RZECZPO SPOLITA POLSKA U rząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (21) N um er zgłoszenia: 323988 (22) D ata zgłoszenia: 23.12.1997 (19) PL (11) 188069 (13) B1 (51) IntC l7 C 11D 9/50 C11D 9/28 ( 5 4 ) Dezynfekujące mydło glicerynowe (43) Zgłoszenie ogłoszono: 05.07.1999 BUP 14/99 (73) Uprawniony z patentu: Bogacka Izabella, Warszawa, PL Lewandowski Stanisław, Warszawa, PL (72) Twórcy wynalazku: Izabella Bogacka, Warszawa, PL Stanisław Lewandowski, Warszawa, PL (45) o udzieleniu patentu ogłoszono: 31.12.2004 WUP 12/04 (74) Pełnomocnik: Bocheńska Joanna (5 7 ) Dezynfekujące mydło glicerynowe zawierające 7,0-70,0% wagowych mydeł sodowych lub potasowych kwasów tłuszczowych pochodzenia naturalnego w przeliczeniu na kwasy tłuszczowe, 1,0-15,0% wagowych gliceryny i ewentualnie do 70% wagowych cukrów, środki wspomagające i uzupełniające oraz wodę do 1 0 0 % wagowych, znamienne tym, że zawiera 0,05-0,30% wagowych 5-(2,4-dichlorofenoksy)-3-chlorofenolu. PL 188069 B1
Dezynfekujące mydło glicerynowe Zastrzeżenie patentowe Dezynfekujące mydło glicerynowe zawierające 7,0-70,0% wagowych mydeł sodowych lub potasowych kwasów tłuszczowych pochodzenia naturalnego w przeliczeniu na kwasy tłuszczowe, 1,0-15,0% wagowych gliceryny i ewentualnie do 70% wagowych cukrów, środki wspomagające i uzupełniające oraz wodę, znamienne tym, że zawiera 0,05-0,30% wagowych 5-(2,4-dichlorofenoksy)-3-chlorofenolu. * * * Przedmiotem wynalazku jest dezynfekujące mydło glicerynowe. Mydła toaletowe można podzielić na mydła oparte na surowcach pochodzenia naturalnego lub surowcach syntetycznych. Występują one w postaci twardej, płynnej lub pastowatej. Mydła powszechnie dostępne na rynku nie posiadają cech bójczych, jedynie w procesie zmywania skóry razem z brudem usuwana jest część drobnoustrojów. Znana jest również grupa mydeł antybakteryjnych o zwiększonej zdolności usuwania bakterii ze skóry, które z kolei nie są skuteczne przeciw grzybom. Typowe środki przeciwgrzybiczne najczęściej zawierają antybiotyki i mają charakter leków. Ponadto znane są środki dezynfekujące, służące do odkażania i ostrej dezynfekcji. Charakteryzują się one wysoką zawartością środka bójczego, co wpływa na możliwość podrażnień skóry. Znane jest mydło dezynfekująco-dezodoryzujące Oro, obecnie wycofane z rynku ze względu na szkodliwość użytego środka dezynfekującego. Znane, typowe substancje o działaniu bakterio- i grzybobójczym czy statycznym stosowane są powszechnie w kosmetyce. Ilość stosowanego dodatku z reguły nie przekracza 1% wagowego w całości receptury. Ilość ta zapewnia stabilność preparatu w czasie i ma za zadanie niszczyć florę bakteryjną i grzyby, które mogłyby rozwijać się w preparacie. Stosowane w tej ilości dodatki dezynfekujące pełnią typową rolę konserwantów nie nadając gotowemu wyrobowi dezynfekujących własności użytkowych. Dopiero przekroczenie zawartości dodatku w preparacie powyżej 3% wagowych nadaje wyrobowi pewne własności bójcze. Równocześnie taka ilość dodatku wpływa na pojawienie się własności drażniących na skórę. Nieoczekiwanie okazało się, że przy odpowiednim doborze recepturalnym można uzyskać mydło o silnych własnościach bakterio- i grzybobójczych przy zastosowaniu dodatku dezynfekującego w ilości typowej dla konserwanta. Mydło według wynalazku zawiera 7,0-70,0% wagowych mydeł sodowych i/lub potasowych kwasów tłuszczowych pochodzenia naturalnego, 1,0-15,0% wagowych gliceryny i ewentualnie do 70% wagowych cukrów, 0,05-0,30% wagowych 5-(2,4-dichlorofenoksy)-3-chlorofenolu, środki wspomagające i uzupełniające oraz wodę. 5-(2,4-dichlorofenoksy-3-chlorofenol został użyty w recepturze w ilości 0,05-0,30% wagowych. Jest to ilość zalecana przez producenta w celu konserwacji preparatu kosmetycznego, czyli zabezpieczenia go przed rozwojem bakterii i grzybów. Zgodnie z teorią i praktyką związek ten, w ilości zastosowanej w recepturze według wynalazku, nie powinien nadawać wyrobowi własności bójczych, jedynie zapewniać konserwację w czasie. 5-(2,4-dichlorofenoksy)-3-chlorofenol wykazuje synergiczne współdziałanie prawdopodobnie z gliceryną i mydłami kwasów tłuszczowych pochodzenia naturalnego. Otrzymane mydło posiada silne własności bakteriobójcze i zaskakująco silne działanie grzybobójcze. Szczególnie interesujące jest działanie mydła na grzyby zarodnikujące, uznawane za wyjątkowo trudne w leczeniu. Zaobserwowany synergizm powoduje, że działanie mydła na drobnoustroje powodujące choroby skóry jest szybkie, skuteczne, a sam preparat jest sta-
