Wpływ nierejestrowanych migracji na liczbę ludności konsekwencje dla badań rynku i opinii Jakub Bijak Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych i Ludnościowych (CEFMR), Warszawa Wyniki wspólnych prac z Prof. Markiem Kupiszewskim i Anną Kicinger
Plan prezentacji 1. Wprowadzenie i motywacja 2. UŜywane definicje liczby ludności 3. Niedoszacowania emigracji w historii: spisy powszechne 1988 i 2002 4. Dzień dzisiejszy: migracje poakcesyjne 5. Problemy w skali regionalnej: studium przypadku dla Warszawy 6. Wnioski dla badań rynku i opinii
Wprowadzenie motywacja Coraz większa rola migracji wewnętrznych i zagranicznych w dynamice ludności Migracje bardzo często nie są uwzględniane w oficjalnych statystykach ludnościowych Problem: Nie ma dokładnej wiedzy o liczbie ludności zamieszkującej Polskę Kwestia jeszcze powaŝniejsza dla mniejszych jednostek administracyjnych Rezultat: wyniki reprezentatywnych badań rynku i opinii mogą być znacznie obciąŝone (udziały, response rates, )
Definicje statystyczne (GUS) Ludność stała (meldunek na pobyt stały) Ludność faktycznie zamieszkała (korekta o saldo meldunków na pobyt czasowy, bez większości migracji zagranicznych) Ludność rezydująca ( zwyczajowy pobyt powyŝej 12 miesięcy) Zgodna ze standardami międzynarodowymi Dostępna tylko dla spisu 2002, oficjalnie najniŝej do poziomu województw
Definicje funkcjonalne (badania) Ludność nocna ± definicje oficjalne (osoby spędzające noc na danym obszarze) Ludność dzienna osoby przebywające na danym obszarze za dnia Wybór w zaleŝności od celu badania Problem: Jakie kryteria dla ludności dziennej (ile czasu w ciągu dnia, czy kaŝdy dzień tygodnia )?
Przeszacowania w NSP 1988 Niewidzialne emigracje z Polski 1981 1988: ok. 590 700 osób (Sakson 2002: karty graniczne) woj. opolskie: 5.3% ludności
Przeszacowania w NSP 2002 Widzialne emigracje z Polski 1988 2002: korekta po spisie o ok. 390 000 osób w dół Rozszacowanie proporcjonalne do napływu do Niemiec: 0,0 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 39,00-1,0 38,75-2,0 38,50-3,0 38,25-4,0 38,00-5,0 37,75-6,0 37,50 Net migration rate per 1,000 population, left scale Mid-year population (million), right scale official corrected official corrected
Przeszacowania w NSP 2002 Niewidzialne emigracje z Polski 1988 2002: ok. 610 000 osób (ludność stała minus rezydenci) woj. opolskie: 8.3% ludności
Migracje poakcesyjne Próba oceny skali zjawiska Fakty medialne: 3 (nawet 4) miliony emigrantów, połowa wraca, połowa zostaje, połowa jedzie dalej, itp. Badania Ośrodka Badań nad Migracjami UW (Prof. Marek Okólski), na podstawie BAEL (GUS): 1,1 miliona w latach 2004 2006 1.01.2007 ok. 2 miliony Polaków za granicą ZbliŜone wyniki zbiorcze uzyskał Departament Badań Demograficznych GUS (konferencja prasowa 23.10.2007) Problemy definicyjne: kto jest migrantem? (migracje sezonowe, cyrkulacje )
Migracje poakcesyjne Definiowanie migracji zagranicznych jako migracji na pobyt stały niedoszacowanie zarówno imigracji, jak i emigracji Rok 2004 Migracje z Polski do Niemiec Dane polskie 12 600 Dane niemieckie 139 300 Migracje z Niemiec do Polski Dane polskie 2 700 Dane niemieckie 104 600 2005 12 300 159 200 2 800 105 500 2006 15 000 163 600 3 200 112 500
Studium przypadku: Warszawa Cel: przybliŝone oszacowanie liczby ludności dziennej i nocnej m.st. Warszawy Problem: niewidzialne migracje wewnętrzne Metoda bilansowa (dodawanie i odejmowanie róŝnych składników) oparta na wielu źródłach: Ekspertyzy o liczbie zatrudnionych (Śleszyński 2005) Dane GUS Warszawa o studentach i skolaryzacji Badania ankietowe aktywności ekonomicznej studentów (Education World 2004; BCC 2002) Warszawskie badanie ruchu 2005 (dojazdy)
Studium przypadku: Warszawa Korekta dla studentów, pracujących i bezdomnych: ok. 510 tys. osób Korekta ludności tylko dziennej: Warszawskie badanie ruchu 550 tys. osób dojeŝdŝających dziennie, minus 10% tranzytu 495 tys. osób Z tego 51,1% (253 tys.) do pracy lub na uczelnie Korekta ludności nocnej: 510 253 257 tys. osób Łączna korekta nocna + dzienna 752 tys. osób
Studium przypadku: Warszawa OstroŜne wnioski: Oficjalne liczby ludności Warszawy (2004): ok. 1,7 miliona osób ludności faktycznej Po uwzględnieniu korekt: ok. 1,95 miliona osób ludności nocnej, plus ok. 0,5 miliona osób ludności dziennej w ciągu tygodnia Informacja z NSP 2002 o liczbie rezydentów Warszawy mało wiarygodna (1,64 miliona osób, czyli mniej niŝ ludności faktycznej!)
Wnioski dla badań rynku i opinii Proponowane metody szacowania liczby ludności: łączenie róŝnych źródeł informacji Plany dla NSP 2011 (operat): łączenie róŝnych rejestrów administracyjnych, ale problemy definicyjne pozostają nie poprawi to sytuacji Rozwiązania ad hoc nie są uniwersalne, zaleŝeć będą od potrzeb badaczy (definiowanie populacji ze względu na cel badania) Kompromis między dokładnością (lub niepewnością) oszacowań a ich kosztami
Wnioski dla badań rynku i opinii Pomysł: przeszacowanie liczby ludności wykorzystujące wyniki badań ankietowych Problemy: Jaką definicję przyjąć? Jaki operat losowania? Jakie pytania i co w metryczce? Jak szacować stopy zwrotu? Czas (długi) i koszty (wysokie) MoŜe jednak warto się tego podjąć?
Dziękuję za uwagę! www.cefmr.pan.pl Jakub Bijak, Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych i Ludnościowych (CEFMR) Wpływ nierejestrowanych migracji na liczbę ludności konsekwencje dla badań rynku i opinii