Jerzy Ebing Obliczanie powierzchni i kubatury obiektów o różnym przeznaczeniu Poradnik specjalisty ds. nieruchomości Budownictwo
ŒCIANY W BUDOWNICTWIE JEDNORODZINNYM Copyright 2003 ISBN 83-88285-27-0 Wydawnictwo Verlag Dashöfer Sp. z o.o. Copyright ul. Senatorska 2011 200512, 00-82 Warszawa tel.: (022) 559 36 62, 559 36 00, fax. (022) 829 27 00, 892 27 27 ISBN ; 978-83-7537-108-6 www.budinfo.pl Wydanie Wydawnictwo II, luty Verlag 2011 Dashofer Sp. z o.o. AL. Krakowska 271, 02-133 Warszawa Wydawnictwo tel.: Redaktor (022) 559 odpowiedzialny: Verlag 36 00 ~06, Dashofer faks: Arkadiusz Sp. (022) z o.o. 829 Krokowski 27 27, 892 27 00 Al. ; Krakowska 271, www.budinfo.pl 02-133 Warszawa e-mail: krokowski@dashofer.pl tel.: (22) 559 36 00~05, faks: (22) 829 27 00, 829 27 27 ; Redaktor odpowiedzialny: www.budinfo.pl Arkadiusz Kallas Korekta: Profesjonalne biuro korekty EDYTOR Skład: Edycja: Sławomir Arkadiusz Sobczak Opracowanie edytorskie Krokowski i korekta: Paulina Sieniuæ Sk³ad: Sk³ad: S³awomir Krzysztof Sobczak Zabielski Wszelkie prawa prawa zastrze one, prawo prawo do do tytu³u tytu³u i licencji i licencji jest jest w³asnoœci¹ Dashöfer Dashöfer Holding Holding Ltd. Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie i ca³oœci ca³oœci lub lub fragmentów niniejszej publikacji, równie równie na na noœnikach magnetycznych i i elektronicznych bez bez zgody zgody Wydawcy jest jest zabronione. Ze Ze wzglêdu wzglêdu na na sta³e sta³e zmiany zmiany w w polskim polskim prawie prawie oraz oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie nie ponosi ponosi odpowiedzialnoœci za za zamieszczone informacje. Copyright 2003 by Dashöfer Holding, Ltd. 2
SPIS TREŒCI 1. Wstêp... 3 2. Ogólne zasady pomiaru powierzchni i kubatury 2.1. Zasady pomiaru powierzchni... 6 2.1.1. Powierzchnia zabudowy... 9 2.1.2. Powierzchnia ca³kowita... 11 2.1.3. Powierzchnia wewnêtrzna kondygnacji... 14 2.1.4. Powierzchnia kondygnacji netto... 16 2.1.5. Powierzchnia konstrukcji... 19 2.1.6. Powierzchnia u ytkowa... 21 2.2. Zasady pomiaru kubatury... 28 2.2.1. Kubatura brutto... 31 2.2.2. Kubatura netto... 33 2.2.3. Kubatura wewnêtrzna... 35 3. Przyk³ady pomiaru powierzchni i kubatury 3.1. Dom jednorodzinny... 40 3.2. Dom wielorodzinny... 41 3.3. Budynek zamieszkania zbiorowego... 42 3.4. Budynek handlowo-us³ugowy... 43 3.5. Budynek magazynowo-produkcyjny... 44 3.6. Budynek gara owy (samodzielny gara wielostanowiskowy)... 45 3.7. Budynek inwentarski... 46 3.8. Budynek administracyjno-biurowy... 47 3.9. Budynek u ytecznoœci publicznej... 48 3.10. Powierzchnie dzia³ek budowlanych... 49 4. Interpretacje istotnych zagadnieñ spornych oraz orzecznictwo s¹dowe 4.1. Interpretacje istotnych zagadnieñ spornych... 51 4.2. Orzecznictwo s¹dowe... 62-2 -
1. WSTÊP. CEL OPRACOWANIA I WYK ADNIA PRAWNA Polskie Normy z 1969, 1970 i z 1997 r., ró ni¹ siê od siebie, nie daj¹c mo liwoœci praktycznego wdro enia zasad obmiaru oraz obliczania pola powierzchni i kubatury budynków wed³ug normy PN-ISO 9836:1997 W³aœciwoœci u ytkowe w budownictwie. Okreœlanie i obliczanie wskaÿników powierzchniowych i kubaturowych. Jednoczeœnie istotn¹ przeszkod¹ w powszechnym wdro eniu normy PN- ISO 9836:1997 (t³um. angielskiej wersji normy miêdzynarodowej ISO-9836-1992) jest niejednoznacznoœæ wielu fragmentów jej tekstu i brak interpretacji graficznej. Wobec tak ró norodnych i niespójnych regulacji prawnych nie mia³y w³aœciwego znaczenia obliczenia powierzchni i kubatury budynków wykonane w opisach technicznych do projektów budowlanych. A przecie powinny stanowiæ one podstawê do okreœlania kosztów robót budowlanych, wskaÿników technicznoekonomicznych oraz cen jednostkowych powierzchni u ytkowej lub kubatury budynków, jak równie do ustalania wartoœci budynków, wysokoœci wk³adów cz³onkowskich i kosztu jednostkowego eksploatacji, stanowi¹cego podstawê do okreœlania op³at czynszowych, a tak e decyzji administracyjnych, umów kupnasprzeda y lub najmu, wpisu do ksi¹g wieczystych nieruchomoœci, a tym bardziej sprawozdañ statystycznych, czy wysokoœci podatków. Dalsze komplikacje spowodowa³o ustanowienie przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) normy PN-ISO 9836:1997 (zamiast PN-69/B-02360 i PN-70/B-02365). Najbardziej konfliktowe sytuacje powstaj¹, w zwi¹zku z tym, w przypadkach wprowadzania zmian sposobu u ytkowania, modernizacji lub przebudowy budynków, a szczególnie ich czêœci lub lokali, o czym œwiadcz¹ tysi¹ce zapytañ o interpretacjê zasad obliczania powierzchni i kubatury budynków wed³ug nowej normy. Nie analizuj¹c historii przekszta³ceñ kolejnych ustaleñ, nale y stwierdziæ, e ustawa z 12 wrzeœnia 2002 r. o normalizacji (Dz.U. Nr 169, poz. 1386) znios³a dotychczasowe uprawnienia ministrów do ustalania, w drodze rozporz¹dzeñ, obowi¹zuj¹cych wykazów Polskich Norm. W zwi¹zku z tym, od dnia wejœcia w ycie tej ustawy, czyli od 1 stycznia 2003 r., nie jest równie obowi¹zkowe stosowanie ustaleñ pkt 5.2.2 normy PN-ISO 9836:1997, mimo zachowania jej wa noœci. St¹d wynika fakt, e aktualnie jest wa na jedynie nowa norma PN-ISO 9836:1997, ale nie jest ona obligatoryjna w zakresie obliczania powierzchni w budynkach. Oznacza to, e norma ta mo e byæ stosowana dobrowolnie, np. w wyniku uznania jej za podstawê do obliczenia powierzchni w projektowanym budynku w umowie o prace projektowe, a w nastêpstwie do sporz¹dzenia kosztorysu inwestorskiego, ustalenia ceny umownej wykonania - 3 -
budynku, rozliczenia kosztów budowy, obliczenia wynikowych kosztów jednostkowych (1 m 2 Pu), do okreœlania wysokoœci wk³adów cz³onkowskich oraz kosztów utrzymania budynku, poszczególnych mieszkañ i lokali u ytkowych. Zgodnie z tym stanowiskiem, mo na zalecaæ przyjêcie nastêpuj¹cych zasad postêpowania: obliczanie kubatury budynków nowo projektowanych nale y wykonywaæ wed³ug zasad ujêtych w normie PN-ISO 9836:1997, natomiast w projektach wszelkiego rodzaju zmian w budynkach, których kubatury zosta³y obliczone wed³ug normy PN-69/B-02360 korekty tych obliczeñ mog¹ byæ wykonane zgodnie z ustaleniami tej samej normy. W zwi¹zku z powy szym, nieodzownym sta³o siê niniejsze opracowanie, które na konkretnych przyk³adach lokali o ró nym przeznaczeniu, obrazowo pokazuje zasady obliczania wed³ug nowej normy. W zamyœle autorskim, publikacja ta mo e stanowiæ narzêdzie pomocne w prawid³owym rozumieniu i wdra aniu zasad nowej normy przez projektantów, wykonawców, inwestorów, w³aœcicieli i zarz¹dców budynków oraz ich u ytkowników, a tak e przez notariuszy i rzeczoznawców maj¹tkowych, umo liwi, wreszcie, unikniêcie wieloznacznych interpretacji w obliczeniach powierzchni i kubatury. Jakkolwiek wa na jest nowa norma PN-ISO 9836:1997, koniecznym wydaje siê zilustrowanie ró nic w zasadach obliczania powierzchni i kubatury w odniesieniu do normy poprzedniej, czyli PN-70/B-02365. Dla uproszczenia rozbie noœci te prezentujemy w tabeli poni ej: Tabela 1. Porównanie zasad obmiaru i obliczania powierzchni w budynkach wed³ug PN-70/B-02365 i PN-ISO 9836 : 1997 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Przedmiot Obmiar pomieszczenia wykonuje siê na poz iomie Obmiar pomieszczenia wykonuje siê w œwietle œcian ograniczaj¹cych Wnêki w œcianach, o powierzchni do 0,1 m 2 Wnêki w œcianach, o powierzchni powy ej 0,1 m 2 Przejœcia w œcianach, drzwiach i oknach (balkonowych) Pilastry i inne wystêpy œcienne o powierzchni do 0,1 m 2 Pilastry i inne wystêpy œcienne o powierzchni powy ej 0,1 m 2 Dok³adnoœæ: - pomiaru liniowego - obliczenia powierzchni wed³ug PN-70/B-02365 Sposób obmiaru wed³ug PN-ISO 9836:1997 1,00 m nad pod³og¹ na poziomie pod³ogi w stanie surowym, tzn. bez tynków i ok³adzin wykonywany ch na miejs cu* nie dolicza siê do powierzchni pomieszczenia dolic za siê do powierzchni pomieszczenia nie dolicza siê do powierzchni pomieszczenia nie odejmuje siê od powierzchni pomieszczenia odejmuje siê od powierz chni pomieszczenia i dolicza do powierzchni konstrukcji w stanie ca³kowicie wykończonym jak w PN-70/B-02365 nie dolic za siê do powierzchni pomieszczenia jak w PN-70/B-02365 jak w PN-70/B-02365 nie odejmuje siê od powierzchni pomieszczenia - do 0,01 m - do 0,01 m - do 0,1 m 2 - do 0,01 m 2 * Przy obmiarze z natury pomieszczeñ i budynków w stanie wykoñczonym dodaje siê gruboœæ tynku wewnêtrznego, czyli - 2cm, oraz zewnêtrznego, czyli - 3 cm. - 4 -
Jednym z g³ównych kryteriów porównawczych w obliczaniu tak powierzchni, jak i kubatury jest wysokoœæ pomieszczenia, które wed³ug aktualnej normy uleg³o zmianie, co ilustruje tabela poni ej: Tabela 2. Porównanie zasad uwzglêdniania wysokoœci pomieszczeñ przy obliczaniu ich powierzchni wed³ug PN-70/B-02365 i PN-ISO 9836:1997 Lp. Zalicza si do powierzchni pomieszczenia Wed ug PN-70/B-02365 Wed ug PN-ISO 9836:1997 1. 2. 3. 4. Powierzchnia o jednakowej wysoko ci Cz pomieszczenia o wysoko ci wy szej od poziomu danej kondygnacji Powierzchnia pomieszczenia ze sko nym sufitem Powierzchnie zewn trzne, które nie s zamkni te ze wszystkich stron, dost pne z danego pomieszczenia w 100% w 100% nie wyodr bnia si z powierzchni ca ego pomieszczenia wyodr bnia si i oddzielnie si liczy powierzchni obydwu cz ci pomieszczenia - wysoko ci powy ej 2,20 m powierzchni pomieszczenia liczy si w liczy si w 100 %, ca o ci, zgodnie - wysoko ci od 1,40 m do 2,20 z powierzchni jego pod ogi, ale dzieli m liczy si 50 %, si j na dwie cz ci: - poni ej 1,40 m nie wlicza si - cz o wysoko ci 1,90 m i wi cej, do powierzchni pomieszczenia która mo e by zaliczona wy cznie do - cz o wysoko ci poni ej 1,90 m, powierzchni pomocniczej (wed ug 72 ust. 1 WT-2002*) nie wlicza si do powierzchni pomieszczenia (ani mieszkania lub lokalu u ytkowego) dolicza si do powierzchni pomieszczenia (mieszkania, lokalu u ytkowego), wykazuj c oddzielnie: - powierzchnie nie nakryte (balkony, tarasy), - powierzchnie nakryte (loggie) * Zgodnie z rozporz¹dzeniem Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz.690, zm. w 2003 r., nr 33, poz 270). Podsumowuj¹c, obydwie normy wyró niaj¹ i okreœlaj¹ oznaczenia: powierzchni zabudowy (Pz), powierzchni ca³kowitej (Pc), powierzchni konstrukcji (Pk), powierzchni ruchu (Pr) t.j. (komunikacji poziomej i pionowej ogólnej) i u ytkowej (Pu). Norma PN-ISO 9836:1997 ustala ponadto zasady obliczania powierzchni wewnêtrznej, któr¹ mo na oznaczyæ symbolem Pw. Nale y dopowiedzieæ, e w tekœcie tej normy, dla zwiêkszenia jej praktycznoœci, w przeciwieñstwie do PN-70/B 02365, zosta³y u yte analogiczne oznaczenia literowe. Niniejsze opracowanie, co wa ne, wyró nia siê usystematyzowanym, graficznym uk³adem czêœci II, która tematycznie dzieli siê na 10 rozdzia³ów poœwiêconych obiektom o ró nym przeznaczeniu. Czêœæ II poprzedzona jest ponadto tablicami z przyk³adami zaliczania pomieszczeñ do niektórych rodzajów powierzchni w budynkach wed³ug PN-ISO 9836:1997 (w wykazie pominiêto powierzchniê niezamkniêt¹ ze wszystkich stron, nienakryt¹ lub nakryt¹, któr¹ - w razie wystêpowania dolicza siê oddzielnie do Pu). - 5 -
2. OGÓLNE ZASADY POMIARU POWIERZCHNI I KUBATURY 2.1. ZASADY POMIARU POWIERZCHNI 5.1.1.1 Pola powierzchni poziomych i pionowych okreœla siê zgodnie z wymiarami rzeczywistymi. P³aszczyzny nachylone wymiaruje siê na ich rzucie na p³aszczyznê poziom¹ (do obliczeñ strat ciep³a zawsze nale y jednak przyjmowaæ rzeczywiste pole powierzchni). 5.1.1.2 Pole powierzchni podaje siê w m 2 z dok³adnoœci¹ do dwóch miejsc po przecinku. Powy sze zapisy normy nale y tak interpretowaæ: 1) Powierzchniê wewnêtrzn¹ budynku lub jego czêœci mierzy siê na poziomie pod³ogi kondygnacji (z dok³adnoœci¹ do 0,01m²) w œwietle wykoñczonych powierzchni pionowych przegród zamykaj¹cych pomieszczenie od zewn¹trz i od wewn¹trz, bez odliczania od tej powierzchni listew przyœciennych i cokolików. Zasadê tê stosuje siê równie w przypadku, gdy górna przegroda zamykaj¹ca nie jest równoleg³a do p³aszczyzny pod³ogi (o rzeczywistej powierzchni u ytkowej w sprawach spornej interpretacji decyduje wielkoœæ powierzchni pod³ogi). Rysunek 1. Zasady mierzenia powierzchni pomieszczeñ z nierównoleg³¹ przegrod¹ zamykaj¹c¹ lub nieprostopad³¹ do p³aszczyzny pod³ogi: a) przyk³ad pomieszczenia na poddaszu bez œcianki kolankowej, b) przyk³ad pomieszczenia na poddaszu ze œciank¹ kolankow¹. - 6 -
