80 % 30. Należy zwrócić uwagę na fakt, że UNHCR wypełniło zobowiązanie do udostępnienia 20 000 miejsc w grudniu 2016 r., a nawet przekroczyło tę liczbę (do dnia 31 grudnia 2016 r. udostępniło 21 057 miejsc). Niemniej jednak niektóre rozwiązania nie mogą być utrzymane w dłuższej perspektywie (np. bony hotelowe) i są stopniowo zastępowane alternatywnymi rozwiązaniami (np. lokale/budynki mieszkalne). W najbliższych miesiącach zostanie przeprowadzona zaktualizowana ocena potrzeb w zakresie przyjmowania w Grecji, a rozmiary programu wynajmu zostaną poddane ponownej ocenie. Ponadto, jeśli chodzi o specjalne ośrodki relokacji, według stanu na dzień 6 lutego z trzech ośrodków, do których utworzenia zobowiązały się władze greckie, utworzono tylko jeden (Lagadikia). Ze względu na pogarszające się warunki atmosferyczne w północnej Grecji usunięto wszystkie namioty i ustawiono 60 kontenerów w pełni przygotowanych na warunki zimowe. W efekcie ośrodek może obecnie pomieścić 360 osób. W nadchodzących miesiącach zostanie ustawionych więcej kontenerów w celu podwojenia zdolności przyjmowania. Władze greckie nie wyznaczyły jeszcze odpowiednich lokalizacji dla dwóch pozostałych ośrodków. Władze greckie i UNHCR w dalszym ciągu prowadzą rozmowy dotyczące udostępnienia większej liczby terenów przeznaczonych pod budowę specjalnych ośrodków relokacji, zwłaszcza ośrodka w regionie Attyki, który mógłby pomieścić 3 000 osób. Jak wspomniano w poprzednich sprawozdaniach, Komisja wzywa Grecję do jak najszybszego wyznaczenia tych terenów w celu uniknięcia utrudnień spowalniających ostatnie etapy 27 28 29 30 Liczba ta obejmuje miejsca zapewnione w ramach programu wynajmu UNHCR oraz zorganizowane miejsca przyjęć zapewnione przez władze greckie w kontynentalnej części Grecji i w hotspotach. http://mindigital.gr/images/prosfygiko/refugee_flows-07-02-2017.pdf Z zawartego z UNHCR w styczniu 2016 r. porozumienia w sprawie delegowania, które zakłada udostępnienie 20 000 miejsc w ramach programu wynajmu, korzystają przede wszystkim osoby ubiegające się o azyl, które kwalifikują się do relokacji. Porozumienie w sprawie delegowania zmieniono w lipcu 2016 r., aby doprecyzować, że program zakwaterowania obejmuje również możliwość tworzenia miejsc w ośrodkach relokacji zarządzanych przez UNHCR i że grupa docelowa programu zakwaterowania obejmuje nie tylko kandydatów do relokacji, lecz także inne osoby ubiegające się o azyl. UNHCR zobowiązało się do udostępnienia na rzecz ośrodków relokacji, w ramach programu wynajmu, 6 000 miejsc umożliwiających zakwaterowanie wszystkich w pełni zarejestrowanych osób ubiegających się o relokację. Dane UNHCR: 393 miejsc dla dzieci bez opieki finansowanych przez innych darczyńców. 309 miejsc dla małoletnich bez opieki finansowanych przez innych darczyńców. 10

procedury relokacji w następstwie akcji masowej rejestracji wstępnej oraz w celu zapewnienia oszczędności kosztowej tego procesu. Włochy Działania na rzecz zwiększenia liczby hotspotów oraz zapewnienia ich pełnej operacyjności: Łączna liczba osób, które przybyły do Włoch w 2016 r., wyniosła 181 346. Wobec tej rekordowo wysokiej liczby łączna zdolność przyjmowania migrantów w czterech działających hotspotach (1 600 miejsc w Pozzallo, na Lampedusie, w Trapani oraz Taranto) jest niewystarczająca. Mniej niż jedna trzecia migrantów schodzi na ląd w jednym z tych czterech działających