raport XX-lecia Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji

raport XX-lecia Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji 1991-2010

Kraków, 15 czerwca 2010

Mamy prawo być dumni, że dzisiaj, po 20 latach, odrodzony samorząd terytorialny jest trwałym elementem naszej polskiej rzeczywistości.

Profesjonalni, otwarci, wiarygodni Krzysztof Lipski dyrektor MISTiA prezes Zarządu Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej od 1 X 2002 do 31 I 2004 zastępca dyrektora MISTiA ds. organizacyjnych w latach 1992-1998 Mamy prawo być dumni, że dzisiaj, po 20 latach, odrodzony samorząd terytorialny jest trwałym elementem naszej polskiej rzeczywistości. Stało się to nie bez problemów, potknięć, często wbrew sceptykom i jawnym przeciwnikom, ale decentralizacja władzy i w coraz większym stopniu postrzeganie otaczającego świata przez pryzmat lokalnych małych ojczyzn jest faktem. W ubiegłym roku minęło również 20 lat od powstania Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Jej założycielami byli senatorowie pierwszej kadencji: Andrzej Celiński, Aleksander Paszyński, Jerzy Regulski i Jerzy Stępień oraz poseł Walerian Pańko. Oficjalny akt założycielski został podpisany 18 września 1989 roku w gabinecie marszałka Senatu Andrzeja Stelmachowskiego. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej powstała po to, by wspierać rozwój samorządności, by spełniać rolę społecznego partnera rządu i parlamentu w realizacji reform samorządowych. Przez dwie dekady w statucie Fundacji niezmienny pozostał zapis, że: Celem Fundacji jest krzewienie idei samorządności obywatelskiej, jako podstawowej formy demokracji ( ). W roku 1990, dzięki pomocy ówczesnego wojewody krakowskiego Tadeusza Piekarza, powstał Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji jako ośrodek regionalny Fundacji. Rok 2010 to dwudziesty rok naszej działalności. Gdy sięga się pamięcią do początków Instytutu, nie sposób pominąć pierwszego, heroicznego okresu działalności, kiedy pracę wykonywali w dużym stopniu wolontariusze, a Instytut otrzymywał bezcenne i bezinteresowne wsparcie od wielu osób zaangażowanych w procesy transformacji. To wtedy, w oparciu o doświadczenia Komitetów Obywatelskich i ludzi wywodzących się z tego środowiska, staraliśmy się z jednej strony skutecznie pomagać w rozwiązywaniu bieżących, doraźnych problemów (których nie brakowało), ale z drugiej strony 4

inicjowaliśmy publiczne debaty dotyczące istoty demokracji lokalnej, społeczeństwa obywatelskiego i zasady pomocniczości państwa. Dzisiaj brzmi to banalnie, ale wówczas trzeba było mieć naprawdę nieskrępowaną wyobraźnię i determinację, aby zmieniać, kształtować świadomość ludzi, szczególnie tych, od których w ogromnym stopniu zależało powodzenie reform. Dlatego też w pierwszym okresie szczególna uwaga skupiona była na osobach kandydujących, a potem wybranych, w pierwszych wyborach samorządowych. Ta wielotysięczna rzesza ludzi miała tworzyć nowe struktury władzy publicznej uchwałodawczej i wykonawczej władzy lokalnej. Wszystkie te przedsięwzięcia udało się zrealizować na tak dużą skalę dzięki międzynarodowej solidarności wsparciu merytorycznemu i finansowemu udzielonemu młodej polskiej demokracji przez instytucje i organizacje z USA i krajów zachodnich. Dzisiaj Fundacja jest największą pozarządową organizacją wspierającą rozwój lokalnej demokracji, a Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji jest, że zacytuję prof. Regulskiego, perłą w fundacyjnej koronie. To, co nas wyróżnia, to kompleksowość. Dzięki temu, że współpracujemy z administracją publiczną, ale również z organizacjami pozarządowymi i środowiskami przedsiębiorców, nasza oferta szkoleniowa, konsultingowa i badawczo ekspercka jest bardzo szeroka. Uwzględnia z jednej strony potrzeby, a z drugiej specyfikę środowisk, do których ją adresujemy. Różnorodność naszych działań sprawia, że nieustannie wzbogacamy ofertę naszych usług, starając się z wyprzedzeniem identyfikować wszelkie nowe, istotne z punktu widzenia życia społecznego zjawiska i proponować rozwiązania, które służą rozwojowi. 5

Instytut to przede wszystkim ludzie, z którymi mieliśmy i mamy zaszczyt i przyjemność współpracować, z którymi budujemy teraźniejszość i będziemy budowali przyszłość MISTiA. Jest to liczne grono osób: wykładowców, trenerów, naukowców, ekspertów, ale również praktyków: przedstawicieli urzędów centralnych, Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego, gmin i powiatów, jednostek i instytucji samorządowych. Ci ludzie to również stały, kilkudziesięcioosobowy zespół pracowników, w których rękach (i głowach) jest dbanie o jakość i rozwój Instytutu. Nieustannie dążymy do tego, żeby być organizacją profesjonalną, w tym najlepszym tego słowa znaczeniu. Organizacją otwartą na nowe wyzwania, wiarygodną, nowoczesną i innowacyjną, a równocześnie uczącą się i odwołującą się w swoim działaniu do misji, która mówi o współpracy i budowaniu społeczeństwa obywatelskiego. Staramy się zawsze zachować równowagę pomiędzy zaangażowaniem w sprawy bieżące, doraźne, a celami, których realizacja jest możliwa w dłuższej perspektywie. Mamy ambitne plany na przyszłość. Zachowując to, co w naszej działalności cenne, chcemy rozpocząć i aktywnie uczestniczyć w debacie dotyczącej przyszłości polskiego samorządu. Satysfakcja z dotychczasowych osiągnięć nie zwalnia nas bowiem z myślenia, co należy jeszcze zrobić, żeby Polska była krajem przyjaznym dla obywateli, stabilnym i demokratycznym. 6

