FOREX DLA BYSTRZAKÓW

FOREX DLA BYSTRZAKÓW Spis treści Przykładowy rozdział Katalog online Zamów drukowany katalog CENNIK I INFORMACJE: Zamów informacje o nowościach Zamów cennik CZYTELNIA: Fragmenty książek online do przechowalni do koszyka Wydawnictwo Helion ul. Kościuszki 1c 44-100 Gliwice tel. 032 230 98 63 e-mail: helion@helion.pl Autor: Mark Galant, Brian Dolan ISBN: 978-83-246-2453-9 Tytuł oryginału: Currency Trading for Dummies Format: 180x235, stron: 352 Jak kupować pieniądze i zarobić na tym? Forex. Pod tą sympatyczną nazwą kryje się największy rynek finansowy œwiata. Kiedyœ dostępny tylko funduszom hedgingowym, bankom i międzynarodowym korporacjom, dla niewielkich inwestorów był odległy niczym terra incognita. Jednak wraz z rozwojem internetu możliwoœć aktywnego uczestniczenia w grze na rynku walutowym zapukała do drzwi dziesiątek tysięcy indywidualnych użytkowników komputerów. Dlaczego warto podjąć wyzwanie i zacząć inwestować na tym rynku? Oprócz tego, że dostęp do niego jest wręcz dziecinnie prosty i że jest on czynny 24/7 (jak dobry sklep spożywczy), Forex jest też miejscem, gdzie można zarabiać zarówno przy trendach zwyżkowych, jak i zniżkowych. Równie łatwo można na nim jednak stracić. Chcesz przekonać się, jak wyjœć na swoje i nie zaprzepaœcić rodzinnych oszczędnoœci? Zaufaj doœwiadczonym inwestorom! Dowiedz się: skąd się biorą kursy walut; jakie strategie sprawdzają się na tym rynku; jak wyszukiwać dane o rynku finansowym; w czym może Ci pomóc analiza techniczna; jak przygotować spójną strategię handlu walutami; czy da się ocenić ryzyko inwestycyjne i ograniczyć potencjalne straty. DODATKI SPECJALNE: Wskazówki dla traderów rynku walutowego, praktyczne propozycje planów gry, uniwersalne zasady zarządzania ryzykiem e-mail: septem@septem.pl redakcja: redakcjawww@septem.pl informacje: o księgarni septem.pl

Spis tre ci O autorach... 13 Podzi kowania od autorów... 15 Wst p... 17 O ksi ce...18 Konwencje zastosowane w ksi ce...19 Czego nie czyta...19 Naiwne za o enia...20 Jak podzielona jest ksi ka...20 Cz I: Handel na najwi kszym wiatowym rynku finansowym...21 Cz II: Waluty w ruchu: co powoduje zmiany kursów?...21 Cz III: Opracowanie planu...21 Cz IV: Realizacja planu...21 Cz V: Dekalogi...21 Ikony u yte w ksi ce...22 Co dalej...22 Cz I: Handel na najwi kszym wiatowym rynku finansowym...23 Rozdzia 1: Rynek walutowy podstawy... 25 Na czym polega handel walutami?...25 Spekulacja jako przedsi wzi cie biznesowe dzia alno handlowa...26 Waluty jako rodek wymiany handlowej...26 Co wp ywa na kurs waluty?...27 Czynniki fundamentalne maj wp yw na rynek walutowy...28 chyba e to technikalia wp ywaj na kurs waluty...28 albo zupe nie co innego...29 Tworzenie planu dzia a na rynku walutowym...29 Okre lenie stylu gry na rynku walutowym...30 Planowanie gry...30 Wykonanie planu gry od A do Z...31

6 FOREX dla bystrzaków Rozdzia 2: Czym jest rynek Forex?... 33 Rynek wymiany walut w liczbach...34 Transakcje typu spot...35 Spekulacja na rynku walut...35 Skorzysta na p ynno ci tak, by przy tym nie przemokn do suchej nitki...36 Roboczy dzie na rynkach walutowych na ca ym wiecie...37 Otwarcie tygodnia rynkowego...37 Transakcje na azjatyckich rynkach walutowych...38 Transakcje w czasie sesji na rynkach europejskich...39 Transakcje w czasie sesji na rynkach pó nocnoameryka skich...39 Kluczowe godziny i wydarzenia...40 Indeks dolara ameryka skiego...41 Rynek walut i inne rynki finansowe...42 Z oto...43 Ropa naftowa...43 Gie dy papierów warto ciowych...43 Obligacje...44 Zaczynamy przygod z rachunkiem demonstracyjnym...44 Rozdzia 3: Kto handluje walutami? Poznajmy graczy z rynku Forex... 47 Rynek mi dzybankowy...47 Czym jest rynek mi dzybankowy?...48 Z banku do banku i dalej...49 Zabezpieczaj cy a spekulanci...50 Zabezpieczanie pozycji...51 Przep ywy o charakterze globalnym...53 Spekulanci...53 Fundusze hedgingowe...54 Day-traderzy duzi i mali...56 Rz dy i banki centralne...56 Zarz dzanie rezerwami walutowymi...56 Bank Rozrachunków Mi dzynarodowych...58 Grupa G7...58 Rozdzia 4: Mechanizm handlu walut... 61 Zakup i sprzeda dokonywane jednocze nie...61 Waluty chodz parami...62 Krótkie i d ugie pozycje...64 Zysk i strata...66 Rachunki depozytowe i likwidacja pozycji...66 Niezrealizowany oraz zrealizowany zysk (strata)...67 Obliczanie zysku i straty na podstawie pipsów...67 Uwzgl dnianie zysku i straty w obliczeniu depozytu...68 Rolowanie a stopa procentowa...69 Waluta to przecie nic innego jak pieni dze...69 Data waluty i rozliczenie transakcji...70 Dni wi teczne na rynku walutowym a data waluty...71 Stosowanie rolowania...71

