.pl https://www..pl Postęp w strączkowych: dostępne odmiany Autor: prof. dr hab. inż. Marcin Kozak Data: 6 lutego 2016 Rolnik w swoim życiu zawodowym nieustannie poszukuje nowych, lepszych rozwiązań dotyczących uprawy roślin, czy chowu i hodowli zwierząt, ponieważ pragnie wprowadzać postęp w swoim gospodarstwie. A postęp to ciąg różnych procesów i zmian zmierzających do doskonalenia tego, co aktualnie rośnie i rozwija się na polu czy w oborze, dążenia to tego, co może być jeszcze lepsze i korzystniejsze dla naszego gospodarstwa. Na jakie odmiany roślin strąkowych warto więc zwrócić uwagę? Rola postępu biologicznego W wielu polskich gospodarstwach wykorzystuje się powszechnie postęp biologiczny, który jest sumą zmian naturalnych i wynikających z celowej działalności człowieka w odniesieniu do roślin i zwierząt, wpływającą na cechy indywidualne tych organizmów. W sensie rolniczym jest to całokształt zmian wpływających na wartość technologiczno-użytkową roślin i zwierząt gospodarskich. Postęp biologiczny w rolnictwie ma na celu podniesienie wydajności i/lub poprawienie jakości produkcji 1 / 6
.pl https://www..pl rolniczej. Rośliny strączkowe (bobowate grubonasienne) mają różne specyficzne właściwości i cechy, które niejednokrotnie decydują o powodzeniu lub porażce prowadzonej w danym gospodarstwie uprawy. Dla rolnictwa jako całości bardzo ważny jest postęp hodowlany w roślinach rolniczych, czyli wszystkie nowe cechy użytkowe bądź polepszenie cech posiadanych przez roślinę, wnoszone przez nowo wyhodowane rody i odmiany zgłoszone do doświadczeń przedrejestrowych. Z kolei dla rolnika-producenta największe znaczenie praktyczne ma postęp odmianowy w roślinach rolniczych, czyli wszystkie nowe cechy użytkowe bądź polepszenie cech posiadanych przez roślinę, wnoszone przez nowo zarejestrowane odmiany. Dlaczego postęp odmianowy jest niezwykle ważny dla rolnika? Bo rolnik kupując nasiona/ziarno nowej odmiany hodowlanej do siewu, kupuje nowy zestaw genów, które mają zapewnić jak najwyższy plon o jak najlepszej jakości. Dlatego znajomość charakterystyki odmian i możliwości ich wykorzystania w różnych warunkach środowiskowych danego gospodarstwa rolnego jest bardzo ważna dla jego właściciela. Ciekawe odmiany Rośliny strączkowe (bobowate grubonasienne) mają różne specyficzne właściwości i cechy, które niejednokrotnie decydują o powodzeniu lub porażce prowadzonej w danym gospodarstwie uprawy. Dlatego warto przyjrzeć się bliżej najważniejszym ich cechom. Bobik Przy układaniu dawek paszowych lepiej jest wykorzystywać jako źródło białka tzw. niskotaninowe odmiany bobiku. (Foto: AgroFoto.pl, Setik) 2 / 6
.pl https://www..pl Bobik jest gatunkiem typowo paszowym, a jego nasiona mogą charakteryzować się wyższą lub niższą (korzystniej) zwartością tanin (substancji garbnikowych nadających gorzki posmak paszy). Przy układaniu dawek paszowych jest lepiej wykorzystywać, jako źródło białka, odmiany bobiku tzw. niskotaninowe. Odmiany o obniżonej na drodze hodowli zawartości tanin oznaczane są po nazwie odmiany skrótem NT. W oznaczeniach odmian hodowlanych bobiku stosuje się jeszcze 2 skróty: NK i SK. Skrót NK oznacza, że odmiana bobiku (lub innych gatunków strączkowych) pod względem wzrostu i rozwoju jest w typie niesamokończącym wegetację (tradycyjnym), czyli ma nieograniczony genetycznie wzrost i przy wilgotnej oraz ciepłej pogodzie dłużej i mniej równomiernie dojrzewa na plantacji. Z kolei skrót SK oznacza, że odmiana bobiku (lub innych gatunków strączkowych) pod względem wzrostu i rozwoju jest w typie samokończącym wegetację (synonimy: o zdeterminowanym wzroście, o szczytowym kwiatostanie), czyli ma ograniczony genetycznie wzrost przez blokujący dalszy rozwój szczytowy kwiatostan, co przyspiesza i wyrównuje dojrzewanie roślin na polu. Aktualnie możemy wybierać do uprawy następujące odmiany hodowlane bobiku: Albus NK NT, Amulet NK NT, Ashleigh NK, Bobas NK, Granit SK, Kasztelan NK NT, Oena NK, Olga NK NT, Sonet NK. Groch siewny Aktualnie gatunek groch siewny obejmuje odmiany hodowlane przeznaczone na nasiona ogólnoużytkowe, konsumpcyjne (skrót O) oraz nasiona paszowe (dawna peluszka, skrót P). (Foto: AgroFoto.pl, yacenty) 3 / 6