hotspotów (52 337 osób). Jeżeli jednak wziąć pod uwagę zejścia na ląd w sześciu kolejnych portach stosujących standardowe procedury operacyjne dla hotspotów 31, wartość ta wynosi dwie trzecie. W dniu 7 grudnia Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło wyznaczyć 15 portów, do których przybywają migranci, jako porty stosujące standardowe procedury operacyjne dla hotspotów. Włochy powinny przyspieszyć otwarcie zapowiedzianych już kolejnych hotspotów i poprawę sytuacji w innych punktach zejścia na ląd. Szczególnie trudna jest sytuacja małoletnich bez opieki w hotspotach. Często pozostają oni w strukturach hotspotów lub innych ośrodków pierwszej linii przez dłuższy czas, gdyż systemy przyjmowania nie pozwalają na automatyczne przekazanie ich do ośrodków w innych częściach Włoch, w przeciwieństwie do osób dorosłych i rodzin. Również osoby z innych kategorii wymagających szczególnego traktowania pozostają w hotspotach dłużej. Władze włoskie powinny podjąć działania w celu ustanowienia specjalnych obszarów i świadczenia pomocy we wszystkich hotspotach, przyspieszenia procedur przekazywania osób do ośrodków pierwszej lub drugiej linii, w których powinna być dostępna wystarczająca liczba miejsc, w jak najkrótszym terminie, oraz terminowego wyznaczania opiekunów. W dniach 19 20 stycznia Włochy wraz z EASO zorganizowały pierwsze spotkanie dotyczące przyjmowania małoletnich bez opieki w kontekście polityki azylowej, mające na celu budowanie zdolności w zakresie identyfikacji osób o szczególnych potrzebach (w tym małoletnich bez opieki ubiegających się o azyl) i prezentację dobrych praktyk w zakresie przyjmowania dzieci w sytuacjach dużego napływu migrantów. Kolejne spotkania odbędą się w lutym i marcu 2017 r. Działania zmierzające do poprawy zdolności rozpatrywania wniosków we Włoszech: Jak poinformowano w poprzednich sprawozdaniach, zdolność władz włoskich, w tym zespołu ds. postępowań dublińskich, w zakresie rejestracji i rozpatrywania wniosków wymaga zwiększenia, aby przyspieszyć rejestrację osób posiadających obywatelstwo uprawniające do relokacji oraz wykorzystać w pełni nowe zobowiązania. Włochy mogłyby również rozważyć przyjęcie w tym celu dodatkowego wsparcia ze strony EASO. Ponadto należy zmniejszyć rozproszenie osób ubiegających się o relokację po różnych ośrodkach na całym terytorium Włoch, które stało się do pewnego stopnia nieuniknione ze względu na rekordowo duży napływ migrantów w 2016 r. Władze włoskie mogłyby rozważyć wprowadzenie bardziej scentralizowanego systemu, w ramach którego osoby ubiegające się o relokację byłyby skupione w mniejszej liczbie specjalnych ośrodków relokacji, przynajmniej na ostatnich etapach procedury, tak aby ułatwić różne działania podejmowane przed przekazaniem. Taki 31 http://www.libertaciviliimmigrazione.dlci.interno.gov.it/sites/default/files/allegati/hotspots_sops_- _english_version.pdf. 11