Spis tre ci 7 O tym, jak nale y rozumie kursy par walutowych...73 Kupno i sprzeda...73 Wide ki cenowe...74 Dokonywanie transakcji...74 Transakcje w czasie rzeczywistym...75 Zlecenia oczekuj ce...77 Cz II: Waluty w ruchu: co powoduje zmiany kursów?...83 Rozdzia 5: Poznajemy bli ej g ówne pary walutowe...85 Wielki dolar: para EUR/USD...86 Podstawy handlu na parze EUR/USD...86 Zachowanie si pary EUR/USD...89 Kilka uwag na temat taktyki handlu dla pary EUR/USD...91 Gdzie Wschód spotyka si z Zachodem: USD/JPY...93 Podstawy handlu na parze USD/JPY...93 Zachowanie si kursu pary USD/JPY...96 Taktyka handlu par USD/JPY...98 Pozosta e g ówne pary: Sterling i Swissy...99 Funt brytyjski: GBP/USD...100 Bezpieczna przysta czy ród o paniki? Para USD/CHF...102 Zachowania kursów par walutowych GBP/USD i USD/CHF...104 Taktyka handlu na parach GBP/USD i USD/CHF...105 Rozdzia 6: Mniej popularne pary walutowe i transakcje na krosach... 109 Transakcje na mniej popularnych parach dolarowych: USD/CAD, AUD/USD i NZD/USD...109 Kwestie fundamentalne pary USD/CAD...110 Fundamenty dla pary AUD/USD...113 Fundamenty dla pary NZD/USD...115 Rozwa ania na temat przebiegu transakcji par USD/CAD, AUD/USD i NZD/USD...117 Pary krzy owe krosy...119 Dlaczego warto gra na krosach?...120 Obliczanie kursów krzy owych...121 Krosy ladami dolara...121 Transakcje dotycz ce krosów z jenem...123 Transakcje dotycz ce krosów z euro...123 Transakcje na parach walutowych z polskim z otym: EUR/PLN i USD/PLN...124 Kwestie fundamentalne par EUR/PLN i USD/PLN...124 Transakcje na parach EUR/PLN i USD/PLN w liczbach...126 Krajowe wydarzenia i raporty z danymi ekonomicznymi mog ce mie wp yw na notowania par EUR/PLN i USD/PLN...126 Rozwa ania na temat przebiegu transakcji par USD/PLN i EUR/PLN...127 Analiza techniczna na parach z PLN: nie b d aptekarzem...127

8 FOREX dla bystrzaków Rozdzia 7: Spojrzenie na rynek walutowy z szerszej perspektywy... 129 Waluty a stopy procentowe...130 W a nie nadesz a przysz o : oczekiwania wobec stóp procentowych...131 Ró nice w wysoko ci stóp procentowych...132 Polityka monetarna podstawy...133 Przygl damy si bazowym stopom procentowym...133 atwy i trudny pieni dz...134 Identyfikacja cyklów polityki monetarnej...135 Obserwujemy dzia ania przedstawicieli banków centralnych...137 Interpretacja komunikatów dotycz cych polityki monetarnej...139 O kwestii oczekiwa...141 Oficjalna polityka walutowa i retoryka...142 Polityka walutowa czy stanowisko w sprawie waluty?...142 Kto rozdaje karty w rodowisku instytucji zwi zanych z zarz dzaniem walutami?...143 Interwencja na rynku walutowym...145 Ryzyko geopolityczne i wa ne wydarzenia na wiecie...148 Rozdzia 8: Rozumienie i praktyczne zastosowanie wiadomo ci z rynku, danych i informacji... 151 ród a informacji rynkowych...152 Sztuka wsiadania do odje d aj cego poci gu...152 Badaj c puls rynku...152 Analitycy, ekonomi ci, stratedzy co ich odró nia?...154 Pog oski: tam, gdzie jest dym, musi by ogie...155 Wiadomo ci z rynku z pewnej perspektywy skupmy si na g ównych tematach...156 Tematy fundamentalne...157 Analiza tematów technicznych...160 Sprawdzian oczekiwania versus rzeczywisto...161 Rola oczekiwa konsensusu...162 Gra na prognozach...163 Kiedy dobre prognozy zmieniaj si w z e...164 Przewidywanie alternatywnych scenariuszy...164 Rozdzia 9: Koncentrujemy si na danych fundamentalnych... 167 Wyszukiwanie danych...168 Ekonomia podstawy przydatne traderowi walut: rozumienie danych gospodarczych...169 Rynek pracy...169 Konsument...170 Sektor przedsi biorstw...170 Wska niki strukturalne...170 Ocena raportów gospodarczych z perspektywy tradera...171 Rozumienie i analiza danych historycznych...171 Docieramy do sedna...172 Dane poruszaj ce rynek Stany Zjednoczone...173 Raporty z rynku pracy...173 Wska niki inflacyjne...176 Produkt krajowy brutto (znaczenie: du e)...177 Bilans handlowy i saldo na rachunku obrotów bie cych...178