Nasze sprawy w naszych rękach Jerzy Regulski prezes Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji obchodzi swoje dwudziestolecie. To wydarzenie nie powinno zniknąć wśród wielu innych jubileuszy i rocznic. Instytut, będący regionalnym ośrodkiem Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, ma bowiem wielkie osiągnięcia i stał się jednym z trwałych filarów małopolskiego środowiska samorządowego. Przełom polityczny 1989 roku otworzył możliwości przekształceń ustrojowych i odbudowy samorządu terytorialnego. Ale dla dokonania rzeczywistych przemian nie wystarcza uchwalenie ustaw. Trzeba było przekonać do nich ludzi, wykształcić odpowiednie kadry i stale wspomagać nowo wybrane władze w pokonywaniu wielu trudnych i nieprzewidywalnych barier i problemów. Do tych zadań potrzebny był społeczny partner dla parlamentu i rządu, który skonsolidowałby ogrom rożnorodnych inicjatyw lokalnych i entuzjazm ludzi chcących wspierać samorządność. Dla tego celu została już we wrześniu 1989 roku utworzona Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej. Odbudowa samorządności obejmowała cały kraj. Stąd konieczne było stworzenie instytucjonalnych sieci wspierających lokalne działania. Ukształtowały się wówczas dwie, które odegrały kluczową rolę. Pierwsza to sieć regionalnych delegatów pełnomocnika rządu do spraw reformy samorządowej: 49 osób, wspartych kilkuosobowymi zespołami, działało w ramach ówczesnych urzędów wojewódzkich, realizując, z ramienia rządu, reformy i przekształcenia instytucjonalne. A równolegle FRDL, jako organizacja obywatelska, budowała sieć swoich ośrodków, grupujących lokalnych aktywistów, którzy chcieli służyć społecznościom lokalnym. Ta symbioza współdziałania administracji i organizacji pozarządowej okazała się sukcesem. Pozwoliła wesprzeć nowe władze w tym najtrudniejszym, początkowym okresie. MISTiA jest właśnie owocem tej symbiozy i jej dobrym przykładem. U podstaw powstania Instytutu było zaangażowanie dwóch osob: Mirosława Steca ówczesnego delegata rządowego, oraz Janusza Bastera działacza obywatelskiego. Dzięki nim MISTiA powstał i przyjął zinstytucjonalizowaną formę partnerstwa administracji rządowej i organizacji obywatelskiej. Dzisiejszy sukces w pełni potwierdza ówczesne decyzje i jest jednocześnie przykładem na to, że takie partnerstwo jest możliwe, i że przynosi wspaniałe owoce. Dwadzieścia lat działalności obywatelskiej sprawiło, że Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej stała się poważną instytucją, dysponującą siecią ośrodków pokrywającą cały kraj. W czerwcu 2009 roku liczba uczestników organizowanych przez nie przedsięwzięć szkoleniowych przekroczyła MILION osób. W tym sukcesie MISTiA ma specjalny udział. 7

Umiejętne przewidywanie potrzeb społeczności i władz lokalnych pozwoliło na podejmowanie coraz to szerszych i nowatorskich inicjatyw. Było to wynikiem wykształcenia się, pod kierownictwem Krzysztofa Lipskiego, będącego od ponad 12 lat dyrektorem MISTiA, zespołu wysoko kwalifikowanych ekspertów i zaangażowanych pracowników, rozumiejących istotę samorządności obywatelskiej i chcących wspierać jej rozwój. Wysiłek i kompetencje wielu osób, których nie sposób tutaj wymienić, złożyły się na dzisiejszą pozycję Instytutu i jego rolę w budowaniu lokalnej samorządności. Bo siłą MISTiA jest właśnie ten zespołowy charakter działań i silny związek z całym środowiskiem samorządowym. Szczególną rolę odgrywają fora, grupujące pracowników samorządowych różnych specjalności, wspólnie rozwijających swą wiedzę i umiejętności. Wykształcenie ich koncepcji i organizacji jest trwałym i poważnym sukcesem ludzi MISTiA. Dwadzieścia lat to długi okres, który pozwala na dokonanie ocen i potwierdzenie osiągnięć. Ale jest to jednocześnie mały fragment naszej historii. Przed nami jeszcze długa droga do tego, by nasze społeczności lokalne mogły w pełni korzystać z walorów samorządu. Co to jest samorząd? Jak zdefiniować to pojęcie? Zbyt często mianem samorządu określa się władze lokalne, wójta czy radę. Tymczasem definicja samorządu jest zupełnie inna. Według ratyfikowanej przez Polskę Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnej, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na własną odpowiedzialność i w interesie mieszkańców. 8 A więc samorząd to prawo i zdolność społeczności lokalnej. Aby samorząd zaistniał, społeczność musi móc, a także umieć i chcieć, kierować własnymi sprawami. A to oznacza, że potrzebny jest ustrój, który daje społeczności odpowiednie możliwości, a także niezbędną świadomość obywatelską do podejmowania właściwych decyzji.

Trzeba więc móc, umieć i chcieć. Reformy samorządowe stworzyły podstawowe warunki, ale proces transformacji trwa i organizacje pozarządowe, takie jak FRDL i MISTiA, mają wiele do zrobienia. Trzeba sygnalizować parlamentowi i rządowi występowanie barier, które blokują samorządność. Trzeba kształcić kadry administracyjne i lokalnych polityków, aby umieli zarządzać sprawami społeczności lokalnych. Trzeba wreszcie zachęcać ludzi, aby rzeczywiście brali swoje sprawy w swoje ręce, i by je kształtowali zgodnie z własnym interesem. Z okazji jubileuszu, wraz z podziękowaniami dla zespołu MISTiA za dotychczasową pracę i gratulacjami za osiągnięte sukcesy, przekazuję życzenia sprostania nowym i często większym wyzwaniom. Sukces samorządności jest sukcesem nas wszystkich. 9

Miał być Instytut i jest! Mirosław Stec przewodniczący Rady Instytutu od 1991 r. Historia Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji zaczyna się pewnego czerwcowego popołudnia 1990 r., kiedy to prof. Jerzy Regulski pełnomocnik rządu ds. samorządu terytorialnego przyjechał do Krakowa na spotkanie z dopiero co wybranymi, w większości zupełnie nowymi i nieznającymi zasad i kuchni funkcjonowania administracji publicznej, wójtami i burmistrzami województwa krakowskiego. Szliśmy z profesorem ulicami Krakowa z dworca w kierunku Magistratu i gdy przechodziliśmy koło pomnika Józefa Dietla, profesor zwrócił się do mnie i powiedział: Panie Mirku, ma pan jeszcze jedno zadanie (byłem wówczas delegatem pełnomocnika rządu ds. samorządu terytorialnego w województwie krakowskim). W Krakowie musi powstać placówka, która zajmie się szkoleniem tych rzesz nowych, wchodzących do administracji radnych, wójtów, burmistrzów, członków zarządów gmin, pracowników urzędów gminnych. Będzie to ośrodek Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, założonej kilka miesięcy temu przez grono dawnych opozycjonistów, a w chwili obecnej wysokich przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej. Zaproponowanie konkretnej jego koncepcji i zorganizowanie pozostawiam panu. Następnie weszliśmy do sali obrad Rady Miasta Krakowa, gdzie czekali na nas samorządowcy. Profesor w swoim wystąpieniu nie omieszkał wspomnieć o pomyśle, który jak mówił wtedy niebawem stanie się faktem, powołania do życia w Krakowie niezależnej placówki szkoleniowej, służącej nowej, wyraźnie się przekształcającej, administracji. Nie było zatem innej możliwości, jak przystąpić do opracowywania projektu takiej placówki. Od początku byłem przekonany o kilku cechach, które powinna ona posiadać. Po pierwsze, że musi mieć charakter regionalny, tzn. oddziaływać nie tylko na ówczesne województwo krakowskie, ale na cały nasz region, czyli na Małopolskę. 10

