POLSKA RZECZPOSPOLTA LUDOWA OPS PATENTOWY 131 755 CZY f LLNA Patent dodatkowy do patentu Zgłoszono: 81 15 /P.233443/ Urzędu Patentowego MZAD PATENTOW PRL Pierwszeństwo: Zgłoszenie ogłoszono: 83 4 25 Opis patentowy opublikowano: 1985 12 3 nt C. Cl OM 3/26 Twórcy wynalazku: Alojzy Kłopotek, Danuta Właśiuk, Gabriela Działa, Jadwiga Romszajd, Marianna Suliga, Ryszard Koziński Uprawniony z patentu: nstytut jchemii Przemysłowej, Warszawa /Polska/ ŚRODEK KONSERWUJĄCY CHŁODZWA Przedmiotem wynalazku jest środek konserwujący chłodziwa. Środek będący przedmiotem wynalazku jest przeznaczony do zabezpieczania przed rozkładem mikrobiologicznym cieczy chłodząco-smarujących /chłodziw/ stosowanych w procesach obróbki metali, cyrkulujących w układach otwartych. Środek według wynalazku zapobiega rozwojowi bakterii i grzybów w chło dziwach, chroniąc przed obniżeniem ich wartości użytkowych, objawiających się znacznym spadkiem ph9 zmniejszeniem własności smarnych oraz wzrostem korozyjności chłod^iwf wpływa niekorzystnie na jakość powierzchni obrabianych detali i powoduje niszczenie in stalacji, w której krąży chłodziwo, środek według wynalazku skutecznie niszczy drobnous troje, rozwijające się w chłodziwach, nie wykazuje działania korodującego w odniesieniu do tworzyw konstrukcyjnych oraz nie powoduje rozkładu chłodziw. Dotychczas w charakterze konserwantów chłodziw stosuje się pochodne fenolu, np. 1 o-fenylofenol, p-chloro-m-krezol, aminy, np.: hydrazynę, mortolinę oraz tzw. donory for maldehydu, np. heksa-hydro-1,3t5-trójetylo-s-trójazynę. środek bakteriobójczy zawierajęcy hydrazynę zwalcza mikroorganizmy rozwijające się w chłodziwach, ale wadą tego środka jest długi czas, po kt61711 uzyskuje się pożądany efekt biobójczy. Środek grzybobójczy na bazie soli alkalicznej p-ćhloro~«~kr3zolu znany jest pod nazwą Floracit AF/1 i produkowany przez włoską firmę Milloil, która wytwarza także preparaty bakteriobójcze oparte na donorach formaldehydu, znane pod nazwami Flora cit 11, Floracit PA. Środki te stosowane indywidualnie charakteryzują się wąskim spektrum działania drobnoustrójobój czego, dlatego producent zaleca stosowanie kilku środków je dnocześnie do konserwacji chłodziw, aby uzyskać w efekcie poszerzenie działania biobójczego. Celem wynalazku jest opracowanie skutecznego środka konserwującego chłodziwa, prze znaczonego do ochrony chłodziw przed rozkładem mikrobiologicznym oraz nie działającego korozyjnie na powierzchnie obrabianych metali, popalającego na przedłużenie okresu eks ploatacji chłodziwa, a co za tym idzie na obniżenie kosztór produkcji w przemyśle, gdzie
2 131 755 stosowane są ciecze chłodząco-smarujące. Cel ten osiągnięto przez opracowanie środka, któ ry dzięki właściwie dobranym jakościowo i ilościowo składnikom wykazuje1 szerokie spektrum działania drobnoustrojobójczego wobec bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, grzybów i pleśni, nie koroduje elementów poddawanych obróbce ani tworzyw konstrukcyjnych obrabia rek, zapobiega tworzeniu się nierozpuszczalnych mydeł oraz poprawia klarowność chłodziw^ ponadto przeciwdziała wydzielaniu się zapachów związanych z jełczeniem chłodziwa* Środek według wynalazku zawiera:,5-2% wagowych soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego,,5-3% wagowych aldehydu mrówkowego, 1-% wagowych trójetanoloaminy,,5-4% wagowych azotynu sodowego i 51-72,8% wagowych wody, przy czym stosunek wagowy soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowogo do aldehydu