Powierzchnie pomieszczeñ ze stropem nachylonym, ³amanym albo ³ukowym nale y podzieliæ na: 1) czêœæ o wysokoœci 1,9 m lub mniejszej, która powinna byæ zaliczona, do powierzchni pomocniczej (Pd = b c); mo e byæ wykorzystana na cele pomocnicze, co do których inne przepisy rozporz¹dzenia nie wymagaj¹ zachowania wiêkszej wysokoœci ni 1,9m, 2) czêœæ o wysokoœci wiêkszej ni 1,9 m, która mo e byæ wykorzystana na pomieszczenia przeznaczone na sta³y lub czasowy pobyt ludzi, je eli œrednia wysokoœæ pomieszczenia odpowiada wymaganiom 72 rozporz¹dzenia Ministra Infrastruktury, jak te na pomieszczenia nieprzystosowane do przebywaniat w nich ludzi, je eli inne przepisy tego rozporz¹dzenia nie wymagaj¹ zachowania wiêkszej wysokoœci. Stosownie do przeznaczenia, odpowiedni¹ czêœæ pomieszczenia zalicza siê do powierzchni podstawowej (Pp) lub pomocniczej (Pd). Oznaczenia: h max - najwiêksza wysokoœæ pomieszczenia, h œr - œrednia wysokoœæ pomieszczenia odpowiadaj¹ca przepisom 72 ust. 1, h k - wysokoœæ œcianki kolankowej <1,9 m, Pd - powierzchnia pomocnicza, Pp - powierzchnia podstawowa, Pu - powierzchnia u ytkowa. 2) Nie dolicza siê do powierzchni przekroju poziomego przegród zewnêtrznych i wewnêtrznych takich elementów, jak pilastry i pó³kolumny, ani nie odlicza siê od niej otworów drzwiowych, balkonowych, nisz i wnêk wykonanych w gruboœci tych przegród (rys. 2). Rysunek 2. Zasada mierzenia powierzchni poziomych w budynku Pomiar wykonuje siê na poziomie pod³ogi ka dej kondygnacji, przy czym wymiary wewnêtrzne pomieszczeñ mierzy siê w œwietle wykoñczonych przegród starych ograniczaj¹cych pomieszczenia, a wymiary zewnêtrzne z uwzglêdnieniem tynków lub ok³adzin elewacyjnych. - 7 -
Wymiary pomieszczenia (a, b) mierzy siê w œwietle wykoñczonych przegród pionowych, a jego powierzchniê oblicza bez dodawania wnêk i bez potr¹cania powierzchni otworów w tych przegrodach oraz potr¹cania przekroju poziomego œcian dzia³owych przystosowanych do demonta u, przestawienia lub likwidacji. Do powierzchni konstrukcji (Pk), czyli pola przekroju poziomego œcian lub innych konstrukcji noœnych oraz sta³ych œcian dzia³owych (Ss) i kominowych (Km), nie wlicza siê pola przekroju lizen (Lz), pilastrów (PI) i pó³kolumn oraz œcian dzia³owych niestarych (Sr) przystosowanych do demonta u i przestawiania lub likwidacji. Z powierzchni konstrukcji (Pk) nie potr¹ca siê wnêk (Wn), otworów drzwiowych i okiennych (tak e balkonowych lub tarasowych) oraz innych przejœæ w œcianach noœnych, a tak e w sta³ych œcianach dzia³owych. 3) Wlicza siê w stanie wykoñczonym do powierzchni konstrukcji na danej kondygnacji: œciany noœne, filary, s³upy i kolumny, kominy, obudowane piony instalacyjne i zsypowe oraz sta³e œcianki dzia³owe, nieprzystosowane do demonta u. 4) Nie odlicza siê powierzchni przekroju poziomego œcianek dzia³owych niesta³ych, przystosowanych do demonta u, likwidacji lub zmiany po³o enia. 5) Powierzchniê zewnêtrznych niezamkniêtych ca³kowicie, ale przekrytych elementów budynku (np. loggii) mierzy siê w obrysie pod³ogi, natomiast pole przekroju poziomego ich konstrukcji noœnych, podobnie jak œcian bocznych, s³upów i kolumn, wlicza siê do powierzchni konstrukcji, zaœ powierzchniê zewnêtrznych niezamkniêtych ca³kowicie i nieprzekrytych elementów np. balkonów mierzy siê w obrysie skrajnym p³yty, bez potr¹cania powierzchni przekroju poziomego balustrad, niezale nie od sposobu ich zamocowania. - 8 -
2.1.1. POWIERZCHNIA ZABUDOWY 5.1.2.1 Przez powierzchniê zabudowy rozumie siê powierzchniê terenu zajêt¹ przez budynek w stanie wykoñczonym. 5.1.2.2 Powierzchnia zabudowy jest wyznaczona przez rzut pionowy zewnêtrznych krawêdzi budynku na powierzchniê terenu.. Powy sze zapisy normy oznaczaj¹, e pole powierzchni zabudowy wyznacza rzut parteru budynku na poziom terenu, a nie kondygnacji powy ej parteru lub ich czêœci nadwieszonych, tj.: 1) Pz stanowi pole wyznaczone przez rzut pionowy skrajnego obrysu zewnêtrznego budynku w stanie wykoñczonym na p³aszczyznê poziom¹, za podstawê przyjmuje siê obrys parteru w wypadku, gdy jest on wiêkszy od rzutu pionowego obrysu œcian fundamentowych lub te œcian przyziemia tworz¹cego stylobat budynku, je eli na poziomie terenu jest on wiêkszy od obrysu wysokiego parteru. 2) Pz zawiera pole powierzchni wystêpuj¹cych w obrêbie przyziemia takich elementów budynku, jak: przeœwity, przejœcia i przejazdy (bramy), ganki, loggie i balkono-loggie dostawiane, werandy otwarte i zamkniête oraz przybudowane szklarnie (ogrody zimowe), przybudowane wiaty gara owe i gara e. 3) Pz nie zawiera powierzchni schodów, pochylni i ramp zewnêtrznych, studzienek doœwietlaj¹cych okienka piwniczne, elementów przeciws³onecznych, daszków, gzymsów i okapów, a tak e nadwieszonych czêœci budynku nad parterem oraz czêœci po³o onych poni ej poziomu terenu, (rys. 3). 4) Pz takich oddzielnych obiektów pomocniczych na danej dzia³ce, jak: gara e, szopy, œmietniki itp., liczy siê oddzielnie i uwzglêdnia w bilansie zagospodarowania terenu dzia³ki, nie dolicza siê natomiast do Pz budynku. - 9 -
Rysunek 3. Powierzchnia zabudowy (Pz) budynku: a) zasady obmiaru przedstawione w rzucie poziomym, b) zasady obmiaru przedstawione w przekroju pionowym. Powierzchniê zabudowy (Pz) oblicza siê w rzucie pionowym na p³aszczyznê poziom¹ gruntu, przyjmuj¹c za podstawê wiêkszy obrys kondygnacji przyziemia lub odpowiednio parteru, o szerokoœci zabudowy (z) i d³ugoœci (L). Do Pz wlicza siê portyki, ganki (Gk) i werandy (Wr). Nie wlicza siê do Pz podziemnych czêœci budynku (Pdz) oraz takich zewnêtrznych czêœci budynku, jak pochylnie samochodowe (Ps), studzienki doœwietlaj¹ce okna piwniczne (Sp), schody zewnêtrzne (Sz), tarasy (Tr), a tak e takie wystêpy architektoniczne, jak daszki nad wejœciami (Ds), gzymsy (Gz), okapy (Ok), wykusze (Wk) i wszelkie nadwieszenia wy szych kondygnacji (nd). Nie potr¹ca siê z Pz zarówno powierzchni bram, przeœwitów, loggii (Lg) i innych wnêk w budynku, jak równie nie uwzglêdnia siê ograniczenia rzutu poziomego kondygnacji wy szych np. przez zastosowanie tarasowej formy. - 10 -
2.1.2. POWIERZCHNIA CA KOWITA 5.1.3.1 Powierzchnia ca³kowita budynku jest sum¹ powierzchni ca³kowitych wszystkich kondygnacji budynku. Jako kondygnacja mog¹ byæ traktowane kondygnacje znajduj¹ce siê ca³kowicie lub czêœciowo poni ej poziomu terenu, kondygnacje powy ej poziomu terenu, poddasza, tarasy, tarasy na dachach, kondygnacje techniczne i kondygnacje magazynowe.. 1) Powierzchniê ca³kowit¹ (Pc) oblicza siê w obrysie zewnêtrznym budynku w stanie wykoñczonym, czyli po wykonaniu tynków i ok³adzin na poziomie wszystkich kondygnacji u ytkowych podziemnych i nadziemnych (rys. 4). 2) Powierzchnia ca³kowita (Pc) zawiera m.in. czêœæ powierzchni poddasza (strychu) nieu ytkowego (Ps n ), która od pod³ogi do spodu konstrukcji dachu ma wysokoœæ co najmniej 1,9 m, pozwalaj¹c¹ na ruch ludzi w postawie wyprostowanej. 3) Pc zawiera oddzielnie powierzchniê elementów zewnêtrznych budynku niezamkniêtych ca³kowicie i odkrytych (Pc 0 ) lub przekrytych (Pc n ). 4) Powierzchnia ca³kowita (Pc) zawiera powierzchniê antresoli (Pu a ) stanowi¹cej dodatkow¹ p³aszczyznê w obrêbie wy szego pomieszczenia, otwart¹ na to wnêtrze i, w zwi¹zku z tym, formalnie niestanowi¹c¹ samodzielnej kondygnacji niepe³nej; nie mo na pomin¹æ jej w obliczeniach, ale w ka dym przypadku nale y zaznaczyæ j¹ oddzielnie. 5) Powierzchnia ca³kowita budynku (Pc) stanowi sumê powierzchni ca³kowitej kondygnacji (Pc k ) podziemnych i nadziemnych: Pc = ΣPc k, w przypadku strychu nieu ytkowego: Pc=ΣPc k + Ps n (Ps n powierzchnia strychu nieu ytkowego) patrz rys. 4. 6) Powierzchniê ca³kowit¹ kondygnacji (Pc k ) oblicza siê w obrysie zewnêtrznym wykoñczonych przegród zamykaj¹cych oraz elementów zewnêtrznych budynku, niezamkniêtych ca³kowicie, mierzonych wed³ug zasad okreœlonych w komentarzu do pkt 5.1.1 normy. 7) Powierzchniê ca³kowit¹ kondygnacji (Pc k ) i budynku (Pc) dzieli siê (rys. 4) na powierzchniê zamkniêt¹ ze wszystkich stron (Pc z ) i powierzchniê niezamkniêt¹ - 11 -
ca³kowicie, ograniczon¹ niepe³nymi przegrodami i nieprzekryt¹ (Pc 0 ), czyli np. balkony, galerie, tarasy, a tak e na powierzchniê niezamkniêt¹ ca³kowicie, ograniczon¹ niepe³nymi przegrodami, lecz przekryt¹ (Pc n ), czyli np. bramy, podcienia, ganki, kru ganki, loggie, jak równie werandy, przy czym wartoœci tych nie sumuje siê, lecz przedstawia siê je oddzielnie. Rysunek 4. Zasady obliczania powierzchni ca³kowitej kondygnacji budynku Pc k) Powierzchniê ca³kowit¹ kondygnacji (Pc k ) mierzy siê po obrysie przegród zewnêtrznych wraz z tynkiem lub ok³adzin¹ elewacyjn¹. Do Pc k nie wlicza siê takich elementów zewnêtrznych budynku, jak: schody zewnêtrzne (Sz), pochylnie samochodowe (Ps), pochylnie dla pieszych i osób niepe³nosprawnych korzystaj¹cych z wózków inwalidzkich (Pch) i studzienki przy okienkach piwnicznych. Pc przedstawia siê oddzielnie jako: 1. powierzchniê zamkniêt¹ ca³kowicie ze wszystkich stron i przekryt¹ (Pc^), do której zalicza siê powierzchniê konstrukcji (Pk), powierzchniê u ytkow¹ zamkniêt¹ ze wszystkich stron (Pu^) i powierzchniê ruchu (Pr) zakreskowan¹ na rysunku ukoœnie, 2. powierzchniê niezamkniêt¹ ze wszystkich stron i nieprzekryt¹ (Pu 0 ), do której zalicza siê powierzchnie balkonów (BI), tarasów i galerii, 3. powierzchniê niezamkniêt¹ ze wszystkich stron, lecz nakryt¹ (Pu n ), do której zalicza siê powierzchnie ganków (Gk), podcieni (Pdc), loggii (Lg), balkono-loggii przystawianych (B/L) i werand (Wr) stanowi¹cych integralny element architektury budynku. - 12 -
8) Powierzchniê pomieszczeñ o wysokoœci wiêkszej ni wysokoœæ kondygnacji, na której znajduje siê g³ówne wejœcie do nich takich, jak: hole, szyby dÿwigowe, audytoria, wykazuje siê oddzielnie, a pustych przestrzeni stanowi¹cych ich czêœæ, czyli pole powierzchni ich rzutu wystêpuj¹ce na rysunkach wy szych kondygnacji, nie wlicza siê do powierzchni ca³kowitej tych wy szych kondygnacji (rys. 5a i 5b). 9) Powierzchniê u ytkow¹ antresoli otwartych od strony pomieszczeñ wy szych (rys. 5b) dolicza siê oddzielnie do powierzchni ca³kowitej budynku jako powierzchniê dodan¹ (Pu a ), tak jak dolicza siê powierzchniê elementów zewnêtrznych. Zatem w przypadku wystêpowania antresoli w budynku jego powierzchnia ca³kowita bêdzie sk³ada³a siê z: Pc z, Pc 0, Pc n, Pa, przy czym, podobnie jak zosta³o to opisane w punkcie 3, wartoœci tych nie sumuje siê, lecz podaje oddzielnie. Jej okreœla siê jako równ¹ jej powierzchni u ytkowej (Pa), tzn. bez doliczania powierzchni przekroju poziomego czêœciowo j¹ ograniczaj¹cych przegród pionowych (lub nachylonych). Powierzchnia ta bowiem zosta³a ju wliczona do powierzchni ca³kowitej kondygnacji (Pc k ), w obrêbie której antresola siê znajduje. a) b) Rysunek 5. Zasady interpretacji powierzchni czêœci budynków (kondygnacji, pomieszczeñ) o ró nej wysokoœci a) fragment budynku z kondygnacj¹ nisk¹ niepe³n¹ (Nn) oraz kondygnacj¹ o zró nicowanej wysokoœci (N, W); powierzchniê takiej kondygnacji oblicza siê, jako z³o on¹ z powierzchni czêœci ni szej (P N ) i wy szej (P\v) wykazywanych oddzielnie, b) budynek z kondygnacjami o ró nej wysokoœci (hj) i (h 2 ); powierzchnie kondygnacji niskich (N) i kondygnacji wysokiej (W) dodaje siê oddzielnie do powierzchni ca³kowitej budynku (Pc) i do powierzchni u ytkowej (Pu), jako powierzchnie o ró nej wartoœci u ytkowej i odmiennym koszcie. - 13 -
2.1.3. POWIERZCHNIA WEWNÊTRZNA KONDYGNACJI Powierzchniê wewnêtrzn¹ kondygnacji (Pw k ) otrzymuje siê przez odjêcie od powierzchni ca³kowitej kondygnacji powierzchni zajêtej przez pole rzutu œcian zewnêtrznych konstrukcji. Wed³ug powy szego zapisu, rzeczywist¹ powierzchniê wewnêtrzn¹ kondygnacji (Pw k ) stanowi ró nica miêdzy wielkoœci¹ powierzchni ca³kowitej kondygnacji zamkniêtej ze wszystkich stron i przekrytej (Pc zk ), a powierzchni¹ œcian zewnêtrznych na danej kondygnacji. W zwi¹zku z tym Pw stanowi suma powierzchni wewnêtrznej wszystkich kondygnacji podziemnych i nadziemnych, czyli Pw = ΣPw k Jednak po uwzglêdnieniu ograniczeñ normowych, nale y przyjmowaæ w praktyce, e: 1) Powierzchniê wewnêtrzn¹ kondygnacji (Pw k ) stanowi ró nica miêdzy powierzchni¹ ca³kowit¹ kondygnacji zamkniêt¹ ze wszystkich stron (Pc zk ), a powierzchni¹ przekroju poziomego przegród (œcian) zewnêtrznych (Pk), czyli Pw k = Pc zk -Pk zk. 2) Powierzchniê wewnêtrzn¹ kondygnacji (Pw k ) w budynku bezdÿwigowym lub kondygnacji, na której znajduje siê pocz¹tkowy (dolny) przystanek dÿwigu, a tak e na której znajduje siê pod³oga pomieszczeñ wy szych od wysokoœci kondygnacji netto, oblicza siê (rys. 6) jako sumê powierzchni konstrukcji przegród wewnêtrznych (Pk^), powierzchni ruchu (Pr k ), powierzchni u ytkowej (Pu k ) oraz us³ugowej (Pg k ), czyli: Pw k = Pk^ + Pr k + Pu k + Pg k. 3) Do powierzchni wewnêtrznej kondygnacji nie wlicza siê powierzchni poddasza (strychu) nieu ytkowego (Ps n ) oraz powierzchni zewnêtrznych, niezamkniêtych ca³kowicie takich elementów, jak balkony (BI), loggie (Lg) patrz rys. 6 a tak e powierzchni antresoli (Pa) otwartych od strony pomieszczenia wy szego (rys. 5b). - 14 -
4) Powierzchniê wewnêtrzn¹ przedstawia siê w podziale na: a) powierzchniê pomieszczeñ o wysokoœci danej kondygnacji netto, z wy³¹czeniem powierzchni wyszczególnionych dalej w podpunkcie c), b) powierzchniê pomieszczeñ o wysokoœci wiêkszej od wysokoœci kondygnacji, na poziomie której znajduje siê ich pod³oga, bez doliczania powierzchni ewentualnej antresoli otwartej od strony tego pomieszczenia (rys. 5b), c) powierzchniê czêœci pomieszczeñ o wysokoœci ni szej ni 1,90 m w œwietle wykoñczonych pod³óg i sufitów. Rysunek 6. Powierzchnia wewnêtrzna kondygnacji budynku. Powierzchnia wewnêtrzna kondygnacji (Pw), obejmuje powierzchniê (zakreskowan¹ na rysunku ukoœnie) ograniczon¹ przegrodami zewnêtrznymi w stanie wykoñczonym. Do Pw k zalicza siê powierzchniê konstrukcji przegród wewnêtrznych (Pk), powierzchniê ruchu (Pr k ), powierzchniê u ytkow¹ zamkniêt¹ ze wszystkich stron (PuJ), a tak e us³ugow¹ (Pg k ), je eli na danej kondygnacji znajduj¹ siê pomieszczenia techniczne lub gospodarcze. - 15 -