Po drugie, że niezbędne jest objęcie działalnością szkoleniową także pracowników administracji rządowej, bowiem pracując w Urzędzie Wojewódzkim miałem pełną świadomość, że reforma samorządowa, przede wszystkim w warstwie kompetencyjnej, czyli przekazywania zadań samorządom, uda się tylko wtedy, gdy w administracji rządowej będą pracować urzędnicy rozumiejący dokonujące się przemiany. Po trzecie, każda placówka z prawdziwego zdarzenia musi mieć odpowiednie warunki materialne, czyli lokal, kadry i pieniądze na działalność. Dlatego przystępując do organizacji ośrodka (nie używaliśmy wtedy jeszcze słowa instytut ), doszliśmy z ówczesnym, dopiero co powołanym wojewodą, wspaniałym człowiekiem, śp. Tadeuszem Piekarzem, do wniosku, że najlepszym rozwiązaniem organizacyjnym będzie z jednej strony postawienie przez wojewodę w stan likwidacji socjalistycznego ośrodka szkoleniowego administracji państwowej, o marnej reputacji, posiadającego wszakże świetną bazę lokalową, z drugiej zaś powołanie do życia przez Zarząd FRDL ośrodka w Krakowie. Ale jak pożenić obie decyzje, aby w efekcie uzyskać zamierzony efekt? Podstawą stało się unikatowe w skali całej Polski porozumienie między FRDL a wojewodą krakowskim z 1 grudnia 1990 r., na mocy którego obie strony zobowiązały się do realizacji wspólnego przedsięwzięcia, polegającego na stworzeniu systemu edukacyjnego dla potrzeb administracji publicznej tak samorządowej, jak i rządowej. Ustalono, że w tym celu wojewoda, po zlikwidowaniu dotychczasowego ośrodka, odda budynek, w którym był on zlokalizowany, w bezpłatne użytkowanie Fundacji, która z kolei ulokuje w nim swój ośrodek i równocześnie będzie ponosić koszty jego utrzymania. Rzecz jasna działania i szkolenia tej placówki będą nakierowane tak na urzędników samorządowych, jak i rządowych. W celu zagwarantowania właściwej realizacji porozumienia, zgodnej z jego duchem i literą, w strukturze organizacyjnej ośrodka, jako jego najwyższy organ, ustanowiona zostanie rada, w składzie 4 osób, reprezentujących po połowie Fundację i wojewodę. Takie też postanowienia znalazły się w statucie placówki. Druga połowa roku 1990 poświęcona została na dokonanie odpowiednich czynności formalnych i przygotowanie wszystkich niezbędnych instrumentów, umożliwiających rozpoczęcie działalności 1 stycznia 1991 r. I tak też się stało. 11

Tego dnia rozpoczął pracę Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji przy ul. Szlak w Krakowie. Jego pierwszym dyrektorem został Janusz Baster. W skład Rady weszli natomiast: Janusz Baster delegat FRDL, Andrzej Mankowicz delegat FRDL, Zygmunt Matynia delegat wojewody krakowskiego i Mirosław Stec delegat wojewody krakowskiego. A skąd nazwa? Przyznaję się do autorstwa, co w kontekście tych kilku refleksji nie wydaje się dziwne. Dodam jedynie, że wyraz instytut (a nie ośrodek ) zaproponowany został ze względu na pewne dalekosiężne oczekiwania (wynikające z mojego uniwersyteckiego pochodzenia), by w przyszłości prowadzone w nim były także prace eksperckie, analityczne czy projektowe, charakterystyczne dla instytucji posługującej się taką nazwą. Ku mej wielkiej satysfakcji jest to dziś chlebem powszednim Instytutu i jego najlepszą wizytówką. To wszakże nie oznacza, by jego klasyczna działalność szkoleniowa mogła zostać uznana za drugorzędną czy niepotrzebną. Perspektywa kolejnej rocznicy poczęcia Instytutu i jego narodzin upoważnia mnie do wypowiedzenia życzeń w słowach: Ad multos annos Instytucie!. 12

Najpierw była Małopolska Wszechnica Samorządowa Janusz Baster dyrektor MISTiA w latach 1991-1998 14 września 1989 roku ukazała się w Gazecie Wyborczej notatka zatytułowana: Jak tworzyć samorząd?, informująca, że Krakowski Komitet Obywatelski S rozpocznie wkrótce kursy prawne i ekonomiczne dla przyszłych pracowników i ekspertów samorządów terytorialnych. Regularne spotkania będą się odbywały w Krakowie i w terenie na zaproszenie tworzących się samorządów będą wyjeżdżać zespoły specjalistów. Wszelkich informacji o biuletynach i kursach dla pracowników samorządów terytorialnych udziela Janusz Baster ( ). Anonsowany program wspierania działań lokalnych komitetów obywatelskich był elementem realizacji koncepcji Wszechnicy Samorządowej i Wydawnictwa Samorządowego w oparciu o środowiska współpracujące z MKO, której Zarys przedstawiłem Prezydium Małopolskiego Komitetu Obywatelskiego 1 sierpnia 1989 roku, a później realizowałem jako jego sekretarz ds. samorządu terytorialnego. Zarys wskazywał podstawowe kierunki działania: stałe seminarium prowadzone w UJ, koordynujące badania naukowe nad problematyką samorządową, szkolenia doradców samorządowych oraz system kursów i spotkań w terenie dla szerokiego grona osób zainteresowanych problematyką samorządową. Pierwszym krokiem było upowszechnianie i pomoc w tworzeniu Raportu o stanie gminy. Małopolski Komitet Obywatelski kończył wtedy działalność, tak więc Wszechnica Samorządowa stała się jedyną regionalną instytucją wspierającą przygotowania do zapowiadanych na wiosnę wyborów samorządowych. Zewnętrznym oparciem dla Wszechnicy były działające wtedy jeszcze: Komisja Samorządowa KO przy Lechu Wałęsie, stawiająca pierwsze kroki Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej oraz Biura Poselsko-Senatorskie OKP. Istotne było także osobiste zaangażowanie twórców nowego prawa samorządowego, którzy do Krakowa chętnie przyjeżdżali, aby dyskutować o konkretnych rozwiązaniach. Jednak prawdziwą siłą, nadającą dynamikę całemu przedsięwzięciu, było tworzące się środowisko zaangażowanych w kształtowanie zachodzących zmian ustrojowych specjalistów z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Ekonomicznej, Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Krakowskiego Towarzystwa Przemysłowego, Spółdzielczego Instytutu Badawczego, Biura Rozwoju Krakowa, Okręgowej Izby Adwokackiej oraz Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa. Rozmachu dodawał także szeroki oddźwięk ze strony komitetów obywatelskich z miast całej Małopolski, które zorganizowały kursy i cykle spotkań dla okolicznych gmin w Bochni, Brzesku, Dobczycach, Gorlicach, Krzeszowicach, Myślenicach, Niepołomicach, Nowym Sączu, Nowym Targu, Skawinie, Tarnowie, Wadowicach i Żywcu. Istotą 13