Spis tre ci 9 Wiod ce wska niki ekonomiczne (znaczenie: ma e)...179 Instytut Zarz dzania Poda i raporty na temat zakupów przedsi biorstw...179 Raporty dotycz ce nastrojów konsumenckich...180 Dochód i wydatki osobiste (znaczenie: rednie)...180 Sprzeda detaliczna (znaczenie: du e)...181 Zamówienia na dobra trwa ego u ytku (znaczenie: rednie)...181 Wska niki koniunktury na rynku nieruchomo ci...181 Wska niki regionalne Rezerwy Federalnej...182 Be owa ksi ga FED (znaczenie: du e)...183 Najwa niejsze raporty mi dzynarodowe...184 Strefa euro...184 Japonia...185 Wielka Brytania...185 Kanada...186 Australia...186 Szwajcaria...187 Nowa Zelandia...187 Rozdzia 10: Rozwiewamy mg niepewno ci za pomoc analizy technicznej... 189 Filozofia analizy technicznej...190 Czym jest analiza techniczna?...190 Czym nie jest analiza techniczna?...190 Formy analizy technicznej...191 Identyfikacja poziomów wsparcia i oporu...191 W oczekiwaniu na potwierdzenie...193 Sztuka analizy technicznej...194 Wykresy s upkowe i wiecowe...194 Rysowanie linii trendu...196 Rozpoznawanie formacji na wykresie...197 Zniesienia Fibonacciego...207 Nauka o analizie technicznej...208 Oscylatory i badania impetu...209 Wska niki identyfikacji trendu...212 Cz III: Opracowanie planu...215 Rozdzia 11: Szkolenie i przygotowanie do bitwy... 217 Szukamy najlepszego stylu gry...217 Rozwa ania bazuj ce na rzeczywisto ci i stylu ycia gracza...218 Znale czas na analizy rynkowe...219 Analiza techniczna a analiza fundamentalna...219 Dla ka dego co dobrego...220 Krótkoterminowy, regularny day-trading...221 rednioterminowa gra na zmiany trendu...223 D ugoterminowy handel na podstawie danych makroekonomicznych...225 Tworzenie dyscypliny gry...227 Jak wyzby si wp ywu emocji?...229

10 FOREX dla bystrzaków O tym, czego si spodziewa...230 Oszcz dzaj amunicj...231 Rozdzia 12: Planowanie transakcji... 233 Rutynowa analiza danych rynkowych...233 Analiza techniczna w rozbiciu na ró ne interwa y...234 Rozpoznawanie w a ciwych poziomów wsparcia i oporu...238 Linie trendu...239 Szczyty i do ki...240 Przedzia y konsolidacji...240 Zniesienia...240 Szukamy symetrii z kana ami i formacjami...240 Wytyczanie kana ów cenowych...241 Identyfikacja wsparcia i oporu z wykorzystaniem zniesie Fibonacciego...242 Z impetem za rynkiem...244 W czenie analizy si y trendu (impetu) do rutynowej analizy technicznej...244 Obserwacja si y trendu w perspektywie czasowej...245 Gra na podstawie rozbie no ci pomi dzy kursem i si trendu...245 Wykorzystywanie impetu do oceny optymalnego momentu otwarcia i zamkni cia pozycji...246 Gra na bazie formacji wykresów wiecowych...248 Strategia gry od A do Z...249 Fundamenty i technika mog i ze sob w parze!...252 Wykorzystaj trend...254 Banki centralne mog namiesza równie na parach krzy owych...255 Nie wszystkie wybicia pozwalaj zarobi...257 Formacja harmoniczna na USD/CAD...258 GBP/USD lubi si cofa...260 Oscylator stochastyczny na rynku USD/PLN...262 Urywamy kawa ek wi kszego ruchu na USD/CHF...263 Rozdzia 13: Rozwa ania na temat zarz dzania ryzykiem... 265 Zarz dzanie ryzykiem to co wi cej ni tylko unikanie strat...265 Ryzyko zwi zane z p ynno ci, zmienno ci i lukami cenowymi...266 Mechanizm d wigni finansowej zwi ksza zyski i straty a tak e oczekiwania...269 Jak rozumie wymagania dotycz ce depozytu...270 Mamy zwyci zc! Ochrona zysków...271 Efektywne plasowanie zlece...271 Zarz dzanie ryzykiem podczas gry na rynkach walutowych...274 Analiza strategii handlu w celu okre lenia rozmiaru pozycji...275 Matematyka czyli ryzyko przybiera realny kszta t...276 Opracowanie planu gry z uwzgl dnieniem poziomu ryzyka...276 Wybór brokera...278 Ró ne modele biznesowe firm brokerskich...278 Brokerzy a ryzyko finansowe...280 Zawodna technika a planowanie awaryjne...280

Spis tre ci 11 Cz IV: Realizacja planu...283 Rozdzia 14: Naciskamy spust... 285 Otwieranie pozycji...285 Kupowanie i sprzedawanie po bie cej cenie rynkowej...285 U rednianie pozycji...286 Spekulacja na prze amaniach...290 Poprawne przeprowadzenie transakcji...294 Kupowanie i sprzedawanie online...294 Sk adanie zlece...296 Rozdzia 15: Aktywne zarz dzanie otwart pozycj... 297 Monitorowanie rynku po otwarciu pozycji...298 ledzenie zmian na rynku za pomoc alarmów cenowych...298 Czujne monitorowanie nowych danych i rozwoju wydarze...299 Obserwujemy inne rynki finansowe...300 Aktualizacja planu gry w miar up ywu czasu...301 Linie trendu z czasem zmieniaj si...302 Zbli aj ce si terminy wydarze mog wymaga modyfikacji planu gry...304 Aktualizacja poziomów zlece w lad za zmianami cen...304 Podnoszenie poziomów realizacji zysku...305 Zacie nianie poziomów aktywacji zlece typu stop-loss w celu ochrony zysków...306 Rozdzia 16: Zamkni cie pozycji i ocena efektów transakcji... 307 Zamykanie pozycji...308 Realizacja zysku i zamkni cie ze strat...308 Ustal i zapomnij: niech rynek sam uaktywni Twoje zlecenie...310 Wyrównywanie pozycji po fakcie...311 Wyj cie z rynku we w a ciwym czasie...311 Wyj cie po najlepszej cenie...312 Ocena strategii gry...313 Identyfikacja dobrych i z ych posuni...313 Aktualizacja rejestru transakcji...314 Cz V: Dekalogi...317 Rozdzia 17: Dziesi nawyków skutecznych traderów rynku walutowego... 319 Handel wed ug planu...319 Przewidywanie konsekwencji wydarze...319 Zachowanie elastyczno ci...320 Przygotowanie do tradingu...320 Uwaga po wi cona analizie technicznej...321 Dryfowanie z fal trading w kanale oscylacji kursów...321 Skupienie uwagi na ograniczonej liczbie par...321 Ochrona zysków...322 Handel oparty na stop-lossach...322

