Dziura Małgorzata Wachowicz Elżbieta Przedszkole Miejskie Nr 5 w Zamościu PRZEDSZKOLNE DOŻYNKI SCENARIUSZ UROCZYSTOŚCI Cel ogólny: Budzenie zainteresowań tradycjami i miejscowym folklorem. Cele szczegółowe: aktywne uczestnictwo w poznawaniu tradycji i zwyczajów wiążących się z obrzędem dożynkowym; prezentacja tańców i przyśpiewek ludowych; recytacja utworów wierszowanych pochodzących z twórczości ludowej; Przebieg uroczystości Wprowadzenie: Misja i wizja naszego Przedszkola zakłada kultywowanie tradycji ludowych oraz występy dzieci na rzecz lokalnego środowiska, stąd też zrodził się pomysł zorganizowania przedszkolnych dożynek w naszej placówce. Tradycją już jest, że pod koniec sierpnia lub na początku września obchodzi się uroczyście święto plonów nie tylko w naszym regionie. Od zamierzchłych już czasów każdej pracy ludzkiej w polu towarzyszyły różnorakie zabiegi magiczne, które miały zapewnić dobry urodzaj. Obrzędy związane ze zbiorem plonów należą do najstarszych. W dniu zakończenia żniw przynoszono z pola ostatnią garść zboża, którą przechowywano aż do siewów wiosennych. Przynoszeniu temu towarzyszyły pewne czynności rozwojowe np. oblewanie niosącego wodą, co miało zapewnić przyszłym plonom odpowiednią ilość deszczów. Z czasem początkowe zwyczaje przeistoczyły się w większe widowiska obrzędowe. Zamiast garści zboża przynoszono odpowiednio składane i wite wieńce strojne w kwiaty i wstążki. Uczestniczyła w tym już większa grupa ludzi śpiewając pieśni dożynkowe, wyrażając radość z zakończenia zbioru zbóż. Tak powstał na ziemi polskiej zwyczaj dożynek. Zapraszamy do wspólnej zabawy i obejrzenia występów przygotowanych na miarę dzieci przedszkolnych. 1
Wiersz Dawne dziewczęta. (C. Wybraniec) Kiedyś, gdy dziewczęta w pole żąć chodziły bielusieńkie chusty na głowie nosiły. Fartuchy do ziemi lniane przypinały, wszyscy się dziwili skąd urodę miały. Co dzień zimną wodą buzie swoje myły, po porannej rosie boso żąć chodziły. Nikt z nas nie pamięta takich żniw wesołych, z pieśnią się wracało, z kłosem zboża do stodoły. Teraz słychać traktor, jak ciągnie maszyna wykosi, wyzbiera, zaorze na zimę. Smutno teraz w polu, smutno i w zagrodzie nie śpiewają ludzie, nie śpiewają co dzień. Tylko śpiew skowronka płynie nieustannie Śpiewa on za ludzi, dla ludzi, jakże bardzo ładnie. Wiersz Pójdźcie żąć. ( S. Szuchowa, H. Zdzitowiecka) Złotych ziaren pełny kłos Czyj to w polu dzwoni głos? Przepióreczka woła nas, bo już nadszedł żniwny czas. Już idziemy całą wsią... Drżą motory, ostrza lśnią. Pójdźcie żąć gromadą całą, bo już żytko nam dojrzało. Wiersz Na polu. Na tym naszym polu Jest wszelakie zboże Będzie dosyć chleba Jeśli Bóg pomoże. Ze złotej pszenicy Będzie mąka biała Lubi z niej kluseczki Nasza Julka mała. A z tego jęczmienia Będzie smaczna kasza Oj, lubi ja, lubi Ta Kasieńka nasza. (M. Konopnicka) 2
Kasza będzie z gryki Kasza będzie z prosa Co się na nim z rana Błyszczy jasna rosa. Z owsa będzie smaczny Obrok dla konika Jak go sobie podje Wesoło pobryka. A z tego tu żyta Będzie chleb powszedni Dostaną go dzieci Dostaną go biedni. TANIEC Wiersz Słonko się zniżyło (wiersz zbiór własny) Słonko się zniżyło, lato się skończyło, kombajny już pościnały, prasy pięknie powiązały co na polu urosło. Dziewczęta co w polu zboże swe kosiły pozbierały po troszeczku, po ździebełku, po kłoseczku wieniec z niego uwiły. / Wniesienie