188 069 3 bilny i nie zmienia swojego działania przez okres co najmniej trzech lat. Ponadto mydło dzięki temu, że oparte jest o naturalne, łagodne surowce, nie zawiera detergentów, chloru, formaliny i innych środków działających drażniąco na skórę, działa nie tylko dezynfekująco, ale również pielęgnuje skórę wykazując wszystkie zalety dobrego mydła kosmetycznego. W zależności od użytych alkalii można uzyskać mydło ciekłe (wodorotlenek potasowy i ewentualnie sodowy) lub w postaci kostki (wodorotlenek sodowy). Mydło według wynalazku posiada świadectwo dopuszczenia do obrotu wydane przez Państwowy Zakład Higieny oraz świadectwo jakości wydane przez Instytut Leków. Ponadto mydło uzyskało pozytywną ocenę aktywności bakteriobójczej i grzybobójczej w badaniach Katedry i Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej Akademii Medycznej w Gdańsku. Mydło było testowane w jednostkach wojskowych, które aktywnie uczestniczyły w akcji powodziowej, udzielały pomocy powodzianom i wykonywały prace porządkowe na terenach popowodziowych. Żołnierze tych jednostek byli narażeni na bezpośredni kontakt z patogenną mikroflorą. Stwierdzono, że stan sanitamo-higieniczny został utrzymany na właściwym poziomie, stany zapalne skóry, zwłaszcza stóp, uległy likwidacji. Stwierdzono wyjątkowo efektywne działanie mydła w stosunku do drożdżaków stóp (Candida albicans) a także grzybka naskómego, wywołującego zaczerwienienia i zmiany na skórze w okolicach ud i krocza. Mydło w ocenie wojska wykazało także dobre własności piorące, zapewniając dezynfekcję bielizny osobistej. Mydło według wynalazku otrzymuje się przez zmydlenie surowca pochodzenia naturalnego, zawierającego kwasy tłuszczowe wolne lub związane wodorotlenkiem sodowym i/lub potasowym. Alkalia stosuje się w nadmiarze, dzięki czemu proces zmydlania znacznie się skraca. Po zakończeniu procesu zmydlania nadmiar alkalii zobojętnia się kwasem do poziomu alkalii poniżej 0,1%. Pozostałe składniki mydła takie jak 5-(2,4-dichlorofenoksy)-3-chlorofenol,,, dodatki wspomagające i uzupełniające można dodawać w dowolnym etapie produkcji mydła. Otrzymuje się mydło glicerynowe o własnościach bakterio- i grzybobójczych. Przykład I Do kolby o pojemności 10 1zaopatrzonej w mieszadło i płaszcz grzejny załadowano 1 kg tłuszczów mieszanych pochodzenia naturalnego i roztwór 0,25 kg wodorotlenku potasowego technicznego w 4,35 kg wody. Całość ogrzewano mieszając 14 godzin. Po wyłączeniu ogrzewania uzyskano żółty roztwór, do którego dodano roztwór 22 g kwasu solnego stężonego w 2 kg wody, 80 g gliceryny, 300 g cukru buraczanego, 20 g wersenianu czterosodowego i roztwór 22,5 g 5-(2,4-dichlorofenoksy)-3-chlorofenolu (nazwa handlowa ) w 22 g alkoholu fenoksyizopropylowego. Uzyskano słomkowożołte ciekłe mydło glicerynowe o składzie: mydła potasowe naturalnych kwasów tłuszczowych 11,9% wagowych 2,4% wagowych 3,7% wagowych 0,28% wagowych Mydło zostało poddane badaniom aktywności bakteriobójczej i grzybobójczej w Katedrze i Zakładzie Mikrobiologii Farmaceutycznej Akademii Medycznej w Gdańsku. Uzyskane wyniki zestawiono w tabelach. Bakteriobójcze stężenie mydła określone metodą zawiesinową. Drobnoustrój testowy Staphylococcus aureus Czas działania w m inutach Stężenie w % 5 10 15 1 2 3 4 20 + - - 18 + - -
4 188 069 ciąg dalszy tabeli + wzrost - brak wzrostu 1 2 3 4 16 + + - 14 + + + 12 + + + 10 + + + Najniższe stężenie bakteriobójcze mydła wynosi 18% Grzybobójcze stężenie mydła określone metodą zawiesinową. Drobnoustrój testowy Trichophyton mentagrophytes Stężenie w % Czas działania w m inutach 5 10 15 20 + - - 18 + + - 16 + + + 14 + + + 12 + + + 10 + + + Najniższe stężenie grzybobójcze wynosi 20%. Grzybobójcze stężenie mydła określone metodą zawiesinową. Drobnoustrój testowy Candida albicans Stężenie w % Czas działania w minutach 5 10 15 50 + - - 45 + + - 40 + + + 35 + + + 30 + + + 25 + + + 20 + + + Najniższe stężenie grzybobójcze mydła wynosi 50%.