12 FOREX dla bystrzaków Obserwacja innych rynków...322 Rozdzia 18: Dziesi najwi kszych b dów pocz tkuj cych traderów... 323 Przed u anie czasu aktywno ci pozycji generuj cych straty i zbyt szybkie zamykanie pozycji przynosz cych zysk...323 Spekulowanie bez planu...324 Spekulowanie bez stop-lossów...324 Przenoszenie zlece typu stop-loss...324 Overtrading...325 Nie przesadzaj z d wigni...325 Nieprzystosowanie do zmieniaj cych si warunków rynkowych...326 Nie wiadomo znaczenia nowych informacji i danych gospodarczych...326 Gra defensywna...326 Realistyczne oczekiwania...327 Rozdzia 19: Dziesi zasad zarz dzania ryzykiem... 329 Wykorzystuj zlecenia typu stop-loss...329 Korzystaj z d wigni, ale rozs dnie...330 Graj z planem...330 B d na bie co...330 Graj uwa nie i krok po kroku...330 Spójrz na rynek z szerszej perspektywy...331 Regularnie realizuj zyski...331 Uwzgl dnij ryzyko typowe dla pary walutowej...331 Przed przekazaniem zlecenia do realizacji sprawd je dwa razy...331 Wyp acaj pieni dze z rachunku brokerskiego...332 Rozdzia 20: Dziesi najlepszych róde wiedzy... 333 Analiza techniczna rynków finansowych, John Murphy...333 wiece i inne japo skie techniki analizowania wykresów, Steve Nison...334 Teoria fal Elliotta, Alfred J. Frost, Robert R. Prechter jr....334 Podstawy analizy technicznej, Martin J. Pring...334 Technical Analysis for Dummies, Barbara Rockefeller...335 Ksi ga pi ciu kr gów, Musashi Miyamoto...335 Wspomnienia gracza gie dowego, Edwin Lefèvre...335 Mistrzowie rynków finansowych, Jack D. Schwager...336 Thirty Days of Forex Trading, Raghee Horner...336 Come into My Trading Room, Alexander Elder...336 Skorowidz... 337

Rozdzia 17: Dziesi nawyków skutecznych traderów rynku walutowego 319 Rozdzia 17 Dziesi nawyków skutecznych traderów rynku walutowego W tym rozdziale: Przyswoisz sobie pozytywne nawyki. Dowiesz si, dlaczego warto ledzi wydarzenia rynkowe i poziomy cenowe. Nauczysz si ogranicza zainteresowanie rynkiem do wybranych par walut. Przekonasz si, jak du e znaczenie ma plan, którego nie zmienia si pod byle pretekstem. W tym rozdziale zamieszczamy dziesi zasad, które wed ug nas definiuj najlepszego tradera na rynku walutowym. Wiele z tych regu równie dobrze mo e dotyczy graczy na dowolnym rynku finansowym, niektóre jednak odnosz si wy cznie do rynku wymiany walut. Zanim zaczniemy, warto wspomnie o jednej sprawie: Nikt nie rodzi si z wpojonymi nawykami. Jedynym sposobem na ich opanowanie jest na ladowanie innych efektywnych graczy, którzy uczyli si dzi ki cierpliwo ci i zdyscyplinowaniu, z czasem nabieraj c do wiadczenia. Handel wed ug planu aden, nawet najbardziej skuteczny trader, nie przetrwa by d ugo na rynku walutowym bez dobrze przemy lanego planu realizacji ka dej transakcji. Oczywi cie mo e zdarzy si, e Twój entuzjazm nap dzaj ostatnie spektakularne sukcesy, ale pr dzej czy pó niej nadejdzie dzie ostatecznych rozlicze. Efektywni traderzy posiadaj plan dzia a dla ka dej pozycji, przygotowuj c zawczasu za o enia dotycz ce jej wielko ci, momentu wej cia, wyj cia ze zleceniem typu stop-loss lub take-profit. Podchodz elastycznie do kwestii realizacji zysków, czasami godz c si na mniej, je li wydaje im si, e tylko tyle mog zyska w bie cej sytuacji, a czasami podnosz c poziomy punktów aktywacji zlece realizacji zysków, je li rynek reaguje zgodnie z ich oczekiwaniami. Niemniej jednak nigdy nie modyfikuj ko cowych stop-lossów, chyba e z my l o przesuni ciu ich w stron, w któr zmierzaj kursy, tak aby zabezpieczy zysk. Przewidywanie konsekwencji wydarze Handel walutami przypomina szachy, gdzie najlepsi gracze my l o kilku ruchach wprzód, rozwa aj c z góry mo liwe zachowanie swoich przeciwników. Skuteczni traderzy patrz w przysz o, oceniaj wp yw wydarze, które maj dopiero nadej, i zastanawiaj si,