.pl https://www..pl W tym momencie gatunek groch siewny obejmuje odmiany hodowlane przeznaczone na nasiona ogólnoużytkowe, konsumpcyjne (skrót O) oraz nasiona paszowe (dawna peluszka, skrót P). Cechą charakterystyczną odmian ogólnoużytkowych, jadalnych (konsumpcyjnych) grochu jest biała barwa kwiatów. Wśród odmian pastewnych występują grochy kolorowo kwitnące (skrót KK) i biało kwitnące (skrót KB). Ze względu na budowę liści dzieli się odmiany grochu na wąsolistne (skrót SL) oraz o tradycyjnej blaszce liściowej parzystopierzaste (skrót LPP). Spośród grochów mamy do wyboru odmiany: Akord KB SL O, Arwena KB SL O, Audit KB SL O, Batuta KB SL O, Boruta KB SL O, Cysterski KB SL O, Ezop KB SL O, Hubal KK LPP P, Lasso KB SL O, Mecenas KB SL O, Medal KB SL O, Mentor KB SL O, Milwa KK SL P, Model KK SL P, Muza KB SL P, Pomorska KK SL P, Roch KK LPP P, Santana KB SL O, Sokolik KK SL P, Tarchalska KB SL O, Turnia KK SL P, Wenus KB SL O. Łubin biały W obrębie łubinu białego mamy obecnie zarejestrowane tylko 2 odmiany hodowlane: Boros SK i Butan NK. Warto również nadmienić, że aktualnie spada nieco zainteresowanie uprawą łubinu białego na rzecz łubinu wąskolistnego i żółtego, a na glebach zwięźlejszych pojawia się jako konkurencja bobik i soja. W obrębie łubinu białego mamy obecnie zarejestrowane tylko 2 odmiany hodowlane: Boros SK i Butan NK. (Foto: AgroFoto.pl, Muran001) Spośród wszystkich łubinów najwięcej zróżnicowanych odmian hodowlanych jest dostępnych dla Łubinu wąskolistnego. Są to: Bojar NK (niskoalkaloidowa słodka), Boruta SK (niskoalkaloidowa 4 / 6
.pl https://www..pl słodka), Dalbor NK (niskoalkaloidowa słodka), Graf NK (niskoalkaloidowa słodka), Heros NK (niskoalkaloidowa słodka), Kadryl NK (niskoalkaloidowa słodka), Kalif NK (niskoalkaloidowa słodka), Karo NK (wysokoalkaloidowa gorzka), Kurant NK (niskoalkaloidowa słodka), Lazur NK (niskoalkaloidowa słodka), Mirela NK (wysokoalkaloidowa gorzka), Neptun NK (niskoalkaloidowa słodka), Oskar NK (wysokoalkaloidowa gorzka), Regent SK (niskoalkaloidowa słodka), Rumba NK (niskoalkaloidowa słodka), Salsa NK (niskoalkaloidowa słodka), Sonet SK (niskoalkaloidowa słodka), Tango NK (niskoalkaloidowa słodka), Wars NK (niskoalkaloidowa słodka), Zeus NK (niskoalkaloidowa słodka). Odmiany tzw. słodkie, o niskiej zawartości alkaloidów, są polecane do uprawy na nasiona paszowe, podczas gdy odmiany tzw. gorzkie, o wysokiej zawartości alkaloidów, powinny być wysiewane na zielony nawóz do przyorania lub na nasiona do żywienia ryb w stawach hodowlanych po wypłukaniu alkaloidów z nasion. Łubin żółty Na glebach lekkich w Polsce spośród strączkowych króluje łubin żółty, którego wszystkie aktualnie zarejestrowane odmiany są niskoalkaloidowe, czyli słodkie. W związku z tym nadają się do mieszanek paszowych jako źródło białka. Są to: Baryt NK, Bursztyn NK, Dukat NK, Lord NK, Mister NK, Parys NK, Perkoz SK, Taper SK. Wyka siewna (jara) W obrębie wyki siewnej (jarej) zarejestrowane są 4 odmiany hodowlane, w tym 1 (Ina) o podwyższonej zawartości związków cyjanogennych (wicjaniny, skrot CY). Są to: Hanka NK, Ina SK CY, Jaga NK, Kwarta NK. Niestety aktualnie zainteresowanie rolników uprawą wyki jest stosunkowo niewielkie ze względu na niskie plony nasion tego gatunku i dość kłopotliwy zbiór, szczególnie wyległych roślin na polach. Soja 5 / 6
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org).pl https://www..pl Z roku na rok wzrasta w Polsce zainteresowanie uprawą soi, która stoi na pograniczu roślin wysokobiałkowych i oleistych, ze względu na duże gromadzenie w nasionach białka i tłuszczu. (Foto: AgroFoto.pl, pstaszek) Z roku na rok wzrasta jednak w Polsce zainteresowanie uprawą soi, która stoi na pograniczu roślin wysokobiałkowych i oleistych, ze względu na duże gromadzenie w nasionach białka i tłuszczu. W związku z tym oprócz starszych odmian polskich pojawiają się nowe odmiany zagraniczne: Aldana, Aligator, Augusta, Madlen, Mavka. Na chwilę obecną wszystko wskazuje na to, że zainteresowanie polskich rolników uprawą roślin strączkowych (bobowatych) będzie wzrastać, gdyż realna staje się kontynuacja programu wieloletniego pod nazwą Ulepszanie krajowych źródeł białka roślinnego, ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach w okresie 2016 2020. To dobry sygnał do rozwoju produkcji roślin wysokobiałkowych w Polsce. 6 / 6