188 069 5 Bakteriobójcze stężenie mydła określone metodą zawiesinową. Drobnoustrój testowy Proteus vulgaris Stężenie w % Czas działania w minutach 5 10 15 20 + - - 18 + - - 16 + + - 14 + + + 12 + + + 10 + + + Najniższe stężenie bakteriobójcze mydła wynosi 18%. Mydło poddano ocenie higienicznej dezynfekcji rąk. Przy użyciu badanego preparatu przeprowadzono test na rękach 15 osób (łącznie 30 rąk). Ta sama grupa ochotników wzięła udział w badaniach kontrolnych przy użyciu zwykłego, twardego mydła do prania o nazwie Jędrne, produkcji krajowej. Wyniki zestawiono w tabeli. Ocena statystyczna istotności różnicy pomiędzy średnią liczba bakterii odzyskanych po myciu rąk mydłem zwykłym (kontrola) oraz po myciu rąk mydłem według wynalazku (do badań użyto mydło glicerynowe nierozcieńczone). M ydło glicerynow e dezynfekcyjne M ydło zw ykłe (kontrola) Ręka nr (n) xa xb 1 2 3 1 7 332 2 6 138 3 4 9 4 0 51 5 7 247 6 9 353 7 160 9 8 10 5 9 7 101 10 71 12 11 7 50 12 0 48 13 44 0 14 10 0 15 10 88 16 41 77
6 188 069 ciąg dalszy tabeli 1 2 3 17 57 83 18 64 102 19 19 10 20 66 3 21 0 218 22 0 301 23 29 65 24 9 5 25 80 122 26 138 321 27 110 229 28 59 117 29 9 49 30 40 44 n = 30 Σxa = 1073 xa= 35,76 Σx2a = 90.577 (Σxa)2 = 1.151.329 Σxb = 3189 xb= 106,30 Σx2b = 694.665 (Σxb)2 = 10.169.721 Ocena statystyczna według testu studenta: S2 =7.032 t = 3,258 > t krytyczne (58 stopni swobody) = 2 k = 30 + 30-2 = 58
188 069 7 Przy przyjętym poziomie istotności a = 0,05 i stopniu swobody k = 58 wartość t = 3,258 jest większa od t krytycznego, które przy powyższych założeniach wynosi 2. Wobec tego różnica między średnią liczbą bakterii odzyskanych po myciu rąk zwykłym mydłem (kontrola) i po myciu mydłem glicerynowym dezynfekcyjnym według wynalazku jest statystycznie znamienna. Przykład II Aparatura jak w przykładzie I. Do kolby załadowano 4,50 kg wody, 125 g wodorotlenku potasowego i 80 g wodorotlenku sodowego. Następnie mieszając wkroplono 0,95 kg kwasów tłuszczowych z oleju rzepakowego, po czym ogrzewano do wrzenia przez 2 godziny. Ogrzewanie wyłączono i dodano kolejno 1,80 kg wody, 22 g u DP 300, 17 g kwasu wersenowego, 350 g gliceryny, 120 g sacharozy i 22 g olejku miętowego. W końcu uzyskane mydło zabarwiono na kolor zielony i dodano 7,5 g chlorku potasowego. Po dokładnym wymieszaniu uzyskano mydło dezynfekujące w kolorze zielonym o miłym, miętowym zapachu o składzie: mydła potasowe i sodowe kwasów tłuszczowych 11,9% wagowych 4,4% wagowych 1,5% wagowych 0,275% wagowych Przykład III Aparatura jak w przykładzie I. Do kolby załadowano 1kg oleju palmowego i 4,3 kg wody, a następnie ogrzewano do 80 C i mieszając dozowano 250 g wodorotlenku potasowego. Mieszając ogrzewano do wrzenia 12 godzin, po czym wyłączono ogrzewanie i dozowano roztwór 11 g stężonego kwasu solnego i 9 g kwasu wersenowego w 2,5 kg wody. Następnie dodano 240 g cukru trzcinowego, 23 g u DP 300, 12 g eugenolu i 6 g chlorku potasowego. Po dokładnym wymieszaniu roztwór zabarwiono na kolor żółty. Uzyskano mydło dezynfekujące o żółtym zabarwieniu, miłym goździkowym zapachu i silnych własnościach bakteriobójczych i grzybobójczych o składzie: mydła potasowe kwasów tłuszczowych 11,4 % wagowych 1,3% wagowych 