320 Cz V: Dekalogi jak bardzo rynek zdyskontowa ju (lub nie) ewentualne ich konsekwencje. Rozpatruj wszystkie mo liwe reakcje rynku w sytuacji, gdy nowe informacje oka si zgodne lub niezgodne z powszechnymi oczekiwaniami. Nast pnie konstruuj strategie gry bazuj ce na alternatywnych wynikach. Kiedy reszta rynku zastanawia si, jak wykorzysta dane wydarzenie, analizuj c wykresy i wykre laj c linie trendów, gracz patrz cy w przysz o zaczyna realizowa przygotowany zawczasu plan. Zachowanie elastyczno ci Skuteczni traderzy z rynku walutowego opieraj si pokusie emocjonalnego zaanga owania w zwi zku z zajmowan pozycj. Rozumiej, e na rynku chodzi przecie o zarabianie pieni dzy, a nie o to, kto ma racj. Reaguj na nap ywaj ce informacje i szybko zamykaj pozycje, je li nowe dane s niezgodne z ich oczekiwaniami, nie czekaj, a niekorzystny ruch cen sam zmusi ich do opuszczenia rynku. Jednocze nie zawsze s gotowi wykorzysta wie e informacje i okazje, które mog si pojawi. Je li maj by gotowi do dzia ania, to znaczy, e zawsze dysponuj jak cz ci depozytu, któr mo na wykorzysta na dodatkowe pozycje. Co wi cej, s mentalnie przygotowani do reakcji w dowolnym miejscu na rynku, je li tylko pojawia si okazja wykorzystania tam wiedzy o nowych danych. Dla przyk adu, nawet je li nie spekuluj aktywnie na parze AUD/USD, wiedz, jak wygl da sytuacja gospodarczo-polityczna Australii i jak wyceniana jest waluta tego kraju. Przygotowanie do tradingu Skuteczni traderzy z rynku walutowego zawsze s przygotowani przynajmniej do pewnego stopnia, tak dobrze, jak tylko pozwala im na to rynek otwarty przez 24 godziny na dob, wra liwy na wydarzenia z ró nych cz ci globu. Aby trzyma r k na pulsie rynku, ka dy skuteczny trader: Zapoznaje si z kalendarzem publikacji wa nych danych gospodarczych tydzie lub dwa wprzód. Dowiedz si, jakie informacje zawiera wcze niejszy raport i jakie s oczekiwania wobec kolejnego. Jest przygotowany na wyst pienia rzeczników najwa niejszych instytucji wiata finansów. Dowiedz si, kto b dzie przemawia. Kto z banku centralnego czy mo e przedstawiciel rz du lub wielkiego banku inwestycyjnego? Jak postaw prezentowa dawniej i co mo e powiedzie teraz? Pami ta o terminach spotka przedstawicieli banków centralnych, na których poddaje si pod dyskusj wysoko stóp procentowych i po których wyg asza si oficjalne stanowiska. Sprawd, kiedy odbywaj si posiedzenia i jakich informacji spodziewa si rynek. Zna terminy wa nych zgromadze liderów wiata finansów, na przyk ad przedstawicieli krajów cz onkowskich grupy G7 lub ministrów finansów krajów cz onkowskich Unii Europejskiej. Dowiedz si, czy podczas spotkania b dzie poruszany temat walut i jakich efektów spotka spodziewa si rynek. Analizuje p ynno. Trzymaj si z dala od okresów, gdy spada p ynno rynku na przyk ad pod koniec miesi ca, w czasie zamykania sesji lub w przeddzie dni wi tecznych i w niektórych porach dnia (godziny bliskie zamkni cia sesji europejskiej, wygasania opcji czy kontraktów terminowych).

Rozdzia 17: Dziesi nawyków skutecznych traderów rynku walutowego 321 Reaguje na niespodziewane wydarzenia. Wykorzystaj alarmy cenowe, eby by na bie co informowanym o zmianach cen, gdy kursy przebij granice kana ów cenowych. Po alarmie dowiedz si, jakie wydarzenie spowodowa o ruch cen, i zastanów si, czy okre lona sytuacja wi e si z okazj do zysku. Uwaga po wi cona analizie technicznej Nawet je li skuteczni traderzy nie realizuj strategii opartej wy cznie na narz dziach analizy technicznej, zawsze uwzgl dniaj w swoich planach istot wa nych poziomów technicznych dla par walutowych, na których si skupiaj. Na przyk ad potrafi okre li poziomy zniesienia Fibonacciego, wiedz, w jakim miejscu znajduj si rednie krocz ce, wa ne krótkoi d ugoterminowe linie trendów, istotne maksima i minima (patrz rozdzia 10.). Mo esz koncentrowa si na grze opartej na obserwowaniu ruchów cen czy analizie impetu, ale zawsze pami taj o tym, aby w swojej strategii uwzgl dni znaczenie kluczowych poziomów technicznych. Dryfowanie z fal trading w kanale oscylacji kursów Skuteczni traderzy potrafi oceni, czy kursy znajduj si w trendzie, czy te oscyluj w gór i w dó w ograniczonym zakresie. Je li wydaje im si, e maj do czynienia z trendem, podporz dkowuj si i p yn z pr dem cz ciej ni pod pr d. Gdy krótkoterminowy trend ma szans osi gn wysokie poziomy, otwieraj pozycje d ugie, je li maj do czynienia z trendem spadkowym, zajmuj pozycje krótkie. Jednocze nie wietnie wiedz, e trend mo e zosta zahamowany lub mo e zdarzy si korekta, dlatego aktywnie realizuj zyski na kluczowych poziomach w odpowiedzi na zmiany kursów. Je li okoliczno ci sk aniaj ku grze wykorzystuj cej oscylacje cen, skuteczni traderzy gotowi s zmieni styl gry (interpretuj c sygna y z rynku na sposób kontraria ski), sprzedaj c w pobli u górnej granicy kana u, wtedy, gdy wszyscy inni kupuj, albo te kupuj c w pobli u dolnej granicy cenowej kana u, kiedy wszyscy inni sprzedaj. Równie wa ne jest to, eby w sytuacji, gdy decydujemy si na gr w kanale oscylacji, ustali poziom kursów, który, gdy jest osi gni ty, oznacza, e granica zosta a prze amana. A w takim przypadku rzucaj r cznik, poddaj c si bez wyrzutów sumienia, czasami nawet odwracaj c kierunek pozycji i api c si na nowy trend. Skupienie uwagi na ograniczonej liczbie par Wielu skutecznych traderów przez wi kszo czasu skupia swoj uwag tylko na jednej lub dwóch parach walutowych. Takie dzia anie sprawia, e lepiej rozumiej wydarzenia w tym wycinku rynku w kontek cie poziomów cenowych i zachowania kursów. W ten sposób redukuje si tak e ilo informacji i danych, które trzeba monitorowa. Skuteczni traderzy maj przede wszystkim wiadomo unikatowych cech ka dej z par walutowych i potrafi dostosowa do nich strategi i taktyk gry.