wieńca dożynkowego, chleba i koszy z owocami. Wieniec przedstawia Królową zbiorów - kobietę z kłosami zbóż, kwiatów i bochnem chleba. Wieniec niosą dzieci z pomocą nauczycielek. w tym czasie dzieci śpiewają piosenkę Plon niesiemy plon. / PIOSENKA -Plon niesiemy, plon. Plon niesiemy plon z tych zamojskich stron żeby dobrze plonowało, chleba nam nie brakowało. Plon niesiemy polon, z tych zamojskich stron. I Hej rozstąpcie że się na boki na strony, bo niesiemy wieniec pięknie przystrojony. Hej niesiemy wieniec zbożem malowany Z tej zamojskiej ziemi w mozole zebrany. Ref: Plon niesiemy plon... II Wieniec, który żeśmy ze zboża uwili 3
w imieniu przedszkola tutaj przynosimy. Są w nim kłosy żyta, owsa i pszenicy, są kłosy jęczmienia kwiaty rozmaite. Ref: Plon niesiemy plon... III Hej plon przynosimy z wesołym śpiewaniem, w każdym kłosku radość, w każdym kłosku granie. Przyjmijcie nas goście, przyjmijcie z radością, podzielimy chlebem i miasta i wioski. Ref: Plon niesiemy plon... / Przekazanie wieńca, koszy z owocami i chleba gospodarzowi dożynek P. Dyrektor/ Podanie chleba gospodarzowi dożynek (A. Magdziak). Przyjmij gospodarzu chleb zamojskiej ziemi, Tobie nasz włodarzu powierzyć go chcemy. Wraz z tym bochnem złotym przyjmij serca nasze, dodamy doń potem pieśni na okrasę. Dziel więc sprawiedliwie ten bochenek duży, żeby każdy dostał na ile zasłużył. Wiersz Dożynkowy wieniec (A. Magdziak). Kłosy naszej ziemi w dożynkowym wieńcu, rosły w ciepłym deszczu, dojrzewały w słońcu. Przynosimy je dziś gospodarzu Tobie w nich nasz trud zawarty i radość i zdrowie. Przyjm te kłosy złote wraz z gorącym sercem, które Ci dajemy z dożynkowym wieńcem. Przyjmij także bochen upieczony uczciwie, chleb ten gospodarzu podziel sprawiedliwie. UCIEKŁA MI PSZEPÓRECZKA W PROSO TANIEC Wiersz Dożynkowa zabawa. (A. Magdziak) Jak radośnie gra kapela pohukuje przyśpiewkami dziś w przedszkolu są dożynki radość chodzi podwórkami. Za kapelą gospodynie na tęczowo wystrojone garście kłosów, pęki kwiatów nad głowami uniesione Jak zagrają obertasa 4
z bębenkami, dzwoneczkami pójdą z desek białe wióry wiatr zaszumi spódnicami. TANIEC Wiersz Zawołanie żniwne (zbiory własne) Zawołanie żniwne ucichło na polu, serce raźniej bije, gdy zboże w zapolu. Udał nam się pięknie plon złotego ziarna pełno w dom. A bo my się żniwiareczki starały bo my wszystką oziminę zebrały. Wiersz Świeży chlebuś. (A. Magdziakowa) / Inscenizacja wiersza. Na środku sceny stoi dzieża, dziewczynki w strojach ludowych wyrabiają ciasto na chleb, formują bochenki i wkładają łopatą do pieca./ Stoi pękata dzieża okryta pierzyną i zakwasza rozczyn na chlebne pieczywo Mama długo miesi pulchne ciasto w dzieży, pali w piecu drzewem, będzie chlebuś świeży. Formuje bochenki, na łopatę kładzie kropi zimną wodą i do pieca wsadza. Upieczone chleby, na cały dom pachną ustawione rzędem na ławie pod ścianą. Nożem krzyżyk kreśli zanim chleb przekroi, babcia tak robiła i mama tak robi. Za tydzień znów będzie ciasto rosło w dzieży. Mama wszystko zrobi, będzie chlebuś świeży. / Na zakończenie dziewczynki w strojach ludowych wyciągają upieczone bochenki - bułeczki z pieca i częstują wszystkich zebranych gości/ TANIEC 5
4. Wykonywanie zadań związanych z realizacją program edukacji antynikotynowej dla dzieci przedszkolnych Czyste powietrze wokół nas Od roku 2009 systematyczne realizuję program edukacji antynikotynowej dla dzieci przedszkolnych Czyste powietrze wokół nas Instytutu Matki i Dziecka, rozpropagowany przez Powiatową Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Zamościu. Program zawiera cele skierowane na kształtowanie właściwych postaw i nawyków, ukazanie zagrożeń i umiejętność ich rozpoznawania oraz ukazanie wartości zdrowia i zdrowego stylu życia. Głównym zadaniem programu jest wykształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. Program ma charakter profilaktyczny i jest skierowany do grupy przedszkolnej. Stanowi on pierwsze ogniwo w cyklu programów antynikotynowych. Przystępując do realizacji zadań programowych przedstawiłam na spotkaniu z rodzicami założenia programu edukacyjnego, a nade wszystko włączenie ich do współpracy. Podobnym celom służył też przygotowany przeze mnie,,list do rodziców dzieci biorących udział w programie Czyste powietrze wokół nas. Treść listu zawierała informacje dotyczące skutków biernego palenia (tzn. przebywania wśród osób palących), praw dziecka do decydowania o tym co się wokół niego dzieje oraz zachęcenia rodziców do wspierania wysiłków przedszkola mających na celu działania profilaktyczne. Na bieżąco też informuję rodziców o spostrzeżeniach dzieci na temat palenia papierosów, ich często bardzo poważnych refleksjach i bujnej twórczości. Programem objęłam dzieci z oddziału przedszkolnego. W ramach realizacji programu prowadziłam cykl pięciu zajęć dydaktycznych. Wyjaśnię, iż zajęcia edukacji antynikotynowej prowadziłam w ramach zajęć dydaktycznych w godzinach pracy. Zajęcia te koncentrowałam na pobudzaniu i stymulowaniu różnych form aktywności dzieci (zabawy twórcze, tematyczne, konstrukcyjne). Prowadzone przeze mnie zajęcia miały charakter warsztatowy, bowiem ta forma dostarcza dzieciom okazji do uczenia się przez doświadczanie. W toku zajęć 6
wykorzystałam następujące metody aktywizujące: wycieczka; narysuj i napisz diagnoza wiedzy; burza mózgów, ćwiczenia respiracyjne, drama, piosenka, plakaty itp. Dostrzegłam, iż proponowana przeze mnie praca w grupach wpłynęła pozytywnie na współpracę między uczestnikami zajęć, dialog między nimi oraz umożliwiła konfrontację wiedzy. Ponadto forma ta stworzyła szansę do aktywizowania dzieci nieśmiałych w grupie. Mając na uwadze, iż odbiorcami programu są małe dzieci, przekazywane przeze mnie informacje dotyczące szkodliwości palenia tytoniu nie zawierały drastycznych następstw zdrowotnych jak nowotwory czy zawał serca, ale takich objawów jak: kaszel, odksztuszanie, gorsza wydolność fizyczna, przebarwienie zębów itp. Ponadto zwracałam uwagę by w żadnej sytuacji nie występować przeciwko rodzicom palącym, by przez palenie tytoniu rodzice nie tracili autorytetu. Dokonując ewaluacji prowadzonych przeze mnie zajęć z dziećmi wykorzystywałam następujące metody ewaluacyjne: Kosz i walizeczka, Barometr nastroju oraz Smily. Co najmniej jedną z wymienionych metod proponowałam dzieciom po każdym zajęciu. Przedszkolaki bardzo pozytywnie oceniały zarówno treści jak też samopoczucie podczas zajęć. Rodzice natomiast, jak wynikało z rozmów cenili zdobytą przez dzieci wiedzę i dojrzałe zachowanie w sytuacjach, w których osoby dorosłe palą. Ponieważ prowadzony przeze mnie program zyskał uznanie dzieci i rodziców jego realizację zamierzam kontynuować w kolejnych latach mojej pracy pedagogicznej. 7