system umożliwiłby usprawnienie etapu poprzedzającego wyjazd, łącznie z niezbędnymi badaniami lekarskimi i sesjami informacyjnymi na temat uwarunkowań kulturowych. Powinno to także przyczynić się do zmniejszenia ryzyka ucieczki, ponieważ składane wnioski o relokację będą rozpatrywane szybciej. Działania zmierzające do skrócenia czasu udzielania odpowiedzi na wnioski o relokację: Jak wspomniano w sekcji 2.1, ustalenia z Europolem dotyczące ułatwienia przeprowadzania wyjątkowych dodatkowych kontroli bezpieczeństwa zostały po raz pierwszy wprowadzone w życie w styczniu 2017 r. na wniosek Norwegii. Działania zmierzające do sprostania wyzwaniom związanym z relokacją wnioskodawców wymagających szczególnego traktowania oraz małoletnich bez opieki: Komisja będzie nadal wspierać władze włoskie we wszystkich działaniach mających na celu sprecyzowanie procedur umożliwiających relokację małoletnich bez opieki. Powinno to doprowadzić do jak najszybszego rozpoczęcia relokacji. W celu przyspieszenia tych procedur władze włoskie powinny stworzyć jedno lub więcej specjalnych centrów relokacji dla małoletnich bez opieki, a także rozważyć skorzystanie z wytycznych i dalszego wsparcia EASO. Państwa członkowskie powinny kontynuować składanie zobowiązań dotyczących osób małoletnich bez opieki, tak aby w chwili złożenia pierwszych wniosków były dostępne miejsca. Zapewnienie sprawnego procesu relokacji małoletnich bez opieki może przyczynić się do ograniczenia ucieczek. W związku z tym, że decyzje Rady są bezpośrednio stosowane, opiekunowie powinni już teraz rozważyć możliwość przeniesienia znajdujących się pod ich opieką osób małoletnich bez opieki kwalifikujących się do relokacji. Włoskie władze powinny zapewnić, by kwalifikujący się do relokacji małoletni bez opieki byli informowani o możliwości takiej relokacji najszybciej, jak to możliwe, zaraz po zejściu na ląd. Działania zmierzające do ograniczenia wtórnych przepływów osób ubiegających się o azyl: W ramach działań podjętych przez władze włoskie w celu ograniczenia wtórnych przepływów włoska policja w dalszym ciągu regularnie przekazuje do ośrodków dla cudzoziemców na południu Włoch migrantów, którzy nielegalnie przemieścili się z południa na północ kraju. Jak wspomniano poniżej, EASO zintensyfikował działania mobilnych zespołów przeprowadzających rejestrację na potrzeby relokacji w różnych miejscach, w których zakwaterowani są kandydaci do relokacji (na podstawie potrzeb wskazanych przez władze włoskie) poza centrami rejestracji. EASO wysłał również stały zespół wsparcia w dziedzinie azylu, który pomaga w prowadzeniu rejestracji w dwóch dodatkowych miejscach. Należy ściśle monitorować obecność i przemieszczanie się migrantów o nieuregulowanym statusie na terytorium Włoch oraz zapobiegać nielegalnym wtórnym przepływom. 2.4 Działania Komisji i agencji UE Komisja Europejska Główne działania prowadzone przez Komisję, w tym kontakty dwustronne z państwami członkowskimi w celu zapewnienia postępów w realizacji celów, zostały omówione w różnych miejscach w całym sprawozdaniu. Komisja nadal będzie apelowała do tych państw członkowskich, które pozostają w tyle z wykonaniem decyzji Rady. Jeżeli w nadchodzących miesiącach nie zostaną poczynione wymierne postępy, Komisja nie zawaha się skorzystać z uprawnień nadanych jej na mocy traktatów. 12

Ponadto na organizowanych regularnie przez Komisję w Grecji (14 grudnia 2016 r.) i we Włoszech (31 stycznia 2017 r.) spotkaniach oficerów łącznikowych Komisja omawia metody usprawnienia procesu informowania podczas procedury relokacji, w tym prowadzenia sesji informacyjnych przed wyjazdem i sesji informacyjnych na temat uwarunkowań kulturowych, mając na względzie lepsze zaspokojenie oczekiwań osób relokowanych, a tym samym zapobieganie wtórnemu przemieszczaniu się lub przerywaniu procedury i uciekaniu, oraz zwiększenie zaufania wnioskodawców