ówczesnego sukcesu Polski był bowiem zryw obywatelski, dla którego decyzje polityczne stały się jedynie zapłonem, a spontaniczne i autentyczne zaangażowanie ludzi pozwalało wówczas przekraczać różnorakie bariery i trudności. Taka szeroka działalność wymagała fundamentu organizacyjnego i dlatego w lutym 1990 roku Wszechnica została włączona w sieć Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Zostałem pełnomocnikiem Fundacji na terenie Małopolski, a nasze funkcjonowanie było częściowo finansowane przez FRDL, częściowo przez komitety lokalne, natomiast wielu wykładowców i gospodarzy klubów pracowało społecznie. Podstawowymi formami działania były wówczas 20-godzinne kursy oraz cotygodniowe spotkania klubów branżowych : ekonomiczno-finansowego, gospodarki przestrzennej i ekologii, inicjatyw gospodarczych, prawnego i społecznego (ochrony zdrowia). Odbywały się różnorakie seminaria tematyczne oraz systematycznie spotykano się w krakowskim KIK na dyskusjach o dylematach samorządności. Zdarzały się wizyty gości zagranicznych, a także możliwości wyjazdu zagranicznego. Spektakularnym wydarzeniem był cykl cosobotnich wykładów znanych krakowskich profesorów w auli Akademii Ekonomicznej właśnie pod nazwą Wszechnica Samorządowa. Trudno policzyć wszystkich uczestników zrealizowanych inicjatyw, ale tylko tych, którzy otrzymali poświadczenia uczestnictwa, było około tysiąca. Niektórzy nadal są znanymi samorządowcami i politykami. Po wyborach w roku 1990 nie było już tak wielkiego zainteresowania systemem wspierania samorządności ani w Krakowie, ani w Polsce. Paradoksalnie, sami samorządowcy opierali się próbom jego tworzenia, oczekując raczej doraźnych konsultacji i szkoleń dla niektórych grup urzędników. 14

Środowisko Wszechnicy, żeby dalej działać na rzecz wspierania demokracji lokalnej, założyło wówczas Krakowskie Towarzystwo Samorządowe, które, wyrastając z ruchu obywatelskiego, uznawało społeczności lokalne za podmiot formułujący aspiracje i nadający ustawowym zadaniom właściwy kształt. Przygotowywano więc formuły organizacyjne, służące raczej wspieraniu właściwych postaw oraz tworzeniu instrumentów i instytucji, wspierających partycypację samych społeczności w stymulowaniu własnego rozwoju, niż tylko ośrodek kształcenia administracji. Porozumienie FRDL z Wojewodą Krakowskim o powołaniu Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji, w miejsce zlikwidowanego Międzywojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Kadr Administracji Państwowej, narzuciło co prawda konieczność realizacji podstawowych szkoleń dla urzędników, ale nie przekreśliło przygotowanych wcześniej ze Studium Samorządności Społecznej i Instytutem Socjologii UJ, Szkołą Zarządzania i Przedsiębiorczości AE oraz Spółdzielczym Instytutem Badawczym nurtów działania. Załamanie się reform samorządowych po upadku rządu Tadeusza Mazowieckiego (14 grudnia 1990 r.) wpłynęło jednak negatywnie na sam proces tworzenia szerszych struktur samorządu, sprzyjających doskonaleniu działania, a brak dotychczasowego oparcia w rządzie istotnie zmniejszył możliwości organizacyjne FRDL. Po dwóch latach, w których m.in. kontynuowały działalność z czasów Wszechnicy: Szkoła Burmistrzów i późniejsze Studium Kierowania Gminą, korzystające z kontaktów zagranicznych, udało się wypracować formułę funkcjonowania MISTiA odpowiadającą wcześniejszym aspiracjom. Formuła ta została zawarta w misji: tworzenie warunków współpracy osób, grup, instytucji i środowisk uczestniczących w budowie państwa obywatelskiego. Oznaczało to zarówno różnorakość form planowego działania (od własnych badań, poprzez tworzenie instrumentów strategicznych i kształcenie ludzi potrafiących je wdrażać, po warsztaty i szkolenia dla wszelakich uczestników życia publicznego), jak i wielość form ułatwiających merytoryczną debatę osób podejmujących zadania publiczne (przede wszystkim służyła temu sieć forów środowiskowych i problemowych, a także liczne konferencje). W czasie drugiej kadencji samorządu, wobec prób rządu SLD-PSL odwracania wcześniejszych reform, dostrzeżono ten mobilizacyjny potencjał Instytutu. Wówczas to ogólnopolskie organizacje samorządowe oraz środowiska rządowe, zaangażowane w tworzenie reformy powiatowej (później także wojewódzkiej), zwróciły się o organizacyjne wsparcie dla programów służących dalszemu przygotowywaniu reform ustrojowych. 15

Równocześnie Instytut, nie tracąc znaczenia w kształceniu kadr administracji, wybudował wokół siebie jedno z najważniejszych środowisk samoorganizacji społeczeństwa obywatelskiego w Polsce i stał się realizatorem innowacyjnych projektów społecznych, a także włączył się w tworzenie ogólnopolskiego systemu wspierania małej i średniej przedsiębiorczości. Oparciem dla tych działań był własny zespół specjalistów i trenerów, przygotowanych do podejmowania najbardziej innowacyjnych wówczas zadań związanych z zarządzaniem publicznym, co doskonale potwierdza rola Instytutu w budowaniu Systemu Analiz Samorządowych (SAS) i w przygotowaniu największego amerykańskiego programu Partnerstwa dla samorządu terytorialnego (LGPP), a także późniejsze, indywidualne sukcesy tych osób. Wśród wielu spektakularnych od 1996 roku potwierdzeń dostrzegania w życiu publicznym roli środowiska związanego z MISTiA jest takie, którym warto zakończyć to wspomnienie. Jest to prośba do mnie, wystosowana 16 stycznia 1998 roku, w imieniu premiera Jerzego Buzka, przez szefa jego Kancelarii, o (...) zorganizowanie stałego forum przedstawicieli środowisk, które mogłyby stać się partnerami rządu w reformie państwa. Utworzenie w niedługim czasie następnych szczebli samorządu symbolicznie zakończyło to, co zapoczątkowała Wszechnica dekadę wcześniej. 16

Rozwój działalności merytorycznej Grażyna Prawelska-Skrzypek zastępca dyrektora MISTiA ds. merytorycznych w latach 1992-2002 W latach 1992-2002 pełniłam funkcję zastępcy dyrektora ds. merytorycznych w Małopolskim Instytucie Samorządu Terytorialnego i Administracji, stanowiącym modelowy przykład organizacji opartej na wiedzy, uczącej się, nabywającej nowe kompetencje adekwatnie do zmieniających się potrzeb otoczenia, a zwłaszcza potrzeb bezpośrednich klientów. Misją Instytutu stało się działanie na rzecz rozwoju demokracji lokalnej poprzez wspieranie procesu doskonalenia zawodowego pracowników administracji samorządowej oraz przekształcania jej w służbę publiczną, otwartą na współpracę ze społeczeństwem i lokalnymi środowiskami biznesu. Dla rozwoju MISTiA ośrodka Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej ogromne znaczenie, przede wszystkim do 1997 r., miało uczestniczenie w licznych programach międzynarodowych realizowanych w ramach umów bilateralnych, zwłaszcza w programach pomocy amerykańskiej. Programy te (głównie USAID), najczęściej koordynowane przez Rutgers University, skoncentrowane były na kształceniu polskiej kadry szkoleniowców i doradców (w latach 1993-1994: Training of Trainers, w 1995: Zarządzanie personelem gminy, w 1997: Planowanie i zarządzanie strategiczne ). Podobny charakter miała Polsko-Francuska Szkoła Zarządzania Wspólnotami Terytorialnymi (1993 r.) czy program Zarządzanie finansami gmin realizowany w 1994 r., w ramach wieloletniej obecności w Polsce brytyjskiego funduszu Know How. W latach 1990-1997 realizowaliśmy szwajcarski program Wsparcie dla samorządów lokalnych. Specjalistyczną wiedzę zdobywano także w ramach pojedynczych projektów we współpracy z innymi krajami np. w 1993 r. polsko-norweski projekt Rozwój gmin wiejskich oraz Kształtowanie świadomości ekologicznej, a także wizyt studyjnych np. w 1997 r. w Institut of Local Government Studies University Birmingham oraz Swedish Association of Local Authorities, w Stora Brannbo. Zdobywane i rozwijane dzięki tym programom i projektom kwalifikacje polskich trenerów i konsultantów stały się bazą dla rozwoju usług Instytutu. Ogromny nacisk kładliśmy wówczas na to, by każdy projekt wzbogacał ofertę usług MISTiA oraz przyczyniał się do rozwoju profesjonalnej kadry trenerów i konsultantów. Szczególnie wyróżniającą i charakterystyczną cechą MISTiA było w tym okresie stałe doskonalenie i wzbogacanie świadczonych usług (między innymi dzięki wykorzystaniu programów międzynarodowych) oraz kształtowanie ich pakietu w bezpośredniej współpracy z klientem szycie usług na miarę przy wykorzystaniu wszystkich możliwych sposobów pozyskiwania wiedzy (zwłaszcza o potrzebach) i środków na realizację działalności. 17