322 Cz V: Dekalogi Staraj si gromadzi do wiadczenie i osi ga sukcesy w zakresie gry na jednej lub dwóch g ównych parach, zanim zdecydujesz si rozszerzy zakres zainteresowania i szuka okazji na szerszym rynku. Kieruj uwag na inne pary tylko wtedy, gdy kursy znajduj si w silnym trendzie lub osi gaj kluczowe poziomy cenowe. Ochrona zysków Istnieje wiele aforyzmów, nawi zuj cych do kwestii realizacji zysków, takich jak: Nie stracisz wszystkiego, je li realizujesz zyski. Jedno z naszych ulubionych powiedzonek tego typu brzmi: Byki i nied wiedzie maj swoje miejsca przy stole, a tylko os y zostaj o suchym pysku. Skuteczni traderzy regularnie realizuj zyski, niezale nie od tego, czy s to zyski cz ciowe (efekt redukcji pozycji nabieraj cej warto ci), czy ostateczne, trafiaj ce na konto po zamkni ciu pozycji i wyj ciu z rynku po pozytywnych zmianach. Najwa niejsza umiej tno polega na ochronie zysków, których nie oddaje si kosztem nadziei na jeszcze wi ksze profity. Je li od czasu do czasu nie zdejmiesz ze sto u, na którym odbywa si gra, troch gotówki, rynek zrobi to za Ciebie. Handel oparty na stop-lossach Wszyscy, nawet najskuteczniejsi traderzy, od czasu do czasu trac pieni dze. To, co sprawia, e ich gra jest mimo wszystko efektywna w d u szym okresie, to fakt, e ponoszone straty s mimo wszystko do ma e w porównaniu z przeci tnie osi ganym wynikiem. Absolutnie niezb dnym elementem ka dej strategii musi by ustanawianie stop-lossów, które chroni przed magicznym przekszta ceniem transakcji przynosz cej strat w prawdziwego morderc naszego rachunku brokerskiego. Nikt nie lubi traci pieni dzy, ale najlepsi traderzy potrafi zaakceptowa strat, jako koszt swojej aktywno ci na rynku. Jedynym sposobem os odzenia sobie goryczy pora ki jest przede wszystkim sprawienie, by straty by y minimalne. wicz si w ograniczaniu strat, a osi gniesz perfekcj w realizacji zysków. Obserwacja innych rynków Waluty nie istniej w pró ni, a m dry trader regularnie kontroluje to, co dzieje si na innych rynkach finansowych. Zalicza si do nich przede wszystkim: rynki obligacji skarbowych pa stw emituj cych najwa niejsze waluty wiata (obligacje dziesi cioletnie Stanów Zjednoczonych, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Japonii), rynek ropy, z ota oraz rynki akcji. Podczas trwania handlu najlepsi traderzy analizuj inne rynki, szukaj c w nich potwierdzenia krótkoterminowych ruchów na Foreksie. Je li na przyk ad waluta ameryka ska umacnia si, stopy dochodowo ci dziesi cioletnich obligacji rz du USA rosn, a ceny z ota spadaj, to jest to potwierdzenie, e inne rynki nie maj nic przeciwko wzrostowi warto ci dolara. Je li stopy te utrzymuj si na tym samym poziomie, albo malej, cena z ota ro nie, wzrost kursu dolara mo e okaza si krótkotrwa y. W d u szej perspektywie traderzy analizuj inne rynki finansowe, szukaj c wa nych poziomów technicznych i ogólnych trendów analogicznych do tych obserwowanych na rynkach walutowych. Nie wahaj si wyda paru z otych na dodatkowe us ugi analityczne, zawieraj ce podawane na bie co informacje (np. o aktualnych stopach zwrotu) z innych rynków finansowych.

Rozdzia 18 Dziesi najwi kszych b dów pocz tkuj cych traderów W tym rozdziale: Dowiesz si, jak rozpoznawa sygna y z ych nawyków. Jak unika typowych b dów strategicznych pope nianych podczas gry. Jak zapobiega wy omom w dyscyplinie gry. Jak radzi sobie z trudno ciami z adaptacj do zmieniaj cych si warunków rynkowych. C hocia w tytule tego rozdzia u sugerujemy, e zajmiemy si b dami osób pocz tkuj cych, to w rzeczywisto ci pope niaj je wszyscy zarówno prawdziwi nowicjusze, jak i starzy wyjadacze z wieloletnim do wiadczeniem na rynkach. Niewa ne, jak d ugo zajmujesz si rynkami walutowymi, amanie dyscypliny gry jest grzechem powszednim, a u jego róde znajduj si zarówno nietypowe zachowania kursów, jak i ludzkie emocje. Sposobem radzenia sobie z tego rodzaju b dami jest intuicyjne rozumienie najwi kszych problemów zwi zanych z gr na rynku walutowym, umiej tno wczesnego rozpoznawania gro nych sytuacji, które mog prowadzi do os abienia dyscypliny. Je li zaczynasz dostrzega które z opisanych w tym rozdziale zachowa, najlepiej b dzie, je li zamkniesz pozycje i zrobisz krok wstecz, eby z bezpiecznej odleg o ci spojrze na swoje zachowanie, zebra si y i energi, skoncentrowa si, przypominaj c sobie podstawowe zasady skutecznego tradera. Przed u anie czasu aktywno ci pozycji generuj cych straty i zbyt szybkie zamykanie pozycji przynosz cych zysk Najcz ciej powtarzanym b dem jest przywi zywanie si do pozycji, które generuj straty, i zbyt szybkie realizowanie zysku na pozycjach przynosz cych zysk. O ile zamykanie pozycji z zyskiem nie wi e si z adn strat mówili my przecie, e nie da si straci wszystkiego, je li realizuje si zyski to musisz pami ta, e stracisz swój kapita, je li pozwolisz sobie na zbyt d ugie przetrzymanie pozycji generuj cych strat.