do systemu relokacji. Komisja opracowała kwestionariusz i dokument koncepcyjny służące określeniu priorytetowych działań prowadzących do lepszego przekazywania informacji na każdym etapie procedury relokacji. W tym celu należy zaktualizować broszury informacyjne dotyczące relokacji opracowane przez EASO i dokonać przeglądu, a w razie potrzeby również aktualizacji, ulotek dla wnioskodawców rozdawanych przez państwa członkowskie relokacji. Komisja zaproponowała również zapewnienie państwom zmagającym się z problemem wtórnego przemieszczania się lub ucieczek, we współpracy z EASO, dostosowanych do ich potrzeb narzędzi informacyjnych (np. filmów, ulotek o kraju itp.). Środki finansowe na potrzeby relokacji są udostępniane Włochom, Grecji i państwom członkowskim będącym celem relokacji za pośrednictwem programów krajowych w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (AMIF). Programy te są obecnie aktualizowane w celu uwzględnienia zmian do decyzji Rady 2015/1601. Komisja zachęca do jednoczesnego przenoszenia mieszanych małżeństw i rodzin (np. jeden z małżonków posiada obywatelstwo uprawniające do relokacji, a drugi małżonek lub dzieci są obywatelami innego kraju) w celu zapewnienia poszanowania zasady jedności rodziny. Przekazania małżonka, który nie posiada obywatelstwa uprawniającego do relokacji, dokonuje się na podstawie wniosku o przejęcie w ramach systemu dublińskiego, stąd w takich przypadkach Włochy i Grecja nie otrzymają kwoty ryczałtowej 500 EUR, a państwo członkowskie relokacji nie otrzyma kwoty ryczałtowej 6 000 EUR. Państwa członkowskie mogą jednak rozważyć możliwość pokrycia takich kosztów na podstawie poszczególnych programów krajowych w ramach AMIF. Jak przewidziano w ocenie potrzeb przeprowadzonej we współpracy z włoskim Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i innymi zainteresowanymi stronami, w trakcie okresu sprawozdawczego Komisja otrzymała od władz włoskich wniosek o pomoc w sytuacji nadzwyczajnej ze środków AMIF dotyczący świadczenia usług w obiektach kwaterunkowych dla kandydatów do relokacji (wkład UE, który wnioskowano: 14,8 mln EUR). Ponadto w poprzednim okresie sprawozdawczym do Komisji wpłynęły liczne inne wnioski, niezwiązane z relokacją, na łączną kwotę 113,4 mln EUR. Komisja przyznała na ten cel 38,2 mln EUR, natomiast wniosek o 14,8 mln EUR (a także pozostałe wnioski) jest obecnie przez nią rozpatrywany. Można się spodziewać, że decyzja zapadnie wkrótce. Ze względu na to, że obowiązywanie umów o delegowaniu zadań zawartych z UNHCR, dotyczących programu wynajmu w Grecji, zakończyło się w dniu 31 grudnia 2016 r., trwają rozmowy między Komisją, Wysokim Komisarzem ONZ ds. Uchodźców i władzami greckimi w sprawie przedłużenia okresu obowiązywania programu na 2017 r. na podstawie zaktualizowanej oceny potrzeb Grecji w zakresie przyjmowania. Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu Działania zmierzające do przyspieszenia procesu relokacji oraz poprawy zdolności w zakresie rejestracji w Grecji i we Włoszech: W dniach 20 i 22 grudnia 2016 r. EASO podpisał odpowiednio z Grecją i Włochami nowe plany operacyjne na 2017 r. Plany 13

