TNS grudzień 2013 K.079/13
Informacja o badaniu TNS Polska przeprowadził badanie postaw Polaków wobec oszczędzania. Respondentów poproszono o ustosunkowanie się do kilkunastu stwierdzeń dotyczących różnych zachowań związanych z oszczędzaniem i wydawaniem. A następnie, na podstawie uzyskanych odpowiedzi, podzielono ich na trzy grupy osób o podobnym stosunku do pieniędzy. Termin badania: 4-8 października 2013 r. Próba: ogólnopolska reprezentatywna próba 00 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: TNS Polska. TNS grudzień 2013 K.079/13 2
1 Wyniki badania
Wydawanie a oszczędzanie W związku z nadchodzącym szałem zakupów związanym ze Świętami Bożego Narodzenia postanowiono przyjrzeć się, jaki jest stosunek Polaków do wydawania i oszczędzania pieniędzy. Okazuje się, że na nasze zachowania w tym zakresie wpływają dwie postawy pierwsza z nich związana z rozsądkiem i samokontrolą, druga natomiast związana z chęcią posiadania i zakupami impulsywnymi. Jednak nie na wszystkich postawy te wpływają w równym stopniu u jednych większa jest chęć posiadania, u innych zaś to rozsądek bierze górę. Dlatego też postanowiono zidentyfikować grupy osób o podobnym stosunku do wydawania i oszczędzania pieniędzy. W efekcie wyodrębniono trzy typy osób (segmenty): oszczędnych i praktycznych, rozważnych zakupoholików, niezdecydowanych. TNS grudzień 2013 K.079/13 4
Oszczędni i praktyczni 33 35 33 Respondenci należący do tej grupy są najbardziej zapobiegliwy, charakteryzują się wysoką skłonnością do oszczędzania i są najrozsądniejsi, jeśli chodzi o zakupy. Badani przekonani są, że oszczędzanie jest czymś dobrym (95%), co daje im poczucie bezpieczeństwa (88%). Dlatego też większość z nich deklaruje, że stara się zawsze coś odłożyć z bieżących dochodów (73%). Osoby należące do tego segmentu kierują się długofalową perspektywą, dlatego też wolą odkładać pieniądze, gdyż nigdy nie wiadomo, kiedy mogą ich potrzebować (89%). Ponadto swoje wydatki wolą finansować z oszczędności niż poprzez zaciąganie kredytów, czy pożyczek (85%). Badani z tej grupy w większości przyznają, że dokładnie kontrolują swoje finanse (89%) i prawdopodobnie dlatego też wolą płacić gotówką niż kartą (69% nie zgadza się ze stwierdzeniem wolę płacić kartą niż gotówką ). Jak deklarują, są też najmniej podatni na zakupy impulsywne nie zdarzają im się zbyt często niepotrzebne zakupy (3%) lub takie, których potem żałują (15%). Segment ten obejmuje nieco więcej mężczyzn niż kobiet, choć różnica ta jest niewielka 52% wobec 48%. W grupie tej dość znaczny odsetek stanowią osoby starsze, po 60 roku życia (37%), relatywnie więcej jest też mieszkańców wsi (43%). Uczestnicy badania należący do tego segmentu, nieco częściej od ogółu Polaków, legitymują się wykształceniem zasadniczym zawodowym (34%), nieco rzadziej natomiast ukończyli studia pierwszego lub drugiego stopnia (12%). Ponadto jest to segment najbardziej pesymistyczny, jeśli chodzi o samoocenę sytuacji materialnej jedna czwarta osób należących do tej grupy (25%) uważa, że powodzi im się źle. Jednak opinia ta jest uzasadniona, gdyż jest to segment o relatywnie najniższych zarobkach. Jeśli chodzi o wskaźnik nastrojów konsumenckich to oszczędni i praktyczni są nieco bardziej pesymistyczni niż pozostałe segmenty (TNS Consumer Index -31,9 pkt.). TNS grudzień 2013 K.079/13 5