O osiągniętej wówczas randze na rynku usług dla samorządu terytorialnego świadczył na przykład wynik badań przeprowadzonych w połowie 1999 r. na losowo wybranej próbie 535 gmin, pokazujących, że MISTiA, jako ośrodek FRDL w Krakowie, należał wówczas do najbardziej znanych w Polsce instytucji szkoleniowych dla samorządów¹. W latach 1992-1994 podstawową i dominującą działalnością była działalność szkoleniowa pierwsza i najbardziej trwała forma działalności MISTiA. W tym okresie powstały też pierwsze Fora (Sekretarzy, Skarbników, Oświaty Samorządowej, Gospodarki Przestrzennej, Ekologiczne, Klub Przedsiębiorczości) oraz podjęto realizację pierwszych projektów badawczo-wdrożeniowych i doradczych. W drugiej połowie lat 90. oraz w pierwszych dwóch latach nowego wieku Instytut wzmocnił i ustabilizował swoją pozycję na regionalnym rynku usług szkoleniowych dla samorządów terytorialnych oraz rozbudował zakres usług konsultingowych, które świadczone były w skali całego kraju. Od 1996 r. zaczęto kierować szeroką ofertę usług też do organizacji pozarządowych. Usługi szkoleniowe były w pełni opłacane przez klientów (gminy, powiaty i województwa). Usługi konsultingowe początkowo realizowane były w ramach programów pomocowych. Stopniowo jednak wzrastał udział usług zamawianych przez jednostki samorządu terytorialnego lub instytucje administracji rządowej i finansowanych z budżetu tych jednostek. Pod koniec lat 90. nastąpiło szerokie wyjście z działalnością poza granice Polski. 18 ¹ Oczekiwania gmin w zakresie szkoleń dla samorządów lokalnych. Raport generalny z badań ilościowych dla FRDL, sierpień 1999, ARC Rynek i Opinia, (materiał powielony)

Generalnie MISTiA prowadził trojakiego rodzaju działalność: szkoleniową głównie dla samorządu terytorialnego, wspomagał samoorganizację środowiska administracji samorządowej (funkcjonowanie Forów) oraz realizował projekty o charakterze badawczo- -wdrożeniowym i konsultingowym dla gmin, powiatów, województw oraz dla administracji rządowej. Działalność szkoleniowa stale się rozszerzała, chociaż dynamika tego procesu znacznie zmalała w drugiej połowie lat 90. Mimo dużego wzrostu liczby proponowanych szkoleń (w 2000 roku 172% liczby propozycji z roku 1996), dynamika liczby szkoleń kupowanych wynosiła tylko 122%. Liczba uczestników szkoleń ustabilizowała się od roku 1998 na poziomie ok. 4500 osób. Jeżeli chodzi o miejsce realizacji szkoleń to ciągle zdecydowanie dominowały szkolenia wybierane z oferty Instytutu, realizowane w zaproponowanych w ofercie terminach w siedzibie, w Krakowie. Stale wzrastał jednak udział szkoleń realizowanych na zlecenie klienta, w miejscu wskazanym przez niego w roku 2000 około 20 % szkoleń było realizowanych w takim trybie. Przeważały szkolenia pozwalające lepiej przygotować się do wykonywania obowiązków w związku ze zmieniającymi się przepisami prawnymi. Największym powodzeniem cieszyły się szkolenia finansowe. Z małym zainteresowaniem spotykały się natomiast treningi rozwijające umiejętności pracownicze. W latach 1996-2000 znacząco rozwinęły się Fora, które regularnie spotykały się w ośrodku szkoleniowym². Niektóre w naturalny sposób kończyły działalność, ale większość grup spotykała się regularnie, a liczba ich stałych członków nieustannie rosła. ² Forum jest nieformalną organizacją, grupującą pracowników o podobnych zainteresowaniach zawodowych. Spotykają się oni regularnie, raz w miesiącu. Wybierają swój zarząd. Płacą roczne składki, z których pokrywają koszty spotkań. Ośrodek szkoleniowy jest organizatorem spotkań forum, prowadzi jego korespondencję i załatwia różne sprawy organizacyjne. Zabezpiecza też działalność od strony technicznej. 19

W 2000 r. przy MISTiA działało 11 Forów, przy czym niektóre miały swoje filie w innych miastach województwa. Liczba osób, które regularnie, co miesiąc spotykały się w ośrodku MISTiA, odbywały szkolenie na interesujący ich temat, dyskutowały o ważnych dla swojego środowiska problemach, wymieniały doświadczenia, opiniowały różne dokumenty itp., w okresie 1996-2000 podwoiła się. Wzbogaceniu uległy formy działalności. Oprócz regularnych spotkań odbywały się szkolenia wyjazdowe. Niektóre Fora wydawały gazetki, podejmowały realizację projektów finansowanych przez zewnętrznych donatorów, nawiązywały współpracę z podobnego typu organizacjami za granicą. Działalność związaną z realizacją projektów Instytut zaczął rozwijać na większą skalę od połowy lat 90. Początkowo były to projekty finansowane ze środków pomocowych, związane z programami rozwoju samorządu terytorialnego oraz społeczeństwa obywatelskiego, a szczególnie ze wsparciem powstających organizacji pozarządowych, wsparciem małego biznesu działającego w środowisku lokalnym oraz procesami budowy strategii rozwoju gmin. Z upływem czasu zakres proponowanych usług znacząco się poszerzył. Od 1999 r. oferowane są różnorodne usługi związane z doskonaleniem zarządzania w samorządzie terytorialnym, a szczególnie z zakresu zarządzania finansami, diagnozowania i usprawniania efektywności zarządzania instytucjami publicznymi. W 2001 r. podjęto pierwsze projekty związane z wprowadzaniem systemów zarządzania jakością wg standardów ISO 2001:9000. Rozwijała się także działalność badawcza. Badania miały charakter aplikacyjny, diagnozowały konkretne problemy i przygotowywały do podejmowania decyzji. Zawsze były realizowane w formie projektowej. Pierwsze tego typu przedsięwzięcie zaowocowało w 1993 r. podręcznikiem dla gmin Gospodarka gruntami ³, w 1994 r. książką Dorobek odrodzonych samorządów ⁴, a w 1995 r. Raportem o stanie kultury Miasta Krakowa. Dużym projektem, realizowanym w latach 1995-1998 z kilkunastoma największymi polskimi miastami, był projekt Zarządzanie wielkim miastem (działalność typu Action Research). W latach 1997-1999, we współpracy ze Związkiem Miast Polskich, realizowano pilotażowy projekt Systemu Analiz Samorządowych dla usług sektora kultury i transportu publicznego. Wypracowane wówczas narzędzia analityczne funkcjonują w ramach Elektronicznego Pakietu Analitycznego SAS. 20 ³ A. Boehm, Z. Ziobrowski, Gospodarka gruntami. Wybrane problemy, Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji, Kraków 1993, ss. 96 ⁴ G. Prawelska-Skrzypek, (red.), Dorobek odrodzonych samorządów, Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji, Kraków, 1994, ss. 224.