operacyjne wyznaczają wszystkie działania pomocowe dla Grecji i Włoch do realizacji w 2017 r. Oprócz wsparcia dla programu relokacji plany te obejmują środki wsparcia ogólnej procedury azylowej, w tym procedury dublińskiej, systemu przyjmowania, a w przypadku Grecji, wsparcie w zakresie realizacji postanowień oświadczenia UE Turcja. Od 6 lutego działające w Grecji zespoły EASO wspierające grecką służbę azylową w procesie rejestracji i dalszej obsługi wniosków składają się z 8 ekspertów w Salonikach 32, a helpdesk w Atenach z 5 ekspertów. Ponadto EASO oddelegowało 4 ekspertów, których zadaniem jest udzielanie informacji w Atenach i Salonikach, kolejnych 2 ekspertów w dziedzinie systemu dublińskiego do zespołu ds. postępowań dublińskich oraz 40 tłumaczy ustnych. EASO udostępnił również greckiej służbie azylowej w Salonikach w pełni wyposażone biura mobilne w celu dalszego wspierania procesu rejestracji do celów relokacji. Biura te umożliwią połączenie procedur rejestracji w Salonikach i Aleksandropolis, a co za tym idzie dalsze zwiększenie skuteczności tych procedur, umożliwiając EASO wysłanie 12 ekspertów ds. rejestracji do Salonik. W następstwie posiedzenia inauguracyjnego w listopadzie EASO we współpracy z grecką służbą azylową prowadzi obecnie pilotaż narzędzia dopasowującego: określa wymagania funkcjonalne, dostosowuje pola danych rejestracyjnych w greckiej bazie danych Alkyoni i odpowiadające im formularze rejestracyjne, dopracowuje algorytm dopasowujący, przygotowując go do testów, i rozwija przekazywanie danych między bazą danych Alkyoni i narzędziem dopasowywania. Zakłada się, że pierwszy gotowy do użycia interfejs tego narzędzia będzie gotowy do lutego 2017 r. Na dzień 6 lutego EASO oddelegował do Włoch 48 z 72 ekspertów, o których wnioskowano, z państw członkowskich i krajów stowarzyszonych: 9 ekspertów do hotspotów, 9 ekspertów do dwóch mobilnych zespołów (z siedzibą w Rzymie i Katanii), 16 ekspertów do centrów rejestracji, 7 ekspertów do mobilnego zespołu ds. rejestracji i 7 ekspertów do zespołu ds. postępowań dublińskich w Rzymie. EASO oddeleguje również do 43 mediatorów kulturowych (mających wesprzeć komunikację w językach arabskim, tigrinia i kurdyjskim) w celu wsparcia procesu relokacji. W okresie sprawozdawczym EASO zintensyfikowało działania mobilnych zespołów przeprowadzających rejestrację na potrzeby relokacji w różnych miejscach, w których zakwaterowani są kandydaci do relokacji (na podstawie potrzeb wskazanych przez władze włoskie) poza centrami rejestracji 33. Mobilny zespół wspiera także lokalne służby policji (Questura), szkoląc oficerów policji, by sami mogli dokonywać rejestracji. 3 Przesiedlenie Zgodnie z informacjami otrzymanymi od państw uczestniczących została zakończona ponad połowa z 22 504 przesiedleń uzgodnionych w konkluzjach z dnia 20 lipca 2015 r. Od dnia 6 grudnia 2016 r. przesiedlono 913 osób 34, głównie z Turcji, Jordanii i Libanu. Według danych na dzień 6 lutego 2017 r. przesiedlono 13 968 osób do 21 państw (Austria, Belgia, 32 33 34 Z dniem 6 lutego grecka służba azylowa zmieniła harmonogram rejestracji przewidzianych w Aleksandropolis, przenosząc je do biura w Salonikach. Dotychczas prace zespołu objęły 26 lokalizacji w całych Włoszech. Liczba podana w poprzednim sprawozdaniu wymagała skorygowania na podstawie zaktualizowanych informacji otrzymanych od państw uczestniczących w programie przesiedleń. Rzeczywista liczba przesiedlonych na dzień 5 grudnia 2016 r. wynosiła nie, jak podano, 13 887, lecz 13 055 osób. 14

Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Islandia, Liechtenstein, Litwa, Łotwa, Niderlandy, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Republika Czeska, Szwajcaria, Szwecja, Włochy i Zjednoczone Królestwo). Szwecja, Zjednoczone Królestwo, Finlandia i Niderlandy, a także kraje stowarzyszone: Szwajcaria, Liechtenstein i Islandia, już wywiązały się ze swoich zobowiązań. Pomimo ogólnie pozytywnych perspektyw państwa członkowskie, które jeszcze nie dokonały przesiedleń na podstawie konkluzji z dnia 20 lipca 2015 r. oraz te, które są nadal daleko od osiągnięcia docelowego poziomu, powinny zintensyfikować swoje wysiłki. Większość państw uczestniczących w programie wskazała, że podejmowane przez nie działania w zakresie przesiedleń ukierunkowane są głównie, choć nie wyłącznie, na Syryjczyków przebywających w Jordanii, Libanie i Turcji. Obejmuje to wysiłki państw członkowskich na rzecz przesiedlania Syryjczyków z Turcji na mocy oświadczenia UE Turcja z dnia 18 marca 2016 r. Liczba przesiedleń z Turcji stale się zwiększa. Państwa członkowskie czynią wyraźne postępy w przygotowaniach do kolejnych akcji przesiedlenia, w tym do wizyt w Turcji w celu przeprowadzenia wywiadów z kandydatami do przesiedlenia. Władze tureckie wywiązują się ze swojej obietnicy, zgodnie z którą miały dołożyć większych starań w celu przygotowania dłuższych list kandydatów. Wykazy dotyczące łącznie 10 000 osób zostały przedłożone w styczniu 2017 r. Od dnia 4 kwietnia 2016 r. z Turcji przesiedlono 3 098 Syryjczyków w ramach tej części programu 1:1, która dotyczy przesiedleń. Program ten stanowi element oświadczenia UE Turcja. W sumie od ostatniego okresu sprawozdawczego w ramach programu 1:1 przesiedlono 487 osób, a pozostała liczba zobowiązań wynosi 10 402. Dotychczas w ramach programu miały miejsce przesiedlenia do Belgii, Estonii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Niemiec, Włoch, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Niderlandów, Portugalii i Szwecji. Ponadto od dnia 4 kwietnia Norwegia przesiedliła jak dotąd 150 Syryjczyków z Turcji 35. Jak wspomniano wcześniej, przyjęto decyzję Rady (UE) 2016/1754 36 zmieniającą drugą decyzję Rady w sprawie relokacji. Zmiana ta pozwala państwom członkowskim na wypełnienie zobowiązań wynikających z przydzielenia 54 000 osób z wykorzystaniem mechanizmu relokacji albo legalnego przyjęcia obywateli Syrii przebywających w Turcji. Zmiana wymaga również modyfikacji programów krajowych AMIF. W ramach bezpośrednich działań następczych po przyjęciu decyzji Rady (UE) 2016/1754 oraz w ramach procedury zmiany programów krajowych AMIF Komisja otrzymała od państw członkowskich pierwsze informacje dotyczące liczby obywateli Syrii przebywających w Turcji, którym te państwa członkowskie zamierzają zapewnić legalne przyjęcie na podstawie wspomnianej decyzji. Z otrzymanych dotąd informacji wynika, że państwa członkowskie planują przyjąć na tej podstawie ponad 34 000 Syryjczyków z Turcji, między innymi w ramach przesiedleń. Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia ustanawiającego unijne ramy przesiedleń 37, przyjęty dnia 13 lipca 2016 r., jest obecnie przedmiotem analiz współprawodawców. 35 36 37 Mimo że Norwegia stosuje standardowe procedury operacyjne w zakresie przesiedleń uzgodnione z Turcją w ramach programu 1:1, liczba przesiedleń do Norwegii w ramach programu 1:1 nie jest wliczana do powrotów Syryjczyków z Grecji. Dz.U. L 268 z 1.10.2016, s. 82 84. COM(2016) 468 final. 15