Podmiotowy zakres ogólnego postępowania administracyjnego Podmiotowy zakres zastosowania przepisów regulujących ogólne postępowanie administracyjne wyznacza art. 1 pkt 1 i 2 k.p.a. Podmioty prowadzące postępowanie administracyjne Art. 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie: 1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych, 2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1, W myśl postanowień art. 1 k.pa. organem prowadzącym postępowanie administracyjne jest co do zasady, każdy podmiot mający kompetencję do rozstrzygania indywidualnych sprawa w drodze decyzji administracyjnej. Można wyodrębnić dwie zasadnicze grupy podmiotów, które posiadając stosowne kompetencje prowadzą postępowanie administracyjne, są to: organy administracji publicznej rozumiane sensu stricto oraz inne podmioty, w tym inne organy państwowe. Podział taki wyznacza treść art. 1 pkt 1 i 2 k.p.a. Prowadzenie ogólnego postępowania administracyjnego może być powierzone albo bezpośrednio z mocy prawa albo w drodze porozumienia do załatwiania spraw administracyjnych. O tym więc, jakie organy państwowe lub inne podmioty mogą prowadzić postępowanie administracyjne przesądzają przepisy przyznające kompetencje do załatwiania spraw w drodze decyzji administracyjnej lub przewidujące możliwość ich przekazywania. W kontekście art. 1 pkt 2 k.p.a. organy te, mając umocowanie w prawie, będą mogły rozstrzygać indywidualne sprawy w drodze decyzji administracyjnej wydawanej w postępowaniu administracyjnym. 1
Przez porozumienie o załatwianiu spraw administracyjnych należy rozumieć akt na mocy którego dochodzi do przeniesienia kompetencji do stosowania prawa w określonej sprawie lub rodzaju spraw administracyjnych z organu administracji publicznej na inny organ lub podmiot. Przeniesienie kompetencji wiąże się z utratą kompetencji przez organ, który ją dotychczas posiadał. Do zawarcia porozumienia przenoszącego kompetencję konieczne jest istnienie podstawy ustawowej, która uprawniałaby do zawarcia porozumienia i przekazania kompetencji. Przykład : ustawa o samorządzie gminnym art. 8: [ ] 2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji. 2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego. art. 9: 1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. art. 74: 1. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. 2. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, [ ] Definicje kodeksowe Art. 5 2 k.p.a.: Ilekroć w przepisach k.p.a. jest mowa o: pkt 3): organach administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2, pkt 4): ministrach - rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 4. Definicje kodeksowe (c.d.) art. 5 2 pkt 5): organizacjach społecznych - rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne, art. 5 2 pkt 6): organach jednostek samorządu terytorialnego - rozumie się przez to organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze. 2
WŁAŚCIWOŚĆ WŁAŚCIWOŚĆ pojęcie właściwości właściwość ustawowa i delegacyjna (oraz inne przypadki przeniesienia kompetencji do załatwienia sprawy administracyjnej) właściwość rzeczowa, miejscowa i funkcjonalna (instancyjna) obowiązek kontroli właściwości skutki naruszenia właściwości spory o właściwość Właściwość pojęcie właściwości na gruncie postępowania administracyjnego oznacza prawną zdolność organu administracji publicznej do rozpoznania i rozpatrzenia danej (konkretnej i indywidualnej) sprawy indywidualnej w postępowaniu administracyjnym [W. Dawidowicz]. art. 19 k.p.a. Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. art. 20 k.p.a. Właściwość rzeczową organu administracji publicznej ustala się według przepisów o zakresie jego działania. art. 21 k.p.a. Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się: [ ] INSYTUCJA WYŁĄCZENIA PRACOWNIKA ORAZ ORGANU Podstawy wyłączenie pracownika organu art. 24 k.p.a. Podstawy wyłączenie organu art. 25 k.p.a. Wyznaczenie pracownika do prowadzenia sprawy w przypadku / Organ właściwy do załatwienia sprawy w przypadku wyłączenia art. 26 k.p.a. Wyłączenie członka organu kolegialnego art. 27 k.p.a. ORGANY WYŻSZEGO STOPNIA - POJĘCIE Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego wyznaczają określone kompetencje dla organów wyższego stopnia (m.in. do rozpatrywania odwołań i zażaleń art. 127 2 i art. 144; do stwierdzenia nieważności decyzji art. 157 1; wznowienia postępowania art. 150 2; przywrócenia terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia art. 59 2; w przypadku wyłączenia organu art. 26 2 pkt 1 i 2, 26 2 zd. 2). Pojęcie organu wyższego stopnia określa art. 17 k.p.a. 3