2.1.4. POWIERZCHNIA KONDYGNACJI NETTO 5.1.5.1. Powierzchnia kondygnacji netto jest powierzchni¹ ograniczon¹ przez elementy zamykaj¹ce. oraz Przekryte powierzchnie kondygnacji, które nie s¹ zamkniête lub s¹ tylko czêœciowo zamkniête i nie maj¹ elementów zamykaj¹cych, s¹ obliczane zrzutu pionowego obrysu przekrycia. Powierzchnie w obrêbie kondygnacji o zró nicowanej wysokoœci (np. du e hole, audytoria) s¹ tak e obliczane oddzielnie. Z uwagi na nieœcis³oœci normy dotycz¹ce powierzchni elementów zewnêtrznych, w wykonywanym obmiarze i obliczeniach elementów zewnêtrznych nale y ograniczyæ ich powierzchniê do wynikaj¹cej z obrysu rzutu mierzonego na poziomie posadzki (bez powiêkszenia Pn o gzymsy, okapy lub inne formy architektoniczne przekryæ tych elementów, wysuniête czêsto daleko poza obrys). 5.1.5.3. Do powierzchni kondygnacji netto wliczane s¹ tak e elementy nadaj¹ce siê do demonta u takie, jak: œcianki dzia³owe, rury, kana³y. Œciany dzia³owe zalicza siê do powierzchni konstrukcji, pod pojêciem œciany dzia³owej nadaj¹cej siê do demonta u, nale y rozumieæ wy³¹cznie œciany montowane z gotowych elementów, z zastosowaniem odpowiedniego systemu mocowania, jako przepierzenia lub mebloœcianki, dziel¹ce optycznie wiêksze pomieszczenie na pe³n¹ wysokoœæ lub tylko do pewnej wysokoœci pomieszczenia. Dodaæ równie trzeba, e pod pojêciem rury, kana³y nale y rozumieæ, e chodzi o niepotr¹canie ich z powierzchni netto tylko w przypadku, gdy nie s¹ one obudowane, gdy po obudowaniu nale y je wliczaæ do powierzchni konstrukcji. 5.1.5.4. Do powierzchni kondygnacji netto nie s¹ wliczane powierzchnie otworów na drzwi i okna oraz nisze w elementach zamykaj¹cych. Zapis nale y jednoznacznie interpretowaæ, uznaj¹c, e powierzchnie tych otworów i przejœæ wlicza siê do powierzchni konstrukcji, - 16 -
Uwzglêdniaj¹c ustalenia normy, z logiczn¹ korekt¹ zasad obmiaru elementów zewnêtrznych w³¹cznie, nale y przyjmowaæ w praktyce, e: 1) Powierzchnia netto budynku (Pn) stanowi sumê powierzchni netto wszystkich kondygnacji (Pn k ) podziemnych i nadziemnych, czyli Pn = ZPn k. 2) Powierzchniê kondygnacji netto (Pn k ) stanowi ró nica miêdzy sum¹ powierzchni ca³kowitej zamkniêtej ze wszystkich stron (Pc zk ) oraz obejmuj¹cej elementy zewnêtrzne niezamkniête ca³kowicie, lecz przekryte (Pc nk ), a powierzchni¹ konstrukcji (Pk k ) przegród pionowych zewnêtrznych i wewnêtrznych (rys. 7)., 3) Do powierzchni netto nie wlicza siê powierzchni poddasza (strychu) nieu ytkowego (Ps n ) oraz u ytkowej powierzchni antresoli (Pa) otwartych od strony pomieszczenia wy szego (rys. 5b)., 4) Powierzchniê netto kondygnacji (Pn k ) dzieli siê (rys. 7) na: a) powierzchniê netto zamkniêt¹ ze wszystkich stron (Pn zk ), b) powierzchniê netto niezamkniêt¹ ca³kowicie, ograniczon¹ niepe³nymi przegrodami i przekryt¹ (Pn nk ), np. bramy, ganki, kru ganki, loggie, loggiobalkony przystawiane, werandy, c) powierzchniê netto niezamkniêt¹ ca³kowicie, ograniczon¹ niepe³nymi przegrodami i nieprzyekryt¹ (Pn ok ), np. balkony i tarasy, czyli Pn k = Pn zk + Pn nk + Pn ok. 5) Powierzchniê netto czêœci kondygnacji zamkniêtej ze wszystkich stron (Pn zk ) przedstawia siê w podziale na: a) powierzchniê pomieszczeñ o wysokoœci odpowiadaj¹cej danej kondygnacji, czyli z wy³¹czeniem powierzchni wymienionych poni ej w podpunkcie lit. b) oraz c), b) powierzchniê pomieszczeñ o wysokoœci wiêkszej od wysokoœci danej kondygnacji, na której znajduje siê ich pod³oga, c) powierzchniê czêœci pomieszczeñ o wysokoœci mniejszej ni 1,90 m w œwietle wykoñczonych pod³óg i sufitów. - 17 -
Rysunek 7. Powierzchnia netto kondygnacji budynku Do powierzchni netto kondygnacji (Pn k ) zalicza siê oddzielnie: 1. powierzchniê u ytkow¹ kondygnacji, zamkniêt¹ ze wszystkich stron(pu zk ), powierzchniê ruchu (Pr k ) - zakreskowane ukoœnie, a tak e us³ugow¹ (Pg k ), je eli na danej kondygnacji znajduj¹ siê pomieszczenia techniczne lub gospodarcze, stanowi¹ce ³¹cznie zamkniêt¹ powierzchniê netto kondygnacji, czyli PN ZK = Pu zk + Pr k + Pg k, 2. powierzchniê elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron, lecz nakrytych (Pn nk ), np. loggie (Lg) - zakreskowan¹ poziomo, 3. powierzchniê elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron i nienakrytych (Pn ok ), np. balkony (Bl) - zakreskowan¹ pionowo. Powierzchnia netto nie obejmuje powierzchni konstrukcji (Pk k ), czyli powierzchni przekroju poziomego przegród pionowych zewnêtrznych i wewnêtrznych. - 18 -
2.1.5. POWIERZCHNIA KONSTRUKCJI 5.1.6.1. Powierzchnia konstrukcji jest czêœci¹ powierzchni ca³kowitej kondygnacji (na rzucie poziomym na poziomie pod³ogi) i jest to powierzchnia utworzona przez elementy zamykaj¹ce (np. œciany noœne zewnêtrzne i wewnêtrzne) i powierzchnie s³upów, pionów wentylacyjnych, kominów, œcian dzia³owych itp. oraz powierzchnie, przez które nie mo na przejœæ Pomimo nieœcis³oœci s³ownych normy (np. wyszczególnienie jedynie noœnych œcian zewnêtrznych, przy bezzasadnym pominiêciu nienoœnych œcian os³onowych), nale y przyj¹æ przy obliczaniu Pk powierzchnie wszystkich rodzajów œcian zewnêtrznych i wewnêtrznych wed³ug wzoru: Pk k = Pk zk + Pk wk Rysunek 8. Sk³adniki powierzchni konstrukcji - 19 -
Do powierzchni konstrukcji danej kondygnacji (Pk k ) wlicza siê wed³ug zasad przedstawionych na rys. 8 pole powierzchni przekroju poziomego przegród pionowych, tj. œcian zewnêtrznych (S) i wewnêtrznych (Sw), maj¹cych charakter konstrukcji noœnych oraz sta³ych œcian dzia³owych, a tak e wlicza siê pole powierzchni o przekroju obudowy loggii (Pk lg ) lub balkono-loggii, kominów i œcian kominowych (Km) o dowolnej konstrukcji, pionów instalacyjnych (Si) wraz z obudow¹ i obudowanych pionów zsypowych (Zs), jak równie konstrukcjê szybów dÿwigowych (Sd), ³¹cznie z ich dylatacj¹ lub izolacj¹ akustyczn¹, przeciwwilgociow¹ i ciepln¹. 5.1.6.4. Powierzchnia konstrukcji mo e byæ tak e obliczana jako ró nica ca³kowitej powierzchni kondygnacji (5.1.3) i powierzchni kondygnacji netto (5.1.5). Uwzglêdniaj¹c powy sze uwagi, nale y przyjmowaæ, e: 1) Norma ustala zasady obliczania powierzchni konstrukcji kondygnacji (Pk k ) i nie przewiduje praktycznej potrzeby obliczenia powierzchni konstrukcji budynku, któr¹ mo na by teoretycznie okreœliæ jedynie, jako sumê powierzchni konstrukcji wszystkich kondygnacji ΣPk k. 2) Powierzchniê konstrukcji kondygnacji oblicza siê wed³ug zasad przedstawionych na rysunkach 2 i 8. 3) Powierzchniê konstrukcji kondygnacji dzieli siê na: a) powierzchniê konstrukcji przegród zewnêtrznych (Pk zk ), obejmuj¹cych œciany zewnêtrzne (S) i œciany boczne loggii lub balkono-loggii (B/L), b) powierzchniê konstrukcji przegród wewnêtrznych (Pk wk ) obejmuj¹cych œciany konstrukcyjne wewnêtrzne (Sw), sta³e œciany dzia³owe, kominy (Km), obudowane piony instalacyjne (Si), obudowy szybów dÿwigowych (Sd) i pionów zsypowych (Zs). - 20 -
2.1.6. POWIERZCHNIA U YTKOWA 5.1.7.1. Powierzchnia u ytkowa jest to czêœæ powierzchni kondygnacji netto, która odpowiada celom i przeznaczeniu budynku. 5.1.7.3. Powierzchnie u ytkowe klasyfikowane s¹ zgodnie z celem i przeznaczeniem budynków, dla których s¹ one wznoszone. Dzieli siê je zwykle na powierzchnie u ytkowe podstawowe i powierzchnie u ytkowe pomocnicze. Pu = Pp +Pd Wychodz¹c z tych za³o eñ i uwzglêdniaj¹c pozosta³e ustalenia normy, nale y przyjmowaæ nastêpuj¹ce zasady kwalifikowania i obliczania powierzchni u ytkowej: 1) Do powierzchni u ytkowej zalicza siê powierzchniê pomieszczeñ, których funkcja odpowiada przeznaczeniu budynku. 2) Powierzchnia u ytkowa budynku (Pu) jest sum¹ powierzchni u ytkowej wszystkich kondygnacji (Pu k ), czyli Pu = ΣPu k. 3) Powierzchniê u ytkow¹ oblicza siê wed³ug zasad przedstawionych w komentarzu do pkt 5.1.1 normy oraz na rys. 1 i 2. 4) Powierzchniê u ytkow¹ kondygnacji (Pu k ), a tak e mieszkania (Pu m ) lub lokalu u ytkowego (Pu lu ), przedstawia siê jako sk³adaj¹c¹ siê z: a) powierzchni zamkniêtej ze wszystkich stron (Pu zk ), b) powierzchni niezamkniêtej ca³kowicie, ograniczonej niepe³nymi przegrodami i nieprzekrytej (Pu ok ), np. balkony, galerie lub tarasy po³o one nad ni sz¹ czêœci¹ budynku, c) powierzchni niezamkniêtej ca³kowicie, ograniczonej niepe³nymi przegrodami, ale przekrytej (Pu nk ), np. werandy (tak e oszklone), loggie i loggio -balkony, czyli balkony ze sta³ymi os³onami bocznymi, stanowi¹cymi ich konstrukcjê noœn¹. 5) Powierzchniê u ytkow¹ pomieszczenia wy szego lub ni szego, ni pozosta³e pomieszczenia na danej kondygnacji, w konkretnym mieszkaniu lub lokalu u ytkowym, przedstawia siê oddzielnie, bior¹c za podstawê wielkoœæ - 21 -
powierzchni mierzon¹ na poziomie pod³ogi. 6) Podzia³ powierzchni u ytkowej o ró nej wysokoœci powinien byæ dostosowany, przede wszystkim, do przepisów techniczno-budowlanych lub przepisów ogólnych (b¹dÿ szczególnych) dotycz¹cych bezpieczeñstwa i higieny pracy, okreœlaj¹cych wymagania dotycz¹ce minimalnej wysokoœci pomieszczeñ. 7) Powierzchniê antresoli otwartej w stronê pomieszczenia wy szego (Pa) dolicza siê do jego powierzchni oddzielnie (rys. 5b), podobnie, jak ma to miejsce w przypadku powierzchni elementów zewnêtrznych przekrytych (Pu n ) i odkrytych (Pu 0 ). 8) Powierzchniê u ytkow¹ zamkniêt¹ ze wszystkich stron (Pu z ) dzieli siê (rys. 9) na powierzchniê podstawow¹ (Pp) oraz powierzchniê pomocnicz¹ (Pd). Rysunek 9. Podzia³ powierzchni u ytkowej na przyk³adzie mieszkania w budynku wielorodzinnym Powierzchniê u ytkow¹ zamkniêt¹ ze wszystkich stron (Pu z ) dzieli siê na: 1. podstawow¹ (Pp), zakreskowan¹ na rysunku ukoœnie, obejmuj¹c¹ powierzchnie pokoju ogólnego albo dziennego (Po) i pokoi sypialnych (Ps), 2. pomocnicz¹ (Pd), na rysunku niezakreskowan¹, obejmuj¹ca powierzchnie kuchni (K), przedpokoju lub holu(h), korytarzy wewnêtrznych (Kr), pomieszczeñ higieniczno-sanitarnych (, WC), szaf wbudowanych (Sw) lub garderoby, spi arni i schowków w obrêbie mieszkania. - 22 -
Powierzchnia podstawowa (Pp) stanowi zasadnicz¹ czêœæ powierzchni u ytkowej zamkniêtej ze wszystkich stron i obejmuje pomieszczenia s³u ¹ce bezpoœrednio do spe³niania funkcji u ytkowych, odpowiadaj¹cych przeznaczeniu budynku lub jego czêœci. Do powierzchni podstawowej nale y wliczaæ tylko te pomieszczenia lub ich czêœci, których wymiary w œwietle wykoñczonych przegród zamykaj¹cych odpowiadaj¹ przepisom techniczno-budowlanym i przepisom szczególnym. Powierzchnia pomocnicza (Pd) stanowi czêœæ powierzchni u ytkowej zamkniêtej ze wszystkich stron i obejmuje: a) pomieszczenia przeznaczone do spe³niania funkcji s³u ebnych (tabela 2), np. komunikacji wewnêtrznej, pomieszczenia do przygotowywania posi³ków (kuchnie), spi arnie, garderoby, pomieszczenia higieniczno-sanitarne i schowki w obrêbie mieszkania lub innego lokalu u ytkowego, b) czêœci pomieszczeñ, zaliczonych do powierzchni podstawowej, ale niespe³niaj¹ce obowi¹zuj¹cych wymagañ dotycz¹cych ich wysokoœci. Powierzchnia us³ugowa (Pg), jak czytamy, jest to: czêœæ powierzchni kondygnacji netto, przeznaczona na usytuowanie instalacji i urz¹dzeñ technicznych.. Takie okreœlenie powierzchni us³ugowej (Pg) wskazuje, e chodzi w tym przypadku o pomieszczenia obs³uguj¹ce dany budynek. Jednak e ograniczenie w normie przyk³adowego wykazu tych pomieszczeñ tylko do tych zawieraj¹cych instalacje i urz¹dzenia techniczne obs³uguj¹ce budynek, oznacza zawê enie ich wy³¹cznie do pomieszczeñ technicznych w budynku ( w tym gara e liczone oddzielnie). Powierzchnia ruchu (Pr), zgodnie z ustaleniami, to czêœæ powierzchni netto, która przeznaczona jest dla ruchu wewn¹trz budynku (np. powierzchnia klatek schodowych, korytarzy, wewnêtrznych ramp i pochylni, poczekalni, balkonów ewakuacyjnych). W zwi¹zku z treœci¹ tej definicji nale y uznaæ, e do powierzchni ruchu (Pr) wlicza siê tylko powierzchnie pomieszczeñ s³u ¹cych do komunikacji ogólnej wszystkich u ytkowników danego budynku. Nie mo na zatem zaliczaæ do Pr powierzchni komunikacji wewnêtrznej w domach jednorodzinnych i w poszczególnych mieszkaniach wielopoziomowych w budynkach wielorodzinnych lub w innych lokalach u ytkowych. A zatem nale y, zgodnie z duchem i liter¹ normy, przyj¹æ nastêpuj¹ce zasady obliczania wielkoœci Pr w praktyce: 1) Powierzchnia ruchu w budynku (Pr) jest sum¹ powierzchni ruchu na wszystkich kondygnacjach podziemnych i nadziemnych, czyli Pr = I Pr k, - 23 -