Rozważni zakupoholicy 33 35 33 Rozważni zakupoholicy to segment pełen sprzeczności respondenci należący do tej grupy chociaż znają i rozumieją zalety kontrolowania swoich finansów oraz bycia oszczędnym i praktycznym to jednak chęć posiadania jest u nich silniejsza a zakupy sprawiają im przyjemność. Większość osób z tej grupy zgadza się ze stwierdzeniem, że odkładanie pieniędzy jest czymś dobrym (85%), ponadto przeważnie starają się oni odkładać jakąś sumę z bieżących dochodów (67%). Mimo to rozważni zakupoholicy przyznają, że wolą wydawać pieniądze niż je odkładać (50%). Ponadto zgadzają się, że pieniądze nie powinny być wydawane niepotrzebnie (75%). Jednak pomimo tych deklaracji, to osobom właśnie z tej grupy najczęściej zdarza się kupić coś a potem żałować zakupu (57%), lub kupić coś niepotrzebnego, tylko ze względu na promocję (52%). Rozważni zakupoholicy to także grupa, która najczęściej przyznaje, że woli płacić kartą niż gotówką (46%), a należy pamiętać, że płacenie kartą sprzyja mniejszej dyscyplinie, jeśli chodzi o wydawanie pieniędzy. Rozważni zakupoholicy to najbardziej kobieca grupa kobiety stanowią w niej aż 61%. Jest to także segment dużo młodszy od pierwszego ponad połowę (54%) stanowią osoby do 39 roku życia oraz lepiej wykształcone niż pozostałe dwa segmenty 20% respondentów zaklasyfikowanych do tej grupy ukończyło studia wyższe co najmniej stopnia pierwszego. W grupie tej więcej jest także mieszkańców miast (67%). Ponadto Rozważni zakupoholicy są członkami gospodarstw domowych o relatywnie wyższych dochodach, co przekłada się na bardziej pozytywną ocenę własne sytuacji materialnej oraz charakteryzują się nieco lepszymi nastrojami konsumenckimi niż Oszczędni i praktyczni (TNS Consumer Index -28,1 pkt.). TNS grudzień 2013 K.079/13 6
Niezdecydowani 33 35 33 Niezdecydowani to, jak sama nazwa wskazuje, grupa najbardziej niezdecydowana w swoich opiniach w przypadku każdego stwierdzenia co najmniej 40% respondentów udzieliło odpowiedzi ani się zgadzam, ani się nie zgadzam. Ponadto jest to segment, który najrzadziej postrzega oszczędzanie jako coś dobrego. Niezdecydowani, częściej niż to ma miejsce w innych segmentach, nie mają poczucia, że oszczędzanie zapewni im bezpieczeństwo (31%). Częściej nie są przekonani, że oszczędzanie jest czymś dobrym (21%) i, że nie powinno się wydawać niepotrzebnie pieniędzy (27%). Więcej jest wśród nich także takich osób, które przyznają, że nie kontrolują dokładnie swoich finansów (33%). Jeśli chodzi o cechy demograficzno-społeczne to segment ten, podobnie jak Oszczędni i praktyczni obejmuje nieco więcej mężczyzn niż kobiet (52% do 48%). W przypadku pozostałych cech jest on dość zbliżony do grupy drugiej jest to także segment młodszy, o nieco wyższych zarobkach i o nieco bardziej optymistycznym nastawieniu do sytuacji ekonomicznej kraju oraz sytuacji finansowej gospodarstw domowych (TNS Consumer Index -27,7 pkt.). TNS grudzień 2013 K.079/13 7
Opinie na temat wydawania i oszczędzania Oszczędni i praktyczni Rozważni zakupoholicy N= 345 326 329 Niezdecydowani Odkładanie pieniędzy jest czymś dobrym 35 60 41 22 63 15 29 50 16 5 Staram się zawsze coś odłożyć z bieżących dochodów 59 18 63 9 58 27 61 15 52 25 8 Wolę oszczędzać pieniądze, bo nigdy nie wiadomo kiedy będę ich potrzebować 29 60 91 15 59 22 4 1 16 51 29 5 Nie powinno się wydawać niepotrzebnie pieniędzy 42 50 621 19 56 20 51 2 28 43 22 5 Kupuję tylko rzeczy, które mają praktyczne zastosowanie 26 57 125 12 51 25 112 2 23 46 26 3 Dokładnie kontroluję stan moich finansów 30 59 631 19 58 1841 218 47 28 5 Oszczędzanie daje mi poczucie bezpieczeństwa 30 58 111 13 63 2041 21 47 24 7 Wolę kupić coś za zaoszczędzone pieniądze, niż na kredyt lub na raty 32 53 1 13 56 27 41 2 20 51 23 4 Zdecydowanie się zgadzam Raczej się zgadzam Ani się zgadzam, ani nie zgadzam TNS grudzień 2013 Raczej się nie zgadzam K.079/13 Zdecydowanie się nie zgadzam 8
Opinie na temat wydawania i oszczędzania Oszczędni i praktyczni Rozważni zakupoholicy N= 345 326 329 Niezdecydowani Robienie zakupów sprawia mi przyjemność 9 35 29 20 7 17 60 21 2 2 25 44 24 5 Kupuję tylko markowe produkty 2617 48 27 3 38 34 21 3 116 42 33 7 Wolę wydawać pieniądze niż je odkładać 1 26 43 21 6 44 31 172 4 26 45 23 2 Wolę płacić kartą niż gotówką 4 17 28 41 9 37 34 16 4 215 46 27 Często kupuję rzeczy, których nie potrzebuję, tylko dlatego, że są w promocji 3 6 48 43 5 47 30 4 2 49 29 7 Zdarza się, że coś kupię a potem tego żałuję 21311 56 18 5 52 27 2 216 46 32 4 Zdecydowanie się zgadzam Raczej się zgadzam Ani się zgadzam, ani nie zgadzam TNS grudzień 2013 Raczej się nie zgadzam K.079/13 Zdecydowanie się nie zgadzam 9
Demografia Oszczędni i praktyczni Rozważni zakupoholicy Niezdecydowani (N=345) (N=326) (N=329) płeć Kobiety Mężczyźni 48 52 61 39 48 52 wiek 4 12 13 9 19 15 19 lat 20 29 lat 30 39 lat 40 49 lat 50 59 lat 60 i więcej lat 37 19 15 18 15 21 24 16 15 21 18 wykształcenie 12 17 20 13 19 podstawowe, gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie i pomaturalne licencjat, wyższe 37 34 43 23 35 33 TNS grudzień 2013 K.079/13
Demografia Oszczędni i praktyczni Rozważni zakupoholicy Niezdecydowani (N=345) (N=326) (N=329) miejsce zamieszkania wieś miasto do 20 tys. miasto 20-0 tys. miasto 0 500 tys. miasto powyżej 500 tys. 19 20 7 11 43 20 19 33 16 19 38 dochód w gospodarstwie domowym do 1500 PLN 1501 2000 PLN 2001 2500 PLN 2501 3000 PLN 3001 4000 PLN powyżej 4000 PLN Odmowa 41 7 11 9 8 37 12 9 8 42 8 6 12 11 TNS grudzień 2013 K.079/13 11
Demografia Oszczędni i praktyczni Rozważni zakupoholicy Niezdecydowani (N=345) (N=326) (N=329) ocena własnej sytuacji materialnej 212 60 22 3 2 20 60 17 2 1 16 65 163 powodzi mi się bardzo dobrze powodzi mi się raczej dobrze powodzi mi się znośnie, średnio powodzi mi się raczej źle powodzi mi się bardzo źle, jestem w ciężkiej sytuacji TNS Consumer Index -31,9 pkt -28,1 pkt -27,7 pkt TNS grudzień 2013 K.079/13 12
2 Nota metodologiczna
Nota metodologiczna Zgodnie z metodologią postaw założono, że za pomocą zestawu wskaźników, sformułowanych w postaci stwierdzeń, możliwe jest zidentyfikowanie pewnych nieobserwowalnych postaw, które mają wpływ na zachowania ludzi. W badaniu wykorzystano czternaście stwierdzeń: 1. Robienie zakupów sprawia mi przyjemność. 2. Kupuję tylko markowe produkty. 3. Wolę wydawać pieniądze niż je odkładać. 4. Wolę płacić kartą niż gotówką. 5. Często kupuję rzeczy, których nie potrzebuję, tylko dlatego, że są w promocji. 6. Zdarza się, że coś kupię a potem tego żałuję. 7. Odkładanie pieniędzy jest czymś dobrym. 8. Staram się zawsze coś odłożyć z bieżących dochodów. 9. Wolę oszczędzać pieniądze, bo nigdy nie wiadomo kiedy będę ich potrzebować.. Nie powinno się wydawać niepotrzebnie pieniędzy. 11. Kupuję tylko rzeczy, które mają praktyczne zastosowanie. 12. Dokładnie kontroluję stan moich finansów. 13. Oszczędzanie daje mi poczucie bezpieczeństwa.. Wolę kupić coś za zaoszczędzone pieniądze, niż na kredyt lub na raty. TNS grudzień 2013 K.079/13
Nota metodologiczna W celu identyfikacji postaw wpływających na zachowania ludzi związane z wydawaniem i oszczędzaniem pieniędzy wykorzystano eksploracyjną analizę czynnikową (metoda wyodrębniania czynników: metoda osi głównych; rotacja: varimax). W wyniku analizy uzyskano dwa czynniki (postawy) pierwszy związany przede wszystkim ze stwierdzeniami od 1 do 6 (postawa związana z chęcią posiadania i zakupami impulsywnymi), drugi natomiast związany ze stwierdzeniami od 7 do (postawa związana z rozsądkiem i samokontrolą). W celu wyodrębnienia z badanej zbiorowości podgrup charakteryzujących się podobnym stosunkiem do wydawania i oszczędzania pieniędzy wykonano analizę skupień metodą k- średnich. Jako kryteria segmentacji wybrano dwa czynniki wygenerowane w procedurze eksploracyjnej analizy czynnikowej. TNS CONSUMER INDEX - wskaźnik klimatu konsumenckiego wskaźnik ten jest uśrednioną wartością indeksu percepcji sytuacji ekonomicznej kraju oraz indeksu oceny kondycji finansowej gospodarstw domowych. Może przyjmować wartości od -0 do +0. Wskaźnik odnosi się do ogólnego nastroju ekonomicznego konsumentów wynikającego z percepcji ekonomicznej sytuacji kraju oraz kondycji finansowej gospodarstw. Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywny, optymistyczny jest klimat konsumencki. TNS grudzień 2013 K.079/13 15