art. 17 k.p.a. Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są: 1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej, 2) w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie, 3) w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością, 4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością. art. 9a u.g.n. Organem wyższego stopnia w sprawach określonych w ustawie, rozstrzyganych w drodze decyzji przez starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, jest wojewoda. art. 14 ustawy o zmianie imion i nazwisk 1. Określone w ustawie zadania i kompetencje kierownika urzędu stanu cywilnego i jego zastępcy są zadaniami z zakresu administracji rządowej. 3. Wojewoda jest organem wyższego stopnia w sprawach prowadzonych na podstawie ustawy. art. 5 ustawy Prawo o zgromadzeniach 1. Postępowanie w sprawach dotyczących zgromadzeń należy do zadań zleconych organów gminy. 2. Organem odwoławczym od decyzji wydanych w sprawach, o których mowa w ust. 1, jest wojewoda. ORGANY NACZELNE - POJĘCIE Pojęcie organu naczelnego na gruncie przepisów kodeksowych określa art. 18 k.p.a. / nie jest to pojęcie ustrojowe /. Obecnie określone kompetencje organów naczelnych wyznaczają jedynie przepisy Działu VIII Skargi i wnioski art. 230, 253 5, 258 1 pkt 4, art. 258 2 k.p.a. UPOWAŻNIENIE DO ZAŁATWIANIA SPRAW ADMINISTRACYJNYCH (I WYDAWANIA DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH) Upoważnienie do działania w imieniu organu oznacza prawną możliwość realizowania kompetencji organu przez inną osobę w imieniu organu upoważniającego. W przypadkach upoważnienia do wykonywania kompetencji organ nie wyzbywa się swojej kompetencji do załatwienia danych spraw administracyjnych, a upoważniony podmiot nie staje się przez to organem administracji. Każde udzielenie upoważnienia do załatwiania spraw administracyjnych musi mieć podstawę prawną przepisy stanowiące taką podstawę znajdują się w różnych przepisach ustrojowych oraz w samym k.p.a. 4
przykłady z przepisów szczególnych art. 39 u.sam.gmin. 1. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wójt, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. 2. Wójt może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do wydawania decyzji administracyjnych, o których mowa w ust. 1, w imieniu wójta. [ ] Art. 38 u.sam.pow. 1. W indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu decyzje wydaje starosta, chyba że przepisy szczególne przewidują wydawanie decyzji przez zarząd powiatu. 2. Starosta może upoważnić wicestarostę, poszczególnych członków zarządu powiatu, pracowników starostwa, powiatowych służb, inspekcji i straży oraz kierowników jednostek organizacyjnych powiatu do wydawania w jego imieniu decyzji, o których mowa w ust. 1. [ ] kodeks postępowania administracyjnego Art. 268a k.p.a. Organ administracji publicznej może w formie pisemnej upoważniać pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń. Upoważnienie z art. 268 k.p.a. związane jest z dekoncentracją zadań, odnosi się do organów administracji publicznej w szerokim ujęciu w rozumieniu określonym przez art. 5 2 pkt 2 k.p.a. [M. Jaśkowska] Upoważnienie z tego artykułu może być udzielone zarówno, gdy organ wydaje decyzję (postanowienie) we własnym imieniu, jak i wtedy, gdy wykonuje zadania zlecone, także w drodze porozumienia (postanowienie SN z dnia 18 czerwca 2003 r., II CKN 215/01; wyrok WSA z dnia 14 lipca 2010 r., IV SA/Wa 541/10) 5