2) Do powierzchni ruchu zalicza siê powierzchniê przeznaczon¹ do komunikacji ogólnej (rys. 10), a mianowicie: przedsionki wejœciowe, sienie i hole ³¹cznie z mieszcz¹cymi siê w ich obrêbie pochylniami i schodami sta³ymi i ruchomymi, nieobudowanymi, wydzielone klatki schodowe, œluzy (przedsionki) przed klatkami schodowymi, szyby dÿwigowe (patrz rys. 4). 3) Powierzchniê wewnêtrzn¹ szybów dÿwigowych wlicza siê do powierzchni ruchu tylko na poziomie pierwszego (dolnego) przystanku dÿwigowego, natomiast nie liczy siê jej w ogóle na poziomie wy szych kondygnacji, gdzie stanowi jedynie pust¹ przestrzeñ. 4) Powierzchni komunikacji wewnêtrznej poziomej i pionowej w domach jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej oraz w mieszkaniach wielopoziomowych w budynkach wielorodzinnych, w lokalach u ytkowych, w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych nie wlicza siê do powierzchni ruchu, lecz do powierzchni u ytkowej, traktuj¹c j¹ jako powierzchniê u ytkow¹ pomocnicz¹ (Pp). 5) Biegów i spoczników poœrednich (miêdzypiêtrowych) schodów i pochylni nieobudowanych, znajduj¹cych siê w przestrzeni niezaliczonej do powierzchni ruchu, nie potr¹ca siê z tej powierzchni i nie dolicza siê jej do powierzchni ruchu, je eli te pomieszczenia zosta³y zakwalifikowane inaczej. 6) Powierzchniê wydzielonych klatek schodowych mierzy siê w ich obrysie wewnêtrznym i umownie wlicza do powierzchni ruchu na poziomie ka dej kondygnacji, ale nie dolicza siê do niej powierzchni pod biegami schodowymi na poziomie dolnej kondygnacji lub nad czêœci¹ górnego biegu schodów, je eli zosta³y zabudowane i zakwalifikowane jako pomieszczenia przeznaczone na inne funkcje u ytkowe (rys. 11). Uwagi praktyczne dla projektantów dotycz¹ce obliczenia Pu w projekcie budowlanym: Obliczona na podstawie koncepcji funkcjonalno-przestrzennej wielkoœæ Pu budynku, mieszkania lub lokalu u ytkowego stanowi najczêœciej podstawê do obliczenia porównawczych wskaÿników techniczno-ekonomicznych bêd¹cych podstaw¹ oceny efektywnoœci ekonomicznej projektowanych budynków i sporz¹dzenia biznes planu dla realizacji inwestycji. Natomiast wielkoœæ Pu obliczona na podstawie projektu budowlanego jest podstaw¹ do okreœlania ceny jednostkowej 1 m 2 i do wyliczenia wartoœci budynku jako podstawy do zawarcia umowy o wykonanie budowy oraz okreœlenia spó³dzielczych wk³adów cz³onkowskich lub rat na poczet nabycia mieszkania albo lokalu u ytkowego na prawach w³asnoœci odpowiedniej czêœci budynku. W zwi¹zku z wag¹ czynnoœci obliczania charakterystycznych parametrów technicznych projektowanego obiektu budowlanego, w szczególnoœci kubatury i zestawienia powierzchni, powinno siê przestrzegaæ nastêpuj¹cych zasad: - 24 -
1) Na rysunkach rzutów kondygnacji nale y oznaczaæ kresk¹ przerywan¹ granice powierzchni pomieszczeñ maj¹cych wysokoœæ ni sz¹ ni 1,90 m w œwietle i wpisaæ obliczon¹ powierzchniê wszystkich pomieszczeñ zamkniêtych ze wszystkich stron (Pu zk ) oraz osobno antresoli otwartych w stronê pomieszczenia wy szego (Pa), a tak e elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron i przekrytych (Pu nk ) lub nieprzekrytych (Pu ok ). 2) Na rysunkach rzutów kondygnacji, na której znajduj¹ siê odrêbne nietypowe mieszkania lub lokale u ytkowe, nale y umieœciæ oddzielne tabelki informacyjne, zawieraj¹ce dane o ich powierzchni u ytkowej (Pu m lub Pu lu ), uwzglêdniaj¹ce podzia³ na: a) powierzchniê u ytkow¹ lokalu Pu = Pu z + Pu n + Pu 0 + Pa, b) powierzchniê u ytkow¹ pomieszczeñ zamkniêtych ze wszystkich stron Pu z = Pp + Pd + Pa. 3) Tabelki okreœlaj¹ce wielkoœæ Pu i jej podzia³, odnosz¹ce siê do poszczególnego mieszkania lub lokalu u ytkowego, zlokalizowanego na wiêcej ni jednej kondygnacji, powinny byæ umieszczone na rzucie kondygnacji, na której znajduje siê wejœcie g³ówne do danego mieszkania lub lokalu. 4) W zestawieniach zbiorczych wszystkich rodzajów powierzchni ka dej kondygnacji (Pu k ) i ca³ego budynku (Pu), zamieszczanych w opisach technicznych do projektów architektoniczno-budowlanych, nale y stosowaæ zasady podzia³u powierzchni u ytkowej okreœlone wy ej w punkcie 2 niniejszego podrozdzia³u. 5) W zestawieniach zbiorczych powierzchni u ytkowej ca³ego budynku, zamieszczanych oddzielnie w opisach technicznych, nale y przedstawiæ tabelarycznie wielkoœci powierzchni poszczególnych mieszkañ i osobno lokali u ytkowych, z podzia³em ich powierzchni (w odpowiednim uk³adzie kolumnowym), wed³ug zasad okreœlonych wy ej w punkcie 2, oraz podaæ podsumowanie tych wartoœci dla ca³ego budynku. - 25 -
Rysunek 10. Obliczanie powierzchni ruchu na przyk³adzie wysokiego budynku biurowego Do powierzchni ruchu na kondygnacji, na której znajduj¹ siê pocz¹tkowe przystanki dÿwigów, zalicza siê korytarze ogólne (Kr), hol dÿwigowy (Hd), powierzchniê wewnêtrzn¹ szybów dÿwigowych (Dz), przedsionków przeciwpo arowych (Ps) i klatek schodowych (Ks). Na rysunku nie zakreskowano powierzchni przeznaczonej na pomieszczenia zaliczane do powierzchni u ytkowej (Pu) i powierzchni us³ugowej (Pg), do której nale ¹ pomieszczenia techniczne i gospodarcze. Rysunek 11. Zasada zaliczania powierzchni klatki schodowej do powierzchni ruchu - 26 -
Do powierzchni ruchu Pr zalicza siê umownie 100% wewnêtrznej powierzchni klatki schodowej na poziomie ka dej kondygnacji, bez potr¹cania duszy schodów, czyli przestrzeni wolnej miêdzy biegami schodów, ale z potr¹ceniem powierzchni (zakreskowanej na rysunku) pod dolnym biegiem lub nad czêœci¹ górnego biegu schodów, je eli zostan¹ zabudowane i przeznaczone na pomieszczenia gospodarcze, zaliczone do powierzchni us³ugowej (Pg). Podstawowe wskaÿniki powierzchniowe wed³ug PN-ISO 9836:1997, pozwalaj¹ na obliczenie wskaÿników techniczno-ekonomicznych, jak w poni szym przyk³adzie: WSKA NIKI POWIERZCHNIOWE (wed ug pkt 5.3.1.2 normy) 1. Powierzchnia ca kowita kondygnacji/powierzchnia u ytkowa (kondygnacji*)) Pc k /Pu k 2. Powierzchnia u ytkowa podstawowa/powierzchnia u ytkowa Pp/Pu 3. Powierzchnia wewn trzna kondygnacji/powierzchnia u ytkowa (kondygnacji) Pw k /Pu k 4. Powierzchnia ca kowita kondygnacji/powierzchnia kondygnacji netto Pc k /Pn k 5. Powierzchnia ruchu/powierzchnia u ytkowa Pr/Pu 6. Powierzchnia obudowy budynku/powierzchnia u ytkowa (budynku) Az/Pu - 27-
2.2. ZASADY POMIARU KUBATURY (wed³ug p. 5.2.1.3, 5.2.1.4, 5.2.1.5 PN-ISO 9836:1997) Kubatura budynku brutto obliczana jest jako objêtoœæ przestrzeni utworzonej przez powierzchnie zewnêtrzne elementów ograniczaj¹cych. Ogólne zasady obmiaru i obliczania kubatury streœciæ mo na pokrótce: 1) Kubaturê okreœla siê w m 3 z dok³adnoœci¹ do dwóch miejsc po przecinku, czyli do 0,01 m 3. 2) Kubaturê oblicza siê jako wynik mno enia powierzchni obliczonych wed³ug normy przez wysokoœæ, okreœlon¹ w normie odpowiednio do obliczanej kubatury: brutto, netto lub kubatury wewnêtrznej (rys. 12). 3) Do obliczenia kubatury przyjmuje siê odpowiednio, jako podstawê, powierzchniê ca³kowit¹ brutto, netto lub wewnêtrzn¹. 4) Kubaturê budynku lub jego czêœci ograniczon¹ przegrodami niepoziomymi lub niepionowymi, czyli tworz¹cymi inne bry³y ni prostopad³oœcienne, nale y obliczaæ wed³ug wzorów geometrycznych, odpowiednich dla danych bry³. - 28 -
Rysunek 12. Zasady obliczania kubatury brutto budynku Kubaturê brutto budynku (Vb) oblicza siê z uwzglêdnieniem zasad obmiaru przedstawionych na rys. 12 i 13. Kubaturê budynku oblicza siê oddzielnie jako: 1. kubaturê czêœci budynku zamkniêtej ze wszystkich stron i przekrytej (Vb z ) (w tym poddasza u ytkowe i nieu ytkowe, wykusze (Wk), werandy oszklone i szklarnie - ogrody zimowe integralnie zwi¹zane z budynkiem), ³¹cznie z konstrukcj¹ przegród pionowych, poziomych i skoœnych zewnêtrznych i wewnêtrznych - zakreskowan¹ ukoœnie, 2. kubaturê czêœci zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron, lecz nakrytych (Vb n ), np. loggie (Lg) i podcienia (Pdc), 3. kubaturê czêœci zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron i nienakrytych (Vb o ) np. balkony (BI) i tarasy (Tr) - zakreskowan¹ pionowo. - 29 -
Rysunek 13. Zasady mierzenia wysokoœci kondygnacji do obliczania kubatury Do obliczenia kubatury brutto (Vb) przyjmuje siê wysokoœci kondygnacji: 1.Zamkniêtej ze wszystkich stron i nakrytej (Vb z ), jako wysokoœæ (h b ), liczon¹ od wierzchu pod³ogi (wyk³adziny) na danej kondygnacji do wierzchu pod³ogi nad stropem przekrywaj¹cym tê kondygnacjê, 2. Niezamkniêtej ze wszystkich stron, lecz nakrytej (Vb n ), jako wysokoœæ (h 2 ) liczon¹ od wierzchu posadzki (wyk³adziny) do wierzchu stropu lub stropodachu nad t¹ czêœci¹ budynku, 3. Niezamkniêtej ze wszystkich stron i nienakrytej (Vb 0 ), jako wysokoœæ (hj) liczon¹ od spodu konstrukcji p³yty do wierzchu balustrady. - 30 -
2.2.1. KUBATURA BRUTTO (zamkniêta i przekryta wed³ug pkt 5.2.2 PN-ISO 9836:1997) Kubatura budynku brutto (Vb) stanowi sumê kubatury kondygnacji podziemnych (pod terenem) - (Yb kpt ) i nadziemnych (nad terenem) - (Yb knt ) tworz¹cych ³¹cznie kubaturê brutto budynku lub jego czêœci zamkniêtych i przekrytych (Vb z ) oraz elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ca³kowicie i przekrytych (Vb n ) lub nieprzekrytych (Vb 0 ): Vb = Vb z + Vb n + Vb 0 Norma okreœla zasady obmiaru i obliczania kubatury brutto budynków lub ich czêœci zamkniêtych i przekrytych ze wszystkich stron (Vb z ) tak, jak poni ej: 1) Do obliczenia kubatury przyjmuje siê wysokoœci zgodne z rys. 13: a) kondygnacji po³o onej na gruncie (podziemnej lub naziemnej) - od spodu konstrukcji, na której opiera siê pod³oga, do wierzchu pod³ogi nad stropem przekrywaj¹cym tê kondygnacjê, b) kondygnacji powtarzalnych, poœrednich, od wierzchu pod³ogi danej kondygnacji do wierzchu pod³ogi nad przekrywaj¹cym j¹ stropem, c) kondygnacji po³o onej najwy ej, czyli ponad ostatni¹ kondygnacj¹ powtarzaln¹ lub bêd¹c¹ poddaszem u ytkowym - od wierzchu pod³ogi tej kondygnacji do powierzchni pod³ogi os³aniaj¹cej izolacjê ciepln¹ na stropie lub do górnej p³aszczyzny pokrycia stropodachu lub wierzchniej warstwy tarasu nad t¹ kondygnacj¹, d) poddasza (strychu) nieu ytkowego - od wierzchu pod³ogi lub pod³ogi os³aniaj¹cej warstwê izolacji cieplnej stropu nad najwy sz¹ kondygnacj¹ u ytkow¹ do wierzchu pokrycia dachu. 2) Do kubatury brutto zamkniêtej ze wszystkich stron i przekrytej (Vb z ) wlicza siê: a) kubaturê piwnic i kondygnacji u ytkowych z poddaszem u ytkowym, tj. X Vb zk, b) przestrzeñ poddasza (strychu) nieu ytkowego (Vs = = Sn h s ), z potr¹ceniem kubatury znajduj¹cych siê w jej obrêbie pomieszczeñ technicznych, jak maszynownie dÿwigów, górne komory zsypowe lub wentylatorownie, c) nadbudówki nad stropem lub nad stropodachem najwy ej po³o onej kondygnacji, przeznaczone na maszynownie dÿwigów, wentylatorownie i górne komory zsypowe, a tak e czêœci facjat i lukarn ponad p³aszczyzn¹ dachu lub - 31 -
stropodachu, wed³ug przeznaczenia, d) obudowane (oszklone) werandy i szklarnie domowe (ogrody zimowe) zwi¹zane integralnie z budynkiem. 3) Do kubatury brutto zamkniêtej ze wszystkich stron i przekrytej (Vb z ) nie wlicza siê: a) ³aw fundamentowych i pod³o y wyrównawczych pod warstwy noœne pod³óg na gruncie, b) kana³ów instalacyjnych pod poziomem pod³óg u³o onych na gruncie, c) zewnêtrznych elementów zwi¹zanych z budynkiem i z terenem, d) kubatury zewnêtrznych elementów budynku niezamkniêtych ca³kowicie i nieprzekrytych lub przekrytych, oraz kubatury werand otwartych., 4) W przypadku, gdy Vb z obejmuje zamkniête pomieszczenia ogrzewane i nieogrzewane, wówczas nale y podzieliæ j¹ na (V) i (Vb zng ). Podsumowuj¹c, kubatura zamkniêtej i ogrzewanej czêœci budynku (V) jest obliczana ju bez udzia³u elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ca³kowicie, w tym: otwartych wnêk, loggii i galerii, których kubatury brutto wykazywane s¹ oddzielnie. Z tego powodu, dla uzyskania kubatury obliczeniowej V, wed³ug cytowanego rozporz¹dzenia, nale y od obliczonej zgodnie z norm¹ kubatury Vb z odj¹æ wy³¹cznie kubatury: 1) wydzielonych klatek schodowych, œluz przeciwpo arowych i szybów dÿwigowych (Vb mg ), 2) pomieszczeñ technicznych i gospodarczych nie maj¹cych ogrzewania lub maj¹cych jedynie ogrzewanie dy urne, zabezpieczaj¹ce przed zamarzaniem instalacji (Vb gng ), 3) poddasza (strychu) nieu ytkowego (Vs). Kubaturê brutto budynku lub jego czêœci niezamkniêtych ze wszystkich stron i nieprzekrytych zalicza siê równie do kubatury brutto, ale wykazuje oddzielnie. Dlatego jest celowe oznaczenie jej w³asnym symbolem, np. Vb 0; do takich elementów zewnêtrznych nale ¹ m.in.: balkony, galerie otwarte, tarasy nad budynkiem, itp. - 32 -
2.2.2. KUBATURA NETTO (wed³ug pkt 5.2.5 normy PN-ISO 9836:1997) Kubatura netto jest iloczynem powierzchni kondygnacji netto (5.1.5) i odleg³oœci miêdzy powierzchni¹ posadzki a doln¹ powierzchni¹ stropu górnego (5.2.5.1). W praktycznych obliczeniach kubatury netto nale y kierowaæ siê nastêpuj¹cymi zasadami: 1) Kubatura budynku netto (Vn) jest sum¹ kubatury netto kondygnacji podziemnych (Vn kpt ) i nadziemnych (Vn knt ). 2) Do kubatury budynku netto nie wlicza siê objêtoœci konstrukcji przegród zewnêtrznych i wewnêtrznych oraz objêtoœci stropów, stropodachów i poddaszy nieu ytkowych. 3) Kubaturê budynku netto oblicza siê, bior¹c za podstawê wielkoœæ powierzchni ruchu (Pr), powierzchni u ytkowej netto (Pu) i powierzchni us³ugowej (Pg), przyjmuj¹c wysokoœæ (h n ) wchodz¹cych w sk³ad tych powierzchni, mierzon¹ w œwietle wykoñczonych pod³óg i sufitów. 4) Norma rozró nia nastêpuj¹ce kubatury netto, które nale y obliczaæ oddzielnie: a) kondygnacje netto pe³ne, powy ej poziomu terenu, b) kondygnacje netto pe³ne, poni ej poziomu terenu, c) kondygnacje netto niepe³ne. - 33 -
Rysunek 14. Zasady obliczania kubatury netto budynku Do kubatury netto (Vn) zalicza siê oddzielnie: 1. przestrzeñ wewnêtrzn¹ zamkniêt¹ ze wszystkich stron, czyli ograniczon¹ przegrodami zewnêtrznymi i wewnêtrznymi oraz stropami lub stropodachem, mierzon¹ zgodnie z rys. 12 i rys. 14 - zakreskowan¹ na rysunku ukoœnie, 2. kubaturê elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron i nieprzekrytych, np. balkony (BI) i tarasy (Tr) - zakreskowanych na rysunku pionowo, 3. kubaturê elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron, lecz nakrytych, np. podcienia (Pdc), loggie (Lg) - zakreskowanych na rysunku poziomo. Do Vn nie zalicza siê kubatury stropodachu i poddasza nieu ytkowego (strychu). 4. w wykazie kubatury netto nale y wykazaæ oddzielnie kubaturê czêœci budynku (rys. 14): a) zamkniêtych i przekrytych ze wszystkich stron (Vn z ), b) zewnêtrznych elementów niezamkniêtych ze wszystkich stron, lecz przekrytych (Vn n ), c) zewnêtrznych elementów niezamkniêtych ze wszystkich stron i nieprzekrytych (Vn 0 ). - 34 -
2.2.3. KUBATURA WEWNÊTRZNA (wedug pkt 5.2.6 normy PN-ISO 9836:1997) Kubatura wewnêtrzna netto jest iloczynem powierzchni wewnêtrznej kondygnacji (5.1.4) i odleg³oœci miêdzy powierzchni¹ pod³ogi a doln¹ powierzchni¹ stropu górnego. W praktyce obliczania kubatury wewnêtrznej stosuje siê zasady takie, jak poni ej: 1) Kubatura wewnêtrzna budynku (Vw) jest sum¹ kubatury wewnêtrznej wszystkich kondygnacji podziemnych, czyli po³o onych pod terenem (Vw kpt ) i nadziemnych, nad terenem (Yw knt ), zatem Vw = IVw kpt + XVw knt. 2) Kubaturê wewnêtrzn¹ kondygnacji oblicza siê, bior¹c za podstawê sumê powierzchni u ytkowej zamkniêtej ze wszystkich stron i przekrytej (Pu zk ), ³¹cznie z przestrzeni¹ wewnêtrzn¹ wykuszy i werand obudowanych (oszklonych) oraz sumê powierzchni us³ugowej (Pg k ), powierzchni konstrukcji wewnêtrznych (Pk wk ), a tak e powierzchni ruchu (Pr k ), natomiast wysokoœæ pomieszczeñ mierzy siê, zgodnie z norm¹, w œwietle wykoñczonych pod³óg i sufitów (h n na rys. 14), analogicznie, jak przy obliczaniu kubatury netto. 3) Do kubatury wewnêtrznej budynku (Vw) nie wlicza siê objêtoœci przegród zewnêtrznych tzn. œcian, filarów, s³upów, stropodachów oraz kubatury poddaszy (strychów) nieu ytkowych i wszelkich zewnêtrznych elementów budynku niezamkniêtych ze wszystkich stron (rys. 15). 4) W sk³ad kubatury wewnêtrznej wchodzi kubatura: u ytkowa, us³ugowa i ruchu omówione poni ej: 2.2.3.1. Kubatura u ytkowa (wedug pkt 5.2.7 normy PN-ISO 9836:1997) Kubatura u ytkowa netto jest iloczynem powierzchni u ytkowej i odleg³oœci miêdzy górn¹ powierzchni¹ posadzki a doln¹ powierzchni¹ sufitu. Oddzielnie nale y obliczaæ kubaturê u ytkow¹ mieszkañ oraz innych rodzajów lokali; kubaturê u ytkow¹ poszczególnych mieszkañ i lokali u ytkowych nale y przedstawiaæ jako zestawienie obejmuj¹ce osobno: a) kubaturê przestrzeni zamkniêtych ze wszystkich stron (Vu z ), b) kubaturê elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron, lecz przekrytych (Vu n ), - 35 -
c) kubaturê elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron i nieprzekrytych (Vu 0 ). 2.2.3.2. Kubatura us³ugowa (wed³ug pkt 5.2.8 normy PN-ISO 9836:1997) Kubatura us³ugowa netto jest iloczynem powierzchni us³ugowej netto podanej w pkt 5.1.8 i odpowiedniej wysokoœci. Odpowiedni¹ wysokoœci¹ jest odleg³oœæ miêdzy powierzchni¹ pod³ogi a doln¹ powierzchni¹ najbli szego stropu, bez wzglêdu na ich usytuowanie w budynku (np. szyby przechodz¹ce przez kilka kondygnacji). Do powierzchni us³ugowej (Pg) zaliczamy pomieszczenia techniczne i gospodarcze, natomiast szyby dÿwigowe zaliczamy do powierzchni ruchu Pr. Przy obliczaniu kubatury us³ugowej (Vg) mo e byæ celowe wyliczenie oddzielne: a) kubatury us³ugowej obejmuj¹cej pomieszczenia o charakterze technicznym (Vg t ) oraz b) kubatury us³ugowej netto obejmuj¹cej pomieszczenia o charakterze gospodarczym (Vg g ). W przypadku, gdy do kubatury pomieszczeñ gospodarczych wliczamy równie kubaturê gara y wbudowanych, celowe mo e byæ równie podzielenie Vg na kubaturê netto: a) gara y wbudowanych dla samochodów osobowych (Yg gw ), b) innych pomieszczeñ gospodarczych (Vg in ). 2.2.3.3. Kubatura ruchu (wed³ug pkt 5.2.9 normy PN-ISO 9836:1997) Kubatura ruchu netto jest iloczynem powierzchni ruchu i odpowiedniej wysokoœci, która powinna byæ przyjêta jako odleg³oœæ miêdzy powierzchni¹ pod³ogi a doln¹ powierzchni¹ najbli szego stropu bez wzglêdu na jego usytuowanie w budynku (np. klatki schodowe w budynkach wielokondygnacyjnych, szyby dÿwigowe). Do powierzchni ruchu zalicza siê pomieszczenia do ruchu ogólnego w budynku, a nie powierzchniê komunikacji wewnêtrznej w domach jednorodzinnych oraz poszczególnych mieszkaniach lub lokalach u ytkowych. Trzeba natomiast zwróciæ uwagê na zasady mierzenia wysokoœci, z których wynika, e mierzy siê je zgodnie ze stanem rzeczywistym: od spodu konstrukcji najni ej po³o onej pod³ogi do spodu przekrycia, tzn. stropu lub stropodachu. Dla obmiaru i obliczania kubatury pomieszczeñ ruchu o wysokoœci wiêkszej ni jedna kondygnacja takich, jak np. klatki schodowe lub szyby dÿwigów, jest wskazane przyjêcie sumarycznej wysokoœci tych pomieszczeñ. - 36 -
Rysunek 15. Zasady obliczania kubatury wewnêtrznej budynku Do kubatury wewnêtrznej (Vw) zalicza siê przestrzeñ wewnêtrzn¹ zamkniêt¹, czyli ograniczon¹ przegrodami zewnêtrznymi oraz stropami lub stropodachem (w tym wykusz Wk). Wed³ug normy PN-ISO 9836:1997, do Vw wlicza siê kubaturê konstrukcji wewnêtrznych przegród pionowych. Natomiast do Vw nie wlicza siê (wed³ug pkt 5.2.6.1 normy) kubatury stropów i stropodachów oraz kubatury elementów zewnêtrznych niezamkniêtych ze wszystkich stron takich, jak balkony (BI) i tarasy (Tr), loggie (Lg), podcienia (Pdc), schody zewnêtrzne (Sz), studzienki przy okienkach piwnicznych (Sp) itp. - 37 -
Rysunek 16. Zasady mierzenia wysokoœci pomieszczeñ nale ¹cych do powierzchni ruchu Do obliczenia kubatury pomieszczeñ ruchu (Vr) przyjmuje siê ich wysokoœci mierzone w œwietle wykoñczonych pod³óg i sufitów. W przypadku, gdy pomieszczenia te maj¹ skoœne przekrycia, nale y przyjmowaæ wysokoœci odpowiednie do ich figury geometrycznej. ¹czna kubatura klatki schodowej (Vr ks ) stanowi sumê kubatury odpowiedniej czêœci powierzchni ruchu na ka dej kondygnacji (Vr ksk ), ale mo na j¹ obliczyæ w prostszy sposób jako jedno pomieszczenie o wysokoœci uœrednionej (h k1 +h k2 ) 0,5. Szyb dÿwigowy wraz z podszybiem nale y traktowaæ zawsze jako jedno pomieszczenie, poniewa do powierzchni ruchu zalicza siê go tylko jeden raz na poziomie pierwszego przystanku dÿwigowego (patrz komentarz do pkt 5.1.9 normy). - 38 -
Oznaczenia: h k - wysokoœci klatki schodowej, h r - wysokoœæ przedsionka lub innego pomieszczenia ruchu np. holu, korytarzy, h s - wysokoœæ szybu dÿwigowego ³¹cznie z podszybiem, Ppp - poziom pod³ogi parteru, Ppw - poziom pod³ogi piwnicy, Pt -poziom terenu przy wejœciu, Pw - poziom wejœcia, Ks - klatka schodowa, Ps - przedsionek, Sd - szyb dÿwigowy, Sp - podszybie, Md - maszynownia dÿwigu zaliczona do powierzchni us³ugowej (Pg). Podstawowe wskaÿniki kubaturowe wed³ug PN-ISO 9836:1997 i relacji, pozwalaj¹cych na obliczenie wskaÿników techniczno-ekonomicznych II. WSKA NIKI KUBATUROWE (wed ug pkt 5.3.2.2 normy) 1. Kubatura brutto budynku/kubatura netto Vb/Vn 2. Kubatura netto (powtarzalnych) kondygnacji nadziemnych pe nych/kubatura netto Vn knt /Vn 3. Kubatura netto kondygnacji poni ej poziomu terenu/kubatura netto Vn kpt /Vri 4. Kubatura wewn trzna kondygnacji/kubatura brutto kondygnacji Vw k /Vb k 5. Kubatura wewn trzna kondygnacji/kubatura netto kondygnacji Vw k /Vn k 6. Kubatura netto nad powierzchni u ytkow kondygnacji/kubatura brutto kondygnacji WVb k 7. Kubatura netto nad powierzchni u ytkow /kubatura netto Vu/Vn - 39 -
3. PRZYK ADY POMIARU POWIERZCHNI I KUBATURY 3.1. DOM JEDNORODZINNY Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg pokoje, salon, gabinet, pracownia przedsionek, hol, przedpokój, schody cz ce kondygnacje mieszkalne, kuchnia, spi arnia, garderoba, szafy wbudowane, WC, azienka kot ownia domowa, sk ad opa u, gara wbudowany, pomieszczenia sk adowe i wielofunkcyjne pomieszczenia gospodarcze, korytarze, schody do piwnicy i na poddasze nieu ytkowe - 40 -
3.2. DOM WIELORODZINNY Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg a) mieszkanie: pokoje, salon, gabinet b) budynek: - suma Pp mieszka - suma Pp innych lokali u ytkowych hol, przedpokój, kuchnia, spi arka, garderoba, szafy wbudowane, WC, azienka - suma Pd mieszka - suma Pd innych lokali u ytkowych w obr bie mieszkania nie ma pomieszcze us ugowych pralnie domowe, suszarnie bielizny, wózkarnie, rowerkownie, komórki lokatorskie, pomieszczenia magazynowe lokali u ytkowych, kot ownia lub w ze cieplny, wentylatornia, komory zsypowe oraz wykazane oddzielnie gara e wbudowane - 41 -
3.3. BUDYNEK ZAMIESZKANIA ZBIOROWEGO Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg pokoje pobytu indywidualnego i zbiorowego, sale konsumpcyjne, konferencyjne i wypoczynkowe komunikacja wewn trzna, recepcja, pokoje administracji, kuchnia z zapleczem produkcyjnym, pokój piel gniarsko-zabiegowy, gabinet, pomieszczenia anitarne. pomieszczenia magazynowe, kot ownia albo w ze cieplny, wentylatornia, gara, pralnia, suszarnia - 42 -
3.4. BUDYNEK HANDLOWO-US UGOWY Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg pomieszczenie ekspozycji, obs ugi klienta, pracownia, biura przedsionek, poczekalnia, korytarz, schody, archiwum, pomieszczenia socjalne i higieniczno-sanitarne pomieszczenia magazynowosk adowe, kot ownia wbudowana lub rozdzielnia ciep a, wentylatornia oraz wykazany oddzielnie gara wbudowany - 43 -
3.5. BUDYNEK MAGAZYNOWO-PRODUKCYJNY Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg pomieszczenia pracy cznie z pasmami ruchu wewn trznego, biura kierownictwa produkcji i zarz du korytarze, schody, schowki, narz dziownia, pomieszczenia socjalne i higieniczno-sanitarne kot ownia wbudowana, w ze cieplny, wentylatornia, stacja transformatorowa, akumulatornia, pomieszczenia magazynowosk adowe - 44 -
3.6. BUDYNEK GARA OWY (SAMODZIELNY GARA WIELOSTANOWISKOWY) Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg powierzchnia ze stanowiskami postojowymi i wewn trznymi drogami manewrowymi dojazdy poziome i pionowe (pochylnie) nieb d ce drogami manewrowymi, klatki schodowe, dy urka, pomieszczenie higienicznosanitarne rozdzielnia ciep a, wentylatornia, pomieszczenie magazynowe - 45 -
3.7. BUDYNEK INWENTARSKI Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg pomieszczenie do hodowli zwierz t lub ptactwa cznie z wewn trznymi pasmami obs ugi paszarnia, pomieszczenia socjalne i higieniczno-sanitarne kot ownia, sk ad paszy i sprz tu technologicznego - 46 -
3.8. BUDYNEK ADMINISTRACYJNO-BIUROWY Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg sale ekspozycji i obs ugi klienta, sale konferencyjne, pokoje biurowe przedsionek, hol, recepcja, archiwum, pomieszczenia socjalne i higieniczno-sanitarne kot ownia, rozdzielnia ciep a, wentylatornia, klimatyzatornia oraz wykazany oddzielnie gara wbudowany - 47 -
3.9. BUDYNEK U YTECZNOŒCI PUBLICZNEJ Powierzchnia podstawowa - Pp Powierzchnia pomocnicza - Pd Powierzchnia us ugowa - Pg pomieszczenia do zbiorowego uczestnictwa i ekspozycji przedsionek, hol, szatnia, pokoje biurowe kierownictwa, pomieszczenia socjalne i higieniczno-sanitarne kot ownia, rozdzielnia ciep a lub w ze cieplny, wentylatornia, klimatyzatornia, akumulatorownia, magazyn oraz wykazany oddzielnie gara wbudowany - 48 -
3.10. POWIERZCHNIE DZIA EK BUDOWLANYCH Warunki Techniczne w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie ustalone 12 kwietnia 2002 r.(dz.u. Nr 75, poz. 690) oraz Norma PN-ISO 9836:1997 nie okreœlaj¹ jednoznacznie sposobu obliczania dzia³ek budowlanych, dlatego te ogólne zasady normy mog¹ mieæ zastosowanie. Podstawowa zasada obmiaru powierzchni poziomych g³osi, e oblicza siê je zgodnie z rzeczywistymi wymiarami, natomiast pola p³aszczyzn nachylonych wyznacza siê na podstawie wymiarów rzutu poziomego. Pole powierzchni podaje siê w metrach kwadratowych z dok³adnoœci¹ do 2 miejsc po przecinku np. 1500,15 m² Jedynym wyj¹tkiem, co do sposobu obmiaru powierzchni dzia³ki (dotycz¹cego bilansu zagospodarowania dzia³ki), jest obmiar powierzchni terenu biologicznie czynnej. Nale y przez to rozumieæ grunt rodzimy oraz wodê powierzchniow¹ na terenie dzia³ki budowlanej, a tak e 50 % sumy powierzchni tarasów i stropodachów o powierzchni nie mniejszej ni 10 m 2 urz¹dzonych jako sta³e trawniki lub kwietniki na pod³o u zapewniaj¹cym im naturaln¹ wegetacjê. - 49 -
3.10.1. Dzia³ki standardowe Dzia³ki budowlane standardowe to dzia³ki o jednoznacznie okreœlonej geometrii, których pole powierzchni mo liwe jest do obliczenia bez odniesienia siê do szczegó³owych pomiarów w terenie i bez odniesienia do osnowy. Pomiar powierzchni mo na wykonaæ na kilka sposobów np.: - metoda pomiaru elektronicznego pola powierzchni poprzez opisanie dzia³ki wielobokiem zamkniêtym odczyt automatyczny, - metoda pomiaru analitycznego poprzez porównanie wspó³rzêdnych X,Y s¹siednich punktów granicznych, - metoda pomiaru geometrycznego polega na zsumowaniu powierzchni sk³adowych najprostszych figur geometrycznych np. trójk¹t lub prostok¹t. 3.10.2. Dzia³ki niestandardowe Dzia³ki budowlane niestandardowe to dzia³ki o niejednoznacznej geometrii, których granice wyznaczaj¹ odcinki proste o d³ugoœci uzale nionej od indywidualnego przebiegu krzywej granicznej; dla potrzeb pomiarowych zwyczajowo nie stosuje siê linii krzywych, lecz wprowadza siê pomiarowy uk³ad odcinków o boku min. 50 cm, co odpowiada najmniejszej jednostce odczytu 1 mm na mapie w skali 1:500. Ka dy z punktów posiada w³asne wspó³rzêdne X,Y,Z; dwie pierwsze wspó³rzêdne ustala siê w trybie pomiarów geodezyjnych w oparciu Poziom¹ Osnowê Pañstwow¹; analogicznie wspó³rzêdn¹ Z ustala siê na bazie Pionowej Osnowy Pañstwowej (tzw. sieci reperów). - 50 -
4. INTERPRETACJE ISTOTNYCH ZAGADNIEÑ SPORNYCH ORAZ ORZECZNICTWO S DOWE 4.1. INTERPRETACJE ISTOTNYCH ZAGADNIEÑ SPORNYCH W SPRAWACH PRAKTYCZNEGO STOSOWANIA NORMOWYCH ZASAD OBLICZANIA POWIERZCHNI Pytanie 1 Który z obrysów budynku wyznacza powierzchniê zabudowy: a) obrys rzutu poziomego fundamentów cofniêtych w stosunku do lica œcian zewnêtrznych parteru, tworz¹cych cokó³ budynku, b) obrys budynku w parterze? OdpowiedŸ Obmiar obrysu budynku wyznaczaj¹cy powierzchniê zabudowy powinien byæ przyjêty, zgodnie z norm¹, na której oparto wszystkie obliczenia powierzchni i kubatury danego budynku. Dotychczas, wed³ug normy PN-70/B-02365, powierzchniê zabudowy (powierzchni zabudowanej) mierzono dziêki obrysowi œcian zewnêtrznych kondygnacji przyziemnej lub nadziemnej, wykraczaj¹cej poza obrys kondygnacji przyziemnej. Jednak e w normie nie okreœlono, co nale y rozumieæ przez kondygnacjê przyziemn¹. Zgodnie z pkt 5.1.2 normy PN-ISO 9836:1997, powierzchniê zabudowy wyznacza obrys pionowy zewnêtrznych krawêdzi budynku na powierzchniê terenu, nie wskazano natomiast po³o enia kondygnacji o najwiêkszym obrysie w stosunku do poziomu terenu. Pytanie 2 Jak nale y mierzyæ i obliczaæ powierzchniê zabudowy wielokondygnacyjnego budynku, maj¹cego powy ej parteru wykusz lub ca³¹ œcianê zewnêtrzn¹ wysuniêt¹ poza obrys parteru: a) w przypadku, gdy nadwieszona czêœæ budynku znajduje siê w granicach dzia³ki budowlanej, b) w przypadku, gdy nadwieszona czêœæ budynku wykracza poza liniê rozgraniczaj¹c¹, czyli znajduje siê nad ulic¹? - 51 -
OdpowiedŸ a) W przypadku budynku z nadwieszon¹ kondygnacj¹ ponad parterem, którego obrys wyznacza powierzchniê zabudowy, a wielkoœæ wystêpu pod nadwieszeniem budynku mo e byæ efektywnie wykorzystana zarówno jako powierzchnia zabudowy, jak i jako powierzchnia biologicznie czynna (pod warunkiem, e nadwieszenie nie powoduje zacieniania) nale y stosowaæ zasadê: H min = 2,4 m, S max = 2,0 m). b) W przypadku budynku z wykuszem lub nadwieszon¹ kondygnacj¹, wysuniêt¹ poza liniê rozgraniczaj¹c¹ od drogi publicznej, zgodnie 293 rozporz¹dzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie nie ma logicznego i prawnego uzasadnienia, aby czêœæ takiego budynku nadwieszona nad drog¹ publiczn¹ by³a wliczana do bilansu zagospodarowania terenu dzia³ki budowlanej jako teren zabudowy, Pytanie 3 Jaka jest ró nica miêdzy pawlaczem a antresol¹ oraz jakie ich powierzchnie nale y wliczaæ do powierzchni u ytkowej lokalu i budynku? OdpowiedŸ Pawlacz stanowi przestrzeñ w obrêbie przedpokoju lub innego pomieszczenia pomocniczego powsta³¹ przez wykonanie nad czêœci¹ tych pomieszczeñ obni enia, najczêœciej nad drzwiami lub innymi przejœciami o wysokoœci w œwietle co najmniej 2 m, tworz¹cego schowek do przechowywania ró nych drobnych przedmiotów u ytku domowego, turystyki lub rozrywki. Schowek taki spe³nia zatem funkcjê mebla skrzyniowego (nie ustawionego na pod³odze) i nie uwzglêdnia siê go w obliczeniach powierzchni u ytkowej. W 3 p. 19 rozporz¹dzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie, przez pojêcie antresoli rozumie siê: górn¹ czêœæ kondygnacji lub pomieszczenia znajduj¹c¹ siê nad przedzielaj¹cym je stropem poœrednim o powierzchni mniejszej od powierzchni tej kondygnacji lub pomieszczenia, niezamkniêt¹ przegrodami budowlanymi od strony wnêtrza, z którego jest wydzielona, oddzielaj¹cym je stropem poœrednim o powierzchni mniejszej od powierzchni tej kondygnacji lub pomieszczenia niezamkniêt¹ przegrodami budowlanymi od strony wnêtrza, z którego jest wydzielona. Antresola stanowi zatem odpowiednie powiêkszenie powierzchni wysokiego pomieszczenia, w którym zosta³a urz¹dzona, o znacz¹cej przydatnoœci u ytkowej. Z tego powodu powierzchnia antresoli powinna byæ doliczana do powierzchni u ytkowej lokalu i budynku, ale jako dodana oddzielnie, ze wzglêdu na cechy u ytkowe, koszt wykonania i utrzymania inne ni samodzielnego pomieszczenia zamkniêtego ze wszystkich stron. - 52 -
Pytanie 4 Czy w przypadka obni enia wysokoœci czêœci pomieszczenia pod pawlaczem lub antresol¹ poni ej 2,2 m (np. do 2 m) nale y odpowiednio zmniejszyæ obliczeniow¹ wielkoœæ powierzchni pomieszczenia pod tymi urz¹dzeniami lub obni yæ wartoœæ kosztow¹ 1 m 2 tej powierzchni? OdpowiedŸ Przy wykonywaniu obliczenia powierzchni pomieszczenia z antresol¹, wed³ug normy PN-70/B-02365, nale a³o dot¹d uwzglêdniaæ zasadê redukcji o 50% powierzchni czêœci pomieszczenia (pod lub na antresoli) o wysokoœci poni ej 2,2 m. Natomiast obecnie, w przypadku zastosowania normy PN-ISO 9836:1997, nale y liczyæ osobno powierzchnie pomieszczenia o ró nych wysokoœciach ze wzglêdu na ich odmienn¹ wartoœæ u ytkow¹ i cenê. Pytanie 5 Czy powierzchniê poddasza nieu ytkowego (strychu) po jego zaadaptowaniu na cele mieszkalne i po³¹czeniu z ni ej po³o onym mieszkaniem schodami wewnêtrznymi przez du y otwór w stropie, nale y traktowaæ jako kondygnacjê, czy te jako antresolê: a) w przypadku, gdy na poddaszu znajduje siê kilka pomieszczeñ, b) w przypadku, gdy powierzchnia poddasza jest pomieszczeniem jednoprzestrzennym? OdpowiedŸ W adnym z tych przypadków nie mo emy mówiæ o wykonaniu antresoli, lecz o urz¹dzeniu mieszkania dwupoziomowego, czyli tzw. Maisonet u, którego powierzchnia u ytkowa jest sum¹ powierzchni mieszkania pierwotnego i pomieszczeñ wygospodarowanych na poddaszu. W sytuacji obliczania powierzchni schodów wewnêtrznych w takim mieszkaniu nale y uwzglêdniæ odpowiedÿ na pytanie 16. Pytanie 6 Czy gara wbudowany w budynku jednorodzinnym nale y traktowaæ jako pomieszczenie gospodarcze i wliczaæ go do powierzchni us³ugowej, czy powinno siê dodawaæ go do powierzchni u ytkowej budynku? OdpowiedŸ Gara wbudowany w budynku jednorodzinnym, s³u ¹cy do przechowywania samochodu (samochodów) u ytkowników tego budynku spe³nia tak¹ rolê, jak inne pomieszczenie gospodarcze w budynku, przez które, zgodnie z 3 pkt 13 przywo³anego wy ej rozporz¹dzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r., nale y rozumieæ: pomieszczenie znajduj¹ce siê poza mieszkaniem lub lokalem u ytkowym, s³u ¹ce do przechowywania materia³ów lub sprzêtu zwi¹zanego z obs³ug¹ budynku oraz przedmiotów lub produktów ywnoœciowych u ytkowników budynku, a tak e opa³u lub opadów sta³ych. - 53 -
Wszystkie te pomieszczenia gospodarcze, ³¹cznie z pomieszczeniami technicznymi (jak np. kot³ownia), w budynku jednorodzinnym nale ¹ do powierzchni okreœlonej w normach PN-7O/B-02365 oraz PN-ISO 9836:1997 jako powierzchnia us³ugowa, poniewa zaliczone do niej pomieszczenia spe³niaj¹ funkcje obs³ugi danego budynku i jego u ytkowników. Ponadto, nale y zwróciæ uwagê, e w budynku jednorodzinnym nie ró nicuje siê ceny jednostkowej (1 m 2 ) powierzchni o ró nym przeznaczeniu, lecz oblicza siê cenê 1 m 2 powierzchni u ytkowej, do której nale y powierzchnia podstawowa (pokoje) i pomocnicza (kuchnia, WC, ³azienka oraz komunikacja wewnêtrzna pionowa i pozioma s³u ¹ca jako dojœcie do tych pomieszczeñ). Natomiast wysokoœæ ceny jednostkowej (Cj) powierzchni u ytkowej wyznacza iloraz kosztu budowy ca³ego budynku (Kb) i sumy powierzchni u ytkowej (Pu), czyli Cj = Kb : Pu. Pytanie 7 Czy gara podziemny w wielorodzinnym budynku mieszkalnym lub mieszkalno-us³ugowym, w którym zaprojektowano odpowiedni¹ liczbê miejsc postojowych dla samochodów u ytkowników lokali mieszkalnych i us³ugowych w tym budynku, zgodnie ze wskaÿnikiem ustalonym w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, nale y traktowaæ jako pomieszczenia gospodarcze i zaliczaæ do powierzchni us³ugowej? OdpowiedŸ Gara wbudowany w budynek o innym przeznaczeniu, w którym s¹ miejsca postojowe s³u ¹ce do przechowywania wy³¹cznie samochodów u ytkowników tego budynku, mo e byæ traktowany jako pomieszczenie gospodarcze, a w konsekwencji jego powierzchnia mo e byæ zaliczona do powierzchni us³ugowej, podobnie jak gara w budynku jednorodzinnym, o którym mowa w odpowiedzi na pytanie 6. Jednak e w praktyce stanowiska postojowe w gara u wbudowanym w budynek wielorodzinny s¹ przydzielane tylko tym u ytkownikom, którzy nabywaj¹ je odp³atnie, za cenê wyodrêbnion¹ w umowie o nabycie mieszkania z gara em, lub ustalonej w oddzielnej umowie o nabycie miejsca postojowego w gara u. Poniewa niektórzy u ytkownicy nie potrzebuj¹ w ogóle stanowiska postojowego lub nie s¹ w stanie ponieœæ kosztów jego nabycia i póÿniejszego utrzymania, wolne stanowiska s¹ czêsto wynajmowane lub sprzedawane osobom, które nie s¹ u ytkownikami mieszkañ lub lokali u ytkowych w tym budynku. Taki sposób dysponowania miejscami w gara u wymaga oddzielnego okreœlenia kosztu budowy i eksploatacji stanowiska postojowego, ³¹cznie z kosztem specjalnego wyposa enia gara u w instalacje i urz¹dzenia ochrony przeciwpo arowej oraz ich utrzymania. Z tego powodu wielkoœæ powierzchni gara u wbudowanego, podobnie jak samoistnego gara u podziemnego lub nadziemnego, wymaga oddzielnego obliczenia i wykazania w zestawieniu powierzchni budynku, w opisie technicznym do projektu budowlanego, jako podstawy ustalenia kosztu jednostkowego budowy - 54 -
i eksploatacji stanowiska postojowego. Nie ma wiêc w takim przypadku uzasadnienia doliczanie powierzchni gara u wbudowanego do powierzchni us³ugowej budynku. Pytanie 8 Norma PN-70/B-02365 w pkt 3.2 okreœla³a zasadê obliczania powierzchni ca³kowitej budynku z uwzglêdnieniem redukcji o 50% wielkoœci powierzchni pomieszczeñ lub ich czêœci o wysokoœci od 1,4 m do 2,2 m i nie zaliczania w ogóle do powierzchni ca³kowitej pomieszczeñ lub ich czêœci o wysokoœci poni ej 1,4 m. Takiego ustalenia nie by³o w pkt 3.7, ustanawiaj¹cym metodê obliczania powierzchni u ytkowej. Czy uzasadnione jest w zwi¹zku z tym stosowanie takiej samej zasady redukcji zarówno odnoœnie do powierzchni u ytkowej, jak i do powierzchni ca³kowitej? OdpowiedŸ: Norma PN-70/B-02365 nie wskazywa³a faktycznie takich zasad redukcji wielkoœci powierzchni u ytkowej, jak w przypadku obliczania powierzchni ca³kowitej. Jednak e w trakcie kilkudziesiêciu lat stosowania tej normy przyjêto powszechnie tak¹ sam¹ zasadê redukcji wielkoœci powierzchni u ytkowej pomieszczeñ o mniejszej wysokoœci, jak¹ w normie ustalono dla obliczania powierzchni ca³kowitej. Zastosowanie takiej zasady redukcji powierzchni pomieszczeñ o zmniejszonej (w czêœci) wysokoœci skutkowa³o w konsekwencji zredukowaniem wielkoœci powierzchni u ytkowej lokalu, w którym wystêpuj¹ takie pomieszczenia, co czyni³o wynikow¹ powierzchniê u ytkow¹ porównywaln¹ wartoœci¹ do powierzchni u ytkowej lokalu o takiej samej powierzchni na kondygnacji powtarzalnej, w którym wszystkie pomieszczenia maj¹ pe³n¹ wysokoœæ, odpowiadaj¹c¹ obowi¹zuj¹cym przepisom techniczno-budowlanym. Zasada redukcji by³a ponadto uzasadniona faktem, e powo³ana norma PN-70/B-02365 nie wymaga³a oddzielnego obliczania i wykazywania powierzchni pomieszczeñ wy szych lub ni szych od wysokoœci kondygnacji powtarzalnej w danym budynku. Umo liwia³o to ustalanie jednego wskaÿnika ceny jednostkowej (Cj) powierzchni u ytkowej w konkretnym budynku (a nawet w szerszym zakresie - dla okreœlonego typu budynku w regionie) i wyliczanie wartoœci mieszkania (Cm) jako iloczynu sumy powierzchni u ytkowej (Pu) i ceny 1 m 2, czyli Cm = Pu Cj. Bez zastosowania redukcji wielkoœci powierzchni niepe³nowartoœciowych, taka zasada obliczania wartoœci cenowej mieszkania doprowadzi³aby do ustalania jednakowej ceny pe³nowartoœciowego mieszkania na kondygnacji powtarzalnej, jak równie mieszkania na poddaszu o identycznej powierzchni, w którym du a czêœæ pomieszczeñ podstawowych i pomocniczych ma wysokoœæ nieodpowiadaj¹c¹ wymaganej dla pomieszczeñ przeznaczonych do pobytu ludzi. - 55 -