mrówkowego wy nosi od 1:6 do 8: Stwierdzono, że dzięki wprowadzeniu w skład środka konserwującego chłodziwa soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego oraz aldehydu mrówkowego w stosunku wa gowym od 1*6 do 8:1 uzyskano środek o silnych własnościach biobójczych wobec szerokiego spektrum drobnoustrojów. Nieoczekiwanie okazało się, że dzięki odpowiedniemu dobraniu i powiązaniu jakościowo-ilościowemu składników recepturalnych środka występuje synergizm między składnikami, dający najlepsze własności drobnoustrojobójcze oraz antykorozyjne. Zastosowanie w środku według wynalazku stosunku wagowego soli czterosodowej kwasu ety lenodwuaminoczterooctowego do aldehydu mrówkowego od 1:6 do 8:1 poszerza spektrum dzia łania biobójczego każdego z dezynfektantów oraz zmniejsza stężenie każdego z dezynfektantów, niezbędne do uzyskania spodziewanego efektu drobnoustrójobojcze go, a ponadto po prawia własności antykorozyjne środka i dzięki własnościom sekwestrującym jony wapnia i magnezu, wykazywanym przez sól iczterosodową kwasu etylenodwuaminoczterooctowego, zapobie ga tworzeniu się nierozpuszczalnych mydeł w chłodziwie. Środek według wynalazku otrzymuje się znanymi metodami wytwarzania ciekłych prepa ratów, polegającymi na wymieszaniu przygotowanych surowców w ilościach przewidzianych re cepturą. Przykładowy sposób otrzymywania środka konserwującego chłodziwa przebiega na stępująco: do mieszalnika zaopatrzonego w mieszadło mechaniczne wprowadza się wodę, a na stępnie formaldehyd, tró jetano loaminę, sól czterosodową kwasu etylenodwuaminoczteroocto wego oraz azotyn sodowy. Zawartość mieszalnika miesza się aż do chwili uzyskania pełnej jednorodności gotowego produktu, który konfekcjonuje się. Dzięki właściwemu doborowi ja kościowemu i ilościowemu składników recepturalnych środek według wynalazku odznacza się wysoką skutecznością drobnoustrójobójczą wobec szerokiego spektrum mikroorganizmów, które mogą rozwijać się w warunkach eksploatacji chłodziwa oraz dobrymi własnościami antykoro zyjnymi* środek wprowadza się do chłodziwa w momencie przygotowywania do eksploatacji no wej partii chłodziwa. Przedmiot wynalazku przedstawiono w poniższych przykładach wykonania. Przykład. Przykładowe składy recepturalne środka konserwującego chło dziwa przedstawia tabela Tabela 1 Łp. Nazwa składnika Zawartość składnika w % wagowych w recepturze numer: J1 m V V n 2. 3. 4. 5. Sól czterosodową kwasu etyleno dwuaminoczterooctowego Aldehyd mrówkowy Trójetanoloamina Azotyn sodowy Woda 5, 3,,,5 54,5 2,2 8, 5, 2, 64,8, 3, 8, 6,2 72,8 '5 7,5 1, 4, 51, 4,,5 3, 3, 62,5 2, 6, 6, 15, 53,
131 755 3 Pray k;'ł ad. środek konserwujący chłodziwa otrzymany według receptury nr z przykładu poddano ocenie działania konserwującego chłodziwa, oceniając ilość drob noustrojów w chłodziwach, do których dodano różnych środków konserwujących /w tych samych ilościach/ oraz porównawczo w chłodziwie, pracującym bez konserwanta* Wyniki badań działa nia konserwującego pizedstawia tabela 2. Tabela 2 Lp. Chłodziwo + konserwant Czas pracy chłodziwa Liczba drobnoustrojów w 1 cnr chłodziwa Zużyte chłodziwo Antisep Soluble 11 45 dni 5,3x6/bakterle/ + 3,^x1oVgrzybyJ 2. Chłodziwo Antisep Soluble 11 + parat handlowy Hautosept pre 17 dni 7 x 4 3. U. dlowy Hautosept dlowy Skramet B preparat han preparat han 7 dni 3 dni 9,5 x 4 1,5 x 5 5. Chłodziwo Antisep Soluble Oil + dek według wynalazku śro 6 dni 3 x 2 69 wynalazku środek według 45 dni 6 x 5 Uzyskane wyniki wskazują, że środek