Zdecydowana większość projektów zrealizowanych w 2000 r. dotyczyła usprawniania zarządzania w samorządzie terytorialnym. Liczba projektów realizowanych rocznie wzrosła w okresie 1996-2000 ponad czterokrotnie. Była to więc najbardziej dynamicznie rozwijająca się forma działalności MISTiA. Z upływem lat coraz większa część tej działalności była realizowana na zamówienie jednostek samorządu terytorialnego i finansowana z ich budżetu. MISTiA pozyskiwał tych klientów, startując w przetargach i przechodząc przez procedurę zamówień publicznych. Rozwijało się zwłaszcza doradztwo organizacyjne, pomoc w opracowywaniu budżetu zadaniowego, wieloletnich planów inwestycyjnych, strategii promocyjnych, partycypacyjnego zarządzania rozwojem, a także w przygotowaniu wdrażania ISO w małych przedsiębiorstwach oraz w organizacjach publicznych. Od końca lat 90. MISTiA zaczął na dużą skalę wychodzić z projektami poza granice kraju (głównie Ukraina i Albania). Projekty te miały najczęściej charakter szkoleniowy, czasem powiązane też były z doradztwem i badaniami. W latach 1992-2002 MISTiA był organizacją projektową, gdyż zdecydowaną większość działalności realizował poprzez projekty oryginalne, unikatowe przedsięwzięcia o jasno określonych celach, posiadające własny budżet, określony ściśle czas realizacji, zespół realizujący, osobę odpowiedzialną. Instytut był także zarządzany jak organizacja projektowa, co w dużej mierze przesądzało o jego trwałym uczestnictwie w rynku i o stałym rozwoju. Realizowano projekty o różnym charakterze, ale trzeba podkreślić szczególną dbałość w doborze projektów do pakietu. Kierowano się tu kilkoma zasadami: strategicznymi kierunkami i priorytetami rozwoju, wzajemnym uzupełnianiem się projektów (dbałość o efekt synergii) w budowaniu kompleksowej i wysokojakościowej oferty, a także dostępnością środków. 21

Zapiski dyrektora ds. merytorycznych Roman Ciepiela zastępca dyrektora MISTiA ds. merytorycznych w latach 2002-2007 10 grudnia 2002 r. Niezły dzień na rozpoczęcie nowego wyzwania, 10 grudnia odbierali swoje Nagrody Nobla: Curie-Skłodowska, Sienkiewicz, Reymont, Miłosz, Wałęsa, Dalajlama i Szymborska. Zaczynam nową pracę. Witaj MISTiA! (w Krakowie). 12 grudnia 2002 r. Godz. 20.15, czwartek. Piąta godzina NARADY KIEROWNICZEJ. Gabinet dyrektora Lipskiego. Siedzę na miejscu prof. Grażyny Prawelskiej-Skrzypek. Duży zaszczyt i jeszcze większa odpowiedzialność! Obok Janusz Olesiński, naprzeciw niego Ewa Skoczkowa. Wywiązuje się świetna polemika. Wiadomo, kto pilnuje spraw organizacyjnych!!! Jacek Kwiatkowski zaczął swoją relację od horoskopu z Dziennika Polskiego, później już było tylko realnie. Junior Biznesu już dawno nie słyszałem, aby ktoś z taką pasją mówił o młodych, ambitnych uczniach. Jacek proponuje Rotundę świetny pomysł. Kłęby dymu. Krzysztof Lipski pracuje. A jak pracuje to...pali! Późnowieczorne wiadomości: premier Danii ostrzega, że jeśli negocjacje nie powiodą się, to rozszerzenia UE w 2004 na pewno nie będzie! Trzymamy kciuki za negocjatorów. 19 grudnia 2002 r. Godz. 19.30, czwartek. Analiza ocen szkoleń listopadowych. Większość na 5! Są też oceny krytyczne chyba jednak zrezygnujemy z niektórych wykładowców. Lucyna Prawelska-Dziedzic jest skarbnicą wiedzy o Instytucie. Dobrze, że pracuje w pokoju obok. Idą święta, dlaczego jeszcze nie ma choinki w gabinecie dyrektora? W moim zresztą też!!! 16 stycznia 2003 r. Godz. 20.13, czwartek. Nic nie wskazuje na to, aby cotygodniowe NARADY KIEROWNICZE kończyły się wcześniej. Ostatni pociąg mam o 22.30. Pierwsza godzina należy jak zwykle do Krzysztofa, dzięki jego barwnym opisom wiemy, co się dzieje w Warszawie. Zaczynamy prace nad strategią Instytutu. Wyobrazić sobie, jak będzie wyglądała Polska i Małopolska za 5 lat, nie będzie łatwo, lecz bierzemy się do pracy. Nocna prasówka. Ostatni start Columbii 1 lutego okazało się, że naprawdę ostatni. Zginęło 7 kosmonautów! 13 marca 2003 r. Godz.18.20, czwartek. Wczoraj kurator wpisał do rejestru naszą Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli. Jola Przejczowska, na co dzień zastępca dyrektora wydziału kształcenia, ma nowe wyzwanie. Niełatwo będzie konkurować z publicznymi placówkami. Spróbujemy! Liczymy, kto tym razem zasłużył na Mądrą Gminę. Krzysztof się irytuje: dlaczego nie ma jeszcze wszystkich danych? Przecież gala za kilka tygodni. 27 marca 2003 r. Godz.15.00, czwartek. Dzisiaj będzie dłuższa dyskusja. Mamy sporo pracy, ten rok zapowiada się rekordowo. PAOW, strategie rozwoju lokalnego, FILIA w SO- POCIE, nowe fora... Dobrze, że są nocne pociągi. 22

17 kwietnia 2003 r. Godz. 20.00, czwartek. Wczoraj w Atenach podpisano traktat rozszerzający UE. SUPER!!! Robimy 24 kwietnia konferencję Wyzwania dla Małopolski Unia Europejska, poświęconą dyskusji nad zasadami podziału środków z NPR, będą goście z Komisji Europejskiej. A co z PPP? Nie najlepiej. Samorządy nie mają doświadczeń, prawo jest bardzo skomplikowane, lecz spróbujemy promować ten sposób finansowania inwestycji. Zrobimy w maju konferencję, mamy poważnych partnerów. 15 maja 2003 r. Godz.18.20, czwartek. Janusz Olesiński triumfuje: MISTiA otrzymał certyfikat ISO. Podobno jesteśmy jedną z nielicznych organizacji pozarządowych posiadających taki certyfikat. ISO zobowiązuje!!! 29 maja 2003 r. Godz. 20.40, czwartek. Za tydzień ogólnopolskie referendum w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej. Włączamy się w akcję promocyjną. Na krakowskim Rynku robimy Piknik Europejski, będziemy wystawiać Certyfikat Tak Europejczyka. Zapowiada się dobra zabawa. Nasz informatyk Sebastian Kula zapowiada: w nocy od 24 do 1 nie będzie internetu. To dobrze kiedyś trzeba odpocząć :) 26 czerwca 2003 r. Godz. 18.18, czwartek. Zapada decyzja, wydajemy kwartalnik! Ale co z nazwą? Ogłaszamy wewnętrzny konkurs. Jak zwykle analizujemy ankiety ewaluacyjne szkoleń i jak zwykle najlepsze oceny dostaje p. Maria Polanowska-Bogusz, a spośród pracowników Instytutu Aldona Okraszewska. Gratulujemy! Wakacje? Nie możemy sobie pozwolić! Uzgadniamy urlopy tak, by nie zaburzyć rytmu pracy. To jest miłe o 21.30 jeszcze jest jasno. 28 sierpnia 2003 r. Godz. 19.00, czwartek. We wtorek podpisujemy porozumienie o współpracy z marszałkiem województwa, będzie uroczyście. Solidnie pracujemy z p. Marcinem Migdałem i Pawłem Góreckim nad pierwszym numerem biuletynu MISTiA na Szlaku. Podoba się nam tytuł, chociaż, jeśli ktoś nie wie, że Instytut położony jest przy ul. Szlak, to... znaczy, że jeszcze u nas nie był. Nieliczni. 23

Marcin Migdał jest w ogóle bardzo zapracowanym mistianinem. Właśnie skończył prace edytorskie nad nową ofertą szkoleń. To jest jednak wyrozumiały dla innych i wyjątkowo cierpliwy człowiek. Oooo, dzisiaj kończymy nieco wcześniej! 19 listopada 2003 r. Godz. 21.00, czwartek. Ten sierpniowy czwartek to jednak był wyjątek. Jesienią wszystko powróciło do normy. Czwartkowe spotkania są bardzo do siebie podobne od 15 do 22 (czasem dłużej). Wczoraj miałem imieniny, ale w Instytucie nie ma obyczaju świętowania. Szkoda. Za to jest sporo do ustalenia przed wydarzeniami grudniowymi. 12 grudnia I Małopolskie Forum Organizacji Pozarządowych, a 19 zakończenie PAOW. Duża sprawa! Wynajmujemy sale w Teatrze im. J. Słowackiego. 19 lutego 2004 r. Godz. 20.35, czwartek. Jeszcze tak wysokiego bezrobocia w Polsce nie było. Na koniec stycznia aż 20,6%!!! Czy wstąpienie Polski do Unii to zmieni? Nadzieja jest ogromna. Szykujemy na dzień przed 1 maja konferencję Wyzwania dla Małopolski w przededniu akcesji. Zapowiedział swój udział Dieter Althaus, premier Turyngii. Jak ten dzień uczcić? Wydamy dla każdego uczestnika tego spotkania certyfikaty. Na papierze czerpanym! Leader + to ciekawa propozycja dla społeczności lokalnych, które same chcą rozwiązać swoje problemy. Zaczynamy współpracę z ludźmi ze Szczurowej. Pomagamy im stworzyć strategię działania. Dobrze rokują! 15 kwietnia 2004 r. Godz. 21.20, czwartek. Coraz więcej analiz, statystyk, opinii. Powinniśmy zinstytualizować nasz potencjał badawczy. Powołamy oddzielną komórkę organizacyjną. Rozwiązał się worek z Planami Rozwoju Lokalnego. Zespół Jacka Kwiatkowskiego rośnie! (w oczach dyrektora także). Zwiedzałem nasz hotel. Dlaczego kabelki do lampek nad łóżkami są tak długie, że muszą być zakręcone wokół lampki? Ciekawe! Kierowniczka hotelu, p. Danusia Krzywda, mówi, że sprawdzi, co się da zrobić. 21 października 2004 r. Godz. 20.18, czwartek. Wszystko gotowe do powołania w przyszłym tygodniu Centrum Analiz Samorządowych. Cel? Analiza samorządu terytorialnego Małopolski, określająca potencjał społeczny i gospodarczy, jego zmiany i tendencje rozwojowe oraz wpływ czynników zewnętrznych na aktualną kondycję gmin i powiatów. Listopadowy numer biuletynu MISTiA na Szlaku prawie gotowy. Cała kolumna poświęcona będzie 15 leciu FRDL. Wywiad z prezesem RN Adamem Kowalewskim i Joanną Regulską. Relacja z uroczystości w Galerii Porczyńskich, z prof. Jerzym Regulskim w roli głównej. Przez 15 lat przeszkolonych ponad 640 000 osób! 24

Kabelki w hotelu nadal długie. Podobno sprawa jest bardzo skomplikowana. Do akcji wkracza Janusz Olesiński. Sprawdzi, na czym polega problem. Jacek Kwiatkowski twierdzi, że w jego pokoju coś piszczy. Ciekawe co? 16 grudnia 2004 r. Godz. 22.15, czwartek. Podsumowaliśmy pracę forów. To jednak nasza specjalność. Popularne, potrzebne, powiększające stale liczbę uczestników. Ponad 1000 osób spotyka się każdego miesiąca w ramach forów! Kończy się rok. Sporo rozliczeń! 21 kwietnia 2005 r. Godz. 18.30, czwartek. Za miesiąc rozstrzygnięcie Wzorcowego urzędu ; już wiadomo, że 21 maja ogrody Muzeum Archeologicznego wypełnią się po brzegi samorządową gwarą. Małgosia Drużyńska i członkowie jej Forum Wójtów i Burmistrzów będą świętować. Na 31 maja Jacek zapowiada konferencję Spółdzielnie socjalne przyszłość czy iluzja. Znam się trochę na spółdzielniach, ale spółdzielnie socjalne to u nas nowość. Ciekawe. Kabelki zbadane. Żeby je skrócić, musi być remont (generalny)! U Jacka Kwiatkowskiego w pokoju dalej piszczy. 17 czerwca 2005 r. Godz. 21.45, czwartek. Trochę już późno, ale trochę mnie korci, by zaproponować nowe forum, prawników. Tak zwykle to bywa z pomysłodawcami... OK, koordynatorem nowego forum zostaje Roman Ciepiela (jak sobie zorganizuje). Znowu wakacje w kratkę. Janusz pyta o ofertę szkoleniową na lato. Przypomina procedury. Ach to ISO! 25

15 września 2005 r. Godz. 16.30, czwartek. Wczoraj odbyła się inauguracja Forum Prawników Administracji Publicznej. Wcześniej było porozumienie z Izbą Radców Prawnych w Krakowie. Zapowiada się ciekawa współpraca. Rozpoczynamy nową formę działalności, szkolenia przy użyciu platformy e learningowej. Projekt finansuje EFS. Mocno wchodzimy w szkolenia przedsiębiorców. Widać już wsparcie UE na każdym kroku, a to dopiero początek. Krzysztof został członkiem Komitetu Sterującego SPO RZL. Pomagamy też poza Małopolską. Powiat jasielski i rejon samborski (Ukraina) będą miały program współpracy z naszym udziałem. Korzenie Przyszłości to propozycja dla kilku gmin z Pogórza Ciężkowickiego. Tuchów będzie Leaderem+. 10 listopada 2005 r. Godz. 20.15, czwartek. Zaczynamy Dojrzały Biznes projekt dla 50-latków chcących założyć własny biznes. Anna Zaremba jest pełna nadziei, że wykreuje kilkadziesiąt nowych firm. Powodzenia. Za dwa tygodnie kolejna konferencja dla NGO s Nie bójmy się federalizacji Czy na pewno? Zapowiada się ciekawa dyskusja. Jedziemy do Malborka. Nawet tam wiedzą, że dobrze organizujemy konferencje. Miło. 19 stycznia 2006 r. Godz. 18.20, czwartek. Niepokojące informacje napływają do Małopolski z Warszawy. Fundusze unijne przeznaczone na rozwój regionu będą dzielone na województwa wg algorytmu najmniej dla nas korzystnego. 80% wartości przydzielone zostanie w zależności od liczby mieszkańców, pozostałe 20% uzależnione ma być od poziomu bezrobocia i wielkości PKB. Problem polega na tym, że dobre wskaźniki kumulują się tylko w Krakowie. Pozostała część regionu jest porównywalna do stanu w Polsce wschodniej, która dostaje dodatkowe wsparcie. Marszałek województwa ostro protestuje. Trzymamy kciuki i wspieramy. 8 czerwca 2006 r. Godz. 19.40, czwartek. W zeszłym tygodniu prof. Mirosław Stec (przewodniczący Rady Instytutu) wręczył nagrody laureatom konkursu Wzorcowy Urząd w Małopolsce. Zwyciężyło Brzesko, a burmistrz Jan Musiał promieniał ze szczęścia. Nie dziwię się prawie dwustu samorządowców biło brawo. Filia w Sopocie usamodzielnia się! Po ponad 4 latach patronatu (i nadzoru z Krakowa) jest szansa na niezależny byt. Życzymy powodzenia! Lecz przecież dalej pozostajemy w rodzinie FRDL. 26

7 września 2006 r. Godz. 21.20, czwartek. W Instytucie zrobi się międzynarodowo. Pod koniec września będziemy gościć przewodniczącego Komisji Transportu Izby Reprezentantów Stanu Waszyngton, Edwarda B. Murray a. Na specjalnie zorganizowanym seminarium poznamy amerykańskie doświadczenia w partnerstwie publiczno-prywatnym. To już trzecia konferencja w ostatnim czasie zorganizowana w MISTiA na ten temat. Ciekawe, kiedy pojawią się pierwsze realizacje wg tej metody? Kampania samorządowa trwa. Samorządowcy podsumowują swoje dokonania. Oponenci wskazują na słabości rywali. Ogólnie jest jednak spokojnie. Chociaż na spotkaniach forów kuluarowe rozmowy schodzą zwykle na wyborcze kalkulacje. 19 października 2006 r. Godz. 20.00, czwartek. Dzisiaj też było międzynarodowo! Przedstawiciele z Lombardii, Galicji, Attyki, Śląska i Małopolski spotkali się w MISTiA, aby porozmawiać o spółdzielniach socjalnych. Jacek Kwiatkowski ma niezmiennie nadzieję, że w Polsce sektor ekonomii społecznej rozwinie się tak dobrze, jak w Hiszpanii i Włoszech. Musimy jednak sporo zmienić w polskim prawie i jeszcze więcej w naszej mentalności. Nikt nie mówił jednak, że będzie łatwo. 16 listopada 2006 r. Godz. 19.45, czwartek. Wybory samorządowe nie przyniosły dużych niespodzianek. Frekwencja była dość niska, chociaż tam, gdzie doszło do ostrzejszej rywalizacji o fotel burmistrza, mobilizacja wyborców wzrastała. W niektórych gminach będzie druga tura. Czekamy. Za tydzień organizujemy ciekawą konferencję poświęconą przeciwdziałaniu marginalizacji i wykluczeniu społecznemu. Jest dużo zgłoszeń, zastanawiamy się, czy pomieścimy wszystkich chętnych. 18 stycznia 2007 r. Godz. 18.45, czwartek. Stopa bezrobocia na koniec grudnia 2006 r. wyniosła w Polsce 11,2 %. Najlepszy wynik od 1999 r. To dobra wiadomość na Nowy Rok. Samorządy już po wyborczych emocjach. Wszystko wraca do normy. Niedługo pierwsze spotkanie Forum Wójtów i Burmistrzów Małopolski. 8 marca 2007 r. Czwartek. Trochę nietypowo, ponieważ sesje odbywają się zwykle w poniedziałki, Sejmik wybrał mnie na wicemarszałka Małopolski. Wróciłem do domu dużo wcześniej. Żona zapytała: Czy coś się stało? 27

Służymy i staramy się kreować rzeczywistość Anatol Władyka zastępca dyrektora MISTiA ds. merytorycznych od 2007 Pracę w MISTiA podjąłem 20 marca 2007 r., dokładnie w dniu imienin Anatola, i chyba w kategorii prezentu imieninowego mogę potraktować objęcie stanowiska zastępcy dyrektora po tak znamienitych poprzednikach. Bilansu otwarcia nie musiałem przygotowywać, bo właśnie ukazał się raport z działalności Instytutu w 2006 roku. 30 realizowanych projektów, ponad 6 tys. uczestników szkoleń, 13 forów samorządowych, badania, konkursy itp., itd. Ogromny szacunek i uznanie dla poprzedników i kierowanego przez nich zespołu. Co znajdzie się w następnych raportach? To teraz już będzie moje zmartwienie. Szczęście jednak dopisuje;-) Bardzo pomocna okazała się Unia Europejska. W roku 2007 pojawił się instrument, dzięki któremu realizacja naszej, od lat niezmiennej misji nabrała nowego znaczenia. Mam tutaj na myśli Narodową Strategię Spójności 2007-2013. Jest to pierwszy tak ambitny i kompleksowy plan rozwoju. 85,6 mld euro rozdysponowane w ramach 16 programów regionalnych i 5 programów krajowych to ogromna szansa na znaczące przyspieszenie rozwoju całego kraju. Szansa i jednocześnie wyzwanie, w zasadzie dla wszystkich. Dla samorządów, które dzięki szerokiemu strumieniowi środków europejskich mogą skutecznie rozwiązywać problemy lokalne. Dla przedsiębiorców, którzy dostali ogromną szansę, aby stać się bardziej innowacyjnymi i przez to konkurencyjnymi zarówno na rynku krajowym, jak i europejskim. Niesamowita okazja pojawiła się również dla osób, które marzą o tym, aby zostać przedsiębiorcami. Oferowane w ramach środków europejskich wsparcie szkoleniowe, doradcze i przede wszystkim finansowe dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą, to sprawa bezprecedensowa. Narodowa Strategia Spójności to także ogromna szansa dla wszystkich organizacji pozarządowych zarówno na instytucjonalny rozwój, jak i na bardziej skuteczną realizację celów statutowych. A jakie wyzwania pojawiły się w tym kontekście dla MISTiA? Ogromne! 28