Pytanie 9 Podstawowa ró nica w obliczaniu powierzchni pomieszczeñ, jeœli chodzi o porównanie ustaleñ normy PN-70/B-02365 i PN-ISO 9836:1997, polega na tym, e wed³ug pierwszej nale y stosowaæ obmiar w stanie surowym, a wed³ug drugiej w stanie wykoñczonym (po wyprawieniu ), czyli w œwietle tynków lub ok³adzin œcian. Czy, wiedz¹c, e gruboœæ tynku wynosi 2 cm, a ok³adziny (glazury lub gresu) 3 cm, nie mo na ustaliæ powszechnie obowi¹zuj¹cego mno nika, umo liwiaj¹cego przeliczenie powierzchni pomieszczeñ i lokali wed³ug stanu surowego na powierzchnie wg stanu wykoñczonego, czyli po wyprawieniu œcian? OdpowiedŸ Mimo atrakcyjnoœci tej propozycji, nie mo na jej zastosowaæ w praktyce, poniewa ró norodnoœæ wielkoœci i kszta³tu pomieszczeñ uniemo liwia ustalenie miarodajnego wskaÿnika przeliczeniowego powierzchni pomieszczeñ i lokali dla powszechnego zastosowania w ka dym przypadku. Pytanie 10 Czy dla dok³adnego ustalenia faktycznej wielkoœci powierzchni pomieszczeñ w œwietle tynków, czyli po wyprawieniu œcian, nale y wykonaæ te obliczenia: a) odejmuj¹c jedynie rachunkowo normow¹ gruboœæ tynków lub ok³adzin od wymiarów podanych w projekcie budowlanym w œwietle stanu surowego, b) wed³ug wymiarów w stanie wykoñczonym, podanych na dodatkowych ci¹gach wymiarowych w projekcie budowlanym, c) wed³ug stanu faktycznego na podstawie inwentaryzacji powykonawczej? OdpowiedŸ Zastosowanie propozycji a) jest uprawnione, poniewa pozwala na obliczenie powierzchni pomieszczeñ w œwietle tynków, ale umo liwia pomy³ki i utrudnia sprawdzenie prawid³owoœci rachunku. Zastosowanie propozycji b) u³atwia obliczenie powierzchni pomieszczeñ w oparciu o podane w projekcie wymiary w œwietle, chroni przed pomy³kami rachunkowymi i u³atwia sprawdzenie prawid³owoœci obliczeñ. Jest to jednak propozycja ma³o realna ze wzglêdu na brak mo liwoœci wprowadzenia dodatkowej linii wymiarowej na rysunkach rzutów poziomych 1:100, które s¹ obecnie powszechnie stosowane w projektach budowlanych wykonywanych technik¹a komputerow¹. Mo na jednak zaleciæ zastosowanie takiego sposobu wymiarowania rysunków wykonanych w skali 1:50, w których jest miejsce na dodatkow¹ liniê wymiarow¹. Zastosowanie propozycji c) zapewnia pe³n¹ zgodnoœæ obmiaru pomieszczeñ ze stanem faktycznym, czyli równie z uwzglêdnieniem skutków wszystkich dopuszczalnych odchyleñ od projektu budowlanego (³¹cznie z wprowadzonymi na yczenie przysz³ych u ytkowników lokali) oraz tolerancji w gruboœci tynków i ok³adzin œcian. Wymaga to jednak poniesienia dodatkowego, znacznego kosztu wykonania pe³nej inwentaryzacji powykonawczej, sprawdzenia jej i wykonania na jej podstawie obliczenia wszystkich powierzchni w budynku i jego kubatury. - 56 -
Obliczenia te mog³yby równie stanowiæ miarodajn¹ podstawê ostatecznego ustalenia faktycznego kosztu jednostkowego budowy, czyli ceny 1 m 2 powierzchni u ytkowej, pozwalaj¹cej na okreœlenie wartoœci sprzeda nej poszczególnych lokali i kosztu jednostkowego ich utrzymania. Pytanie 11 Czy powierzchniê zajêt¹ przez œciany dzia³owe, nie bêd¹ce œcianami konstrukcyjnymi, nale y zaliczaæ do powierzchni konstrukcji, czy te do powierzchni u ytkowej, jako nadaj¹ce siê do demonta u? OdpowiedŸ Œciany (œcianki) dzia³owe nale y zaliczaæ do powierzchni konstrukcji, tak jak œciany noœne zewnêtrzne i wewnêtrzne, co oznacza, e nie mo na ich zaliczaæ do powierzchni pomieszczeñ. Nale y zatem wyjaœniæ, jak nale y rozumieæ pkt 5.1.5.3 normy PN-ISO 9836, w którym ustala siê, e do powierzchni netto kondygnacji wliczane s¹ tak e elementy nadaj¹ce siê do demonta u takie, jak œcianki dzia³owe, W œwietle powo³anych wy ej ustaleñ normowych, jako œcianki dzia³owe nadaj¹ce siê do demonta u nale y traktowaæ jedynie takie przegrody pionowe, które s¹ przystosowane do ustawiania i przestawiania w sposób pozwalaj¹cy na przeprowadzenie tych prac bez potrzeby wykonywania robót okreœlanych jako rozbiórkowe. Bez znaczenia jest w tym przypadku to, czy maj¹ one wysokoœæ pomieszczenia, do którego podzia³u s³u ¹, czy te s¹ ni sze (niepe³ne). Rozwi¹zania konstrukcyjno-materia³owe takich œcianek dzia³owych mog¹ byæ stosowane realnie w przypadkach, kiedy nie zachodzi koniecznoœæ zapewnienia odpornoœci ogniowej, zgodnie z przepisami technicznobudowlanymi, oraz izolacyjnoœci akustycznej, okreœlonej w normach PN-87/B- 02151.01, PN-87/B-02151.02 i PN-B-02151-3:1999. Mo na zatem stwierdziæ, e œcianki dzia³owe przystosowane do demonta u mog¹ spe³niaæ skutecznie jedynie rolê przegrody optycznej. Pytanie 12 Czy szafa wbudowana powinna byæ wliczana do powierzchni pomieszczenia, a w konsekwencji do powierzchni u ytkowej lokalu, je eli: a) jest umieszczona we wnêce w œcianie konstrukcyjnej i ma powierzchniê rzutu poziomego wiêksz¹ ni 0,1 m 2, b) jest przystawiona lub obudowana sta³¹ œcian¹ dzia³ow¹, c) stanowi sk³adow¹ czêœæ œcianki dzia³owej przewidzianej do demonta u, jako tzw. mebloœcianka? OdpowiedŸ W przypadku a) nale y odpowiedzieæ, e wnêki w œcianach konstrukcyjnych o powierzchni ponad 0,l m 2 powinny byæ potr¹cane z powierzchni konstrukcji i zaliczanie do powierzchni pomieszczenia. Oznacza to, e szafa wbudowana we wnêce o powierzchni ponad 0,1 m² powinna byæ doliczona do powierzchni pomieszczenia, z którego jest dostêpna. - 57 -
W przypadku b) nale y stwierdziæ, e powierzchnie szaf obudowanych œcianami dzia³owymi lub szaf dobudowanych do takich œcian (rys. 21) nale y doliczaæ do powierzchni pomieszczenia, z którego s¹ one dostêpne. W przypadku c) nale y stwierdziæ, e szafê stanowi¹c¹ element sk³adowy œcianki dzia³owej, przystosowanej do demonta u lub stanowi¹cej po prostu mebloœciankê, nie nale y potr¹caæ z powierzchni pomieszczenia, a powinno siê j¹ traktowaæ jako ruchomy element jego wyposa enia. Pytanie 13 Czy do powierzchni u ytkowej mieszkañ mog¹ byæ wliczane pomieszczenia lub czêœci pomieszczeñ nie spe³niaj¹ce wymagañ, jakim powinny odpowiadaæ pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, a w szczególnoœci maj¹ce wysokoœæ mniejsz¹ ni wymagaj¹ tego przepisy techniczno-budowlane? OdpowiedŸ Przepisy te nie eliminuj¹ mo liwoœci w³¹czenia do powierzchni lokalu mieszkalnego lub u ytkowego równie czêœci tych pomieszczeñ nie odpowiadaj¹cych wymaganiom stawianym pomieszczeniom przeznaczonym na pobyt ludzi, je eli s¹ one konieczne lub przydatne, jako powierzchnie pomocnicze. Warto jednak zaznaczyæ, e te czêœci wiêkszego pomieszczenia, które maj¹ wysokoœæ mniejsz¹ ni 1,9 m, mog¹ byæ uznane wy³¹cznie za powierzchniê pomocnicz¹, doliczon¹ do powierzchni tego pomieszczenia. W konsekwencji doliczone zostaj¹ do powierzchni u ytkowej np. lokalu mieszkalnego lub u ytkowego, ale nie mog¹ byæ adnym pomieszczeniem samodzielnym. Wydzielenie œciank¹ dzia³ow¹ z pomieszczenia wy szego jego czêœci o wysokoœci mniejszej ni 1,9 m eliminuje mo liwoœæ potraktowania takiej przestrzeni jako pomieszczenia o jakimkolwiek przeznaczeniu, poniewa, zgodnie z 97 ust. 3, nawet kana³y i przejœcia instalacyjne w budynkach nie mog¹ mieæ wysokoœci mniejszej ni 1,9 m w œwietle. Wed³ug normy PN-ISO 9836:1997, nale y: zaliczaæ do powierzchni u ytkowej czêœci pomieszczeñ o wysokoœci poni ej 1,9 m, ale wykazywaæ je oddzielnie, jako powierzchnie pomieszczeñ o wysokoœci mniejszej od wysokoœci kondygnacji pe³nej, odpowiadaj¹cej wymaganej wysokoœci pomieszczeñ przeznaczonych na pobyt ludzi nie powinno siê wliczaæ do powierzchni u ytkowej przestrzeni o wysokoœci poni ej 1,9 m, wydzielonej przegrodami budowlanymi, poniewa przestrzeñ taka nie mo e byæ przeznaczona na jakiekolwiek cele u ytkowe, zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi. Pytanie 14 Czy w u ytkowanym od wielu lat budynku wielorodzinnym mo e byæ obecnie doliczona do powierzchni u ytkowej lokalu mieszkalnego powierzchnia balkonu, logii lub tarasu, je eli powierzchnia wszystkich lokali w tym budynku zosta³a obliczona, zgodnie z norm¹ PN-70/B-02365, czyli bez uwzglêdnienia elementów zewnêtrznych, a obliczenie to by³o podstaw¹ rozliczenia kosztu budowy, ustalenia ostatecznego kosztu 1 m 2 powierzchni u ytkowej i wartoœci lokalu, a nastêpnie wysokoœci wk³adu mieszkaniowego i wymiaru kosztów eksploatacyjnych? - 58 -
OdpowiedŸ W adnym przypadku nie mo na takiej zmiany i obliczonej powierzchni u ytkowej dokonywaæ ani w przypadku jednego mieszkania, ani w przypadku kilku mieszkañ. Taka zmiana mog³aby zostaæ dokonana wy³¹cznie kompleksowo, dla wszystkich lokali w budynku, co wymaga³oby dokonania na nowo obliczenia cen jednostkowych powierzchni u ytkowej: zamkniêtej i powierzchni zewnêtrznych elementów otwartych, przekrytych i nieprzekrytych. Istnieje mo liwoœæ rewizji kosztów utrzymania i wymiaru op³at eksploatacyjnych, z uwzglêdnieniem elementów zewnêtrznych nale ¹cych do poszczególnych lokali. Dokonanie takiej rewizji by³oby mo liwe w zakresie rozliczenia od nowa kosztów eksploatacji. Wymaga³oby to jednak sporz¹dzenia inwentaryzacji technicznej wszystkich lokali, ze wskazaniem rodzaju i wymiarów nale ¹cych do nich elementów zewnêtrznych, obliczenia wielkoœci jednostkowego kosztu eksploatacji powierzchni zamkniêtej i powierzchni elementów zewnêtrznych okreœlonych rodzajów, z uwzglêdnieniem faktu, e elementy te stanowi¹ tak e (w pewnym zakresie) czêœæ sk³adow¹ elewacji ca³ego budynku. Zamiast wiêc podejmowaæ tak mudne i kosztowne czynnoœci, bardziej uzasadnione by³oby wykonaæ szacunkow¹ ocenê relacji wartoœci u ytkowych jednostkowej (1 m 2 ) powierzchni zamkniêtej i elementów zewnêtrznych, a nastêpnie ustaliæ na tej podstawie wskaÿnika procentowego, s³u ¹cego do przeliczania relatywnej wysokoœci op³at eksploatacyjnych za poszczególne mieszkania. Pytanie 15 Czy w oddawanym obecnie do u ytkowania budynku wielorodzinnym mo na obliczaæ wartoœæ mieszkania (koszt jego nabycia) i ustalaæ wysokoœæ op³at eksploatacyjnych na podstawie tylko jednego wskaÿnika kosztu jednostkowego 1 m 2 powierzchni u ytkowej lokalu sk³adaj¹cego siê w czêœci z pomieszczeñ o obni onej wysokoœci i do której dodano równie powierzchniê balkonu, loggii lub tarasu? OdpowiedŸ Norma PN-ISO 9836:1997, w odró nieniu od poprzedniej t.j. PN-70/B-02365, umo liwia obliczanie kosztu i wartoœci ww. czêœci lokalu, gdy wprowadza zasadê oddzielnego obliczania cen jednostkowych sk³adowych czêœci powierzchni u ytkowej lokalu o ró nej cenie i wartoœci u ytkowej, a mianowicie: a) czêœci zamkniêtej ze wszystkich stron, b) czêœci zewnêtrznej, niezamkniêtej ze wszystkich stron i nieprzekrytej (np. balkon, taras), c) czêœci zewnêtrznej, niezamkniêtej ze wszystkich stron lecz przekrytej (np. loggii). - 59 -
Pytanie 16 Czy schody w budynku jednorodzinnym i w mieszkaniu dwupoziomowym w budynku wielorodzinnym nale ¹ do powierzchni u ytkowej, czy te trzeba je wy³¹czaæ z tej powierzchni i wykazywaæ jako powierzchniê ruchu? OdpowiedŸ Zgodnie PN-ISO 9836:1997, powierzchniê ruchu wyodrêbnia siê jako wspóln¹, czyli stanowi¹c¹ przestrzeñ komunikacji ogólnej w budynku, tzn. obs³uguj¹c¹ wszystkie lokale w tym budynku. Schody wewnêtrzne w mieszkaniu dwupoziomowym nale ¹ do powierzchni u ytkowej tego mieszkania, i stanowi¹ jego powierzchniê pomocnicz¹ tak samo, jak hol, przedpokój czy korytarze wewnêtrzne. Identyczna sytuacja ma miejsce w budynku jednorodzinnym, czyli, zgodnie z semantyk¹, s³u ¹cym jako mieszkanie jednej rodziny. A zatem, po wejœciu w ycie ustawy z 27 marca 2003 r., w opisie technicznym do projektu budowlanego budynku jednorodzinnego z dwoma mieszkaniami lub z jednym mieszkaniem i lokalem u ytkowym, powierzchniê wspólnego przedsionka (je eli taka wystêpuje) i klatki schodowej, obs³uguj¹cej obydwa lokale, nale y wykazaæ jako wyodrêbnion¹ powierzchniê ruchu. Jednak e w przypadku zaprojektowania osobnego wejœcia do ka dego z tych lokali i klatki schodowej prowadz¹cej z takiego wejœcia tylko do jednego lokalu, nie ma uzasadnienia dla odrêbnego obliczania powierzchni ruchu ogólnego. Nale y wówczas doliczyæ do powierzchni u ytkowej danego lokalu odpowiednio ich powierzchniê jako powierzchniê pomocnicz¹. Pytanie 17 Czy po wykonaniu przez u ytkownika mieszkania, za zgod¹ administracji budynku, zmiany uk³adu funkcjonalnego, polegaj¹cej na zlikwidowaniu podzia³u wewnêtrznego œcianami dzia³owymi w celu powiêkszenia niektórych pomieszczeñ lub dla uzyskania jednoprzestrzennego wnêtrza mieszkalnego, powinna byæ skorygowana pierwotnie obliczona powierzchnia lokalu oraz czy u ytkownik mo e byæ obci¹ ony wiêkszymi kosztami eksploatacji, liczonymi relatywnie do powiêkszonej powierzchni u ytkowej? OdpowiedŸ Nie ma logicznego uzasadnienia dla zmiany obliczenia powierzchni u ytkowej lokalu, w którym wyeliminowano czêœæ œcian dzia³owych, albo w przypadku, gdy dodano nowe œciany dzia³owe, poniewa zmiany te nie rzutuj¹ na koszty eksploatacji. Warto zauwa yæ, e likwidacja lub dodanie przegród wewnêtrznych w mieszkaniu nie zmieni np. zu ycia ciep³a potrzebnego do ogrzewania lokalu, poniewa w ten sposób nie przekszta³ci siê jego kubatura i metoda wymiany powietrza. - 60 -
Pytanie 18 Czy w przypadku nadbudowy dodatkowej kondygnacji lub zaadaptowania strychu nieu ytkowego na mieszkanie w budynku wielorodzinnym, wybudowanym zgodnie z projektem budowlanym, w którym powierzchnie mieszkañ zosta³y zwymiarowane w stanie surowym i obliczone wed³ug ustaleñ z PN-70/B-02365, powierzchnie u ytkowe nowych mieszkañ mog¹ byæ wymiarowane w œwietle wykoñczonych œcian i obliczane zgodnie z PN-ISO 9836:1997? OdpowiedŸ Aby zachowaæ wymagan¹ relatywnoœæ wysokoœci op³at eksploatacyjnych do wielkoœci powierzchni u ytkowej wszystkich lokali w budynku ich powierzchnia u ytkowa powinna byæ oparta na takiej samej normie obliczania powierzchni. Z tego wynika, e nowe pomieszczenia lub lokale, uzyskane w wyniku nadbudowy lub adaptacji strychu nieu ytkowego, powinny byæ mierzone tak samo, jak budynek w stanie dotychczasowym, czyli w tym przypadku zgodnie z norm¹ PN-70/B-02365. - 61 -