według wynalazku działa konserwująco na chłodzi wa, ograniczając rozwój drobnoustrojów w czasie pracy chłodziwa, tym samym wydłużając ok res eksploatacji chłodziw. Przykład * środek konserwujący chłodziwa otrzymany według receptury z przykładu poddano ocenie działania korodującego następującymi metodami: - ocena działania korodującego wobec stali St3S metodą wg FN-78/H-46, polegająca na określeniu ubytku wagowego próbki stali w g/m doba oraz szybkości korozji w mm/rok, - ocena działania korodującego na płytce żeliwnej metodą Herberta wg PN-65/M-55789, po legająca na określeniu stopnia odporności korozyjnej oraz stopnia skorodowania wg PW-78/H-46, - ocena działania korodującego na stosie pierścieniu metodą stosowaną w fabrykach łożysk tocznych, polegająca na określeniu w skali punktowej od do 3 działania korodującego /3pkt-łożyska nie wytrzymują próby korozyjnej/. Badania przeprowadzono porównawczo do preparatu handlowego Hautosept, a wyniki ba dań korozyjnych przedstawia tabela 3*
u 131 755 Tabela 3 Badane medium korozyjne Próba korozyjności wobec stali St3S Ubytek wagowy. g/m2 doba Szybkość korozji mm/rok Próba Herberta na płytce żeliwnej Stopień. Stopień odporności] skorodokorozyjnej wania % Próba na stosie pierście-l Preparat handlowy Hautosept - 1%,5682 19 4 6 3 środek według wynalazku - 1%,3651,1553 korozyj. Środek według wynalazku - 3%,3862,1642 korozyj. Zużyte chłodziwo Antieep Soluble Oil -i- 3% środka < według wynalazku,315,1282 korozyj nych środek według wynalazku wykazuje znacznie słabsze działanie korozyjne niż porównaw czy preparat handlowy Hautosept. środek według wynalazku spełnia wymogi bardzo ostrej próby Herberta oraz próby na stosie pierścieni, natomiast preparat porównawczy obydwu tych prób nie wytrzymuje* Przykład XV* W celu stwierdzenia występowania synergizmu własności drob noustrój obój czy eh między składnikami środka według wynalazku przebadano własności biobójcze aldehydu mrówkowego oraz soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminocztorooctowego indywidualnie oraz wprowadzonych do receptury środka według wynalazku otrzymanego wed ług receptury z przykładu. W badaniach wykonanych metodami mikrobiologicznymi okreś lono stężenia bakteriobójcze wobec czterech szczepów drobnoustrojów* Wyniki badań przed stawia tabela 4. Tabela 4 Drobnoustroje testowe Lp. Rodzaj dezynfektanta Escherichia coli Pseudomonas aeruginosa Staphylo coceus aureus Candida albicans Stężenia drdbnouatrojobójcze w % wag. Aldehyd mrówkowy 2* Sól czterosodowa kwasu etylenodwuaminoczt erooctowego 5 2,5 3,5 3,5 3* środek według wynalazku /receptura 11 przykład 1/ - aldehyd mrówkowy - sól czterosodowa kwasu etylenodwuaminoczterooctowego
131 755 5 %niki zawarte w tabeli 4 potwierdzają istnienie między składnikami środka według wy nalazku silnego synergicznego działania, gdyż stężenia drobnoustro jobójcze dezynfektantów w środku według wynalazku są wielokrotnie niższe niż 6tężenia tych samych dezynfektantów, stosowanych indywidualnie. Zastrzeżenie patentowe środek konserwujący chłodziwa zawierający dezynfektanty, inhibitory korozji i wodę, znamienny tym, że zawiera od,5 do 2% wagowych soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowegoy od,5 do 3% wagowych aldehydu mrówkowego v od 1 do % wago wych trójetanoloaminy, od,5 do 4% wagowych azotynu sodowego i od 51 do 72,8% wagowych wody, przy czym stosunek wagowy soli czterosodowej kwasu etylenodwuamlnoczterooctowego do aldehydu mrówkowego wynosi od 1:6 do 8: