Wsparcie społeczne Czym jest wsparcie społeczne? Jest to wszelka dostępna dla jednostki pomoc w sytuacjach trudnych. Wsparcie to konsekwencja przynależności człowieka do sieci społecznej. Jest to stale dostępna właściwość relacji, służąca przystosowaniu, a także zdrowiu. Rodzaje źródeł wsparcia naturalne- takie jak partner życiowy, grupy przyjacielskie, rodzina, itd. Relacje wsparcia funkcjonują tam spontanicznie, nie są sformalizowane i są wzajemne. Takie źródła wsparcia najkorzystniej działają na rzecz zdrowia gdyż nie powodują stygmatyzacji, są na ogół łatwo dostępne i często objęte relacją zaufania interpersonalnego. sformalizowane- takie jak grupy zawodowe, stowarzyszenia i instytucje, w tym także instytucje związane z opieką zdrowotną. Tym różnią się od naturalnych źródeł wsparcia, że funkcjonują według określonych reguł, mniej spontanicznie i rzadko na zasadzie wzajemności, a niekiedy dostęp do nich jest utrudniony, mogą też stygamtyzować. Deterioracja wsparcia społecznego Pojawia się w sytuacji: stresu społecznego związanego z sytuacjami katastroficznymi- społeczności tracą swój potencjał altruizmu lub dochodzi do zerwania sieci społecznych/sąsiedzkich/wyznaniowych, zaognienie/powstanie konfliktów. długotrwałych pobytów w szpitalu koniecznych przesiedleń Rodzaje wsparcia społecznego Wsparcie spostrzegane- efekt działania sieci wspierających i zdobywania doświadczenia w relacjach społecznych. Wynika z wiedzy i przekonań człowieka o tym gdzie i od kogo może uzyskać pomoc, na kogo może liczyć w trudniejszej sytuacji.ocenia się w nim także przekonanie o dostępności sieci wsparcia
wsparcie otrzymywane- faktycznie otrzymana pomoc. Ocenia się ją w odniesieniu do czasu i konkretnej sytuacji. Jest ono oceniane obiektywnie lub relacjonowane subiektywnie przez odbiorcę, jako faktycznie otrzymywany rodzaj i ilość wsparcia w określonym czasie. Mierząc je można też ocenić poziom adekwatności i trafności wsparcia. Wsparcie emocjonalne: przekazywanie emocji podtrzymujących, uspokajających, odzwierciedlających troskę, i pozytywne ustosunkowanie ma na celu opiekę uwalnia od napięć i negatywnych uczuć wpływa na samoocenę daje poczucie nadziei jest najpowszechniejsze, oczekiwane, chociaż nie zawsze konieczne wsparcie poznawcze (informacyjne): sprzyja lepszemu zrozumieniu sytuacji i problemu zawiera informacje zwrotne na temat skuteczności różnych działań zaradczych dzielenie się własnym doświadczeniem grupy samopomocy powoduje utrzymywanie się poczucia kontroli nad sytuacją utrzymanie poczucia sprawstwa Wsparcie instrumentalne: rodzaj instruktażu o konkretnych sposobach postępowania forma modelowania skutecznych zachowań zaradczych może ograniczyć rozwój jednostkowych zasobów stosowane w poradnictwie zdrowotnym i psychologicznym ważne dla osób przewlekle chorych stosowane w uzasadnionych sytuacjach, na wyraźne życzenie Wsparcie rzeczowe (materialne): pomoc rzeczowa i finansowa bezpośrednie fizyczne działanie (karmienie, udostępnienie schronienia, itd) działalność charytatywna dobrze realizuje się w społeczeństwach altruistycznych zaopatrzenie w lekarstwa i środki leczenia działanie na rzecz osób potrzebujących Wsparcie duchowe: sytuacje kryzysu egzystencjalnego sytuacje terminalne, nasycone cierpieniem i lękiem przed śmiercią hospicja, zespoły opieki paliatywnej wymiana dotyczy poziomu sensu życia czynniki indywidualne tworzące sens życia duchowa strategia radzenia sobie
lekiem na całe zło? Pagel, Erdly, Becker (1987)- badanie rodzin osób dotkniętych chorobą Alzheimera przebadano 68 osób opiekujących się chorym współmałżonkiem zebrane informacje dotyczyły odbioru choroby, stresujących wydarzeń oraz pozytywnego/ negatywnego wpływu otoczenia dodatkowo przebadano ich testami na obecność objawów zaburzeń psychologicznych. Wyniki: osoby zgłaszające niezadowolenie ze stanu relacji z otoczeniem miały wyraźnie wyższy poziom stanów depresyjnych. Potwierdzono to na dłuższą metę i w warunkach kontrolowanej depresji. Wskazuje to na to, że stopień niezadowolenia z relacji interpersonalnych może być miarodajnym źródłem prognozowania stanów depresyjnych. wynika z tego, że relacje międzyludzkie mogą zwiększać podatność na zaburzenia, jeśli ich odbiór jest negatywny lub frustrujący. Negatywne skutki wsparcia społecznego: Obawa przed ujawnieniem swoich problemów i niezrozumieniem. Zagrożenie dla samooceny. Zagrożenie zależnością od innych. Im bardziej potrzebne jest wsparcie, tym niższa samoocena. Psychoonkologia jako dziedzina medycyny Stworzona przez Jimmie Holland, która kieruje Katedrą Psychiatrii i Nauk Behawioralnych Centrum Onkologicznego im. Sloan-Kettering w Nowym Jorku. jest to interdyscyplinarna podspecjalizacja onkologii, która zajmuje się reakcjami emocjonalnymi pacjentów w różnych stadiach choroby nowotworowej, reakcjami emocjonalnymi rodzin chorego oraz zajmującego się chorym personelu medycznego. opieka psychoonkologiczna pozwala i wpływa na poprawę jakości życia chorych i ich rodzin. opieka, wiedza i umiejętności z jej zakresu powinny mieć zastosowanie w trakcie leczenia każdego pacjenta
główne formy pomocy to psychoedukacja, wsparcie, przeuczenie postaw, obalenie mitów związanych z chorobą nowotworową oraz wykorzystywanie metod i technik stosowanych w psychoterapii. Problematyka psychoonkologii 1. promocja zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem zachowań ułatwiających zapobieganie, a także wczesne wykrywanie i leczenie chorób nowotworowych. 2. łagodzenie psychologicznych następstw diagnozy i leczenia choroby nowotworowej. Istotną rolę odgrywa zespół medyczny, w skład którego wchodzą: lekarze, pielęgniarki, rehabilitanci, psychologowie, pracownicy socjalni oraz osoby duchowne. Działania te dotyczą przede wszystkim odbywania rozmów z chorym, przekazywania informacji na temat diagnozy, stanu zdrowia i leczenia; to także umiejętność wspierania pacjenta i jego bliskich. 3. edukacja personelu zatrudnionego na oddziałach onkologicznych: lekarzy, pielęgniarek, rehabilitantów, psychologów, pracowników socjalnych oraz duchownych, w zakresie skutecznego porozumiewania się z chorym, tzn.: nawiązania dobrego kontaktu, umiejętności wysłuchania pacjenta i zachęcania go do wypowiedzenia się oraz udzielania wsparcia choremu i jego rodzinie. Psychoonkologia w Polsce Dziesięć lat temu powstało Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne, którego celem jest prowadzenie badań naukowych oraz szerzenie wiedzy z zakresu opieki psychoonkologicznej. Aby przybliżyć osobom uczestniczącym w leczeniu chorego wiedzę z zakresu wsparcia i opieki psychologicznej pacjenta chorego onkologicznie, w ramach PTPO powstała w 2005 roku Krajowa Szkoła Psychoonkologii, której celem jest szeroko pojęta edukacja z zakresu psychoonkologii.
Bibliografia Wybrane problemy psychoonkologii: jakość życia pacjentów z chorobą nowotworową. W: Psychoonkologia lekarstwo dla ciała i duszy. Materiały wydane nakładem firmy Novartis Oncology pod patronatem Polskiej Unii Onkologii, 2003. de Walden-Gałuszko K., Mankowicz M.: Jakość życia w chorobie nowotworowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1994. Pronobis J.: Opieka psychoonkologiczna ludzka strona raka. W: Psychoonkologia lekarstwo dla ciała i duszy. Materiały wydane nakładem firmy Novartis Oncology pod Patronatem Polskiej Unii Onkologii, 2003. Sęk H.: Znaczenie zachowań zdrowotnych w psychoonkologii. W: de Walden-Gałuszko K. (red.): Psychoonkologia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Kraków 2000: 7-19. Fragmenty filmów pochodzą z filmów: Final Fantasy VII: Advent Children, 2005, reżyseria: Tetsuya Nomura Girl, Interrupted, 1999, reżyseria: James Mangold, na podstawie książki: Susanna Kaysen I am Sam, 2002, reżyseria: Jessie Nelson Patch Adams, 1998, reżyseria: Tom Shadyak Shrek 2, 2004, Dreamworks The Lion King, 1994, Disney The Little Marmaid, 1989, Disney What s Eating Gilbert Grape, 1993, reżyseria Lasse Hallström