324 Cz V: Dekalogi Kluczem do ograniczenia strat jest stosowanie si do planu gry, uwzgl dniaj cego kwestie zarz dzania ryzykiem, zastosowania zlece typu stop-loss i przestrzegania ustalonych zasad. Nikt nie ma zawsze racji, dlatego im szybciej zaakceptujesz fakt, e ma e straty s cz ci codziennej gry, tym szybciej skupisz si na rozpoznawaniu nowych okazji do zysku i realizacji sprawdzaj cych si strategii. Spekulowanie bez planu Otwarcie pozycji bez konkretnego planu jest niczym pro ba skierowana do rynku, by inni gracze wzi li sobie Twoje pieni dze. Je li kursy nie zachowaj si zgodnie z Twoimi przypuszczeniami, to kiedy zamkniesz przynosz c straty pozycj? Je li rynek zachowa si tak, jak prognozowa e, kiedy zrealizujesz zysk? Je eli zawczasu nie okre li e tych poziomów, to jak mo esz wierzy, e uda Ci si wymy li co w pospiechu, gdy du rol w procesie decyzyjnym odgrywa b d Twoje emocje? Pokonaj w sobie sk onno do dzia ania pod wp ywem chwili, bez jasno zdefiniowanego planu zarz dzania ryzykiem. Je li masz mocne podstawy, by upiera si przy konkretnym scenariuszu, dzia aj, ale zrób wszystko, jak nale y. Przemy l zawczasu, kiedy chcesz wej i na jakim poziomie wyj z zajmowanej pozycji korzystaj c ze zlece stop-loss i take-profit. Pami taj o zwi kszonym ryzyku zwi zanym z gr w czasie poprzedzaj cym i nast puj cym po publikacji wa nych danych i informacji. Wykorzystaj kalendarz wydarze w celu identyfikacji ryzyka zwi zanego z najbli szymi wydarzeniami oraz uwzgl dniaj je w swoim planie dzia ania, nawet je li b dzie to decyzja o wyj ciu z rynku, zanim zacznie si reakcja na nap ywaj ce informacje. Spekulowanie bez stop-lossów Powtarzamy raz za razem, e gra bez stop-lossów jest przepisem na katastrof, poniewa to w a nie w ten sposób ma e straty, nad którymi mo emy zapanowa i przej nad nimi do porz dku dziennego, zamieniaj si w pustosz c Twój rachunek kl sk. Gra bez stop-lossów przypomina powtarzanie do znudzenia: Wiem, wiem, b d mia racj to tylko kwestia czasu. By mo e to prawda, ale zanim b dziesz mia racj, Twój depozyt mo e wyparowa. Wykorzystanie zlece ograniczenia straty jest cz ci dobrze przygotowanego planu, w którym oczekiwania bazuj na obliczeniach i wykonanej przez Ciebie analizie. Punkt aktywacji zlecenia stop-loss jest punktem, w którym Twoje za o enia ostatecznie uznane zostaj za b dne. Przenoszenie zlece typu stop-loss Zmiana poziomów stop-lossów z celu uchronienia si od automatycznego zamkni cia pozycji ze strat nie ró ni si w a ciwie od gry bez stop-lossów. Co gorsza, jest wiadectwem braku dyscypliny i staje si potencjalnym ród em powa niejszych k opotów. Je li nie decydujesz si na zamkni cie zlecenia z ma strat, dlaczego mia by zdecydowa si na zamkni cie wtedy, gdy strata jest ju bardzo du a? Je li nie ró nisz si zbytnio od innych ludzi nie zrobisz tego i b dziesz przenosi swój stop-loss coraz dalej, unikaj c pogodzenia si ze strat a do czasu, gdy ju nic nie zostanie z Twojego depozytu.

Rozdzia 18: Dziesi najwi kszych b dów pocz tkuj cych traderów 325 Przenoszenie zlece typu stop-loss dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy zmienia si poziomy w kierunku zgodnym z ruchem kursów w celu zabezpieczenia osi gni tego zysku. Nigdy nie przeno stop-lossów w kierunku, w jakim pod a pozycja przynosz ca straty. Overtrading Overtrading mo e przybra jedn z dwóch form: Zbyt cz stych transakcji. Zbyt wielka liczba operacji mo e sugerowa, e zawsze co godnego uwagi dzieje si na rynku i zawsze wiesz, co to jest. Je li zawsze masz jak otwart pozycj, jeste przez ca y czas nara ony na straty. A istot zdyscyplinowanej gry jest minimalizacja ekspozycji na niepotrzebne ryzyko rynkowe. Powiniene raczej skoncentrowa si na okazjach, gdy uwa asz, e masz przewag nad reszt graczy, i wtedy w a nie stosowa zasady strategii. Operowanie zbyt wielk liczb pozycji jednocze nie. I w tym przypadku mog oby si wydawa, e jeste w stanie przygotowa si na wiele ró nych okazji i wszystkie je wykorzysta. Bardziej prawdopodobne, e w takiej sytuacji liczysz na ut szcz cia to tak, jak gdyby miota rzutkami do celu, licz c, e która z nich wbije si w sam rodek tarczy. Zbyt du a liczba otwartych równocze nie pozycji wp ywa na wielko dost pnego depozytu, redukuj c Twoj poduszk bezpiecze stwa, chroni c Ci przed nieoczekiwanymi stratami. Staraj si nie duplikowa pozycji i nie otwiera wzajemnie uzale nionych od siebie pozycji. Pozycja d uga na parze USD/CHF jest bardzo podobna do krótkiej EUR/USD lub GBP/USD (chodzi o to, e w obu przypadkach zak adasz wzrost warto ci dolara ameryka skiego w stosunku do walut europejskich), a krótka EUR/USD i d uga EUR/JPY nie ró ni si zbytnio od d ugiej USD/JPY. Nie przesadzaj z d wigni Przelewarowanie (ang. overleveraging) to dzia anie polegaj ce na otwarciu pozycji, której rozmiar jest zbyt du y w stosunku do dost pnego na rachunku brokerskim depozytu. W takiej sytuacji nawet ma a zmiana kursów na niekorzy mo e spowodowa sytuacj, w której Twój depozyt nie b dzie wystarczaj co wysoki, by kontrolowa pozycj, która w zwi zku z tym zostanie automatycznie zlikwidowana, przynosz c Ci ogromne straty. Ten cz sto pope niany b d ma swoje ród o w kusz cych obietnicach niektórych brokerów, oferuj cych du e d wignie. Nawet je li mo esz skorzysta z d wigni o warto ci 100:1 lub 200:1, nie znaczy to wcale, e musisz ich u ywa. Nie uzale niaj swojej decyzji od maksymalnej warto ci, na jak zezwala Ci broker. Zamiast tego zastanów si nad czynnikami specyficznymi, takimi jak blisko poziomów technicznych czy wiarygodno sygna u systemu analitycznego.

326 Cz V: Dekalogi Nieprzystosowanie do zmieniaj cych si warunków rynkowych Warunki rynkowe ulegaj nieustannym zmianom, co oznacza, e Twój stosunek do gry tak e musi by na bie co modyfikowany. Trendy prowadz do powstania kana ów konsolidacyjnych, a prze amania mog by pocz tkiem nowych trendów. Staraj si zachowa elastyczno w zakresie oceny ogólnych warunków rynkowych (identyfikacji trendów i zakresów oscylacji kursów). Je li mamy do czynienia z wyra nym trendem, zastosowanie strategii sprawdzaj cej si wtedy, gdy kursy oscyluj w kanale, nie powiedzie si. I odwrotnie strategia dobra dla trendów nie sprawdzi si w sytuacji, gdy kursy oscyluj w trendzie bocznym. Do stwierdzenia, z którym przypadkiem mamy w a nie do czynienia, wykorzystaj analiz techniczn. Jednocze nie pami taj o elastycznym stosowaniu wska ników technicznych. aden pojedynczy wska nik nie sprawdza si we wszystkich przypadkach, dlatego u ywaj kombinacji ró nych narz dzi analizy technicznej. Nasze do wiadczenie podpowiada nam, i warto skupi si na analizach linii trendów, oscylatorach impetu, wykresach wiecowych oraz rozpoznawaniu formacji, zapowiadaj cych pojawienie si interesuj cego uk adu. Nie wiadomo znaczenia nowych informacji i danych gospodarczych Nawet je li jeste traderem przekonanym o przewagach analizy technicznej, musisz mie wiadomo tego, co dzieje si w realnym wiecie. By mo e w a nie uda o Ci si zidentyfikowa interesuj cy uk ad na parze AUD/USD, ale gdy za kilka godzin opublikowany zostanie raport dotycz cy bilansu handlowego Australii, Twoje wyliczenia mog by ju nic niewarte. Uczy zerkanie do kalendarza wa nych wydarze sta ym elementem Twojego planu dnia. Rynek i tak rzuca do Ciebie wiele podkr conych pi ek, przybieraj cych posta nieoczekiwanych zdarze wp ywaj cych, cz sto istotnie, na ogóln sytuacj, dlatego nie sta Ci na ignorowanie tych, o których wiesz na pewno, e si pojawi. Chwila zastanowienia nad przysz ymi wydarzeniami pozwoli Ci tak e przewidzie potencjalne reakcje rynku i uwzgl dni je w swoim planie gry. Gra defensywna aden trader nie wygrywa za ka dym razem i wszyscy do wiadczyli my serii nieudanych transakcji. Po takiej serii mo esz spostrzec, e zaczynasz gra bardziej zachowawczo, skupiasz si na unikaniu strat, a nie wyszukiwaniu transakcji, mog cych przynie zysk. W takiej sytuacji najlepiej zrobi krok wstecz i zastanowi si, co ostatnio posz o nie tak. Skoncentrowa energi na zwi kszeniu pewno ci siebie, dzi ki której ponownie zaczniesz podchodzi z wi kszym zaufaniem do wyników swoich analiz.

Rozdzia 18: Dziesi najwi kszych b dów pocz tkuj cych traderów 327 Realistyczne oczekiwania Staw czo o prawdzie: nie b dzie Ci sta na ufundowanie sobie emerytury po pojedynczej udanej transakcji. W tej grze chodzi o to, eby jak najcz ciej podejmowa w a ciwe decyzje i jak najd u ej utrzyma si na rynku. Ustalaj c parametry planów gry, staraj si zachowa realizm, bazuj cy na historycznych reakcjach rynku w rednich zakresach zmian cen. Unikaj poszukiwania perfekcji je li kursy zmieni y si zgodnie z Twoimi oczekiwaniami i dotar y do poziomu zapewniaj cego Ci 80% za o onych dochodów, nie mo esz pope ni b du zaniechania i nie zrealizowa zysku, udz c si nadziej na dodatkowe 20% i oczekuj c idealnego spe nienia Twoich prognoz, gdy nagle mo e okaza si, i notowania rynkowe pow druj w niepo danym przez Ciebie kierunku.