2,9% wagowych 0,263% wagowych Przykład IV Aparatura jak w przykładzie I. Do kolby załadowano 0,6 kg oleju sojowego i 0,4 kg destylowanego oleju talowego oraz 100 g gliceryny i 400 g glikolu propylenowego oraz 3,50 kg wody. Następnie mieszając wsypano 80 g wodorotlenku sodowego i 140 g wodorotlenku potasowego. Uzyskaną emulsję ogrzewano do wrzenia przez 7 godzin. Następnie dodano kolejno 50 g gliceryny, 3 kg wody, 32 g kwasu salicylowego i roztwór 13 g Triclosanu (odpowiednik u produkcji innej firmy) w 9 g olejku jaśminowego. Całość podgęszczono dodając roztwór 8 g chlorku potasowego w 68 g wody. Uzyskano mydło dezynfekujące w kolorze jasnomiodowym i zapachu jaśminowym o silnych własnościach bakterio- i grzybobójczych i składzie: mydła potasowe i sodowe kwasów tłuszczowych 11,6% wagowych 2,6% wagowych 0,0% wagowych Triclosan 0,155% wagowych Przykład V Aparatura jak w przykładzie I. Do kolby załadowano 0,8 kg oleju słonecznikowego i 0,2 kg łoju wołowego oraz 4,35 kg wody. Mieszając ogrzewano do 70 C, po czym dozowano 250 g wodorotlenku potasowego i 4 g wodorotlenku sodowego. Następnie ogrzewano do
8 188 069 wrzenia 20 godzin, po czym załadowano kolejno 2 kg wody, 17 g kwasu wersenowego, 220 g sacharozy i roztwór 22 g u w 20 g alkoholu 2-fenyloetylowego, po czym zabarwiono na kolor zielony. Na końcu mieszając podgęszczono roztworem 6 g chlorku potasowego i 0,5 g chlorku sodowego w 70 g wody. Uzyskano zielone mydło dezynfekujące o silnych własnościach bakteriobójczych i grzybobójczych o składzie: mydła potasowe i sodowe kwasów tłuszczowych 9,7% wagowych 1,9% wagowych 5,0% wagowych 0,09% wagowych do 100%) wagowych Przykład VI Aparatura jak w przykładzie I. Do kolby załadowano 0,8 kg oleju słonecznikowego i 0,2 kg łoju wołowego oraz 4,35 kg wody. Mieszając ogrzewano do 70 C, po czym dozowano 250 g wodorotlenku potasowego i 4 g wodorotlenku sodowego. Następnie ogrzewano do wrzenia 20 godzin, po czym załadowano kolejno 2,0 kg wody, 17 g kwasu wersenowego, 220 g sacharozy i roztwór 22 g u w 20 g alkoholu 2-fenyloetylowego, po czym zabarwiono na kolor zielony. Na końcu mieszając podgęszczono roztworem 6 g chlorku potasowego i 0,5 g chlorku sodowego w 70 g wody. Uzyskano zielone, płynne mydło glicerynowe o silnych własnościach bakteriobójczych i grzybobójczych i składzie: mydła potasowe i sodowe kwasów tłuszczowych 12,0% wagowych 1,3% wagowych 2,8% wagowych 0,277% wagowych Przykład VII Aparatura jak w przykładzie I. Do kolby załadowano 1kg oleju palmowego i 1kg wody, a następnie ogrzewano do 40 C i mieszając dozowano 140 g wodorotlenku sodowego, a następnie 1 kg alkoholu etylowego 95%-owego. Mieszając ogrzewano do wrzenia przez około 5 godzin, po czym wyłączono ogrzewanie i dodano 240 g cukru trzcinowego, 6 g u DP 300 i 6 g eugenolu. Po dokładnym wymieszaniu roztwór zabarwiono na kolor żółty i wlano do foremek. Uzyskano po wysuszeniu 2 kg przezroczystego mydła dezynfekującego w postaci kostki o żółtym zabarwieniu, miłym zapachu i silnych własnościach bakteriobójczych i grzybobójczych o składzie: mydła sodowe kwasów tłuszczowych 48,0% wagowych 5,8%) wagowych 12,0%) wagowych 0,3% wagowych Departam ent W ydawnictw UP RP. Nakład 60 egz. Cena 2,00 zł.