4.2. ORZECZNICTWO S DOWE 4.2.1. Wyrok Najwy szego S¹du Administracyjnego w Gdañsku z 17 lutego 1999 r. (NSA U 1 S.A./Gd 276/97) Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z 1991 r. o podatkach i op³atach lokalnych, podstawê opodatkowania dla budynków lub ich czêœci stanowi powierzchnia u ytkowa, przy czym za powierzchniê u ytkow¹ budynku uwa a siê powierzchniê mierzon¹ po wewnêtrznej d³ugoœci œcian. Przestrzeñ stanowi¹ca pomieszczenie gara owe (wiatê) lub przeznaczone na sk³ad opa³u itp. stanowi powierzchniê u ytkow¹ i jest wykorzystywana w sposób ³¹czny z pozosta³ymi czêœciami budynku, o ile tworzy z budynkiem architektoniczn¹ ca³oœæ. Pomiar powierzchni wiaty powinien nastêpowaæ poprzez iloraz d³ugoœci jednej œciany i d³ugoœci zawieraj¹cej siê pomiêdzy œcian¹ czêœci mieszkalnej, a œcian¹ podpieraj¹c¹ zadaszenie wiaty. 4.2.2. Wyrok Najwy szego S¹dy Administracyjnego w Katowicach z 18 maja 1998 r. (NSA 1 S.A./Ka 1716/96 OSS 1998/4/111) Powierzchnia u ytkowa budynku, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i op³atach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 z póÿn. zm.), obejmuje tak e piwnice. Przez kondygnacjê nale y rozumieæ czêœæ budynku miêdzy stropami lub miêdzy pod³o em i najni szym stropem. Tak pojmowana kondygnacja obejmuje powierzchniê u ytkow¹ piwnic. 4.2.3. Wyrok Najwy szego S¹du Administracyjnego w Katowicach z 11 marca 1998 r. (NSA 1 S.A./Ka 1361/96 Wspólnota 1998/31/26) Powierzchnia u ytkowa budynku, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy o podatkach i op³atach lokalnych, obejmuje tak e piwnice. - 62 -
4.2.4. [2.4. Wyrok Najwy szego S¹du Administracyjnego w Warszawie z 13 czerwca 1997 r. (NSA III S.A. 1223/96 Wspólnota 1997/ 44/26)] 1997.06,13 wyrok NSA III SA 1223/96 Wspólnota 1997/44/ 26 w Warszawie Taras budynku letniskowego, posiadaj¹cy dwie œciany, pokrycie dachowe i filary, podlega wliczeniu do powierzchni u ytkowej budynku i, w konsekwencji, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomoœci. 4.2.5. Wyrok Najwy szego S¹du Administracyjnego w Poznaniu z 22 maja 1997 r. (NSA / S.A./Po 1004/96 Wspólnota 1997/40/18) Do powierzchni u ytkowej budynku, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i op³atach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 ze zm.), nale y zaliczyæ równie piwnice. 4.2.6. Wyrok Najwy szego S¹du Administracyjnego w odzi z 24 lipca 1996 r. (NSA U S.A./ d 77/95 ONSA 1997/3/123) 1. Wykroczenie poza œciany budynku przy pomiarze powierzchni u ytkowej budynku stanowi¹cej podstawê opodatkowania podatkiem od nieruchomoœci jest mo liwe tylko wtedy, gdy dotyczy takiej czêœci budynku, która oprócz pokrycia dachowego ma s³upy albo filary (art. 4 ust. 1 w zwi¹zku z art. 3 ust. 4 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i op³atach lokalnych Dz. U. Nr 9, poz. 31 z póÿn. zm.). 4.2.7. Uchwa³a 5 sêdziów Najwy szego S¹du Administracyjnego w Warszawie z 24 czerwca 1996 r. (NSA U FOK 6/96 ONSA 1996/3/106) Powierzchnia u ytkowa budynku, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i op³atach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 z póÿn. zm.), obejmuje tak e piwnice. 4.2.8. Wyrok Najwy szego S¹du Administracyjnego w Katowicach z 15 listopada 1994 r. (NSA U S.A./Ka 2592/93 M.Podat. 1995/6/179) Organy podatkowe przy wymiarze podatku od nieruchomoœci s¹ zwi¹zane zapisami w ewidencji gruntów i budynków; nie s¹ uprawnione do dokonywania w³asnych ustaleñ w tym przedmiocie. 4.2.9. Wyrok Najwy szego S¹du Administracyjnego w Warszawie z 6 stycznia 1993 r. (NSA III S.A. 602/92 Wspólnota 1993/44/18) 1. Je eli opodatkowaniu podlegaj¹ obiekty bez œcian (por. art. 3 ust. 1 pkt 1 w zwi¹zku z art. 3 ust. 4 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i op³atach lokalnych Dz. U. Nr 9, poz. 31 z póÿn. zm.), to tym bardziej taras, którego zadaszenie wsparte jest na s³upach, podlega wliczeniu do powierzchni u ytkowej. Nie ma przy tym znaczenia rodzaj zadaszenia. - 63 -
2. U yte w art. 4 ust. 2 ustawy o podatkach i op³atach lokalnych pojêcie wewnêtrznej d³ugoœci œcian ma tylko takie znaczenie, i wy³¹cza z powierzchni u ytkowej gruboœæ œcian, która podlega³aby wliczeniu, gdyby pomiary dokonywano po zewnêtrznej stronie œciany. W adnym przypadku przepis ten nie oznacza, e zast¹pienie œciany s³upami wy³¹cza opodatkowanie powierzchni miêdzy nimi. 4.2.10. Ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Tekst jednolity Dz. U. z 1997 r. Nr 16 poz.89 z 1997 r. ze zm) Art. 16.ust. 4. Za powierzchniê u ytkow¹ budynku (lokalu) w rozumieniu ustawy uwa a siê powierzchniê mierzon¹ po wewnêtrznej d³ugoœci œcian pomieszczeñ na wszystkich kondygnacjach (podziemnych i naziemnych, z wyj¹tkiem powierzchni piwnic i klatek schodowych oraz szybów dÿwigów). ust. 5. Powierzchnie pomieszczeñ lub ich czêœci oraz czêœæ kondygnacji o wysokoœci w œwietle od 1,40 m do 2,20 m zalicza siê do powierzchni u ytkowej budynku w 50%, a je eli wysokoœæ jest mniejsza ni 1,40 m powierzchniê tê pomija siê. 4.2.11. Wyrok Najwy szego S¹du Administracyjnego w Warszawie z 2 grudnia 1998 r. (NSA U N III S.A. 7365/98 ONSA 1999/4/125) 2. Artyku³ 16 ust. 4 powy szej ustawy zawiera w³asn¹ (tzw. Normatywn¹, definicjê powierzchni u ytkowej budynku). 3. Skoro ustawa nie zawiera definicji piwnicy, nale y pos³u yæ siê przepisami prawa budowlanego. 4.2.12. Ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 z 10 lipca 2001 r.) Jak g³osi art. 2 ust. 1 pkt 7 za powierzchniê u ytkow¹ lokalu nale y przez to rozumieæ powierzchniê wszystkich pomieszczeñ znajduj¹cych siê w lokalu, a w szczególnoœci pokoi, kuchni, spi arni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, ³azienek oraz innych pomieszczeñ s³u ¹cych mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez wzglêdu na ich przeznaczenie i sposób u ywania; za powierzchniê u ytkow¹ lokalu nie uwa a siê powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w œcianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opa³u., Zgodnie z art. 2 ust. 2., obmiaru powierzchni u ytkowej lokalu, o której mowa w ust. 1 pkt 7, dokonuje siê w œwietle wyprawionych œcian. Powierzchniê pomieszczeñ lub ich czêœci o wysokoœci w œwietle równej lub wiêkszej od 2,20 m nale y zaliczaæ do obliczeñ w 100%, o wysokoœci równej lub wiêkszej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m w 50%, o wysokoœci mniejszej od 1,40 m pomija - 64 -
siê ca³kowicie. Pozosta³e zasady obliczania powierzchni nale y przyjmowaæ zgodnie z Polsk¹ Norm¹ odpowiedni¹ do okreœlania i obliczania wskaÿników powierzchniowych i kubaturowych w budownictwie. 4.2.13. Ustawa z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 71, poz. 734 z 10 lipca 2001 r.) Art. 5. ust. 2. g³osi, e w przypadku najmu albo podnajmu czêœci lokalu mieszkalnego za powierzchniê u ytkow¹ lokalu mieszkalnego lub czêœci tego lokalu zajmowanego przez gospodarstwo domowe najemcy (albo podnajemcy) uwa a siê powierzchniê zajmowanych pokoi, wynikaj¹c¹ z umowy najmu (lub podnajmu), oraz czêœæ powierzchni kuchni, ³azienki, korytarzy i innych pomieszczeñ wspólnych znajduj¹cych siê w tym lokalu, odpowiadaj¹c¹ stosunkowi liczby cz³onków gospodarstwa domowego najemcy (albo podnajemcy) do liczby osób zajmuj¹cych ca³y lokal. Za powierzchniê u ytkow¹ lokalu mieszkalnego zamieszkiwan¹ przez wynajmuj¹cego uwa a siê powierzchniê pokoi zajmowanych przez gospodarstwo domowe wynajmuj¹cego oraz czêœæ powierzchni kuchni, ³azienki, korytarzy i innych pomieszczeñ wspólnych wchodz¹cych w sk³ad tego lokalu, odpowiadaj¹c¹ stosunkowi liczby cz³onków gospodarstwa domowego wynajmuj¹cego do liczby osób zajmuj¹cych ca³y lokal. 4.2.14. Standardy Zawodowe Rzeczoznawców Maj¹tkowych. Zasady ustalania powierzchni nieruchomoœci i kubatury obiektów budowlanych 1. Zasady podzia³u i okreœlenia rodzajów powierzchni budynków oraz zasady ustalania tych powierzchni ujmuje Polska Norma PN-70/B-02365. Rodzaje powierzchni budynków wyszczególnione w tej normie rozszerza siê o powierzchniê ogóln¹ (symbol Po). Powierzchniê ogóln¹ oblicza siê wed³ug zasad okreœlonych w wy ej wymienionej normie dla powierzchni netto, z uwzglêdnieniem ok³adzin i wypraw œcian (czyli powierzchnia ogólna to powierzchnia wszystkich pomieszczeñ budynku w œwietle konstrukcji noœnych i nienoœnych z uwzglêdnieniem ok³adzin i wypraw œcian, sk³ada siê z powierzchni ruchu, us³ugowej i u ytkowej). 2. Dopuszcza siê ustalanie powierzchni budynków i lokali na podstawie pomiarów z natury w œwietle œcian oblicowanych (ok³adziny lub wyprawy). Operat szacunkowy opracowany z wykorzystaniem powierzchni obliczonej w ten sposób wymaga zamieszczenia klauzuli: Powierzchnia obliczona w œwietle ok³adzin i wypraw wewnêtrznych œcian budynku. 4.2.15. Norma PN-70/B-02365 Powierzchnia u ytkowa (Pu) powierzchnia pomieszczeñ s³u ¹cych do zaspokojenia potrzeb zwi¹zanych bezpoœrednio z przeznaczeniem budynku (lub jego wydzielonej czêœci) na wszystkich kondygnacjach. Sk³ada siê z powierzchni podstawowej i pomocniczej. Powierzchnia podstawowa (Pp) powierzchnia s³u ¹ca do zaspokojenia podstawowych potrzeb wynikaj¹cych z funkcji budynku lub jego wydzielonej czêœci - na wszystkich kondygnacjach. - 65 -
Powierzchnia pomocnicza (Pd) powierzchnia przeznaczona do zaspokojenia pomocniczych potrzeb wynikaj¹cych z funkcji budynku i niewchodz¹cych w zakres potrzeb podstawowych na wszystkich kondygnacjach. 4.2.16. Opinia Urzêdu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast Zarz¹d Polskiej Federacji Stowarzyszeñ Rzeczoznawców Maj¹tkowych zwróci³ siê do UMiRM z proœb¹ o przedstawienie stanowiska w sprawie stosowania Polskich Norm: Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego wymaga, aby pomiaru powierzchni u ytkowej lokalu s³u ¹cego do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych dokonywaæ z uwzglêdnieniem zasad okreœlonych w art. 2 ust. 2 tej ustawy, a w zakresie zasad pozosta³ych zgodnie z Polsk¹ Norm¹ odpowiedni¹ do okreœlania i obliczania wskaÿników powierzchniowych i kubaturowych w budownictwie. Stosownie do art. 19 ust. 3 ustawy z 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji (Dz, U. Nr 55. poz. 251 z póÿn. zm.), jedn¹ z sytuacji wy³¹czaj¹cych dobrowolne stosowanie Polskiej Normy jest jej powo³anie w ustawie. W przedstawionej sprawie ustawa o ochronie praw lokatorów powo³uje pe³n¹ nazwê normy PN-ISO 9836: Okreœlanie i obliczanie wskaÿników powierzchniowych i kubaturowych. Nale y przy tym podkreœliæ, e jest to konstrukcja odmienna od poprzednio zapisanej w art. 3 ust. 5 uchylonej ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych, gdzie mia³o miejsce odes³anie do zasad okreœlonych w Polskiej Normie, bez przywo³ywania nazwy lub oznaczenia numeru normy. Zarz¹d PFSRM prosi uprzejmie o wyjaœnienie, czy przywo³anie w ustawie o ochronie praw lokatorów nazwy okreœlonej normy spe³nia wymagania art. 19 ust. 3 ustawy o normalizacji i w konsekwencji czy wymaga jej obowi¹zkowego, po dacie 10 lipca 2001 r., stosowania dla lokali, o których mowa w tej ustawie. Opinia Urzêdu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast: Ust. 2 art. 2 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71 poz. 733) okreœla zasady, zgodnie z którymi nale y ustalaæ powierzchniê u ytkow¹ lokalu, o jakiej mowa w ust. 1 pkt 7 tej ustawy. Dla tych lokali przy ustalaniu powierzchni u ytkowej dokonuje siê obmiaru w œwietle wyprawionych œcian, jak równie okreœla siê powierzchniê pomieszczeñ lub ich czêœci odpowiednio w zale noœci od wysokoœci, a pozosta³e zasady obliczania powierzchni nale y przyjmowaæ zgodnie z Polsk¹ Norm¹. Oznacza to, e pozosta³e zasady wynikaj¹ce z Polskiej Normy s¹ obowi¹zuj¹ce. W ten sam sposób sprawy te reguluje ust. 4 cytowanego w tekœcie art. 19 ustawy z 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 55 poz. 251 ze zm.), który okreœla, e obowi¹zek stosowania Polskiej Normy, je eli normy te zostan¹ powo³ane w ustawach, dotyczyæ mo e grupy norm, jednej normy lub czêœci, a tak e pe³nego lub ograniczonego zakresu stosowania. Dyrektor Departamentu Gospodarki Mieszkaniowej Lech Jerczyñski - 66 -
Pozostałe publikacje z serii Budownictwo: Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych Praktyczny poradnik dotyczący wykonawstwa budowlanego, przydatny zarówno przy projektowaniu i wznoszeniu obiektów budowlanych, jak i ich modernizacji. Kierowany jest do projektantów, wykonawców oraz inspektorów nadzoru budowlanego. Plan BIOZ na CD Program pozwala na samodzielne stworzenie planu BIOZ oraz jego swobodną edycję i drukowanie. Dołączony komentarz ułatwia zrozumienie przepisów prawnych, na podstawie których powstaje plan. Remonty i modernizacje budynków Poradnik opracowany przez doświadczonych fachowców z różnych środowisk branży budowlanej, obejmuje najważniejsze zagadnienia z zakresu remontów budynków o różnej konstrukcji i przeznaczeniu. Szczegółowa oferta na stronie internetowej: ISBN 978-83-7537-108-6 Wydanie II, luty 2011